The subject of the paper is a polemic between Leonard Nelson and Ernst Cassirer mainly concerning the understanding of the critical method in philosophy. Nelson refutes the accusation of psychologism and attacks the core of the philosophy of the Marburg School of Neo-Kantianism. In response to those allegations, Cassirer feels obliged to defend the position of his masters and performs this task brilliantly. The present paper considers similarities and differences in the positions of both sides in this debate. I try (...) to evaluate the arguments of both sides and argue that they took basically the same positions, while the existing discrepancies did not justify such an intense polemic. If the disputing sides had approached the discussion in a less emotional way, it could have led to substantive and interesting conclusions. (shrink)

Th e lecture elucidates and compares Johannes Volkelt’s and Heinrich Rickert’s positions on the problem of metaphysics. It comes to a reference of views representative of the metaphysical approach of early neo-Kantian Johannes Volkelt to representative of Baden School of late New-Kantian, Heinrich Rickert. In the lecture I would like to make the reconstruction and the analysis of philosophies of Volkelt and Rickert in the context of the problem of metaphysics. Th e object is the content, premises and consequences of (...) their philosophy in comparison to New-Kantian and other philosophy. Th e basis for the reconstruction is their expressions in their various writings. Th e purpose is the analysis of the transformation of western metaphysics and their infl uence on the contemporary thinking about the world. (shrink)

The paper deals with Gerold Prauss’s critique of cognition taken as reflection of the surrounding reality in the consciousness of the agent. The results of his critique are similar to the standpoint presented earlier by Neo-Kantians. Prauss’s original contribution to the debate on theory of reflection consists in distinction between materialistic and non-materialistic theories of reflection, as well as in his argumentation basing on the notion of clarity.

The paper is devoted to an analysis of the epistemology of Johannes Volkelt, its main arguments and the relation of Volkelt's theory of certainty to Kant and other contemporary philosophers, such as Edmund Husserl. Volkelt's problem of scepticism is closely related to the positivist principle, which aimed at limiting all knowledge to our individual sphere of representations. This principle in Kant's Critique of Pure Reason means the unknowableness of the thing in itself. Volkelt seeks for answer to the question about (...) the trans-subjective knowledge. He finds a basis for the certainty in the dispresuppositional theory of the transsubjective minimum. The acceptance of the trans-subjective minimum determines too the possibility of metaphysics. (shrink)

Celem artykułu jest porównanie koncepcji poznania Ernsta Cassirera i Nelsona Goodmana, których łączy odrzucenie idei poznania jako odbicia rzeczywistości i przyjęcie koncepcji przekształcania. Owo przekształcanie nie jest całkowitym przeciwieństwem odbicia, lecz jego poszerzeniem w taki sposób, że poznanie oznacza zarówno twórcze wytwarzanie, jak i odtwórcze odbicie. Tym samym zniesiona zostaje tradycyjna epistemologiczna dychotomia: konstruowanie – odkrywanie. Wspólną dla obu filozofów przesłankę stanowi odrzucenie prymatu faktów i danych zmysłowych, a konsekwencją poszerzonej koncepcji poznania jest zaś dla nich irrealistyczna koncepcja reprezentacji symbolicznej. (...) W artykule omówiono najważniejsze podobieństwa i różnice w poglądach tych dwóch myślicieli. (shrink)

Przedmiotem artykułu jest krytyczna analiza teorii świadomości rozumianej jako dwuczłonowa relacja asymetryczna. Koncepcja taka została sformułowana przez Paula Natorpa w Allgemeine Psychologie nach kritischer Methode. Według tej teorii świadomość nie jest ani aktem, ani czynnością, ani stanem, lecz czystym stosunkiem podmiotu do przedmiotu. Świadomość jako relacja różnicująca jest w tym ujęciu relacją asymetryczną, to znaczy, że nie można podmiotu ująć jako przedmiotu i odwrotnie, czyli tylko przedmiot może być uświadomiony przez podmiot.

The aim of the paper is to discuss primarily the epistemological theory of reflection as seen by Heinrich Rickert, the main representative of Neo-Kantianism Baden School. The most important arguments put forward by Rickert against taking the cognition as a reflection of the reality are being analysed. Rickert’s standpoint turns out to be moderate. He argues against the transcendental theory of reflection, but does not reject the idea of reflection as a model of cognition and takes the immanent theory of (...) reflection as relatively justified. The paper contains also a discussion of the standpoint of another representative of Baden School, Emil Lask, who has rejected the theory of reflection in favour of the after-image theory. (shrink)

The article elucidates and assesses the Marburg School’s account of the cognition. The characteristic feature of epistemology from this School is the rejection of the mirroring and acceptance of the cognitive transformation. The criticism of the mirroring theory is implicitly contained in Paul Natorp’s and Hermann Cohen’s cognitive relationism. Ernst Cassirer articulated this critical epistemology in his philosophy of the symbolic form and his conception of the symbolic representation. The historical bases of this criticism has been reconstructed as a main (...) purpose of this article. (shrink)

In the article I analyze the theory of consciousness understood as a asymmetric binary relation. This concept was formulated by Paul Natorp in Allgemeine Psychologie nach kritischer Methode and by Heinrich Rickert in Der Gegenstand der in Erkenntnis. According to this theory, consciousness is neither the act nor the action or the condition, but a clear relationship of subject to the object. Consciousness in this perspective is the relation of asymmetric and differential. This means that the subject cannot be recognized (...) as an object and vice versa. Only the object can be conscious by the subject.Key words NATORP, CONSCIOUSNESS, RELATION. (shrink)

Przedmiotem rozważań jest teoriopoznawczy intuicjonizm, uznający intuicję za podstawę poznania i wiedzy. W artykule przeanalizowane zostały argumenty krytyczne wysuwane przez Heinricha Rickerta w ostatniej fazie jego działalności filozoficznej. Głównym adresatem krytyki Rickerta jest aletejologiczna koncepcja prawdy i poznania Martina Heideggera. Podstawowym motywem krytyki Rickerta jest odrzucenie teorio-odbiciowego modelu poznania, zakładanego przez intuicjonizm.

This present work is a historical analysis of the notion of truth understood as the main epistemic value. The Baden School’s views on truth are presented as gradually developing from strictly epistemological conceptions towards distinctly ontological ones. In the times of the emancipation of new sciences the focus on epistemology was an attempt to provide philosophy with its own place in human knowledge. The ontological turn followed the growth of interest in the way cognition refers to reality. The work consists (...) of four chapters which present in the historically-philosophical order the views of selected members of the Baden School: Wilhelm Windelband, Heinrich Rickert, Emil Lask and Bruno Bauch. Each of the chapters follows what is assumed to be a set of fundamental problems in the theory of truth. (shrink)

In this paper I present an argument in favour of a parental duty to use preimplantation genetic diagnosis (PGD). I argue that if embryos created in vitro were able to decide for themselves in a rational manner, they would sometimes choose PGD as a method of selection. Couples, therefore, should respect their hypothetical choices on a principle similar to that of patient autonomy. My thesis shows that no matter which moral doctrine couples subscribe to, they ought to conduct the PGD (...) procedure in the situations when it is impossible to implant all of the created embryos and if there is a significant risk for giving birth to a child with a serious condition. (shrink)

In this paper, I criticize Ethan Jerzak’s view that ‘want’ has only one sense, the mixed expected utility sense. First, I show that his appeals to ‘really’-locutions fail to explain away the counterintuitive predictions of his view. Second, I present a class of cases, which I call “principled indifference” cases, that pose difficulties for any expected utility lexical entry for ‘want’. I argue that in order to account for these cases, one needs to concede that ‘want’ has a sense, according (...) to which wanting is a matter of subjectively preferring p-alternatives to not-p-alternatives. Finally, I introduce some considerations for and against the view that ‘want’ also has another sense, which is roughly synonymous with ‘need’. (shrink)

It is part of the phenomenology of perceptual experiences that objects seem to be presented to us. The first guide to objects is their perceptual presence. Further reflection shows that we take the objects of our perceptual experiences to be among the causes of our experiences. However, not all causes of the experience are also objects of the experience. This raises the question indicated in the title of this paper. We argue that taking phenomenal presence as the guide to the (...) objects of perception, we can see that at least in two sensory modalities, smell and touch, there is no uniform answer to this question. The objects of olfactory and tactile experiences can move along the causal chain. Accordingly, the content of olfactory and tactile experience may vary. (shrink)

According to the New Angle, any explanation of the Knobe effect must be gradable and asymmetric. It has been argued that only Hindriks’ approach meets both criteria. First, we argue that Holton’s hypothesis also meets the criteria. Second, we show that the authors are not justified in taking the criteria to be empirically justified. We have failed to replicate the asymmetry result in two experiments. Moreover, gradability can be objective or epistemic. We show that the New Angle presupposes objective gradability. (...) In our experiments, the patterns of responses to questions about epistemic and objective gradability are the same, irrespective of whether the feature is objectively gradable (e.g., blameworthiness) or not (e.g., intentionality). Our results thus question the extent to which the New Angle is empirically grounded. Moreover, they raise doubt whether the answers to questions about epistemic and objective gradability can be taken at face value at all. (shrink)

The purpose of this paper is the analysis of both legal and ethical ways of justifying targeted killings. I compare two legal models: the law enforcement model vs the rules of armed conflicts; and two ethical ones: retribution vs the right of self-defence. I argue that, if the targeted killing is to be either legally or ethically justified, it would be so due to fulfilling of some criteria common for all acceptable forms of killing, and not because terrorist activity is (...) somehow distinguished and gives special privileges to a state that fights it. The practical implication of my analysis is that one of the most spectacular targeted killings, which was the targeting and killing of Osama bin Laden in May 2011, was not justified, because it was only supposed to be a retribution for the September 11th terrorist attacks. (shrink)

According to latitudinarianism, S’s belief that x is F is about x solely in virtue of S’s believing a proposition that ascribes F- ness to x. Saul Kripke (2011b) has recently objected to this view by arguing that it entails that S believes of arbitrary objects that they are F. In this paper I revisit Ernest Sosa’s (1995a, 1995b) notion of associative aboutness to put forward a novel account of mental reference, called ‘associative exportation,’ that evades the troublesome consequence pointed (...) out by Kripke, while preserving the spirit of latitudinarianism. In particular, the proposed view: (1) does not invoke any form of acquaintance with the object of belief; (2) validates a weak reducibility thesis of de re belief to de dicto; (3) is compatible with the observation that our unreflective aboutness judgments are latitudinarian; (4) offers new insights about the notorious tallest- spy objection. (shrink)

My paper builds on the conceptual tools from three interrelated philosophical debates that—as I believe—may help structure important if chaotic discussions about surrogates for living human brains and resolve some practical issues related to regulatory matters. In particular, I refer to the discussions about the “moral precautionary principle” in research ethics (Koplin and Wilkinson 2019); about normative uncertainty in ethics (MacAskill, Bykvist, and Ord 2020), and about the inductive risk problem for animal welfare scientists (Birch 2018). I elucidate upon the (...) possible meanings of the phrase “a too good human brain surrogate” used by Henry T. Greely (2021), and I demonstrate that the evaluation of the practical and regulatory implications of the “goodness” of such surrogates created for research purposes should be sensitive to the possible consequences of two types of errors: the under-attribution and over-attribution of moral status to such beings. Many authors writing about this topic (including Greely 2021, but see also, e.g., Koplin and Savulescu 2019) concentrate only on the first type of error, neglecting the negative consequences of the second type, i.e., over-attribution. (shrink)

In this article, I present a new interpretation of the pro-life view on the status of early human embryos. In my understanding, this position is based not on presumptions about the ontological status of embryos and their developmental capabilities but on the specific criteria of rational decisions under uncertainty and on a cautious response to the ambiguous status of embryos. This view, which uses the decision theory model of moral reasoning, promises to reconcile the uncertainty about the ontological status of (...) embryos with the certainty about normative obligations. I will demonstrate that my interpretation of the pro-life view, although seeming to be stronger than the standard one, has limited scope and cannot be used to limit destructive research on human embryos. (shrink)

According to psychological research, people are more eager to help identified individuals than unidentified ones. This phenomenon significantly influences many important decisions, both individual and public, regarding, for example, vaccinations or the distribution of healthcare resources. This paper aims at presenting definitions of various levels of identifiability as well as a critical analysis of the main philosophical arguments regarding the normative significance of the identifiability effect, which refer to: (1) ex ante contractualism; (2) fair distribution of chances and risks; (3) (...) anti-aggregationist principles that recommend the distribution of bad effects and the concentration of good ones. I will show that these arguments, although connected with interesting philosophical problems regarding e.g. counterfactuals, aggregation, or probability, are unconvincing. (shrink)

In this commentary paper, we are taking one step further in questioning the central assumptions in the bioethical debates about reproductive technologies. We argue that the very distinction between “person affecting” and “identity affecting” interventions is based on a questionable form of material-origin essentialism. Questioning of this form of essentialist approach to human identity allows treating genome editing and genetic selection as more similar than they are taken to be in the standard approaches. It would also challenge the idea that (...) normative reasons we have in these two types of cases markedly differ in strength. (shrink)

Konserwatywni przeciwnicy prowadzenia badań naukowych na ludzkich embrionach argumentują, że od momentu poczęcia mają one status moralny równy statusowi ludzi dorosłych: zarodki mają takie samo prawo do życia jak dorośli. W artykule przedstawiam oryginalną argumentację za tym stanowiskiem, której źródła można znaleźć w XVII-wiecznej teologii moralnej i współczesnej teorii decyzji. Argumentacja ta nie odwołuje się do statusu ontologicznego embrionów, ale do pewnego typu rozumowania praktycznego na temat tego, co należy robić w rozmaitych sytuacjach niepewności. Na pierwszy rzut oka wydaje się (...) ona wzmacniać stanowisko konserwatywne, ponieważ nie zależy od kontrowersyjnych metafizycznych założeń na temat statusu zarodków czy kwestii ich potencjalności. W artykule pokażę jednak, że argumentacja ta obarczona jest poważnymi wadami, które sprawiają, że nie da się jej zastosować do uzasadnienia sprzeciwu wobec moralnej czy prawnej dopuszczalności np. badań na zarodkowych komórkach macierzystych. (shrink)

I will argue that physicians have an ethical obligation to justify their conscientious objection and the most reliable interpretation of the Polish legal framework claims that conscientious objection is permissible only when the justification shows the genuineness of the judgment of conscience that is not based on false beliefs and arises from a moral norm that has a high rank. I will demonstrate that the dogma accepted in the Polish doctrine that the reasons that lie behind conscientious objection in medicine (...) cannot be evaluated or controlled by anyone is based either on a mistaken interpretation of the Constitution or on the unreliable concept of conscience. I will refer to the legal regulations concerning military refusals that require from objectors to reveal and justify their views. Finally, I will demonstrate why conscientious objection under uncertainty does not deserve acceptance, because it is based on a specific version of the precautionary principle. (shrink)

A dogma accepted in many ethical, religious, and legal frameworks is that the reasons behind conscientious objection (CO) in healthcare cannot be evaluated or judged by any institution because conscience is individual and autonomous. This paper shows that this background view is mistaken: the requirement to reveal and explain the reasons for conscientious objection in healthcare is ethically justified and legally desirable. Referring to real healthcare cases and legal regulations, this paper argues that these reasons should be evaluated either ex (...) ante or ex post and defends novel conceptual claims that have not been analyzed in the debates on CO. First, a moral threshold requirement: CO is only justified if the reasons behind a refusal are of a moral nature and meet a certain threshold of moral importance. Second, this paper considers the rarely discussed conceptual similarities between CO in healthcare and the legal regulations concerning military refusals that place the burden of proof on conscientious objectors. This paper concludes that conscientious objection in healthcare can be accommodated only in some cases of destroying or killing human organisms. (shrink)

I analyze recent discussions about making moral decisions under normative uncertainty. I discuss whether this kind of uncertainty should have practical consequences for decisions and whether there are reliable methods of reasoning that deal with the possibility that we are wrong about some moral issues. I defend a limited use of the decision theory model of reasoning in cases of normative uncertainty.

The empirically documented fact is that people’s preferences are time -biased. The main aim of this paper is to analyse in which sense do time -biases violate the requirements of rationality, as many authors assume. I will demonstrate that contrary to many influential views in psychology, economy and philosophy it is very difficult to find why the bias toward the near violates the requirements rationality. I will also show why the bias toward the future violates the requirements of rationality in (...) a very basic sense. (shrink)

Jeremy R. Garrett claims that the nature and scope of our rescue duties cannot be properly understood and addressed without reference to social context or institutional background conditions. In my comment I focus not on social or institutional but on psychological background conditions that are also necessary for the conceptualization of rescue cases. These additional conditions are of crucial importance since an entire paradigm of “rescue medicine” is founded, as Garret notices, on the powerful and immediate “impulse to rescue” (Garrett (...) 2015). I understand this “impulse” as the preference toward identified victims, and I argue that it may sometimes distort genuine moral judgments in rescue cases. (shrink)

W artykule wykażę, że szeroko rozpowszechnione poglądy na temat norm, które obowiązują żółnierzy na wojnie, pozostają w sprzeczności z moralnością ogólną. Etyka wojny dopuszcza działania, które w zwyczajnych sytuacjach nie tylko są uznawane za moralnie niedopuszczalne, ale wydają się czynami godnymi najwyższego moralnego potępienia. Zwracam uwagę na dwie wybrane rozbieżności między etyką ogólną a etyką wojny, tj. na problem związany z istnieniem asymetrii pomiędzy atakującymi i atakowanymi oraz na kwestię tego, kto jest właściwym celem moralnie usprawiedliwionego aktu przemocy. Odrzucając stanowiska (...) skrajne (realizm w stosunkach międzynarodowych i różne odmiany pacyfizmu), uznaję, że możliwe są dwa rozwiązania problemu tych rozbieśności: albo godzimy się na status quo, czyli mocną niezgodność etyki wojny z etyki ogólną, albo uznajemy, że należy znacząco przeformułować tradycyjną etykę wojny, a być może także obowiązujące normy prawa międzynarodowego. (shrink)

Książka dotyczy trzech powiązanych z sobą zagadnień: internalizmu racji działania, internalizmu motywacyjnego i tzw. hume’owskiej teorii motywacji. Próbuje odpowiedzieć m.in. na następujące pytania: Czy wolno nam stwierdzić, że ktoś powinien coś zrobić, nawet gdy nie może być motywowany do tego działania? Czy można szczerze akceptować jakiś osąd moralny i nie być motywowanym do postępowania zgodnie z jego zaleceniami? Czy normy moralne służą tak naprawdę realizacji egoistycznych pragnień, czy może są fikcją wpajaną przez instytucje społeczne? Autor pokazuje, jak wiele współcześnie dyskutowanych (...) problemów metaetycznych można rozwiązać, sięgając do filozofii Davida Hume’a. Choć koncentruje się na najnowszych dyskusjach z dziedziny metaetyki, to zagadnienia omawiane w książce stanowią kontynuację klasycznych debat filozoficznych na temat takich pojęć jak wartość, dobro, obowiązek, racjonalność, relatywizm czy słabość woli. (shrink)

An important part of the influential Humean doctrine in philosophy is the supervenience principle (sometimes referred to as the principle of separability). This principle asserts that the complete state of the world supervenes on the intrinsic properties of its most fundamental components and their spatiotemporal relations (the so-called Humean mosaic). There are well-known arguments in the literature purporting to show that in quantum mechanics the Humean supervenience principle is violated, due to the existence of entangled states. Recently, however, arguments have (...) been presented to the effect that the supervenience principle can be defended in Bohmian mechanics. The key element of this strategy lies in the observation that according to Bohmian mechanics the fundamental facts about particles are facts about their spatial locations, and moreover, for any proper subsystem of the world its state may non-trivially depend on the spatial configuration of the rest of the universe. Thus quantum-mechanical states of subsystems do not represent their intrinsic properties but rather characterize their relations with the environment. In this paper we point out the worry that this Bohmian strategy --known as Bohumianism-- saves the letter but not the spirit of the Humean doctrine of supervenience, since it prima facie violates another seemingly important Humean principle, which we call Strong Supervenience and whose denial implies the existence of necessary connections among distinct individuals. We argue that the best defense for Bohumians is to question the fundamental existence of complex physical systems and their states by treating any reference to them as a convenient description of the underlying collection of Bohmian particles. We consider several pros and cons of this strategy. (shrink)

In my previous paper I argued that if in vitro fertilization (IVF) is legal and practiced there is no moral ground to object to legalization of preimplantation genetic diagnosis (PGD). My opponent raises an objection that my paper “fails to address the ethical argumentation of one key opponent of IVF – the Catholic Church”. In this reply I show that her/his thesis that embryos created during IVF are in ‘ethical limbo’ and “fall outside the moral universe of Christian ethics” does (...) not undermine my argumentation and masks the serious problem Catholics have with the moral status of early embryos. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest obrona internalizmu racji do działania. Zaczynam od omówienia internalizmu w wersji przedstawionej przez Bernarda Williamsa i przedstawiam główny argument na rzecz tego stanowiska. Następnie sprawdzam, czy ten rodzaj internalizmu prowadzi do relatywizmu. Twierdzę, że stanowisko to prowadzi do ograniczonego relatywizmu, ponieważ stwierdzenia dotyczące racji do działania nie są zrelatywizowane do wiedzy podmiotu działającego. Zwracam też uwagę na rozmaite ograniczenia relatywizacji subiektywnych układów motywacyjnych.

Das Thema des Artikels sind sprachliche Fehler, die bei der schriftlichen Übersetzung aus dem Deutschen ins Polnische und aus dem Polnischen ins Deutsche Vorkommen. Das Ziel des Artikels ist, ihre Vielschichtigkeit und Entstehungsmechanismen zu zeigen, die vor allem mit der sprachlichen Interferenz als einer der Hauptursachen für Übersetzungsfehler zusammenhän gen. Der Artikel stützt sich auf die Ergebnisse der Untersuchungen, die in den Jahren 2004-2006 in der Abteilung für Angewandte Sprachwissenschaft am Lehrstuhl für Deutsche und Angewandte Sprachwissenschaft der Universität Łódź durchgeführt (...) wurden. Die Basis für das empirische Material bildeten hierbei durch Germanislikstudenten angefertigte schriftliche Übersetzungen. Am Anfang des Artikels werden verschiedene Definitionen und Klassifizierungsmöglichkeiten des sprachlichen Fehlers präsentiert. Desweiteren konzentriert sich der Autor auf das Phänomen der sprachlichen Interferenz und führt ihre Definitionen von W. Bondzio und T. Lewandowski an. Im weiteren Teil des Artikels wird die Frage der Interferenzmechanismen erörtert, zu denen die von J. Czochralski beschriebene Automatisierung der sprachlichen Strukturen, „zwischensprachliche Zuordnung“, „Übertragung des muttersprachlichen Modells“, fehlerhafte Erweiterung des Geltungsbereiches einer Aussage oder die Vermeidung besiimmter Elemente im System der Fremdsprache gehören. Im zweiten Teil des Artikels werden Ergebnisse der Forschungen präsentiert, deren Korpus einige Hunderte von deutsch-polnischen und polnisch-deutschen Übersetzungen waren, die von Studenten gemacht wurden. Die Fehler wurden zunächst nach der Richtung der Interferenz klassifiziert, dann nach den Sprachebenen. Besondere Aufmerksamkeit bei der Fehlerbeschreibung wurde аиГ die möglichen Störungen der sprachlichen Kommunikation gelenkt. Die durchgeführten Untersuchungen untermauern und erweitern die Thesen aus der Fachliteratur: Die Fehler kommen auf verschiedenen Sprachebenen vor und stören in vielen Fällen die sprachliche Kommunikation, deren Herstellung der Hauptzweck einer jeden Übersetzung ist. Der Autor des Artikels postuliert, bei der Übersetzungsdidaktik mehr Aufmerksamkeit der sprachlichen Interferenz zu widmen, was seiner Meinung nach zu besseren Resultaten verhelfen würde. (shrink)

W tekście omawiam tę część internetowej dyskusji, przeprowadzonej w listopadzie 2012 r. na stronie Polskiego Towarzystwa Bioetycznego, która dotyczyła niepewności na temat moralnego statusu embrionów ludzkich. W trakcie dyskusji PTB na temat Stanowiska Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN w sprawie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej (PDG) pojawił się następujący argument: skoro spór o moralny status embrionu jest nierozstrzygalny, to powinniśmy opowiedzieć się przeciwko moralnej dopuszczalności wykonywania PDG na embrionach, a także przeciwko prawnej dopuszczalności tego rodzaju diagnostyki. W tekście omawiam tezy Stanowiska i (...) zdań odrębnych, które wywołały tę część dyskusji, a potem koncentruję się na następujących problemach: (I) dopuszczalność stosowania narzędzi teorii decyzji w debatach etycznych; (II) procedura podejmowania decyzji przez ciała doradcze w sytuacji niepewności moralnej; (III) znaczenie osiągnięć nauk biologicznych przy ustaleniu statusu moralnego embrionu; (IV) możliwość kompromisu w sytuacji pluralizmu wartości; (V) znaczenie statusu moralnego embrionów dla oceny moralnej i prawnej dopuszczalności PDG. (shrink)

In my essay I consider the imaginary case of a future mother who refuses to undergo genetic alteration on her germline although she knows that her, as yet unconceived, child will have a serious genetic disorder. I analyze the good and bad points of two branches of arguments directed against her decision, consequentialist and rights-based. Then I discuss whether accepting one line of these arguments or the other makes a difference in moral assessment. I conclude that, although from the preanalytical (...) perspective we strongly oppose the refusal of genetic treatment in my imaginary case, it is probably impossible to construct one coherent theory which embraces all possible moral dilemmas triggered by our actions which affect the number and the identity of future people. (shrink)

The results of empirical research show that people prefer to help identified individuals rather than unidentified ones. This preference has an important influence on many private and public decisions, for example concerning vaccination or the distribution of healthcare resources. The aim of this article is to define the terms: “identified”, “unidentified”, “statistical”, and then to analyze three philosophical arguments concerning the normative implications of this preference: 1) contractualism ex ante ; 2) fair distribution of chances and risks; 3) principles regarding (...) the concentration of good effects and the distribution of bad effects. I will demonstrate that these arguments, which are related to interesting philosophical problems, such as counterfactuals, are not convincing. (shrink)

MacKay and Robinson (2016) claim that some legal procedures that regulate organ donations (VAC, opt-in, opt-out) bypass people's rational capacities and thus are “potentially morally worse than MAC”, which only employs a very mild form of coercion. We provide a critique of their argumentation and defend the opposite thesis: MAC is potentially morally worse than the three other options.

I argue that the scope of rational framing effects may be broader than Bermúdez assumes. Even in many “canonical experiments,” the explanation of the judgment reversals or shifts may refer to reasons, including moral ones. Referring to the Asian disease paradigm (ADP), I describe how non-consequentialist reasons related to fairness and the distinction between doing and allowing may help explain and justify the typical pattern of choices in the cases like ADP.

Celem artykułu jest krytyka przyjętego przez niektórych filozofów podziału na normatywność w podstawowym sensie oraz normatywność wymogów wąsko rozumianej racjonalności. Pokazuję, że podział taki nie jest wyczerpujący, ponieważ pomija ważny typ wymogów normatywnych, a mianowicie reagowanie na racje. Z jednej strony tego rodzaju wymogi nie przypominają wymogów normatywnych w podstawowym sensie, a z drugiej — istotnie różnią się od racjonalności rozumianej jako spójność między nastawieniami. Dochodzę do wniosku, że reagowanie na racje należy uznać za trzeci typ wymogów normatywnych.

Celem artykułu jest analiza prawnych i etycznych sposobów uzasadnienia dopuszczalności stosowania polityki namierzania i zabijania. Pojawiły się próby usprawiedliwienia tego typu działań poprzez odwołanie do egzekwowania prawa, reguł rządzących konfliktami zbrojnymi, sprawiedliwej odpłaty, prawa do obrony własnej. W artykule dokonuję analizy tych sposobów usprawiedliwiania polityki namierzania i zabijania, a następnie rozważam, które z nich faktycznie mogą uzasadniać tego typu politykę. Rozważania prowadzę w świetle głównej hipotezy projektu badawczego, który obecnie prowadzę, zakładającej, że normy regulujące dopuszczalność i sposoby toczenia konfliktów zbrojnych (...) i używania przemocy w stosunkach międzynarodowych powinny być spójne z moralnymi intuicjami dotyczącymi stosowania przemocy w przypadkach indywidualnych. (shrink)

Many psychologists have tried to reveal the formation and processing of moral judgments by using a variety of empirical methods: behavioral data, tests of statistical significance, and brain imaging. Meanwhile, some scholars maintain that the new empirical findings of the ways we make moral judgments question the trustworthiness and authority of many intuitive ethical responses. The aim of this special issue is to encourage scholars to rethink how, if at all, it is possible to draw any normative conclusions by discovering (...) the psychological processes underlying moral judgments. (shrink)

Wedle Stanowiska Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN nr 2/2012 z dnia 8. czerwca 2012 r. w sprawie preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej (PDG) jednym z głównych problemów wiążących się z prawnym uregulowaniem PDG jest nierozstrzygalność sporu na temat statusu moralnego ludzkich zarodków. Stanowisko i zgłoszone do niego zdania odrębne stwierdzają, że ci, którzy uznają, że wczesne zarodki mają pełny status moralny, nie mogą się zgodzić na diagnostykę preimplantacyjną. W artykule pokazuję, że przyjęcie nawet skrajnie konserwatywnego poglądu na status wczesnych embrionów ludzkich, czyli (...) uznanie ich za byty mające pełny status moralny i pełne prawo do życia, nie wystarczy, by skutecznie argumentować przeciw dopuszczalności PDG w sytuacji, w której nie możemy zagwarantować przeżycia wszystkich embrionów. Przedstawiony tu argument opiera się na powszechnie akceptowanej obecnie w etyce medycznej zasadzie poszanowania autonomii oraz odwołuje się do sposobu podejmowania decyzji w sytuacji niepewności charakterystycznego dla klasycznie rozumianej teorii decyzji. (shrink)

Celem artykułu jest krytyka kilku popularnych argumentów przeciwko wykorzystywaniu współczesnych osiągnięć biomedycznych do poprawiania ludzkiej kondycji fizycznej lub umysłowej. Na przykładzie prac Habermasa, Sandela, Fukuyamy omówię trzy argumenty tego typu odwołujące się do: 1) autonomii; 2) życia jako daru; 3) naturalnej równowagi. Na koniec pokażę, że sprzeciw względem niektórych propozycji biomedycznego polepszenia kondycji ludzkiej może być wynikiem swoistego błędu poznawczego, który psychologowie określają jako efekt status quo.

The article by MacKay and Saylor (2020) claims that the principle of fair subject selection yields conflicting imperatives (e.g. in the case of pregnant women) and should be understood as “a bundle of four distinct sub-principles” (i.e. fair inclusion, burden sharing, opportunity, distribution of third-party risks), each having conflicting normative recommendations (MacKay and Saylor 2020). The authors also offer guidance as to how we should navigate between subprinciples that may conflict with each other. The problem is a crucial one since (...) fair subject selection is one of the principles regulating clinical research that produces generalizable knowledge with the potential of improving people’s health. Therefore, there may be cases where the way in which participants are selected directly influences the generalizability (or its lack) of the clinically relevant knowledge and its value (if any) to different groups. In my commentary article, written from the philosophical perspective, I notice a number of interrelated problems which I believe have not been discussed thoroughly in the target article: (1) the precise way in which health care priority setting should influence the content of health research priority setting and fair inclusion principles; (2) the distinction between group and individual benefits and burdens from clinical research; (3) the reference class problem in medical research. (shrink)

Etycy nie poświęcali dotąd wiele uwagi niepewności, koncentrując się często na skrajnie wyidealizowanych hipotetycznych sytuacjach, w których zarówno kwestie empiryczne (np. stan świata, spektrum możliwych decyzji oraz ich konsekwencje, związki przyczynowe między zdarzeniami), jak i normatywne (np. treść norm, skale wartości) były jasno określone i znane podmiotowi. W poniższym artykule – który jest rezultatem projektu dotyczącego różnych typów decyzji w sytuacjach niepewności związanej z postępem w naukach i technologiach biomedycznych – przedstawię analizę sytuacji niepewności normatywnej, czyli takich, w których podmiot (...) musi podjąć decyzję, nie mając pewności co do tego, jaka norma postępowania jest właściwa, np. dlatego, że ma sprzeczne intuicje normatywne na temat dopuszczalności danej decyzji. Stanowisko, które określa się niekiedy mianem komparatywizmu, głosi, że w tego typu sytuacjach należy uwzględniać nie tylko stopnie przekonań podmiotu w kwestii różnych norm, ale także to, na ile możliwe decyzje warte są podjęcia wedle tych norm. Przedstawię tu analizę kilku przypadków niepewności normatywnej, a także charakterystyczny argument przeciwko dotychczasowym wersjom komparatywizmu, wskazujący, że nie uwzględniają one różnych nastawień do ryzyka w sytuacjach niepewności normatywnej, choć dopuszczają jednocześnie różne nastawienia do ryzyka w sytuacjach niepewności empirycznej. Pokażę też, że zasada ostrożności dotycząca statusu moralnego w upraszczający sposób przedstawia sytuacje niepewności normatywnej. (shrink)

The aim of this commentary is to discuss the axiology of the cost–benefit approach assumed by Travis Rieder (2017) to analyze medical decision making in the case of extremely preterm infants.