In recent discussions about the study of esotericism, the adjective “Western” has come under critical scrutiny. Shouldn’t “esotericism” be understood as a global rather than just a Western field of research? Doesn’t the very concept of a “Western esotericism” logically imply that there must be an “Eastern esotericism” as well? If so, what would that be? And in what respects would this “esotericism” common to Eastern and Western cultures be different from non-esoteric cultural formations? Or is the terminology supposed to (...) imply, to the contrary, that esotericism is something unique to Western culture, with no parallels elsewhere? But if so, what is it that makes it unique, and how are we supposed to define and demarcate “the West” from “the Rest”? Are we supposed to think in terms of a geographical space or of a cultural domain? In either case, doesn’t the very term “Western” imply an essentialist discourse with troubling political connotations and implications? The author of this article argues that these problems are best approached from a historical rather than a strictly theoretical perspective. Reviewing the most important stages in the conceptualization of “esotericism” as a distinct field of study since the early modern period, he argues that it has always been theorized as a global rather than just Western phenomenon. Nevertheless, he concludes, it is advisable to maintain the concept of “Western esotericism,” not for reasons of conceptual theory but for reasons of historical method. (shrink)

Zusammenfassung In den folgenden Ausführungen werden die Dynamiken und Wirkungen interreligiöser Dialoggruppen beleuchtet. Es werden konstruktionstheoretische strukturelle und sozialpsychologische Perspektiven miteinander in Verbindung gebracht, um den Blick dafür zu öffnen, inwiefern der interreligiöse Dialog als eine spezifische Auseinandersetzung mit religiösen und gesellschaftlichen Grenzen zu beschreiben ist, in der die Akteure Identität und Alterität rekonfigurieren. Schließlich ist die Frage interessant, ob etwas Neues anstelle der bestehenden konfessionellen und institutionalisierten Grenzziehungen tritt. Bei dieser Betrachtung gerät auch in den Fokus, wie Religion in (...) diesem Rahmen verhandelt und definiert wird, was schließlich die Frage aufwirft, wie sich Religionswissenschaftler*innen zu wandelnden konfessionellen Grenzziehungen im interreligiösen Dialog methodologisch verhalten. (shrink)

فلسفه تطبیقی دین می‌تواند به عنوان رویکردی جدید در مطالعات فلسفی دین در نظر گرفته شود. در این رویکرد، ارزیابی عقلانی باورهای دینی، نه از یک منظر، بلکه از منظرهای مختلف تطبیقی امکان‌پذیر است. در واقع، فلسفه تطبیقی دین برای ما این امکان را فراهم می‌سازد تا باورهای دینی خود را از نگاه عقلانی دیگران، و اعتقادات دینی دیگران را از نگاه عقلانی خود بنگریم. نتیجه اقبال به چنین رویکردی ممکن است اصلاح، ابطال، تعمیق یا اثبات درستی باورهای دینی ما (...) یا دیگران باشد. این نتیجه ممکن است برای دین‌داران گوارا یا ناگوار باشد، اما فیلسوفان دین باید نتایج و لوازم معرفتی اقبال به فلسفه تطبیقی دین را بپذیرند. یعنی اگر نتیجه اقبال به مطالعه تطبیقی فلسفی در باورهای دینی منجر به ابطال یا اصلاح بنیادی در باورهای دینی ما باشد، ما باید به طریق عقلانی و شجاعانه این نتیجه را بپذیریم و به اصلاح یا کنار گذاشتن باورهای دینی مورد نظر اقدام کنیم. در واقع از آنجا که فلسفه دین در صدد ارزیابی عقلانی گزاره‌های دینی است، اقبال به فلسفه تطبیقی دین ممکن است نگرش عقلانی ما را به دین و سنت دینی خودمان یا دیگران به چالش بکشد و بخشی از باورهای دینی ما یا آنها را از حجیت معرفتی ساقط کند. (shrink)

Drawing on an ethnography among Quebecois and French female new Muslims, I consider how converts epitomize and embody the “encounter” between Muslim and western societies. By choosing Islam, converts position themselves on the margins, giving them a unique perspective on the “West.” My participants’ reflexive narratives hinge on continuity/disruption dialectics that dissolve the commonly held dichotomy between Sameness and Otherness. In analyzing these narratives, I view subjectivity as a rhetorical construction and elaborate upon converts’ daily intimate encounters and dialogues with (...) Otherness in social spaces. In light of Simmel’s figure of the Stranger based on distance and proximity, I show that converts’ experiences echo the “pacific coexistence” that Muslim and European populations have experienced historically. I argue that narratives are crucial to understanding how Islam—as a political and symbolic language of Otherness—can help frame and profile emergent western subjects and identities. (shrink)

Zusammenfassung Diese Einleitung führt in den theoretischen Rahmen des Sonderbandes zu Prozessen von Abgrenzung, Grenzziehung und Grenzverschiebung in islambezogenen Feldern ein. Zugleich wird reflektiert, dass auch religionswissenschaftliche Forschung Grenzen definiert und dabei mit dem Forschungsfeld interagiert. Religiöse und wissenschaftliche Diskurse werden als Bereiche eines interdependenten und miteinander verwobenen Kontinuums konzeptualisiert, innerhalb dessen die Grenzen nie ganz fixiert oder undurchlässig sind. Indem Konstruktionsprozesse von Islam oder muslimischen Identitäten an den Schnittstellen unterschiedlicher Felder geschehen, rücken Grenzen nicht nur als Werkzeug für politische (...) Strategien in den Blick, sondern auch als Kontaktzonen, Schwellen und Orte von Transfers und Wissensproduktion. Die Einleitung betont daher den religionswissenschaftlichen Beitrag zur Konstruktion von Islam und diskutiert die Verortung der Disziplin in diesem Spannungsfeld. (shrink)