We often assess emotions as appropriate or inappropriate depending on certain evaluative aspects of the world. Often using the term ‘fittingness’ as equivalent to ‘appropriateness’, many philosophers of emotion take fittingness assessments of emotions to be a broadly representational matter. On this sort of view, an emotion is fitting or appropriate just in case there is a kind of representational match between the emotion and the object, a matching analogous to truth for belief. This view provides an account of the (...) relationship between emotion and value that many have found plausible. In this paper, I argue that the fittingness of emotions should not be understood in representational terms. Rather, as is common in the literature on fittingness, we should interpret the notion in normative terms. After providing four arguments against the representational interpretation, and for a normative interpretation, of emotional fittingness, I discuss two ways to develop the normative picture of emotional fittingness. I also clarify the relevant issues that will have to be tackled by philosophers of emotion in the future, issues which cannot be tackled without attending to action theory and the philosophy of normativity. (shrink)

Can love be an appropriate response to a person? In this paper, I argue that it can. First, I discuss the reasons why we might think this question should be answered in the negative. This will help us clarify the question itself. Then I argue that, even though extant accounts of reasons for love are inadequate, there remains the suspicion that there must be something about people which make our love for them appropriate. Being lovable, I contend, is what makes (...) our love for them appropriate, just as being fearsome is what makes our fear of certain situations appropriate. I finally propose a general account of this property which avoids the major problems facing the extant accounts of reasons for love. (shrink)

The moral error theory holds that moral claims and beliefs, because they commit us to the existence of illusory entities, are systematically false or untrue. It is an open question what we should do with moral thought and discourse once we have become convinced by this view. Until recently, this question had received two main answers. The abolitionist proposed that we should get rid of moral thought altogether. The fictionalist, though he agreed we should eliminate moral beliefs, enjoined us to (...) replace them with attitudes that resemble to some extent the attitudes we have towards pieces of fiction. But there is now a third theory on the market: conservationism, the view that we should keep holding moral beliefs, even though we know them to be false. (According to a fourth theory, ‘substitutionism’, we should modify the content of our moral claims in such a way that they become true.) Putting abolitionism (and substitutionism) aside, our aim is to assess the plausibility of conservationism as an alternative to the – relatively dominant – fictionalism that we find in the literature. Given the difficulty of finding a conservationist view that is both (i) plausible and (ii) not merely a terminological variant of fictionalism, we will argue that conservationism fails to constitute a plausible alternative to fictionalism, at least insofar as it purports to be an alternative view as to what we should do with our moral thoughts. (shrink)

Studying the folk concept of intentional action, Knobe (2003a) discovered a puzzling asymmetry: most people consider some bad side effects as intentional while they consider some good side effects as unintentional. In this study, we extend these findings with new experiments. The first experiment shows that the very same effect can be found in ascriptions of intentionality in the case of means for action. The second and third experiments show that means are nevertheless generally judged more intentional than side effects, (...) and that people do take into account the structure of the action when ascribing intentionality. We then discuss a number of hypotheses that can account for these data, using reactions times from our first experiment. (shrink)

Sripada has recently advanced a new account for asymmetries that have been uncovered in folk judgments of intentionality: the ?Deep Self model,? according to which an action is more likely to be judged as intentional if it matches the agent's central and stable attitudes and values (i.e., the agent's Deep Self). In this paper, we present new experiments that challenge this model in two ways: first, we show that the Deep Self model makes predictions that are falsified, then we present (...) cases that it cannot account for. Finally, we discuss how the Deep Self model could be modified to accommodate these new data. (shrink)

A short entry on the nature of social power, in particular on the question whether it can be understood in terms of powers as discussed in the metaphysics literature (in French).

Vous pensez peut-être que la peine de mort est injuste ? Ou que l’avortement est moralement acceptable ? Se pourrait-il alors que vous vous trompiez ? C’est en tout cas l’avis des théoriciens de l’erreur. D’après ces philosophes, tous les jugements moraux sont faux parce qu’ils présupposent à tort l’existence de faits moraux à la fois objectifs et non naturels. Organisé autour de ce défi nihiliste, le présent ouvrage aborde les principales théories métaéthiques comme autant de tentatives, plus ou moins (...) fructueuses, de sauver la morale. Les théories qu’on y rencontre combinent invariablement une thèse psychologique (sur la nature des jugements moraux) et une thèse ontologique (sur l’existence d’une réalité morale conforme auxdits présupposés). Dans le style argumentatif sobre et précis qui caractérise la philosophie analytique, ce manuel de métaéthique – le premier en langue française – entreprend d’évaluer minutieusement un ensemble de théories sur la morale. Bien que destiné en premier lieu aux enseignants de philosophie et à leurs étudiants, il se veut accessible à tous ceux qu’intéresse l’éthique. (shrink)

According to a historically popular view, emotions are normative experiences that ground moral knowledge much as perceptual experiences ground empirical knowledge. Given the analogy it draws between emotion and perception, sentimental perceptualism constitutes a promising, naturalist-friendly alternative to classical rationalist accounts of moral knowledge. In this paper, we consider an important but underappreciated objection to the view, namely that in contrast with perception, emotions depend for their occurrence on prior representational states, with the result that emotions cannot give perceptual-like access (...) to normative properties. We argue that underlying this objection are several specific problems, rooted in the different types of mental states to which emotions may respond, that the sentimental perceptualist must tackle for her view to be successful. We argue, moreover, that the problems can be answered by filling out the theory with several independently motivated yet highly controversial commitments, which we carefully catalogue. The plausibility of sentimental perceptualism, as a result, hinges on further claims sentimental perceptualists should not ignore. (shrink)

“Frankfurt-style cases” are widely considered as having refuted the Principle of Alternate Possibilities by presenting cases in which an agent is morally responsible even if he could not have done otherwise. However, Neil Levy has recently argued that FSCs fail because our intuitions about cases involving counterfactual interveners are inconsistent, and this inconsistency is best explained by the fact that our intuitions about such cases are grounded in an internalist prejudice about the location of mental states and capacities. In response (...) to this challenge, we argue that there is no inconsistency in our intuitions about cases involving CIs, as soon as we draw the comparison properly, and that intuitions about such cases do not rest on an internalist prejudice, but on a more basic distinction between two kinds of dispositions. Additionally, we discus... (shrink)

This article argues that pseudoscience lacks an adequate philosophical analysis. Using conspiracy theories as a case study, it is claimed that such an analysis needs to go beyond a mere epistemological approach. In the first part, it is shown that the existing philosophical literature shares the assumption that conspiracy theories are primarily deficient scientific hypotheses. This claim is contested, because such an approach can only understand what conspiracy theories fail to be, but not what they are and why people tend (...) to endorse them. To develop an alternative, the second part starts from recent sociology of science, applied to conspiracy theories, that claims that both true and false theories are in need of a symmetrical social explanation. However, this opens the path to relativism because it does not allow for a significant distinction between scientific and conspiracy theories. In the third section an alternative analysis of conspiracy theories is offered, which does not abandon this distinction. Moreover, it is claimed that the most important element of conspiracy theories is not their truth value but rather their symbolic structures of meaning. The aim of conspiracy theories, and perhaps of pseudoscience in general, is then not to know facts about the world, but rather to offer a meaningful framework within which to live. (shrink)

How do the pictures Wittgenstein and his relatives took during his life relate to his philosophical work? The exhibition at the Leopold Museum in Vienna in 2021 demonstrated a complex network of resemblances, overlaps, and cross-references between Wittgenstein’s way of working and the pictures he collected. In this essay, the network is used as an example to argue that a combination of philosophy and artistic sensibility might be a fruitful enrichment for a philosophical practise.

Critical comments on two roads to a good society. (These roads in response to John Rawls' A theory of justice, 1971): Dutch ethical theorist Trudy van Asperen (Het bedachte leven, 1993), and Avishai Margalit (A decent society, 1996).

Bestaat de kernactiviteit van de meester erin om zijn eigen kennis uit te leggen en over te dragen? De Franse filosoof Jacques Rancière laat zien dat een gelegenheidsexperiment van Joseph Jacotot ons een ander voorbeeld aanreikt: de onwetende meester. In zijn boek De onwetende meester: vijf lessen over intellectuele emancipatie (Le maître ignorant: Cinq leçons sur l'émancipation intellectuelle) stelt hij dat de onwetende meester evengoed of zelfs beter in staat is leerlingen iets te leren dan de wetende meester. Rancière neemt (...) in feite twee onderwijspraktijken als voorbeeld: de traditionele praktijk van de wetende meester die uitleg geeft en kennis overdraagt en de experimentele praktijk van de onwetende meester die geen uitleg geeft maar vooral gericht is op de verificatie van aandacht. In dit artikel wil ik op basis van een korte analyse van deze twee praktijken laten zien hoe we uit Rancière’s boek een model kunnen afleiden voor het articuleren van de theoretische principes die impliciet in onderwijspraktijken werkzaam zijn. Dit model is gestoeld op het volgende uitgangspunt: door een succesvolle of juist problematische onderwijspraktijk als voorbeeld te nemen kunnen we de theoretische principes articuleren die erin werkzaam zijn. Dit schept de mogelijkheid om de focus van de van de praktijken naar de principes te verleggen. Hierdoor wordt de onderwijspraktijk op een nieuwe manier inzichtelijk en kunnen we haar theoretisch expliciteren. (shrink)

This article takes the scientific study of conspiracy theories itself as an object of inquiry. It looks at the three main frameworks to look at conspiracy theories: a psychological, epistemological and a sociological approach. These different approaches exist somewhat separately and often do not get along. The central claim that follows from a genealogy of these research programs is that the conflicts between these different approaches should be understood not merely as disagreements about how the world works, but as a (...) fundamental disagreement about the underlying diagnosis of what is at stake in conspiracy theories. In other words, the conflicts stem in part from political differences, not merely empirical ones. The purpose of this article is to bring these different diagnoses back into dialogue with each other and to point out that despite their differences, they also have something in common: a concern about the state of contemporary democratic institutions. Depending on which project one subscribes to, conspiracy thinking will appear either as the cause or the solution of these democratic concerns. (shrink)

Philosophical questions can often be answered using evolutionary biology and evolutionary psychology. Of course, one needs a sound epistemology and philosophy os science to do so. Phenomenology and hermeneutics offer no escape route, however, because they are based on a wrong model of science. Evolutionary biology can explain teleology, the organization of nature, altruïsm, morality, and even our quest for meaning.

Recensie van: Christoph Menke, Tmgodie im Sittlichen. Gerechtigkeit und Freiheit nach Hegel. Frankfurt: Suhrkamp, 1996. Paul Cobben, Postdialectische zedelijkheid. Ontwerp voor een Hegeliaans antwoord op Heidegger, Habermas, Derrida en Levinas. Kampen: Kok Agora, 1996. Hegels rechtsfilosofie speelt in de hedendaagse discussie tussen communitaristen en liberalen een belangrijke rol. Hij wordt door sommigen beschouwd als iemand die de vrijheid van het individu het primaat geeft - een echte liberaal dus -, dan wel als iemand die het individu ondergeschikt maakt aan de (...) gemeenschap, omdat indivi- dualiteit slechts binnen een gemeenschap kan ontstaan. Deze discussie vormt ook een deel van de achtergrond van Tragodie im Sittlichen en Postdialectische zedelijk- heid. Christoph Menke en Paul Cobben betogen beiden dat Hegel weliswaar te- kortgeschoten is in het doordenken van (aspecten van) de verhouding tussen indivi- du en gemeenschap, maar dat reeds in zijn eigen werk aanwijzingen te vinden zijn voor een correctie daarvan. Menke richt zich daarbij nadrukkelijker op de kant van het individu, Cobben meer op een herschrijving van de inrichting van de gemeen- schap. (shrink)

In dit artikel wordt de dominante metafysische oriëntatie in de hedendaagse meta-ethiek kritisch onder de loep genomen. Het hedendaagse debat, dat zich voornamelijk richt op de vraag hoe moraliteit metafysisch gezien 'in de werkelijkheid past', wordt gekenmerkt door een reeks complexe en soms esoterische discussies die, zo wordt betoogd, weinig bijdragen aan ons filosofische begrip van ethiek. Deze focus op metafysische grondslagen heeft geleid tot een tunnelvisie, waarin het debat gevangen zit tussen steeds ingewikkeldere vormen van non-cognitivisme, herconceptualisaties van 'objectiviteit' (...) en metafysische acrobatiek. Als alternatief wordt voorgesteld de aandacht in de meta-ethiek te verleggen naar het domein van praktisch redeneren. Door ons te concentreren op de patronen van geldige praktische argumentatie en het soort overwegingen dat mensen daadwerkelijk overtuigt, kunnen we wellicht een beter inzicht krijgen in de aard van ethische normativiteit en de rol ervan in ons leven. Het artikel pleit voor een meer pragmatische en minder metafysisch beladen benadering van de meta-ethiek, die zich richt op de daadwerkelijke praktijken van moreel redeneren en argumenteren. (shrink)

Short introduction to concepts and dilemma's of research ethics. Some historical notes concerning scientific research and applied ethics.

Een onderzoek naar de relatie tussen filosofie en installatiekunst met betrekking tot de vraag naar betekenis.

English- Vademecum: 77 Minor Terms for Writing Urban Places offers a set of concepts that stimulate new approaches in planning, architecture, urban design, policy, and other practices of spatial development. These diverse concepts might reveal blind spots in urban discourse or bring insights from one discipline to another. The term ‘minor’ refers to the ambition to look at the local and social specificity of urban places and to challenge established discursive frameworks by giving voice to multiple actors in the debate. (...) This publication hopes to be a field guide that inspires spatial professionals, researchers, students, and communities to exchange knowledge, to engage with urban places and to discover and develop responsible approaches to current urban challenges. Dutch – Vademecum: 77 Minor Terms for Writing Urban Places biedt een reeks concepten die nieuwe benaderingen in architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ontwikkeling stimuleren. Deze uiteenlopende concepten kunnen blinde vlekken in het stedelijke discours onthullen of inzichten van de ene discipline naar de andere brengen. De term 'minor' verwijst naar de ambitie om naar de lokale en sociale specificiteit van stedelijke plekken te kijken en om gevestigde discursieve kaders uit te dagen, door stem te geven aan meerdere actoren in het debat. Deze publicatie is te zien als een veldgids die ruimtelijke professionals, onderzoekers, studenten en gemeenschappen inspireert om kennis uit te wisselen, over onderzoek naar stedelijke plekken, en om verantwoorde benaderingen te ontdekken en te ontwikkelen voor de hedendaagse stedelijke uitdagingen. (shrink)

English- Vademecum: 77 Minor Terms for Writing Urban Places offers a set of concepts that stimulate new approaches in planning, architecture, urban design, policy and other practices of spatial development. These diverse concepts might reveal blind spots in urban discourse or bring insights from one discipline to another. The term ‘minor’ refers to the ambition to look at the local and social specificity of urban places, and to challenge established discursive frameworks by giving voice to multiple actors in the debate. (...) This publication hopes to be a fieldguide that inspires spatial professionals, researchers, students and communities to exchange knowledge, to engage with urban places and to discover and develop responsible approaches to current urban challenges. -/- Dutch – Vademecum: 77 Minor Terms for Writing Urban Places biedt een reeks concepten die nieuwe benaderingen in architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ontwikkeling stimuleren. Deze uiteenlopende concepten kunnen blinde vlekken in het stedelijke discours onthullen of inzichten van de ene discipline naar de andere brengen. De term 'minor' verwijst naar de ambitie om naar de lokale en sociale specificiteit van stedelijke plekken te kijken en om gevestigde discursieve kaders uit te dagen, door stem te geven aan meerdere actoren in het debat. Deze publicatie is te zien als een veldgids die ruimtelijke professionals, onderzoekers, studenten en gemeenschappen inspireert om kennis uit te wisselen, over onderzoek naar stedelijke plekken, en om verantwoorde benaderingen te ontdekken en te ontwikkelen voor de hedendaagse stedelijke uitdagingen. -/- . (shrink)

“Meer dan in enige andere periode in de geschiedenis geniet ‘ethiek’ allerwege belangstelling” (p. 7), zo luidt de openingszin van het Handboek gezondheidsethiek (De Beaufort en Dupuis 1988). Discussies in de media lijken deze indruk te bevestigen. Wanneer de interesse van filosofische lezers door dergelijke mediaberichten worden gewekt, kunnen daar tenminste twee redenen voor zijn. Om te beginnen kunnen zij zich geroepen voelen positie te kiezen in het betreffende debat, door voor een bepaald standpunt te opteren en dat met redenen (...) te omkleden. Dat wil zeggen, zij kunnen het als hun opgave beschouwen om, vanuit hun specifieke ethische deskundigheid, de betrokkenen te assisteren door overwegingen naar voren te brengen, aspecten nader te belichten of op tegenspraken te wijzen. Een andere mogelijkheid is dat zij het debat van een wat grotere afstand volgen, door niet de onderhavige problematiek, maar veeleer het debat als zodanig tot voorwerp van onderzoek te maken. Hun interesse, verwondering of irritatie betreft dan niet zozeer de standpunten die door de betrokkenen worden verwoord, maar veeleer het idioom waarin zij hun morele afwegingen articuleren en de vooronderstellingen die ze daarbij hanteren. In deze studie wordt voor de laatste mogelijkheid gekozen. In de gangbare terminologie wordt de eerste mogelijkheid als ‘ethisch’, de tweede mogelijkheid als ‘meta- ethisch’ aangeduid. In de loop van deze studie zal echter naar voren komen dat dit onderscheid inadequaat is. Mijn meta-ethische reflectie op de problematiek van consensusvorming in de gezondheidsethiek, heeft wel degelijk ook een ethische inzet. Deze zal echter eerder ‘fundamenteel-ethisch’ dan ‘toegepast-ethisch’ van karakter zijn. De studie behelst een fundamenteel-ethische doordenking van een problematiek die naar voren komt in een toegepast- ethisch discours: de gezondheidsethiek. (shrink)

Wij presenteren Berardi’s herwerking van de ideologiekritiek in drie stappen. Eerst schetsen wij de context waarin Berardi de ideologiekritiek herdenkt. Hij bouwt verder op de ontdekking van Deleuze en Guattari dat de taal van het kapitalisme niet de code, maar de axiomatiek is. De economische wetenschap biedt, volgens hen, mensen geen identiteit aan, maar bestaat uit een reeks commando’s die stromen van geld, arbeid, elektriciteit, enzovoort reguleert. Daaraan koppelt Berardi de observatie dat het hedendaagse kapitalisme vooral tekens verhandelt in plaats (...) van producten waarnaar zulke tekens zouden verwijzen. In een tweede stap brengen wij tegen deze opvatting in dat Berardi nog steeds vasthoudt aan de representatieve waarde van de economische wetenschap. Deze laatste zou enkel een afbeelding bieden van de realiteit en die vervalsen in het voordeel van het status quo. Sociologen uit de traditie van de actor-netwerktheorie (ANT) hebben dat echter betwist. Zij beweren dat de economische wetenschap de economische realiteit niet zozeer afbeeldt, maar actief vormgeeft. De economische wetenschap heeft de mens geschapen naar zijn evenbeeld: als homo oeconomicus. Het is dan ook een vergissing om de economische wetenschap te bekritiseren voor haar valse representaties. Zij maakt die immers waar. In een derde en laatste stap leggen wij in Berardi’s teksten een nieuw criterium bloot voor ideologiekritiek. In plaats van de economische wetenschap te bekritiseren voor haar valse uitspraken over de realiteit, moeten wij nagaan of de economische wetenschap een manier van leven promoot die mensen in staat zijn te onderhouden. De economische wetenschap is dan ideologisch als en slechts als zij een onhoudbare vorm van leven propageert. Volgens Berardi kan de hedendaagse economische wetenschap hiervan terecht beschuldigd worden. In zijn psychopathologie van het kapitalisme wijst hij immers op de negatieve psychische gevolgen van het hedendaagse kapitalisme, namelijk de instandhouding van een cyclus tussen paniek en depressie, een verlies aan betekenisvol menselijk contact en een neiging tot neurotisch vasthouden aan oude economische recepten die hun failliet reeds meermaals bewezen hebben. Niet de waarheid zal ons verlossen, maar in de verlossing ligt het ware leven. (shrink)

Een veelgehoorde kritiek op islamitische scholen is dat kinderen er worden geïndoctrineerd en dat dit in strijd is met het doel van onderwijs in een democratische samenleving. Dit artikel onderzoekt de principiële vraag of ouders ervoor zouden kunnen kiezen om hun kind naar een school te sturen waar hij of zij geïndoctrineerd wordt, bijvoorbeeld omdat zij denken dat het kind op een religieuze school minder kans loopt te worden gestigmatiseerd. Daarnaast wordt bekeken of het waarschijnlijk is dat kinderen op (...) islamitische scholen in Nederland daadwerkelijk geïndoctrineerd worden. (shrink)

In Nederland worden al geruime tijd zowel op landelijk als op lokaal niveau en zowel vanuit het beleid als door bezorgde ouders uiteenlopende inspanningen geleverd om onderwijssegregatie tegen te gaan. In dit artikel wordt betoogd dat we desondanks voor een zware opgave staan, aangezien het uitoefenen van individuele vrijheid en het streven naar sociale gelijkheid voor spanningen kan zorgen. In het artikel wordt de stelling uitgewerkt dat sociale integratie in het onderwijs via gemengde scholen niet per se de enige (...) en beste manier is om het ideaal van gelijke kansen te realiseren. Verder stellen we dat een onderscheid moet worden gemaakt tussen vrijwillige en onvrijwillige vormen van onderwijssegregatie. Als alternatief voor integratie worden daarom de mogelijkheden voor vrijwillige separatie geëxploreerd. (shrink)

Het zal geen van de aanwezigen verbazen dat we het volgende allemaal tegenkomen in empirisch onderzoek: verborgen aannames, ongegronde conclusies, vreemde analyse-eenheden, een ontbrekende uitsplitsing van gegevens, een ‘post hoc ergo propter hoc’-redenering (een simpele correlatie die leidt tot ongerechtvaardigde gevolgtrekkingen over oorzaak en gevolg), ontbrekende contextuele verklaringen, onjuiste en misleidende vergelijkingen, onthutsend onbetrouwbare steekproeven die leiden tot uiterst dubieuze extrapolaties, en hypotheses die voorspellen of proberen te achterhalen en bevestigen wat de gemiddelde persoon al weet. We beschikken natuurlijk over (...) een overvloed aan gegevens uit pedagogisch en onderwijskundig onderzoek en een haast onbegrensde hoeveelheid grafieken en tabellen met cijfers die pretenderen iets te meten. Deze gegevens komen echter maar al te vaak tot stand op basis van concepten van twijfelachtige waarde. Er ontbreekt vaak een ondersteunend theoretisch kader waarmee bevindingen kunnen worden geïnterpreteerd, verklaard of vertaald naar andere contexten, en waarmee bovendien de betekenis van de resultaten aan niet-specialisten kan worden duidelijk gemaakt. (shrink)

Financiële technologische ontwikkeling, de zogeheten fintech, is hot en happening. De ontwikkelingen gaan snel maar leiden geregeld tot moreel kwetsbare praktijken. Een geautomatiseerd systeem de schuld geven van economische uitbuiting, uitsluiting en privacyschending is onzinnig. De auteurs gaan in op de vraag wat de rol van financiële ethiek (nog) is als de besluitvorming en gedragssturing bij en in het ontwerp van allerlei systemen (grotendeels) vooraf bepaald wordt. -/- Dit artikel is relevant voor financieel professionals die fintech vormgeven en/of gebruiken. Helaas (...) zijn er geen kant-en-klare oplossingen om moraliteit te programmeren. De auteurs roepen lezers daarom op om bij het managen van de nieuwe innovatiegolf te blijven streven naar vormen van goed bestuur en best practices. (shrink)

Emancipatie en integratie, nationalisme, machtsonderdrukking en privileges, (super)diversiteit en erkenning. Het zijn slechts een paar van de beladen termen waar we tegenwoordig veel mee geconfronteerd worden, en dat in de context van persoonlijke identiteitsvorming als in debatten omtrent groepsidentiteit, de vraag naar minderheidsrechten en de gepercipieerde conflicten met de zogenaamde democratische Westerse Verlichtingsidealen die daar vervolgens uit voortkomen. Heel veel van deze politieke discussies die momenteel gevoerd worden binnen de politiek en de media draaien om ‘identiteit’, waardoor dit concept (...) helaas tot een gepolitiseerd en polariserend begrip verworden is. (shrink)

Iemand die uiteindelijk voor de PhD-positie wordt gekozen, moet in staat zijn om alle vakjes aan te kruisen. Maar één ding is vrijwel zeker: van een promovendus die de functie aanvaardt, wordt zelden verwacht dat zij het basisidee voor het onderzoek, de opzet, de methodologie of iets anders heeft bedacht. Men hoeft alleen maar trainable te zijn. Tijdens de jaren "onder contract" zal de kandidaat immers waarschijnlijk niet worden aangemoedigd om een eigen intellectueel pad te ontwikkelen, of om een nieuwe (...) en interessante richting in het onderzoeksveld uit te stippelen. In plaats daarvan zal van de kandidaat naar alle waarschijnlijkheid worden verwacht dat zij de ideeën van de promotor napraat en vaak zelfs volledig overneemt. (shrink)

Wat zou er veranderen in de wijze waarop het onderwijs gewend is professionals op te leiden als docenten erkennen dat de toekomst onkenbaar en onzeker is? In plaats van de onzekerheid te problematiseren – onzekerheid is een probleem waarmee de professional heeft te dealen – vraag ik mij af of het ook mogelijk is om onzekerheid als een rijke bron van mogelijkheden te zien. Ik maak hierbij gebruik van het onderscheid dat de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche maakt tussen het streven (...) naar orde en harmonie – het apollinische – en de kracht die de orde en harmonie juist teniet probeert te doen – het dionysische. Wanneer docenten in het beroepsonderwijs Nietzsches pleidooi om meer ruimte aan het dionysische te geven ter harte nemen en zelf bereid zijn om hun zekerheden op het spel te zetten, kunnen zij de professionals-in-wording beter voorbereiden op een onzekere (beroeps)wereld. Ze kunnen hen leren dat onzekerheid juist mogelijkheden biedt om tot nieuwe vormen van handelen en denken te komen. (shrink)

Wat betreft economische groei en ontwikkeling van de werkloosheid heeft de Nederlandse economie het sinds 1973 slechter gedaan dan andere OECD-landen. Op de vraag naar de oorzaken van die slechte prestatie zijn in het verleden uiteenlopende antwoorden gegeven door o.m. Bomhoff en Clavaux. Ook zijn er diverse wegen aangegeven om op te rukken naar een betere positie. In dit artikel presenteren de auteurs de resultaten van een internationale doorsnee-analyse om de verschillen in economisch succes tussen landen met behulp (...) van een eenvoudig neo-klassiek macro-economisch model te verklaren. Dit biedt de mogelijkheid om te traceren wat de rol van de exportgroei, de groei van de bevolking, de wisselkoers, de verhouding tussen de binnenlandse en de buitenlandse prijsontwikkeling en de investeringsquote voor verschillen in economische ontwikkeling is geweest. Vooral de uitvoer gecorrigeerd voor de omvang van de bevolking, de investeringsquote en de nominale wisselkoers komen als belangrijke verklarende variabelen naar voren. Op grond van hun analyse komen de auteurs tot de conclusie dat een beleid gericht op het verbeteren van de Nederlandse economische prestatie op lange termijn zich vooral zou moeten concentreren op het benutten van exportkansen en op een hoog investeringsniveau ter bevordering van technologische vernieuwing en daarmee verbetering van de concurrentiepositie. Daarbij moet worden voorkomen dat revaluatie van de gulden het exporteffect teniet doet. (shrink)

Tussen zijn veertigste en zijn zestigste levensjaar was Jan Hendrik van den Berg (1914) een uitermate succesvol en populair auteur. Boeken van zijn hand, zoals Metabletica (1956) en Medische macht en medische ethiek (1969), waren ongekende bestsellers. Hij was de Nederlandse vertegenwoordiger van een belangrijke Europese stroming in de filosofie: de historische fenomenologie. In de jaren zeventig raakte hij echter in conflict met zijn tijd. Terwijl de Nederlandse publieke opinie een wending naar links doormaakte, bond Van den Berg de (...) strijd aan tegen verloedering, hooliganisme en anarchisme. Dit ging ten koste van zijn populariteit, maar niet van zijn productiviteit, noch van zijn innovativiteit. Tot op de dag van vandaag werkt hij aan een indrukwekkend , panoramisch oeuvre. Hij is de belangrijkste Nederlandse filosoof sinds Bolland. -/- Deze studie wil het werk van Van den Berg reconstrueren, situeren en beoordelen. Reconstrueren door de methodische en thematische coherentie ervan zichtbaar te maken. Situeren door het te confronteren met dat van andere, verwante auteurs zoals Husserl, Freud, Bachelard en Foucault. Beoordelen door na te gaan in hoeverre Van den Berg de inzet van zijn project, zowel inhoudelijk als methodologisch, waarmaakte. -/- Het werk van Van den Berg is geen curiosum, maar opvallend actueel. Hij onderzoekt het begin, de aanvang van wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen waarvan het belang in de huidige situatie met nadruk zichtbaar wordt. Zijn beeldende stijl wekt de geschiedenis van de wetenschap tot leven, maar werd vaak als ‘anekdotisch’ afgedaan; zijn talent voor polemiek lokte soms felle reacties uit en zijn methodologische flexibiliteit maakte hem een gemakkelijk doelwit van academische kritiek. Aan de positieve kant van de balans staan echter zijn intellectuele enthousiasme en zijn internationale faam. Zijn werk verdient een rehabilitatie. (shrink)

Is de herhaling mogelijk? Deze ogenschijnlijk simpele vraag vormt het uitgangspunt van De herhaling. Een proeve van experimenterende psychologie door Constantin Constantius (1843), een van de meest curieuze geschriften uit het oeuvre van Søren Kierkegaard. In dit artikel worden twee aspecten aan de orde gesteld die De herhaling tot een nog altijd belangrijk boek maken: 1) De ongewone filosofische stijl die in dit boek ontwikkeld wordt en 2) De eigenzinnige opvatting over vrijheid en subjectiviteit die er onder de noemer 'de (...) herhaling' in naar voren wordt gebracht. Zoals de ondertitel 'een proeve van experimenterende psychologie' al aangeeft, is De herhaling geen klassieke filosofische verhandeling waarin op systematische wijze wordt uitgelegd wat er onder de herhaling - als filosofische begrip - verstaan moet worden. Integendeel, het is een uiterst experimenteel boek waarin een nieuwe filosofische stijl wordt geïntroduceerd. Er wordt zodoende nergens een eenduidige definitie gegeven van de herhaling in filosofische zin die ik in het vervolg zal aanduiden als de 'existentiële herhaling'. Sterker nog, de twee verschijningsvormen van de herhaling - de alledaagse en de existentiële herhaling - worden telkens welbewust met elkaar verward. Pas in de afsluitende brief aan de echte lezer van dit boek wordt duidelijk in welke richting we het verschil tussen deze twee vormen van herhaling moeten zoeken. (shrink)

Geheel in lijn met de rest van Europa-denk bijvoorbeeld aan de toegenomen populariteit van de radicaal-rechtse Zweden-Democraten (Sverigedemokraterna) en de verkiezing van de eerste naoorlogse radicaal-rechtse premier van Italië, Giorgia Meloni-maakt postpandemisch België een politieke draai naar (radicaal) rechts. Deze wending is vooral merkbaar in Vlaanderen: Uit een krantenpeiling van december 2022 blijkt dat 25,5 procent van de Vlamingen bij de volgende verkiezingen van plan is om op het Vlaams Belang te stemmen, die op de voet gevolgd worden door (...) de N-VA met zo'n 22 procent van de stemmen. Bijna de helft van de Vlaamse kiezers heeft dus een voorkeur voor een Vlaams-nationalistische regering, wat de federale coalitiebesprekingen en de politieke toekomst van België in 2024 wel eens negatief zou kunnen beïnvloeden. N-VA-voorzitter Bart De Wever verklaarde onlangs bovendien te willen samenwerken met het Vlaams Belang, op voorwaarde dat de partij zich zou ontdoen van haar meest radicale vertegenwoordigers. Dit alles betekent dat het zogenoemde cordon sanitaire-akkoord uit 1989-bedoeld om antidemocratische partijen uit politieke coalitiebesprekingen te weren-binnenkort wel eens zou kunnen sneuvelen. (shrink)

Tussen zijn veertigste en zijn zestigste levensjaar was Jan Hendrik van den Berg (1914) een uitermate succesvol en populair auteur. Boeken van zijn hand, zoals Metabletica (1956) en Medische macht en medische ethiek (1969), waren ongekende bestsellers. Hij was de Nederlandse vertegenwoordiger van een belangrijke Europese stroming in de filosofie: de historische fenomenologie. In de jaren zeventig raakte hij echter in conflict met zijn tijd. Terwijl de Nederlandse publieke opinie een wending naar links doormaakte, bond Van den Berg de (...) strijd aan tegen verloedering, hooliganisme en anarchisme. Dit ging ten koste van zijn populariteit, maar niet van zijn productiviteit, noch van zijn innovativiteit. Tot op de dag van vandaag werkt hij aan een indrukwekkend , panoramisch oeuvre. Hij is de belangrijkste Nederlandse filosoof sinds Bolland. -/- Deze studie wil het werk van Van den Berg reconstrueren, situeren en beoordelen. Reconstrueren door de methodische en thematische coherentie ervan zichtbaar te maken. Situeren door het te confronteren met dat van andere, verwante auteurs zoals Husserl, Freud, Bachelard en Foucault. Beoordelen door na te gaan in hoeverre Van den Berg de inzet van zijn project, zowel inhoudelijk als methodologisch, waarmaakte. -/- Het werk van Van den Berg is geen curiosum, maar opvallend actueel. Hij onderzoekt het begin, de aanvang van wetenschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingen waarvan het belang in de huidige situatie met nadruk zichtbaar wordt. Zijn beeldende stijl wekt de geschiedenis van de wetenschap tot leven, maar werd vaak als ‘anekdotisch’ afgedaan; zijn talent voor polemiek lokte soms felle reacties uit en zijn methodologische flexibiliteit maakte hem een gemakkelijk doelwit van academische kritiek. Aan de positieve kant van de balans staan echter zijn intellectuele enthousiasme en zijn internationale faam. Zijn werk verdient een rehabilitatie. (shrink)

De indruk overheerst dat het vertrouwen in instellingen tanende is. Toch wordt deze indruk niet altijd ondersteund door bevragingen en statistieken. Als die indruk een mythe is, dan is de echte vraag: waarom worden we dan tot deze mythe aangetrokken? In dit essay wil ik ons verlangen naar vertrouwen plaatsen in een cultuur en in een denkkader waarin vrijheid en zelfbeschikking blijven primeren, en kijken naar hoe er vandaag theoretisch wordt nagedacht over vertrouwen en publiek beleid. Het valt (...) te betwijfelen of we het vertrouwen dat we zoeken op die manier zullen vinden. (shrink)

Milieufilosofisch Nederland wordt momenteel verdeeld door een controverse naar aanleiding vanrecente publicaties van de Wageningse filosofen Keulartz en Korthals. In dit artikel wil ik - aande hand van een analyse van het gebruik van het natuurbegrip bij Wim Zweers - laten zien dat Keulartz op een tot nu toe onderbelicht probleem wijst: het probleem van de veelheid vannatuurbeelden. Tegelijkertijd wil ik echter aantonen dat Keulartz' eigen, 'post-naturalistische' positie op een tegenspraak berust. Tenslotte geef ik aan hoe deze controverses zijn (...) terug tevoeren op een onvermijdelijke spanning in onze morele omgang met de natuur, en zoek ik naar een manier waarop deze spanning binnen de milieu-ethiek vruchtbaar kan worden gemaakt. (shrink)

Politiek filosofe en kritisch traditionaliste, onderzocht Afrikaanse orale literaire tradities op hun filosofische betekenis. Maakt zich sterk voor een authentieke Afrikaanse filosofie. Sophie Oluwoles ouders waren beiden afkomstig uit de staat Edo in het zuidwesten van Nigeria. Oluwole zelf werd geboren in het dorp Igbara Oke in de naburige staat Ondo, waar zij ook haar lagere en middelbare school doorliep. In 1964 trouwde zij met een eveneens Nigeriaanse wetenschapper. Ze vertrok nog in hetzelfde jaar naar Moskou, waar haar man (...) een baan kreeg aangeboden bij de Verenigde Naties. Vanwege taalproblemen vertrokken beiden na een jaar naar Duitsland, waar zij Duits studeerden aan de Universiteit in Keulen. Kort nadat zij in 1966 verhuisde naar de Verenigde Staten, scheidde Oluwole van haar man omdat deze haar verdere studies dwarsboomde. Oluwole keerde terug naar Nigeria waar zij aan de Universiteit van Lagos een studie filosofie begon. In de periode 1968-1970 doceerde Oluwole op een middelbare school in haar thuisstaat Ondo. Daarna keerde zij terug naar de universiteit van Lagos, waar zij werkzaam was als studentassistente en ondertussen afstudeerde. Oluwole werd als promovenda toegelaten op de universiteit van Ibadan. In 1984 behaalde zij als eerste student in sub-Sahara Afrika een doctorstitel in de filosofie. Hoewel Oluwoles filosofische carrière een aanvang nam met de studie van westerse meta-ethiek, besloot zij zich na het behalen van haar doctorstitel verder te ontwikkelen in de richting van de Afrikaanse filosofie. Zij doceerde filosofie aan de universiteit van Lagos, was decaan van deze universiteit en was voorzitter van de Nigeriaanse Vereniging voor Filosofie. Tegenwoordig is Oluwole actief als directeur van het Centrum voor Afrikaanse Cultuur en Ontwikkeling in Lagos, dat zich onder andere richt op de ontwikkeling van vrouwen in Afrika. (shrink)

In dit artikel betwist ik het gangbare idee dat de rede ontoereikend is voor morele motivatie, met name in relatie tot universele ethische kwesties. Door een uitgebreide verkenning van de Dual-Process Theory (DPT) stel ik dat onze morele intuïties zowel trainbaar zijn als een inherente neiging hebben naar universalistische overwegingen. Ik betoog dat sociale rechtvaardiging en de drang naar rationele argumentatie een cruciale rol spelen in het vormen en veranderen van onze morele standpunten. Concluderend pleit ik voor een (...) herwaardering van klassiek moreel redeneren en stel ik dat een universele ethiek psychologisch realistischer is dan eerder werd aangenomen. (shrink)

Niettegenstaande de tendens van het failliet van het multiculturalisme is multiculturele dialoog niet weg te denken in een zich globaliserende wereld. Taylor, Gadamer, Honneth en Kymlicka hebben een bijdrage geleverd op het vlak van de erkenning van identiteit, respect en waardering van verschil. Wij voeren het argument aan dat bovenstaande auteurs niet ontsnappen aan het postmodernistisch dilemma van zelfautonomie en slachtofferschap. Dit komt doordat zij in hun rationale vertrekken van het afzonderlijke subject en deze situeren in een ruimte-tijd waarin de (...) tijd slechts een historische rol heeft en de ruimte geen actieve rol speelt. Tegenover deze uitvloeisels van het postmodern denken stellen wij het eco-communau-tarisme. Vanuit de vaststelling dat het individu denkt, spreek en handelt in de context van zijn taal en cultuur en dus vanuit zijn gemeenschap, situeren wij dit subject en de gemeenschap tevens in een particulier territorium of het ecotoop. Door middel van Hacking’s sociaal constructivisme, het Leibniziaanse meerwereldenbeeld en het biologische paradigma als nieuw denkkader, structureren wij de gemeenschap volgens een cyclisch en een lineair tijdverloop. Het cyclische waarborgt de traditie van een gemeenschap, het lineaire doet de gemeenschap evolueren naar een moreel betere toekomst en heeft een transcendent statuut. Het eco-communautarisme biedt het kader voor een kwalitatieve evolutie van individuen en gemeenschappen. Het normerend aspect hiervan is de pluriforme en multiculturele dialoog. (shrink)

Physicist and philosopher of science Stephen Toulmin (London 1922 - Los Angeles 2009) published his last book Return to Reason in 2001 (Cambridge, MA). Review of translation in Dutch (2001). Introductory notes on his scholarly book reception in the Netherlands: An Examination of the Place of Reason in Ethics (1950), Wittgenstein's Vienna (1972, with Allan Janik), Cosmopolis. The Hidden Agenda of Modernity (1990). "Terug naar de Rede" contains a farewell to the quest for certainty and "the dreams of rationalism" (...) (Isaac Newton, René Descartes, start of Modernity). Toulmin presents a fascinating historical and systematic plea for moral practice, practical reason and reflection in medical, political and moral issues. Michel de Montaigne's Essais (1580) supply stepping stones towards practical wisdom and "life with uncertainty". (shrink)

In dit hoofdstuk presenteer ik de belangrijkste bevindingen en uitspraken uit mijn diepte-interviews met de respondenten. Ik geef hiermee antwoord op de deelvragen ‘Wat voor beeld wordt er gevormd in Nederlandse kranten over geweldpleging door de Staat in Nederlands-Indië?’, ‘Welk beeld in Nederlandse kranten is exemplarisch voor positieve of negatieve berichtgeving over geweldpleging door de Staat in Nederlands-Indië?’, ‘Wat zijn de belangrijkste reacties geweest van media, Staat of andere betrokkenen op de berichtgeving in kranten over Nederlandse oorlogsmisdaden in Indië?’ en (...) ‘Hoe kijken representatoren voor media, Staat, betrokkenen en/of nabestaanden zelf aan tegen de beeldvorming over de misdragingen in Nederlands-Indië?’ De vijf geïnterviewde experts hebben zich uiteraard uitgelaten over beeldvorming in Nederlandse kranten over verschillende perioden. Ik heb de paragrafen daar voor het gemak tevens chronologisch naar ingedeeld. (shrink)