Price claims that the agency theory of causation could be understood as a sophisticated form of either realism or empiricism (but not a simple‐minded form of any of them). In this paper, I argue that the agency theory could find a more congenial ally in constructive empiricism (rather than realism) and show that this new alliance would be profitable to both constructive empiricism and the agency theory of causation.

Manipulationism holds that information about the results of interventions is of utmost importance for scientific practices such as causal assessment or explanation. Specifically, manipulation provides information about the stability, or invariance, of the relationship between X and Y: were we to wiggle the cause X, the effect Y would accordingly wiggle and, additionally, the relation between the two will not be disrupted. This sort of relationship between variables are called 'invariant empirical generalisations'. The paper focuses on questions about causal assessment (...) and analyses the status of manipulation. It is argued that manipulationism is trapped in a dilemma. If manipulationism is read as providing a conceptual analysis of causation, then it fails to provide a story about the methods for causal assessment. If, instead, manipulationism is read as providing a method for causal assessment, then it is at an impasse concerning causal assessment in areas where manipulations are not performed. Empirical generalisations are then reassessed, in such a way that manipulation is not taken as methodologically fundamental. The paper concludes that manipulation is the appropriate tool for some scientific contexts, but not for all. (shrink)

Causal assessment is the problem of establishing whether a relation between (variable) X and (variable) Y is causal. This problem, to be sure, is widespread across the sciences. According to accredited positions in the philosophy of causality and in social science methodology, invariance under intervention provides the most reliable test to decide whether X causes Y. This account of invariance (under intervention) has been criticised, among other reasons, because it makes manipulations on the putative causal factor fundamental for the causal (...) methodology; consequently, the argument goes, the account is ill-suited to those contexts where manipulations are not performed, for instance, the social sciences. The article aims to extend the account of invariance (under intervention), in a way that manipulations on the putative causal factors are not methodologically fundamental, and yet invariance remains key for causal assessment both in experimental and non-experimental contexts. (shrink)

A shared problem across the sciences is to make sense of correlational data coming from observations and/or from experiments. Arguably, this means establishing when correlations are causal and when they are not. This is an old problem in philosophy. This paper, narrowing down the scope to quantitative causal analysis in social science, reformulates the problem in terms of the validity of statistical models. Two strategies to make sense of correlational data are presented: first, a 'structural strategy', the goal of which (...) is to model and test causal structures that explain correlational data; second, a 'manipulationist or interventionist strategy', that hinges upon the notion of invariance under intervention. It is argued that while the former can offer a solution the latter cannot. (shrink)

Mentalist view began to lose its standing among psychologists mainly during the first half of the twentieth century. As a result, the enthusiasm to build an objective science began to grow among behaviourists and ethologists. The rise of cognitive sciences around the 1960s, however, revived the debates over the importance of cognitive intervening variables in explaining behaviours that could not be explained by clinging solely to a pure behavioural approach. Nevertheless, even though cognitive functions in nonhuman animals have been identified (...) in many studies, attributing human mental properties to animals is still being criticized as anthropomorphism. Such anthropomorphic attributions have been considered as an open door to the return of subjective methodology. Representation of anthropomorphic attributions as scientific activities within the context of discovery as opposed to the context of justification casts a new light on this problem. The present analysis proposes that anthropomorphic attributions are formed based on top-down idiosyncratic intuitions on the cusp of hypothesis building, outside the context of scientific justification. In other words, an anthropomorphic attribution is a potential creative link between pure observations of behaviours and building testable hypotheses about cognition in the process of scientific discovery. Thus, serving a function within the context of discovery, anthropomorphism does not motivate the return of subjective methodology, simply because it is not inconsistent with the rule-governed path in the context of scientific justification. (shrink)

Fundamental physics makes no clear use of causal notions; it uses laws that operate in relevant respects in both temporal directions and that relate whole systems across times. But by relating causation to evidence, we can explain how causation fits in to a physical picture of the world and explain its temporal asymmetry. This paper takes up a deliberative approach to causation, according to which causal relations correspond to the evidential relations we need when we decide on one thing in (...) order to achieve another. Tamsin's taking her umbrella is a cause of her staying dry, for example, if and only if her deciding to take her umbrella for the sake of staying dry is adequate grounds for believing she'll stay dry. This correspondence explains why causation matters: knowledge of causal structure helps us make decisions that are evidence of outcomes we seek. The account also explains why we can control the future and not the past, and why causes come before their effects. When agents properly deliberate, their decisions can never count as evidence for any outcomes they may seek in the past. From this it follows that causal relations don't run backwards. This deliberative asymmetry is itself traced back to asymmetries of evidence and entropy, providing a new way of deriving causal asymmetry from temporally symmetric laws. (shrink)

Przedmowa Problematyka związana z zależnościami przyczynowymi, ich modelowaniem i odkrywa¬niem, po długiej nieobecności w filozofii i metodologii nauk, budzi współcześnie duże zainteresowanie. Wiąże się to przede wszystkim z dynamicznym rozwojem, zwłaszcza od lat 1990., technik obli¬czeniowych. Wypracowane w tym czasie sieci bayesowskie uznaje się za matematyczny język przyczynowości. Pozwalają one na daleko idącą auto¬matyzację wnioskowań, co jest także zachętą do podjęcia prób algorytmiza¬cji odkrywania przyczyn. Na potrzeby badań naukowych, które pozwalają na przeprowadzenie eksperymentu z randomizacją, standardowe metody ustalania zależności przyczynowych (...) opracowano na początku XX wieku. Zupełnie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku badań nieeksperymentalnych, gdzie podobne rozwiązania pozostają kwestią przyszłości. Zadaniem tej książki jest podanie warunków, które powinny być spełnione przez te rozwiązania, oraz sformułowanie proceduralnego kryterium zależności przy¬czynowych jako szczegółowej realizacji tych warunków. Pociąga ono waż¬kie konsekwencje dla filozofii i metodologii nauk, które ujawnia – podany w Części II – zarys me-todolo¬gii proceduralnej. W literaturze przedmiotu brakuje w miarę wszechstronnego i systema¬tycznego omówie¬nia najnowszych filozoficznych i metodologicznych dys¬kusji na temat przy¬czynowości, co niech będzie wytłumaczeniem, dlaczego w niektórych punktach obecnej książki szczegółowo referuję trudno dos¬tępne teksty źró¬dłowe. Przymiotnik „proceduralny” używam tu w znaczeniu węższym niż Huw Price (w którego pracach właściwszy byłby termin „kryterialny”) dla podkre¬ślenia – zgodnie z łacińskim źródłosłowem procedo – że dla ustalenia przy¬czyny niezbędne jest podjęcie przez uczonych określonych interakcji z ba¬daną rzeczywistością. Zalążki zamysłu prezentowanego w tej książce przedstawiłem podczas warsztatów filozoficznych „Philosophy and Probability” w roku 2002, zor¬ganizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Konstancji. Wdzięczny jestem uczestnikom tych warsztatów za uwagi, a przede wszyst¬kim następującym osobom: Luc Bovens, Brandon Fitelson, Alan Hájek, Stephan Hartmann oraz Jon Williamson. Podczas międzynarodowej konferencji „Analytical Pragmatism”, zorgani¬zowanej w Lublinie w roku 2003 przez Wydział Filo¬zofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, odniosłem swoją koncepcję do prac Nancy Cartwright. Szczególnie inspirujący okazał się komentarz Huw Price’a do mojego referatu i przeprowadzona z nim dysku¬sja. Ujęcie koncepcji metodologii proceduralnej na szerszym tle współ-czes¬nego nurtu empirystycznego w filozofii nauki przedstawiłem w roku 2004 podczas konferencji „5th Quadrennial Fellows Conference”, zorgani¬zowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu. Szczególnie pomocne w dalszych moich pra¬cach były uwagi Jamesa Bogena, Janet Kourany, Jamesa Lennoxa, Johna Nortona, Thomasa Bonka, Jana Woleńskiego i Johna Worralla, za które wyra¬żam swoją wdzięczność. Korpus książki powstał podczas mojego stażu w Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu, który odbyłem jako stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w roku akademickim 2004-2005. Uczestniczyłem w tym czasie w życiu naukowym Centrum i w pracach badawczych zespołu z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Carnegie-Mellon w Pittsburghu kierowanego przez Clarka Glymoura. Na jego ręce składam podziękowanie za wiele po¬mocnych uwag do moich wy¬stąpień oraz tekstów i za dyskusje przede wszystkim z nim samym i z jego najbliższymi współpracownikami: Peterem Spirtesem oraz Richardem Scheinesem, a także pozostałymi członkami tego zes¬połu, doktorantami i uczestnikami seminarium badawczego „Causality in the Social Sciences”. Za wieloletnie wsparcie, wielopłaszczyznowe inspiracje towarzyszące pi¬saniu tej książki, a także liczne pomocne uwagi do jej wcześniejszych wersji dziękuję przede wszystkim Księdzu Profesorowi Andrzejowi Bronkowi oraz Księdzu Profesorowi Józefowi Herbutowi, współprowadzącemu seminarium doktorskie w Katedrze Metodologii Nauk Katolickiego Uniwersytetu Lubel¬skiego im. Jana Pawła II, jak również pozostałym uczestnikom tego semina¬rium. Dziękuję mojej Żonie, dr Annie Kawalec za wiele wysiłku włożonego w ulepszenie redakcji – językowej i merytorycznej – obecnej książki. Książkę tę można czytać na kilka sposobów. Czytelnikom zainteresowa¬nym przede wszystkim prowadzeniem badań empirycznych polecałbym rozpoczęcie od Rozdziału 2. i kontynuację pozostałych rozdziałów Części I, a następnie Dodatków. Czytelnikom zainteresowanym problemami filozo¬fii i metodologii nauk polecałbym rozpoczęcie lektury książki od Części II i uzupełniającą lekturę Rozdziału 2., a następnie Wprowadzenia i Zakończenia. Czytelnikom mniej zainteresowanym zagadnieniami teoretycznymi pole¬całbym zapoznanie się z fascynującymi dziejami odkrycia przyczyn cholery przez Johna Snowa, które rekonstruuję w Rozdziale 1. W dalszej części nato¬miast polecałbym przejście do Wprowadzenia i Zakończenia, które w mniej specjalistyczny sposób przybliżają proponowane tu rozstrzygnięcia. Tekst książki nie był dotąd publikowany. Wyjątkiem są pewne fragmenty Rozdziału 8. oraz 9., które w zmienionej postaci ukazały się w Rocznikach Filozoficznych (Kawalec 2004). -/- Lublin, luty 2006 r. (shrink)

Causation has always been a philosophically controversial subject matter. While David Hume’s empiricist account of causation has been the dominant influence in analytic philosophy and science during modern times, a minority view has instead connected causation essentially to agency and manipulation. A related approach has for the first time gained widespread popularity in recent years, due to new powerful theories of causal inference in science that are based in a technical notion of intervention, and James Woodward’s closely connected interventionist theory (...) of causation in philosophy. This monograph assesses five manipulationist or interventionist theories of causation, viewed as theories that purport to tell us what causation is by providing us with the meaning of causal claims. It is shown that they cannot do this, as the conditions on causation that they impose are too weak, mainly due to ineliminable circularities in their definitions of causal terms. It is then argued that a subset of Woodward’s theory can nevertheless contribute crucially to an explanation of the unique role that manipulation has in our acquisition of causal knowledge. This explanation differs from the common regularist explanation of the epistemic utility of manipulation and experiment, and it is taken to confirm several important manipulationist intuitions. However, the success of the explanation depends on (this subset of) interventionism not itself being understood as a theory of causation, but as a theory of intervention. (shrink)

N. Cartwright's recent results on invariance under intervention and causality (2003) are reconsidered. Procedural approach to causality elicited in this paper and contrasted with Cartwright's apparently philosophical one unravels certain ramifications of her results. The procedural approach seems to license only a constrained notion of intervention and in consequence the "correctness to invariance" part of Cartwright's first theorem fails for a class of cases. The converse "invariance to correctness" part of the theorem relies heavily on modeling assumptions which prove to (...) be difficult to validate in practice and are often buttressed by independently acquired evidence. (shrink)

Causal claims in biomedical contexts are ubiquitous albeit they are not always made explicit. This paper addresses the question of what causal claims mean in the context of disease. It is argued that in medical contexts causality ought to be interpreted according to the epistemic theory. The epistemic theory offers an alternative to traditional accounts that cash out causation either in terms of “difference-making” relations or in terms of mechanisms. According to the epistemic approach, causal claims tell us about which (...) inferences (e.g., diagnoses and prognoses) are appropriate, rather than about the presence of some physical causal relation analogous to distance or gravitational attraction. It is shown that the epistemic theory has important consequences for medical practice, in particular with regard to evidence-based causal assessment. (shrink)

The notion of ‘causal web’ emerged in the epidemiological literature in the early Sixties and had to wait until the Nineties for a thorough critical appraisal. Famously, Nancy Krieger argued that such a notion isn’t helpful unless we specify what kind of spiders create the webs. This means, according to Krieger, (i) that the role of the spiders is to provide an explanation of the yarns of the web and (ii) that the sought spiders have to be biological and social. (...) This paper contributes to the development of the notion of causal web, elaborating on the two following points: (i) to catch the spiders we need multi-fold evidence—specifically, mechanistic and difference-making—and (ii) for the eco-social to be explanatory, the web has to be mechanistic in a sense to be specified. (shrink)

This paper is on the problem of causal selection and comments on Collingwood's classic paper "The so-called idea of causation". It discusses the relevance of Collingwood’s control principle in contemporary life sciences and defends that it is not the ability to control, but the willingness to control that often biases us towards some rather than other causes of a phenomenon. Willingness to control is certainly only one principle that influences causal selection, but it is an important one. It shows how (...) norms make causes. (shrink)