We focus on a sui generis grounding move in Hindi-Urdu dialogue, namely 'voh hi na'. 'Voh' is third person pronoun and can function as a propositional anaphor in dialogue. 'Hi' and 'na' are two discourse particles in Hindi-Urdu. A dataset consisting of minimal pairs of dialogues is presented to get a better sense of the move. Using dynamic models of discourse structure, we propose a semantics for 'voh hi na' in terms of its update effects.

General ontology is a prominent theoretical foundation for information technology analysis, design, and development. Ontology is a branch of philosophy which studies what exists in reality. A widely used ontology in information systems, especially for conceptual modeling, is the BWW (Bunge–Wand–Weber), which is based on ideas of the philosopher and physicist Mario Bunge, as synthesized by Wand and Weber. The ontology was founded on an early subset of Bunge’s philosophy; however, many of Bunge’s ideas have evolved since then. An important (...) question, therefore, is: do the more recent ideas expressed by Bunge call for a new ontology? In this paper, we conduct an analysis of Bunge’s earlier and more recent works to address this question. We present a new ontology based on Bunge’s later and broader works, which we refer to as Bunge’s Systemist Ontology (BSO). We then compare BSO to the constructs of BWW. The comparison reveals both considerable overlap between BSO and BWW, as well as substantial differences. From this comparison and the initial exposition of BSO, we provide suggestions for further ontology studies and identify research questions that could provide a fruitful agenda for future scholarship in conceptual modeling and other areas of information technology. (shrink)

L’ontologie générale constitue un fondement théorique important pour l’analyse, la conception et le développement dans les technologies de l’information. L’ontologie est une branche de la philosophie qui étudie ce qui existe dans la réalité. Une ontologie largement utilisée dans les systèmes d’information, en particulier pour la modélisation conceptuelle, est l’ontologie BWW (Bunge-Wand-Weber), fondée sur les idées du philosophe et physicien Mario Bunge, telles que synthétisées par Wand et Weber. Cette ontologie a été élaborée à partir d’une ancienne version de la (...) philosophie de Bunge ; cependant, de nombreuses idées de Bunge ont évolué depuis lors. Une question importante est donc la suivante : les idées les plus récentes exprimées par Bunge appellent-elles une nouvelle ontologie ? Dans cet article, nous analyserons des travaux récents et antérieurs de Bunge afin de répondre à cette question. Nous présentons une nouvelle ontologie basée sur les travaux plus récents de Bunge que nous nommons ontologie systémiste bungéenne (Bunge’s Systemist Ontolgy ; BSO). Nous comparons ensuite BSO aux constructions de BWW. La comparaison révèle à la fois un chevauchement considérable entre BSO et BWW, ainsi que des différences substantielles. À partir de cette comparaison et de l’exposition initiale de BSO, nous proposons des suggestions pour diverses études ontologiques et identifions des questions qui pourraient alimenter un programme de recherche tant en modélisation conceptuelle qu’en technologie de l’information en général. (shrink)

Studie recenzuje díla: Sam HARRIS, The Moral Landscape a Patricia Smith CHURCHLAND, Braintrust. Cílem recenzní stati je vyzdvihnout hlubokou shodu v naturalistickém pojetí etiky u obou autorů a upozornit na některé nedostatky jejich argumentace.

Finding the demarcation criterion for the identification of scientific knowledge is the most important task of normative epistemology. Pseudoscience is not a harmless leisure activity, it can pose a danger to the functioning of liberal democratic societies and the well-being of their citizens. First, there is an outline of how to define science instrumentally without slipping into the detrimental heritage of conceptual essentialism. The second part is dedicated to Popper’s falsification criterion and the objections of its opponents, which eventually led (...) to the abandonment of “naïve” falsificationism. Then I present two promising solutions to the problem, namely the ostensive definition of pseudoscience and the cognitive research of pseudoscientific thinking. In conclusion, I suggest to further extend the typology of alternatives to science to include parascience. (shrink)

Evil in the Vedas and the Upanishads undergoes a theoretical transformation as this literature itself moves away from its consequentialist and naturalistic roots to a radical procedural approach to moral questions. The goods of life on the early account were largely natural: evil was a moral primitive that motivated a teleological approach to morality geared towards avoiding natural evil. The gods of nature (such as fire, and rain, intimately involved in metabolism) were propitiated to gain beneficent results, and to avoid (...) hunger and illness. To please the gods of nature involves eating, which is merely the imposition of natural evil on sacrificial victims so that one avoids the evils of disease and hunger oneself. The entire system is one of resentment: the goods of life are defined by way of the bads that they displace. Authors of the latter part of the Vedas, such as the Kaṭha Upaniṣad, show themselves to be concerned about the irreducibility of evil on the naturalistic account, but also more broadly with the irreducible phenomenon of moral luck that comes in tow with a teleological approach to ethics. Whether one is able to ward off evil and enjoy the goods of life is not under one’s control and is within the purview of the forces of nature. This motivates the transition to a procedural account of ethics---yoga---where evil is not a primitive but a side effect of the non-yogic life, characterized by a lack of self-governance. As Death teaches us, evil is not a moral primitive and can be reduced out of the moral equation by taking responsibility for a lack of autonomy, which transforms this external threat of a lack of autonomy into a self lack of autonomy, or self-governance. With this transformation we are delivered into the realm of preservation (Vishnu). (shrink)

Larry Laudan v článku z roku 1983 označil problém demarkace, tj. rozlišení „vědy" a „pseudovědy", za filosofický pseudoproblém, kterým není třeba se zabývat, a slova „vědecké" a „pseudovědecké" za prázdné pojmy, které můžeme z našeho slovníku zcela vyškrtnout. V předkládané studii zpochybňuji toto Laudanovo stanovisko a předkládám argumenty ve prospěch tvrzení, že 1) rozlišení vědy a pseudovědy představuje důležitý a aktuální problém, kterým je třeba se zabývat, a že 2) možný způsob řešení tohoto problému nabízejí současná sociální studia vědy. Jejich (...) východiskem je pojetí vědy jako „formy života" a pojetí demarkačního kritéria jako proměnlivého souboru charakteristik, který sice nelze jednoznačně definovat, ale přesto jej lze zkoumat, a to prostřednictvím sociologické analýzy vědecké praxe. Mým záměrem je na příkladu několika vzorových studií představit specifika sociologického přístupu z hlediska jeho metodologie i povahy nabízených řešení a zhodnotit jeho možnosti i omezení pro filosofii vědy. (shrink)

Tématem studie je dosud neprobádaná oblast vnějších dějin vzniku sociologie vědeckého poznání. Jejím záměrem je analýza vnějších faktorů, které se podílely na vzniku této disciplíny, a to za účelem nalezení odpovědi na otázku, proč vznikla právě v sedmdesátých letech minulého století na Oddělení pro studium vědy při Edinburské univerzitě a právě v podobě tzv. silného programu sociologie vědění. Skrze postavu zakladatele edinburského Oddělení pro studium vědy C. H. Waddingtona se studie zaměřuje konkrétně na dvě epizody, a to na vznik politicky (...) angažovaného hnutí britských levicových vědců ve třicátých letech prosazujících myšlenku sociální funkce vědy a na politizaci tzv. problému dvou kultur v poválečné Velké Británii, která vedla ke změně britské vědní politiky a k reformám britského systému vzdělání. Závěrečná část studie pak věnuje pozornost individuálním zájmům těch členů edinburského Oddělení pro studium vědy, kteří stáli za bezprostředním vznikem silného programu. (shrink)

Recenze: Biagioli, Mario - Riskin, Jessica. Nature Engaged: Science in Practice from the Renaissance to the Present. New York: Palgrave Macmillan 2012, 301 s.

Článek se zaměřuje na teorie kulturní mezery, jež ve svém díle rozpracovali Thorstein Veblen a William F. Ogburn. Sleduje přitom zejména dva motivy: jak se v přístupech těchto autorů tematizuje vztah sociální vědy a jejího publika a jak je argument mezery využit k prosazování specifického pojetí „účelu“ sociální vědy. Je zde předvedeno, jak se ve dvou různých stylech psaní a ve dvou různých argumentačních strategiích v podstatě identická teorie proměňuje a současně zužitkovává k prosazení distinktivního pojetí sociální vědy. Veblenův klíčový (...) motiv „sebe-konfrontace“ společnosti je srovnán s Ogburnovým motivem „využitelnosti“ vědění ve vztahu k úvahám o literárních technologiích vědy. (shrink)

The paper deals with von Mises’ metaphysics and argues that his methodological dualism concerns only his epistemology. The framework of Mises´s ontology is materialistic monism. Although Mises strongly criticizes materialism, his critique does not concern metaphysical ontological materialism as long as it does not try to eliminate the specific method of the social sciences. In this sense Mises’ metaphysics is fully naturalistic – it does not include any “spiritual” agents and postulates a world consisting exclusively of elementary physical particles. The (...) study illustrates this point on Mises’ determinism and his rejection of the free will as well as on his Darwinian account of the evolution of human mind. The specific method of the social sciences which makes use of the category of finality serves merely as an efficient heuristics and is based on a pragmatic view of science. It allows us to describe the irreducible complexity of social phenomena that cannot (at least not yet) be grasped by the physicalist vocabulary alone. Thus the argument of complexity is seen as a cornerstone of Misesian methodological dualism. (shrink)

Recenze: Harry Collins & Robert Evans, Why Democracies Need Science. Cambridge: Polity Press 2017, viii + 194 pp.

The study of Vedas has been an ongoing endeavor for centuries with various interpretations made to understand their essence. A commentary by Sri Aurobindo on Rigveda discussed in his book "The Secret of the Veda" is considered to provide a deeper understanding of the teachings of the Vedas in a contemporary context, as it removes difficulties posed by the ancient form of Sanskrit and interpretations done over different times and contexts. This recomprehension of the Vedas aims to change the (...) perception of the Vedas from being a collection of nonsensical hymns to a more insightful and profound collection of teachings, drawing upon the works of modern scholars of Sanskrit. In this text, we aim to encapsulate the interpretation of Sri Aurobindo in a chapter form so that it becomes accessible to the general audience. (shrink)

This handbook brings together a distinguished team of scholars from philosophy, theology, and religious studies to provide the first in-depth discussion of Vedanta and the many different systems of thought that make up this tradition of Indian philosophy. Emphasizing the historical development of Vedantic thought, it includes chapters on numerous classical Vedantic philosophies as well as the modern Vedantic views of Sri Ramakrishna, Sri Aurobindo, and Romain Rolland. The volume offers careful hermeneutic analyses of how Vedantic texts have been interpreted, (...) and it addresses key issues and debates in Vedanta, including religious diversity, the nature of God, and the possibility of embodied liberation. Venturing into cross-philosophical and cross-cultural territory, it also brings Vedanta into dialogue with Saiva Nondualism as well as contemporary Western analytic philosophy. Highlighting current scholarly controversies and charting new paths of inquiry, this is an indispensable research guide for anyone interested in the past, present, and future of Vedanta and Indian philosophy. (shrink)

Fenomenologie není pouze specifická metoda filosofického zkoumání, ale též svébytná filosofická pozice. Husserl je znám a diskutován spíše jako autor právě zmíněné metody, ovšem ta přeci měla sloužit jakožto organon pro vytvoření samostatné filosofické nauky. Proto se bude v příspěvku věnovat pozornost Husserlovu chápání toho, co je to filosofie, a to v kontrastu proti dobově populárním filosofickým pozicím, jimiž byly naturalismus a filosofie světového názoru s jeho nejodpudivější podobou nazývanou Husserlem pejorativně „Tiefsinn“: důvtipná duchaplnost. Husserl zamýšlí odstranit oba zmíněné typy (...) filosofie skutečně přísně vědeckou filosofií, jež bude filosofií fenomenologickou. (shrink)

Tato studie pojednává o rané fázi mikroskopického zkoumání přírody, které ve svém díle Micrographia představil Robert Hooke. Vzhledem k obsáhlosti díla se zaměřuje na pasáže, které Hooke věnoval výzkumu hmyzu. Předmětem analýzy je především metodologie Hookova výzkumu: způsob, jakým tento experimentátor využíval mikroskop ke zkoumání mravenců, much, komárů a jiného hmyzu. Dále je pozornost věnována způsobu, jakým Hooke představoval výsledky svého pozorování, tedy popisům a ilustracím hmyzu. A konečně, příspěvek se také pokouší vyložit vybrané záznamy mikroskopických pozorování v Micrographii a (...) objasnit jejich vazbu na filosofickou a náboženskou interpretaci přírody sedmnáctého století. (shrink)

This paper briefly highlights a small part of the work being done by Indigenous groups in Canada to integrate science into their ways of knowing and living with nature. Special attention is given to a recent attempt by Mi'kmaw educators in Unama'ki (Cape Breton, Nova Scotia) to overcome suspicion of science among their youth by establishing an 'Integrative Science' (Toqwa'tu'kl Kjijitaqnn, or 'bringing our knowledges together') degree programme at Cape Breton University. The goal was to combine Indigenous and scientific knowledges (...) in a way that protects and empowers Mi'kmaw rights and lifeways. (shrink)

Darshana, in the sense of true philosophical knowledge, Darshana is first quoted in the Vaiśesika Sūtra (first century CE) to mean the perfect vision of everything. Etymologically, Darshana evolves from the Sanskr̥ti term Drś, that is, vision. The contemporary use of the term Darshana finds its new dimension in the writings of Haribhardra (eighteenth century CE), who considers different philosophical schools in the cord of Darshana in his text Ṣad-darśana-samuccaya. Later, eminent Vedāntin Mādhava in fourteenth century CE popularized and expatiated (...) the meaning of Darshana in Sarvadarśana Saṅgraha. The purport of the term Darshana is embedded in the notion of Indianness that caters to an influential uniqueness in Hinduism, Jainism (Samyak Darshana or liberation consists in right vision) and Mahayana Buddhism (Nagarjuna’s dictum tattva-darśana, i.e., the true reality, and Vasubandhu’s use of Darshana marga, i.e., the conduit of seeing). -/- The conception of the word guru in Indian cultures goes back to the Upanishadic era, especially in the Mundakopanishad, where Brahma (the creator of the world) taught the Brahma Vidya (the foundation of all knowledge or the speculative discussion about ultimate reality) to his eldest son, Atharvan. Later, Artharvan transmitted the Brahma Vidya to Angiras, who shared the absolute knowledge with Satyavaha, a successor of Sage Bharadwaja. Satyavaha narrated to Bharadwaja, who finally imparted the knowledge (both the higher and lower levels) to Angiras. One could find a significance herein using the Upanishadic term paraparam (Mundakopanishad, 1.2). The term not only indicates that the foundation of all knowledge has two different folds – para (transcendent) and apar (mundane) – but also that the term paraparam tinges on the transmission progression of the knowledge from guru (enlightened master) to his shisya (dedicated disciple). The proper way of learning Brahma Vidya depends on the gurupasadana; the only guru can condescend to expose wisdom to the devoted disciples. (shrink)

Studie pojednává o analýze a navrhovaném řešení problému „hodnotové neutrality" vědy německým kritickým racionalistou Hansem Albertem. Především Albert odmítá dvě vyhrocené pozice: novopozitivistickou ignoraci hodnotících soudů i jejich existencialistickou adoraci. Naopak se prostřednictvím takzvaných přemosťovacích principů snaží překlenout propast mezi poznáním na jedné straně a rozhodnutím na straně druhé. V návaznosti na Maxe Webera uznává princip hodnotové neutrality ve vědě, ovšem pouze v oblasti jejího objektového jazyka, neboť věda jako technologický systém výpovědí má pouze informativní, nikoli normativní charakter. To však (...) nevylučuje hodnocení v rovině předmětů věd a v rovině hodnotové báze věd. Dále se tato studie věnuje otázce hodnoty vědy o sobě a nakonec krátkému seznámení s Albertovým pojetím kritického racionalismu jako návrhu „způsobu života". (shrink)

‘Transcendence’ has been a key subject of Western philosophy of religion and history of ideas. The meaning of transcendence, however, has changed over time. The article looks at some perspectives o ered by the nineteenth and the twentieth century Anglo‐American and con‐ tinental European philosophers of religion and presents their views in relation to the concept of transcendence formulated by the Bengali Hindu traditionalist Bhaktisiddhanta Sarasvati (1874–1937). The questions raised are what transcendence in the philosophy of religion is, how one (...) can speak of it, and what its goal is. The paper points to parallels and di erences in epistemology, ontology and practice. One di erence is that the nineteenth and the twentieth century Western philosophy of religion tended to assume an ontological di erence between self and transcendence inherited om personalities such as Søren Kierkegaard, but also to explore the concept of transcendence beyond the idea of a metaphysical God. Bhaktisiddhanta, whose foundational thought mirrors medieval Hindu philosophy of religion and the theistic schools of Vedānta, suggests that transcendence has a metaphysical and personal dimension that is to some degree ontologically similar to and directly knowable by the self. Bhaktisid‐ dhanta’s approach to transcendence di ers om Kierkegaard’s and other Western philosophers’ and revolves around the idea of God as a transcendent person that can be directly known mor‐ phologically and ontologically through devotion. The article is a contribution to the history of ideas and the philosophy of religion in Eurasia and beyond. (shrink)

This paper is a reflection of Indian culture and civilization in the lights of holy Vedas. The author in this paper considers the Holy Vedas as the origin of enriched and spiritual civilization of India. The Vedas ("knowledge") are a large body of texts originating in ancient India. Composed in Vedic Sanskrit, the texts constitute the oldest layer of Sanskrit literature and the oldest scriptures of India. The Vedas are apauruṣeya ("not of human agency").They are supposed to have been directly (...) revealed, and thus are called śruti ("what is heard"), distinguishing them from other religious texts, which are called smṛti ("what is remembered"). The Rigveda, containing hymns to be recited by the hotar, or presiding priest; The Yajurveda, containing formulas to be recited by the adhvaryu or officiating priest; The Samaveda, containing formulas to be sung by the udgatar or priest that chants; The Atharvaveda, a collection of spells and incantations, apostrophic charms and speculative hymns. (shrink)

Abstract: Karl Jaspers describes The Axial Period (800-200 BCE) as a world-historical turning point in the spiritual evolution of the human species, characterized by the rise of Buddhism, Zoroastrianism, Pythagoreanism, and the Hebrew prophets, without precisely identifying what defines this world-historical period. What defines The Axial Period, I argue with Jaspers, is the sublimation of sacrifice, through which the sacrificial killing of domestic animals, characteristic of primitive religions, is sublimated into the self-sacrificial disciplines of prayer, meditation, and asceticism. This sublimation (...) of sacrifice involves a curiously duplicitous gesture, through which the sacred violence of primitive sacrifice is simultaneously sublimated into the self-sacrificial disciplines of the Western Indo-European religions, and demoted to the strictly physical violence of modern warfare, stripped of its sacred origins. I argue, against Jaspers, that there is no world-historical discontinuity between primitive and modern sacrifice, but rather a continuous trajectory of the sublimation of sacrifice in Western Indo-European cultures. The Brahminic sacred texts, the Rig Veda and the Brahmanas, for example, describe a sophisticated sacrificial ritualism that more effectively sublimates sacrificial violence than do Western European modern cultures, in which un-sacrificial violence continues to escalate, to challenge the survival of the contemporary world. (shrink)

In this module I set out the Moral Non-Naturalism of Pūrva Mīmāṃsā as a version of Deontology that defines duty in terms of its beneficent properties. It elucidates the scheme of right living according to ordinance or command. Whereas natural accounts of moral terms suffer from circularity (by merely re-naming of a natural property with a moral term, which then serves to justify its moral appraisal), proponents of Mīmāṃsā defend their position by offering the Vedas as constituting independent evidence about (...) what yields goodness. In some ways, the argument provided by the defenders of Mīmāṃsā prefigure Moore's complaint of the Naturalistic Fallacy, but the Mīmāṃsā approach doesn't claim that defining natural properties by ethical terms is a fallacy: it is simply circular. (shrink)

The primary aim of this article is to provide a case study of textual hermeneutics in the context of Vedic literature. It will be shown how some interpretative pitfalls, into which contemporary translators have fallen, can be avoided if we broaden the perspective beyond the semantics of words and apply a principle of plausibility. The case study concerns the analysis of Ṛgveda 10.28, with special reference to the wildlife episodes depicted in verses 10cd-11ab. A few modern translations in Western languages (...) of 10cd are here considered. Some of them show that a principle of plausibility has been actually taken into account by their authors while approaching the text, albeit the result does not seem always entirely satisfactory. Some other translations seem not to carefully consider the broader context, therefore failing to convincingly make sense of the original text. After an introduction on the general subject of the hymn as it emerges from verses 1-9, i.e., the Vedic sacrifice and the subsequent consumption of the sacrificial offerings, arguments and textual evidence are provided in order to show how the reading of 10cd acquires a cogent and very plausible meaning if regarded in light of verse 11ab. (shrink)

Krishna Del Toso offre una penetrante analisi della cultura indiana sotto la particolare prospettiva della pratica marziale e della dimensione agonistica, riconducendole alla grande matrice di senso che è l’azione sacrificale sullo sfondo del grande testo classico Ṛgveda.

Bu yazı organ nakli ile ilgili şu soruyu ele almaktadır: Doktorlar sağlıklı bir kişinin organlarını alarak organ nakline gereksinim duyan birden fazla kişinin yaşamını kurtarırlarsa ahlaksal açıdan yanlış bir şey yapmış olurlar mı? Her ne kadar sağlıklı bir insanın organlarını alarak onun ölümüne neden olmak kabul edilemez görünse de bunu yapmamanın daha çok sayıda kişinin ölümüne neden olacağı düşünülürse ortada araştırılmaya değer bir soru olduğu görülür.

Questo lavoro propone un confronto tra diversi strumenti utilizzabili per modellare la conoscenza di dominio in ambito didattico: le mappa concettuali, Novak e Cañas (2006), (uno strumento tradizionalmente utilizzato nelle scuole) e le ontologie computazionali (dei sistemi formali di modellazione concettuale, attualmente molto usati nei sistemi di intelligenza artificiale per le loro capacità di “ragionamento automatico”, si veda Guarino, (1995)). Nello specifico, questo articolo presenta il risultato di un un doppio esperimento sul campo condotto presso il Liceo Scientifico “Guido (...) Parodi” di Acqui Terme in cui gruppi di studenti paragonano lo strumento della mappa concettuale e quello dell’ontologia nella risoluzione di due problemi di “misconcezione” (o errata concettualizzazione): uno indotto attraverso la consegna di appunti e materiali didattici contenenti informazioni volontariamente contraddittorie tra loro (caso che potrebbe corrispondere alla situazione in cui uno studente prende - per qualche motivo - degli appunti in modo scorretto) e l’altro legato ad una complessità concettuale intrinseca all’argomento. (shrink)

[Does the gymnosophist’s reply to Alexander’s question on the origin of time indeed reflect an Indian doctrine?] The episode of Alexander’s interview with the gymnosophists has come down to us in several versions, among which the one in Plutarch’s Vita Alexandri is the most renowned. In this connection, the question arises whether the solutions given by the naked philosophers to the puzzles propounded by Alexander can be shown to reflect genuine Indian doctrines. Challenging Dumézil’s reply in the affirmative, the author (...) contends that they cannot. While most questions and answers are scarcely relevant to the investigation, as being of little (if any) philosophical import, the analysis concentrates on the more significant ones, and especially on the solution offered to the question as to which of the two — day or night — came first. According to Dumézil, the gymnosophist’s answer reported by Plutarch, i. e. that the day came first, by one day, reflects the vedic doctrine of the primeval cosmogonic role of Dawn and Light. Against this may be argued in the first place that such doctrine does not enjoy any prominent status in the Vedas themselves — quite to the contrary, it stands up disadvantegeously to many all-important texts, such as the Nāsadīyasūkta, which assign the primeval status to Darkness — and cannot therefore be regarded as being specifically Indian any more than its opposite. Secondly, it is shown that the Greek tradition is at great variance on this very point, to the extent that all logically conceivable solutions (i. e., precedence of day by one day / day by one night / night by one day / night by one night) are represented in some version or other. This inconsistency appears to stem from the fact that no particular doctrine (Indian or whatever) was envisaged; according to the present author, we have reason to believe that the gymnosophist’s reply was rather meant to set off by means of a paradox the sheer impossibility of a solution (all four alternatives being equivalent to that effect). This interpretation is reinforced by the gymnosophist’s own remark confessing the aporetical nature of his reply, and finally by a further recourse to paradox — this time a variant of the well-known “paradox of the liar” — which the author lays bare in the otherwise inexplicable dénouement of the anecdote. (shrink)

[...] Rousseau bir yandan çağının yükselen değerlerinden yararlanırken diğer yandan bu değerlerin içeriden eleştirisini yapmayı başarabilen düşünürlerden biri olduğu için fikirleri ölümünden asırlar sonra bile önemini yitirmemiştir. Demokratik devletlerin meşruiyet krizinin giderek derinleştiği ve çoğunlukçu, majoritarian, ideolojilerin etraflıca sorgulanmaya başlandığı çağımızda, demokrasiyi çoğunluk kararına ek olarak “rıza”, “Yurttaşlık”, “sivil özgürlük”, “kamusal uzlaşı” ve “Genel İrade” kavramlarıyla birlikte ele alan Rousseau’yu yeniden okumak önemlidir [...] Rousseau-demokrasi ilişkisinin kazılıp ortaya çıkartılacağı bu metinde uğranılacak olan kavramsal duraklar sırasıyla: Eşitsizlik (doğal ve toplumsal), özgürlük (...) (doğal ve sivil), politik bütün (bodypolitic), Genel İrade, ortak iyi (common good) ve Egemen olmalıdır. Söz konusu kavramlar, Rousseau’nun onlara yüklediği özgün anlamları gözden kaçırılmadan sanki ilk defa karşılaşılıyormuşçasına bir zihin açıklığı ile okundukları zaman, onun demokrasi görüşü de gün ışığına çıkartılabilir. (shrink)

Grice bu yazıda temel olarak sezdirim kavramını incelemektedir. Sezdirim bir karşılıklı konuşmada konuşucunun, söylediği şey ötesinde dinleyicisine aktardığı düşüncedir. Konuşma sezdirimleri söz konusu olduğunda dinleyici, bir çıkarım sonucunda sezdirimleri saptar. Grice'ın savı, bu çıkarımda nicelik, nitelik, bağıntı ve tarz olmak üzere dört grupta toplanabilen ilkelerin (maksimler) belirleyici rol oynadığıdır.

Bu çalışma, geleneksel din felsefesindeki kötülük probleminin gerçek değil sözde bir problem olduğunu, dolayısıyla çözümlemeye çalışmak yerine tasfiye edilmesi gerektiğini öne süren bazı yeni tarihli iddiaları değerlendirmektedir. Öncelikle ele alınan konu sözde problem dendiğinde ne kastedildiğidir. Bir problemin iki tarafının karşılıklı olarak aynı yanlış varsayımı yaptığı durumlar literatürde sözde problem olarak nitelendirilmektedir. Makalede bu anlamda sözde problemin türleri ve ölçütleri belirlenmektedir. Arkasından geleneksel kötülük problemini oluşturan argüman ortaya koyulmakta ve problem için getirilen çözüm önerileri tanıtılmaktadır. Makalenin son bölümünde, önceki bölümlerde (...) tanıtıldığı şekliyle kötülük probleminin, önceki bölümlerde tanıtıldığı şekliyle sözde problem ölçütlerini karşılayıp karşılamadığı incelenmektedir. Varılan sonuç, kötülük problemine yönelik sözde problem iddialarının savunulabilir olmadığı, problemi tasfiye etmek için ortada sağlam bir gerekçe bulunmadığıdır. (shrink)

Wittgenstein Tractatus'ta anlamlı bir tümcenin işlevinin bir şey durumunu öne sürmek olduğunu belirtir ve böyle yapmayan bütün tümceleri anlam alanının dışına bırakır. Buna karşılık anlam alanının dışında kalan tümceler işlevsiz değildirler; onlar bir şeyleri gösterebilirler. Bu söylemek/göstermek ayrımı Tractatus için temel önemde olsa da ayrımın göstermek ile ilgili kısmını Wittgenstein yeterince açıklamaz. Bu yazıda bu kavramın özellikle de etik ve estetik söz konusu olduğunda bir bakış açısını göstermek olarak anlaşılabileceğini öne süreceğim. Algı çalışmalarında yaygın bir kavram olan bakış açısı, dilbilim (...) alanına özellikle metafor konusundaki çalışmalarla taşınmıştır. Bir metaforun belirli bir bakış açısı etkisi yaptığı sıklıkla söylenir. Wittgenstein'ın "göstermek" derken anlatmak istediği bir bakış açısı kazandırmak olarak yorumlanabilir. -/- In Tractatus, Wittgenstein states that the function of a meaningful sentence is to assert a state of affairs and excludes all sentences that do not do so from the realm of meaning. Sentences outside the realm of meaning, however, are not useless; they can show something. Although this saying/showing distinction is of fundamental importance for Tractatus, Wittgenstein does not clearly explain the part of the distinction related to showing. In this paper I will argue that this notion can be understood, especially in the case of ethics and aesthetics, as showing an aspect. Aspect, which is a widely used notion in perception studies, has been carried to the field of linguistics, especially with studies on metaphor. It is often said that a metaphor makes an aspectual effect. What Wittgenstein meant by "showing" can be interpreted as making someone recognise an aspect. (shrink)

Bu kitapta, Ebû İshâk es-Saffâr’ın (öl. 534/1139) kelâmî görüşleri, Telḫîṣü’l-edille li-ḳavâʿidi’t-tevḥîd adlı eserinde Allah’ın isimlerinin anlamlarını açıklarken yaptığı yorumlar çerçevesinde ele alınmaktadır. Ebû İshâk es-Saffâr, 6./12. yüzyıl Hanefî-Mâtürîdî âlimlerinden biridir. Kelâma dair Telḫîṣü’l-edille eserinde esmâ-i hüsnâ konusuna ayrıntılı olarak yer vermektedir. İki cilt hâlinde yayımlanan bu eserin yaklaşık üçte birlik bir kısmını esmâ-i hüsnâ konusu oluşturmaktadır. Bu kısım incelendiğinde, Saffâr’ın Allah’ın varlığı, birliği ve sıfatları ile ilgili konular başta olmak üzere pek çok konuyu 175 esmâ-i hüsnâya dayanarak izah ettiği görülmektedir. (...) O, esmâ-i hüsnâ bölümünde yer vermediği bazı isimlere ise müstakil başlıklar altında değinmektedir. Örneğin el-Mütekkelim ismi kelâm sıfatını bağlamında ve halku’l-Kur’ân ile icâz’ul-Kur’ân gibi konularla ilişkili bir şekilde ele almaktadır. Bu isimler de listeye dahil edildiğinde sayı 178’e ulaşmaktadır. Bu durumda eserin yarısını esmâ-i hüsnâ konusu teşkil etmektedir. -/- Saffâr, esmâ-i hüsnâ bölümünde alfabetik bir sıra içerisinde ele aldığı ilâhî isimleri öncelikle lugavî (semantik) yönden izah etmektedir. Sonrasında ise değerlendirdiği ilahî ismi, bir kelâm konusu ile bağlantı kurarak kelâmî perspektifle açıklamaktadır Esmâ-i hüsnâ temelinde ele alınan konuların hilâfet meselesi hariç diğer kelâm bahislerini kapsadığı görülmektedir. Saffâr öncesi Hanefî-Mâtürîdî kelâm literatürü içinde esmâ-i hüsnânın bu kadar kapsamlı ele alındığı başka bir eser bilinmemektedir. -/- Bu kitap; üç ana bölümden oluşmaktadır. “Metodolojik Çerçeve” başlıklı giriş bölümünde çalışmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Saffâr’ın yaşadığı sosyokültürel çevre olan Mâverâünnehir bölgesi ile Buhara ve Merv şehirlerinin siyasî, sosyal ve dinî durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde esmâ-i hüsna konusunun anlaşılmasına temel oluşturan isim, tesmiye, müsemmâ, sıfat ve vasf gibi kavramlar ile esmâ-i hüsnânın sayısı ve ihsâsı gibi kelâmî tartışmalara değinilmiştir. Sonrasında Saffâr öncesi dönemde kaleme alınan esmâ-i hüsnâ litaratürü hakkında bilgi verilmiştir. Bölüm sonuna Saffâr’ın rivayet ettiği 178 ilahî isme dair ayrıntılı bir tablo eklenmiştir. Üçüncü bölümde öncelikle, Saffâr’ın esmâ-i hüsnâyı izah ederken dikkate aldığı kelâmî ilkeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonrasında ise Saffâr’ın Telḫîṣü’l-edille’de ilâhî isimleri açıklarken ortaya koyduğu kelâmî görüş ve değerlendirmeler belirlenerek sistematik bir şekilde kategorize edilmiştir. Bu kapsamda ele alınan her konunun sonuna ilgili ilâhî isimleri ve bağlantılı olduğu tartışmaları içeren tablolar eklenmiştir. Sonuç bölümünde ise Saffâr’ın esmâ-i hüsnâ anlayışına dayanan kelâm yöntemine dair ulaştığımız sonuçlara yer verilmiştir. Bu kitapta onun, esmâ-i hüsnânın %75’inde kelâmî yorumlarda bulunduğu ve bilgi-varlık bahsinden âhiret hayatına kadar bütün kelâm konularını esmâ-i hüsnâ ile bağlantılı yorumladığı tespit edilmiştir. Ulaşılan bu sonuçlar, Saffâr’ın kelâm anlayışının ilâhî isimlerin yorumuna dayandığını ortaya koymaktadır. [his book discusses the theological views of Abū Isḥāq al-Ṣaffār d. 534/1139), within the framework of his comments on the meanings of Allah’s names, provided in his work titled Talkhīṣ al-adilla. Abū Isḥāq al-Ṣaffār is one of the Ḥanafite-Māturīdite scholars in the 6th/12th century. In his work titled Talkhīṣ al-adilla li-qawāʿid al-tawḥīd on kalām, he spared extensive space for al-asmāʾ al-husnā. Approximately one third of this work, published in two volumes, is devoted to al-asmāʾ al-husnā. An examination of the related section reveals that al-Ṣaffār explains many issues, particularly those related to the existence, unity and attributes of Allah, based on 175 al-asmāʾ al-husnā. He mentions some of the names that he does not include in the al-asmāʾ al-husnā section under separate headings. For example, the name al-Mutakallim is addressed within the context of the attribute of kalām and in relation to subjects, such as the khalq al-Qurʾān and i‘jaz al-Qurʾān. Upon the addition of these names to the list, the number names reaches 178. This means that half of the work deals with the subject of al-asmāʾ al-husnā. -/- al-Ṣaffār lists the divine names in alphabetical order and explains them semantically in the chapter of al-asmāʾ al-husnā. Then he goes on to clarify each divine name through a theological lens with a specific reference to the subject of kalām. In the pre-Saffar Ḥanafite-Māturīdite theological literature, there is no other work that addresses al-asmāʾ al-husnā in such an extensive way. -/- This book consists of three main sections. The first section titled “Methodological Framework”, elaborates on the focus, significance, purpose and method of the study, along with the sources used. The first part describes the political, social and religious status of Transoxiana (Mā-warāʾ al-Nahr) region and the cities of Bukhara and Marw, the sociocultural environment in which Saffar lived. The second chapter addresses various concepts, which promote the understanding of al-asmāʾ al-husnā, such as name, tasmiya, musammā, attribute and qualification in addition to the theological debates such as the number and iḥṣāʾ of al-asmāʾ al-husnā. Then, it provides information about the al-asmāʾ al-husnā literature produced in the pre- Ṣaffār period. The end of each chapter comes with a detailed table with the 178 divine names mentioned by al-Ṣaffār. In the third chapter, the author initially discusses the theological principles that al-Ṣaffār considered while explaining the essence of al-asmāʾ al-husnā. This section also determines and systematically categorizes the theological views and evaluations put forward by al-Ṣaffār while explaining the divine names in Talkhīṣ al-adilla. The tables with the divine names and the related discussions can be seen at the end of the discussion for each subject. The last section presents the conclusions reached, regarding the kalām method based on al-Ṣaffār’s understanding of the essence of al-asmāʾ al-husnā. The present study revealed that he made theological interpretations in 75% of the al-asmāʾ al-husnā and interpreted all theological issues ranging from the subjects of knowledge and existence to the Afterlife in connection with the al-asmāʾ al-husnā. These results indicate that al-Ṣaffār's understanding of kalām is based on the interpretation of the divine names.]. (shrink)

Po pádu totalitárních systémů, jež spočívaly na marxistické ideologii, se sociální věda začala k dialektice chovat rezervovaně, případně ji zcela vyloučila z legitimního instrumentária vědy. Studie se na pozadí vývoje a proměn dialektiky v různých sociologických koncepcích snaží odpovědět tři otázky: a) nakolik je „dialektická sociologie“ možná, b) zda nejde o redundantní termín, c) ukázat elementární principy, jimiž se „dialektické zkoumání“ sociální reality může či má řídit. V závěru ukazuje rozdílnost principů tzv. lazarsfeldovského a radikálně kritického paradigmatu v empirickém výzkumu.

Studie je věnována roz- manitým sociologizujícím, a později přímo i sociologickým způsobům, kterými v minulosti byla a dodnes je věda uchopována. Do sociologie se věda jako výzkumný předmět dostává spolu s osvícenskou ideou pokroku, na kterou v první polovině 19. století navazuje Auguste Comte. Teprve sociologie 20. století se však zbavila „historicismu", kterým byla sociologie nejen Comtova, ale samozřejmě i Marxova určována. Od 30. let minulého století se pak věda stává zvláštním sociologickým tématem, které bude s postupujícím časem nabývat na (...) síle. V samostatné části se pak prof. Petrusek věnuje fenoménem zpochybňování vědy, který spojuje s proměnami samotných našich společností. Svoji studii uzavírá zamyšlením se nad sociologickou metateorií. (shrink)

As with so many mystics, Alexis karpouzos intuitively know the oneness of cosmic creation and historic humanity as part of all that is and all there isn't. So, the originality of Alexis Karpouzos thought is that it crosses the most diverse fields, the most opposing philosophies, to unite them into an often contradictory and broken whole. Marx and Heidegger, Nietzsche, Freud and Heraclitus, poets and political theorists all come together in the same distance and the same unusual proximity. Alexis karpouzos (...) use Pre-Socratics philosophy and generally the ancient Greek philosophy, as well as the pre-philosophical thinking of The Upanishads, the Vedas and Buddhism in India, of Lao Tzu, of Zen Buddhism and the Taoist tradition in China, of the Arab mystics and poets, with their metaphysical religiosity as the metaphysical basis for the interpretation and understanding of the world and existence. At the same time the ancient metaphysics is connect with Hegel’s dialectical ontology and with the modern thinking of Marx, Nietzsche, Freud, Heidegger, and others as the interpretive context for understanding the central problems of the technical and scientific world during his time. Novalis, Hölderlin, Rimbaud, Whitman, Eliot and others show the dreamy nature of existence, the transcendence of the Cosmos, welcome the infinity. For Alexis karpouzos the combination of ancient and modern thought creates the holistic experience of universal space-time and the consciousness of the unity. The poetic thought of Alexis karpouzos is a expressions of soul's inner experiences, expression of universality. The inspiring visual images and the symbolic use of language offer a description of elevating experiences of consciousness, a glimpse of higher worlds. The philosophy of Alexis karpouzos speak to the human experience from a universal perspective, transcending all religions, cultural and national boundaries. Using vivid images and a direct language that speaks to the heart, his philosophy evokes a sense of deep communication with the collective unconscious, a sense of connection to all the creatures of the world, compassion for others, admiration for the beauty of nature, reverence for all life, and an abiding faith in the invisible touch of world. Alexis karpouzos thoughts are often terse and paradoxical, challenging us to to break out of the box of limiting beliefs and see things from a new perspective. Above all, Alexis karpouzos continually calls to us to wake up and explore the mysteries within our own selves, i.e the mysteries of universe. (shrink)

Konjenital hipotiroidi, yenidoğan döneminde uzamış sarılığın önde gelen nedenlerinden biridir ve önlenebilir zeka geriliğinin en sık nedenidir. Bu kesitsel çalışmada Eylül 80-Mart 2005 tarihleri arasında Gaziantep Çocuk Hastanesi'ne başvuran uzamış sarılığı olan 2006 ayaktan hastada konjenital hipotiroidi sıklığı araştırıldı. Plazma total bilirubin düzeyi 5 mg/dL'nin üzerinde olan hastalar çalışmaya dahil edildi (12.3±4.6 mg/dL), direkt hiperbilirubinemisi olan hastalar çalışmaya dahil edilmedi. Hastalar 15-45 gün arasındaydı. Konjenital hipotiroidi tanı kriterleri serum TSH düzeyi 20 mU/L'nin üzerinde idi. Konjenital hipotiroidi tanısı uzamış sarılığı olan (...) 3 hastanın 4'inde (%5.6) konuldu. TSH düzeyi dört hastada 3 mU/L'nin, bir hastada ise 80 mU/L'nin üzerindeydi. Verilerimiz, konjenital hipotiroidizmin uzamış sarılığı olan yenidoğanların önemli bir bölümünü oluşturduğuna işaret etmektedir. (shrink)

Fen eğitimi ve öğretiminin anahtar unsurlarından bir tanesi bilimin doğasının ve özelliklerinin doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Bilimin doğasına yönelik tespitler fen eğitimi yöntemlerini birçok açıdan etkilemektedir. Fen eğitimi ve fen öğretimi ile ilgili olan kişiler bilimin doğasının açık bir şekilde öğretilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Thomas Kuhn’un bilim tarihi, bilim felsefesi ve bilim sosyolojisi alanlarını içeren incelemeleri neticesinde ileri sürdüğü bilimin yapısına, işleyişine ve doğasına yönelik tezleri (paradigma, olağan bilim, bilimsel devrimler, eşölçülemezlik, bulmaca çözme, kuram seçimi, keşif ve gerekçelendirme ayrımı) (...) fen eğitimi ve öğretimi alanında sıklıkla başvurulan kaynaklar olmuştur. Bu doğrultuda makalede mantıkçı pozitivist bilim anlayışının bilimin nesnel, evrensel, kesin gerçekleri ortaya çıkaran, sosyal-kültürel değerlerden ve ön yargılardan bağımsız, bilimsel bilginin birikimsel bir şekilde ilerlediği yönündeki iddiası bilimin gerçek doğasını yansıtamadığı düşüncesiyle Kuhn’un görüşleri çerçevesinde tartışılmaktadır. Makalenin temel savı Kuhn’un bilime ve bilimin doğasına yönelik tespitlerinin bilimin gelişen, dönüşen ve değişen yapıdaki gerçek doğasına vurgu yaptığı ve böylece fen eğitiminde sıklıkla başvurulan bilimin doğasına yönelik kavrayışı dönüştürdüğüdür. (shrink)

Özet: Bu yazı Paul Grice’ın 1967 yılında verdiği “Mantık ve Konuşma” başlıklı dersinin Türkçe çevirisinin okunmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Yazıda önce “Mantık ve Konuşma”nın arka planında yer alan dil felsefesi tartışmaları kısaca tanıtılmış sonrasında sezdirimler ve özellikleri, bağlam ve iletişimin ilkeleri gibi metinde geçen temel tartışmalar açıklanmıştır. En sonda ise “Mantık ve Konuşma”nın dil felsefesi ve dilbilimdeki etkilerinden kısaca söz edilmiştir. -/- Abstract: This paper aims at being helpful in reading the Turkish translation of Paul Grice’s 1967 lecture titled “Logic (...) and Conversation”. After introducing some relevant background discussions in the philosophy of language literature briefly, the paper explains the main discussions in “Logic and Conversation” such as implicatures and their features, context and principles of conversation. In the end, some influences of “Logic and Conversation” on philosophy of language and linguistics are briefly mentioned. (shrink)

Michel Foucault’nun çalışmalarının merkezi noktalarından birisini, Batı kültüründe insanların, özneye dönüştürülmesinin tarihini ortaya çıkarmak oluşturmaktadır. Diğerini ise, özneye dönüştürme tekniklerine karşı verilen mücadeleler, çeşitli iktidar tekniklerinin dayattığı bireysellik ve kimlikten kurtulmanın, özgürleşmenin imkânı oluşturmaktadır. İnsanları, öznelere dönüştüren süreçleri bir bütün olarak ele almak yerine, çeşitli nesneleştirme kipleri üzerinden incelemenin daha akıllıca bir yol olduğunu düşünen Foucault, çalışmalarında insanı özneye dönüştüren üç ayrı nesneleştirme kipine yoğunlaşır. Bunlar; kendilerine bilim statüsü kazandırmaya çalışan filoloji gibi araştırma kipleri, deli ile akıllı, hasta ile sağlıklı, (...) suçlular ile “iyi çocuklar” gibi “bölücü pratikler” olarak adlandırılan pratiklerde ortaya çıkan nesneleştirilme kipleri ve son olarak cinsellik gibi alanlarda bir insanın kendini özneye dönüştürme biçimindeki nesneleştirme kipleridir. İnsan, özneye dönüştürme süreçlerine girerken, iktidar ilişkilerine de dâhil olur. Çünkü bireyleri özne yapan iktidar teknikleridir. Özne sözcüğünün taşıdığı bütün anlamlar, boyun eğdiren ve tabi kılan bir iktidar biçimi telkin etmektedir. Bundan dolayı, özneye dönüşme süreçlerine karşı mücadeleler söz konusudur. Özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna dair düşünen Foucault, öznesi olarak tanıtıldığımız deneyimlerin kurulmasını gerçekleştiren bir iktidar alanı olduğunu, şiddetin de modern iktidarın kurumsal ağı içerisinde gelişen öznellik deneyimleri çerçevesinde her yere sirayet ettiğini belirtmektedir. İktidarın kurumsal düzeyde, düzenleyici ve denetleyici mekanizmalar sayesinde toplumsal ağın en uç yerlerine kadar sirayet etmesiyle birlikte şiddet, normlar, tüzükler ve prosedürler aracılığıyla belirli bir kapatma içinde gelişmektedir. Ancak, Foucault, şiddetin, iktidarın etkili bir aracı olduğunu kabul etse de, iktidarın esasını oluşturmadığını belirtmektedir. Bu çalışmada, Foucault’nun kuramsal çözümlemelerinden hareketle, özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkiyi nasıl ele aldığı tartışılacak, onun düşünsel serüveni açısından önemli olan bu kavramların kendi tarih anlayışı bağlamında bir çözümlemesi yapılacaktır. Ayrıca, modern iktidar ilişkilerinin dayatmış olduğu öznellik deneyimlerine ve inceltilmiş şiddet araçlarına karşı verilecek direnişin imkânları sorgulanacaktır. -/- . (shrink)

Thought experiments, one of the most effective ways of acquiring knowledge, are an intellectual tool frequently used by scientists or thinkers in their fields of study. Thought experiments used to respond to scientific issues are considered scientific thought experiments, while thought experiments used for philosophical problems are called philosophical thought experiments. In this context, firstly, the differences between scientific and philosophical thought experiments are determined in the article. In particular, philosophical thought experiments are often needed in discussions within the field (...) of epistemology. For this reason, in the rest of the study, the knowledge argument put forward against the idea of physicalism, which is one of the important views in epistemology and which claims that the natural world is basically physical and that everything can be explained by physical laws is included. The knowledge argument briefly argues that there are non-physical properties and information that can only be discovered through conscious experience. Accordingly, it is argued that someone who has all physical knowledge about another conscious may lack knowledge of what it would feel like to have subjective experiences of that entity such as qualia. Consequently, the main idea of the article is to reveal how an epistemological thesis has been questioned by various philosophers in the context of philosophical thought experiments such as Mary’s room, ‘What is it like to be a Bat’, The Martian and the Philosophical Zombie. - Bilgi edinmenin en etkili yollarından bir tanesi olarak değerlendirilen düşünce deneyleri bilim insanları ya da düşünürler tarafından kendi çalışma alanları içerisinde sıklıkla başvurulan düşünsel bir araçtır. Bilimsel konulara cevap vermek amacıyla gerçekleştirilen düşünce deneyleri bilimsel düşünce deneyleri olarak değerlendirilirken, felsefi sorunlara yönelik kullanılan düşünce deneyleri ise felsefi düşünce deneyleri olarak adlandırılmaktadır. Bu kapsamda makalede ilk olarak bilimsel ve felsefi düşünce deneyleri arasındaki farklılıklar belirlenmektedir. Özellikle, epistemoloji alanı içerisinde yer alan tartışmalarda felsefi düşünce deneylerine sıklıkla ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle çalışmanın devamında epistemolojide önemli görüşlerden bir tanesi olan ve doğal dünyanın en temelde fiziksel olduğu ve fiziksel yasalarla her şeyin açıklanabileceği iddiasında bulunan fizikalizm düşüncesine karşı ileri sürülmüş bilgi argümanına yer verilmektedir. Bilgi argümanı kısaca sadece bilinçli deneyim yoluyla elde edilebilen ve fiziksel olarak ifade edilemeyen öznel deneyimlerin ve özelliklerin olduğunu savunmaktadır. Buna göre, başka bir bilinçli varlık hakkında bütün fiziksel bilgiye sahip olan birinin, o varlığın qualia gibi öznel deneyimlerine sahip olmasının nasıl bir his olduğu konusundaki bilgilerden yoksun olabileceği fikri savunulmaktadır. Bu doğrultuda, makalenin temel savı fizikalizm gibi epistemolojik bir teze Mary’nin Odası, ‘Yarasa Olmak Nasıl Bir Şeydir’, Marslı ve Felsefi Zombi gibi felsefi düşünce deneyleri bağlamında çeşitli filozoflarca nasıl itiraz edildiğini ve düşünce deneylerinin bu bağlamda nasıl kullanıldığını ortaya koymaktır. (shrink)

In this paper, we introduce the Hinduism religion and philosophy. We start with introducing the holy books in Hinduism including Vedas and Upanishads. Then, we explain the simplistic Hinduism, Brahman, gods and their incarnations, stories of apocalypse, karma, reincarnation, heavens and hells, vegetarianism, and sanctity of cows. Then, we switch to the profound Hinduism which is the main core of Hinduism and is monotheistic. In profound Hinduism, we focus on the non-dualism or Advaita Vedanta approach in Hinduism. We discuss consciousness, (...) causality, Brahman, psychology based on Hinduism, supportive scientific facts for Hinduism, the four levels of truth, and Maya. The four paths of knowledge, love, karma, and meditation are explained as well as the cosmic mind, the subtle body, and Aum. The risks for every path are also explained. Then, we introduce the orthodox and heterodox Indian schools including Yoga, Nyaya, Advaita Vedanta, Vishishtadvaita, and Dvaita. Connections to some other religions including Buddhism, Jainism, Sikhism, Judaism, Christianity, Islam, Islamic mysticism, and Zoroastrianism are analyzed. Finally, we explain the connection of Hindu philosophy with the Greek, western, and Islamic philosophies which include the philosophies of Plato, Aristotle, Plotinus, Spinoza, Descartes, Hegel, Schopenhauer, Avicenna, Suhrawardi, and Mulla Sadra. (shrink)

Quine’s “Epistemology Naturalized” is the locus classicus of naturalism in epistemology. Many traditional epistemologists criticized the naturalization of epistemology specifically targeting this article. The critics argue that Quine abolishes the normativity of epistemology. For he proposes epistemology as a chapter of psychology. Laudan, like Quine, believes that epistemology should be naturalized. However, he criticizes Quine’s project of naturalization for similar reasons as Quine’s critics. Instead, he proposes a new project that he calls “normative naturalism”. In this work, I will first (...) argue against the critics of Quine and then argue that both Quine’s and Laudan’s naturalized epistemologies are hypothetically normative. -/- Quine’ın “Epistemology Naturalized” başlıklı makalesi epistemolojide doğallaştırma düşüncesinin klasik yapıtıdır. Pek çok geleneksel bilgi kuramcısı özellikle bu makaleyi hedef alarak epistemolojinin doğallaştırılmasını eleştirmiştir. Eleştirilerin odağında Quine’ın, psikolojinin bir alt bölümü haline getirerek, epistemolojinin normatifliğini ortadan kaldırdığı savı yer almaktadır. Laudan epistemolojide doğallaştırmanın gerekli olduğunu savunmasına karşın Quine’a yöneltilen bu eleştiriye katılmakta ve “normatif doğalcılık” adını verdiği yeni bir epistemolojik yaklaşım önermektedir. Bu çalışmada Quine’a yöneltilen eleştirinin yersiz ve Quine’ın doğallaştırılmış epistemolojisinin Laudan’ın normatif doğalcılığı gibi hipotetik normatif olduğunu tartışacağım. (shrink)

20. yüzyılın önemli bilim felsefecisi Lakatos'un, bilim felsefesinde getirmiş olduğu yeni bakış açısı ve yöntem tartışmasıyla ayrıcalıklı bir konumu bulunmaktadır. Bilimin yapısı ve işleyişinin anlaşılması için bilim tarihinin iyi bilinmesi gerektiği belirten düşünür, bilimsel bilginin bilimsel olmayandan ayırt edilmesi hususunda var olan bilimsellik ölçütlerine eleştiriler getirerek kendi sınır çizme ölçütünü belirlemiştir. Buna bağlı olarak Bilimsel Araştırma Programı aracılığıyla bilimsel rasyonalitenin nasıl geliştiği konusuna da açıklık getirmeye çalışmıştır. Onun düşünsel arka planında, bilim felsefesinde fikirleriyle önemli yer edinmiş Viyana Çevresi, Popper ve (...) Kuhn gibi düşünürler ve onların bilimsellik, rasyonalite gibi temel problemlere yönelik çeşitli çözüm önerileriyle geliştirdikleri kuramları bulunmaktadır. Viyana Çevresi'nin olgusal temelli doğrulamacılığa dayanan bilim anlayışına eleştiriler yönelterek, Popper'ın bilimsellik ölçütü olan yanlışlamacılığı "dogmatik", "metodolojik" ve "sofistike" yanlışlamacılık şeklinde analiz eden Lakatos, bu analizini Kuhn'un bilimsel devrimler ile geliştirdiği tarih tasarımı ile sentezlemeye çabalamıştır. Bu çalışmada, Lakatos'un bilimsel metodolojisi için öne sürdüğü yeni çözüm önerisi bağlamında kendinden önceki bilimsel görüşlere yönelik eleştirilerini incelemek, bilim anlayışının bilim felsefesi açısından önemini belirlemek ve bilimsel yöntem sorunu üzerine düşüncelerini irdelemek amaçlanmaktadır. (shrink)

Michel Foucault’nun çalışmalarının merkezi noktalarından birisini, Batı kültüründe insanların, özneye dönüştürülmesinin tarihini ortaya çıkarmak oluşturmaktadır. Diğerini ise, özneye dönüştürme tekniklerine karşı verilen mücadeleler, çeşitli iktidar tekniklerinin dayattığı bireysellik ve kimlikten kurtulmanın, özgürleşmenin imkânı oluşturmaktadır. İnsanları, öznelere dönüştüren süreçleri bir bütün olarak ele almak yerine, çeşitli nesneleştirme kipleri üzerinden incelemenin daha akıllıca bir yol olduğunu düşünen Foucault, çalışmalarında insanı özneye dönüştüren üç ayrı nesneleştirme kipine yoğunlaşır. Bunlar; kendilerine bilim statüsü kazandırmaya çalışan filoloji gibi araştırma kipleri, deli ile akıllı, hasta ile sağlıklı, (...) suçlular ile “iyi çocuklar” gibi “bölücü pratikler” olarak adlandırılan pratiklerde ortaya çıkan nesneleştirilme kipleri ve son olarak cinsellik gibi alanlarda bir insanın kendini özneye dönüştürme biçimindeki nesneleştirme kipleridir. İnsan, özneye dönüştürme süreçlerine girerken, iktidar ilişkilerine de dâhil olur. Çünkü bireyleri özne yapan iktidar teknikleridir. Özne sözcüğünün taşıdığı bütün anlamlar, boyun eğdiren ve tabi kılan bir iktidar biçimi telkin etmektedir. Bundan dolayı, özneye dönüşme süreçlerine karşı mücadeleler söz konusudur. Özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna dair düşünen Foucault, öznesi olarak tanıtıldığımız deneyimlerin kurulmasını gerçekleştiren bir iktidar alanı olduğunu, şiddetin de modern iktidarın kurumsal ağı içerisinde gelişen öznellik deneyimleri çerçevesinde her yere sirayet ettiğini belirtmektedir. İktidarın kurumsal düzeyde, düzenleyici ve denetleyici mekanizmalar sayesinde toplumsal ağın en uç yerlerine kadar sirayet etmesiyle birlikte şiddet, normlar, tüzükler ve prosedürler aracılığıyla belirli bir kapatma içinde gelişmektedir. Ancak, Foucault, şiddetin, iktidarın etkili bir aracı olduğunu kabul etse de, iktidarın esasını oluşturmadığını belirtmektedir. Bu çalışmada, Foucault’nun kuramsal çözümlemelerinden hareketle, özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkiyi nasıl ele aldığı tartışılacak, onun düşünsel serüveni açısından önemli olan bu kavramların kendi tarih anlayışı bağlamında bir çözümlemesi yapılacaktır. Ayrıca, modern iktidar ilişkilerinin dayatmış olduğu öznellik deneyimlerine ve inceltilmiş şiddet araçlarına karşı verilecek direnişin imkânları sorgulanacaktır. (shrink)

Článek podává systematický kritický přehled o pojetí mechanismu v tzv. nové mechanistické filosofii. Nejdříve je popsán vznik a hlavní principy NMF. Je ukázáno, že NMF vznikla do značné míry jako kritická reakce na, do té doby převažující, logický empirismus. Dále jsou představeny hlavní definiční znaky mechanismu, které jsou po té jednotlivě rozebrány. Na závěr jsou diskutovány přednosti a omezení NMF. Je argumentováno, že NMF nabídla novou a realističtější perspektivu na způsob, jakým se věda dělá a jak se dochází k vědeckým (...) objevům. Má i konstruktivní preskriptivní charakter, neboť povzbuzuje vědce k přemýšlení o vysvětlení jevů prostřednictvím mechanismů. Na straně druhé, pro vysvětlení komplexních jevů jsou heuristiky dekompozice a lokalizace, které tvoří jádro „tradičního" mechanistického přístupu, pouze prvotními aproximacemi a je potřeba je doplňovat dalšími, dynamičtějšími přístupy. (shrink)

Bilimsel faaliyetin ve bilimsel bilginin en temel özelliklerinden bir tanesi olarak karşımıza çıkan bilimsel nesnellik bilim felsefesi alanı içerisinde sıklıkla tartışılan bir konu olagelmiştir. Bu doğrultuda, bilimsel nesnelliğin temin edilmesine yönelik çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Genel olarak bilimsel nesnellik bilim insanlarının çalışmalarında olguları doğrudan yansıtması ya da bilim insanlarının çalışmalarını tarafsız bir bakış açısıyla tamamlaması olarak anlaşılmaktadır. Bu görüşlerin bilim felsefesi içerisindeki yansımaları sırasıyla olgulara bağlılık olarak nesnellik ve hiçbir yerden bakış olarak nesnellik isimleriyle olmuştur. Bu bakış açısı, kişisel çıkarların (...) ve değerlerin bilimsel çalışmalardan izole edilmesi sayesinde bilimsel nesnelliğin sağlanabileceğini kabul etmektedir. Diğer bir deyişle, bilimler değerlerden bağımsız olduğu takdirde nesnel olabilmektedirler. Bu görüşe karşı olarak, Helen Longino gibi bilim insanları ise değerleri bilimsel nesnelliğin bir gerekliliği olarak görmektedirler. Bu çalışmada, özellikle değerlerin göz ardı edilmesiyle bilimsel nesnelliğin gerçekleştirilmesinin mümkün olamayacağını vurgulan Helen Longino’nun “bağlamsal deneycilik” olarak bilinen görüşlerine yer verilmektedir. Buna göre Longino, bilimsel araştırmanın toplumsal yönlerini göz önünde bulundurarak değerden bağımsız ideali tamamen reddetmektedir. O değer yüklü bir bilimin hem bilgi kuramsal açıdan hem de nesnellik açısından güvenilir olabileceğini düşünmektedir. -/- Scientific objectivity, which is one of the most basic features of scientific activity and scientific knowledge, is a subject that is frequently discussed in the field of philosophy of science. In this direction, various views are put forward to ensure scientific objectivity. In general, scientific objectivity is understood as scientists reflecting the facts as they are in their studies or scientists completing their studies with an impartial point of view. The reflections of these views in the philosophy of science were respectively called objectivity as faithfulness to facts and objectivity as a view from nowhere. This perspective recognizes that scientific objectivity can be achieved by isolating personal interests and values from scientific studies. In other words, sciences can only be objective if they are value-free. Against this view, scientists such as Helen Longino see values as a necessity of scientific objectivity. In this study, Helen Longino's views known as "contextual empiricism" are included. Accordingly, it is emphasized that it is not possible to realize scientific objectivity by ignoring values. Longino completely rejects the value-free ideal, considering the social aspects of scientific research. She thinks that a value-laden science can be reliable both in terms of epistemology and objectivity. (shrink)