Abstract

Is de herhaling mogelijk? Deze ogenschijnlijk simpele vraag vormt het uitgangspunt van De herhaling. Een proeve van experimenterende psychologie door Constantin Constantius (1843), een van de meest curieuze geschriften uit het oeuvre van Søren Kierkegaard. In dit artikel worden twee aspecten aan de orde gesteld die De herhaling tot een nog altijd belangrijk boek maken: 1) De ongewone filosofische stijl die in dit boek ontwikkeld wordt en 2) De eigenzinnige opvatting over vrijheid en subjectiviteit die er onder de noemer 'de herhaling' in naar voren wordt gebracht. Zoals de ondertitel 'een proeve van experimenterende psychologie' al aangeeft, is De herhaling geen klassieke filosofische verhandeling waarin op systematische wijze wordt uitgelegd wat er onder de herhaling - als filosofische begrip - verstaan moet worden. Integendeel, het is een uiterst experimenteel boek waarin een nieuwe filosofische stijl wordt geïntroduceerd. Er wordt zodoende nergens een eenduidige definitie gegeven van de herhaling in filosofische zin die ik in het vervolg zal aanduiden als de 'existentiële herhaling'. Sterker nog, de twee verschijningsvormen van de herhaling - de alledaagse en de existentiële herhaling - worden telkens welbewust met elkaar verward. Pas in de afsluitende brief aan de echte lezer van dit boek wordt duidelijk in welke richting we het verschil tussen deze twee vormen van herhaling moeten zoeken. [In English: Is repetition possible? This seemingly simple question forms the starting point of "Repetition: A Venture in Experimental Psychology" by Constantin Constantius (1843), one of the most curious writings in the oeuvre of Søren Kierkegaard. This article addresses two aspects that make Repetition a still relevant book today: 1) The unusual philosophical style developed in this work, and 2) The unconventional view of freedom and subjectivity presented under the concept of 'repetition.' As the subtitle "a venture in experimental psychology" suggests, "Repetition" is not a classical philosophical treatise systematically explaining what should be understood by repetition as a philosophical concept. On the contrary, it is an extremely experimental book in which a new philosophical style is introduced. Consequently, nowhere is a clear definition given of repetition in the philosophical sense, which I will henceforth refer to as 'existential repetition.' Moreover, the two manifestations of repetition—the everyday repetition and the existential repetition—are deliberately confused with each other throughout the work. Only in the concluding letter to the true reader of this book does it become clear in which direction we should look to find the difference between these two forms of repetition.]