In his Tractatus and Notebooks 1914-1916, Wittgenstein develops some themes concerning the nature of the subject, transcendentalism, solipsism and mysticism. Though Wittgenstein rejects a naive, psychological understanding of the subject, he preserves the idea of the metaphysical subject, so-called “philosophical I”. The present investigations exhibit two ways of grasping the subject: (1) subject as a boundary (of the world); (2) subject (I) as the world. The author of the paper aims to analyze different methods of conceiving the subject, both logical (...) and transcendental. Then he discusses the naturalistic or reductionist consequences of solipsism which were derived by Wittgenstein. Moreover, he refers to the concept of ‘subject of will’ introduced in the Tractatus. Finally, the author puts a question whether the metaphysical subject is a boundary of the world identified with the subject of will. While trying to answer this question one can point to the essential difficulties of Wittgenstein’s standpoint. These difficulties become especially evident if we examine Wittgenstein’s statements concerning mysticism. The category of subject seems to gain a new dimension when reconsidered in this context. In the conclusion, the author offers an interpretation inspired by Schopenhauer’s conception of the double aspect of the subject that is to overstep these difficulties. (shrink)

In the beginning of the paper, the author analyses Hofmannsthal’s development against the newest archaeological discoveries regarding ancient Greece and the spiritual and artistic tendencies of the era when Hofmannsthal worked. In “Electra” Hofmannsthal abandons his artistic concept of l’art pour l’art. In the mythological experience, which derives from non-rational and non-linguistic forms of existence, Hofmannsthal sees the existence of an ecstatic unity that binds us with the nature. In the archaic offering and archaic dance there is a magic power (...) which should create the essence of the poetic symbol. (shrink)

The Schlegel’s aesthetic theory, which he named the “new mythology”, was most exhaustively formulated in “Talk on Mythology”. In the beginning of the paper, the author analyses complex relations between the social movement of the French Revolution and Schlegel’s aesthetic views. The relations evolve from philosophical and historical to mythological interpretation. The wrecking and innovative attitude of the Revolution time is of Dionysian nature. The Dionysian motive should find an aesthetic realization in the metaphoric and innovative language of poetry. Whatever (...) is magical, is for Schlegel most poetic. In the final part of the article, the author shows the conflict existing between the art and its theory exemplified with selected authors. (shrink)

Robert Musil należy do grona wybitnych pisarzy, którzy zrezygnowali z kariery naukowej na rzecz pisarstwa. Właśnie w twórczości literackiej dostrzegał Musil możliwość wyrażenia tych stanów świadomości, które przekraczają zwykły racjonalizm. Droga, którą podąża Ulrich - główna postać Człowieka bez właściwości - prowadzi poprzez różne płaszczyzny możliwości poznawczych człowieka, które pozwalają ułożyć się w formę hierarchicznego spektrum. Z literaturoznawczego punktu widzenia są to trzy paradygmaty poznawcze o kluczowym znaczeniu dla dzieła pisarza. Pierwszy to paradygmat odzwierciedlenia o charakterze empiryczno-sensorycznym służący wielu pożytecznym (...) celom, jednak mający poważne ograniczenia. Drugi zawiera świadomość, uczucia, nadzieje, lęki itp. W przeciwieństwie do pierwszego, którego właściwością jest monolog, jest paradygmatem realizującym się poprzez dialog. Kluczem do aspektów tej płaszczyzny jest hermeneutyka. Trzeci paradygmat to paradygmat transpersonalnej tożsamości. Płaszczyzna ta jest „niedualistyczna”, co można interpretować jako przekraczanie dychotomii podmiotu i przedmiotu. Dla mistycznych mędrców i filozofów jest to świadomość bezpośrednia i pozajęzykowa. Między tymi poziomami nie ma sprzeczności, odzwierciedlają one zupełnie realne różnice pomiędzy poziomami spektrum świadomości. Realizacja koncepcji „wewnętrznego człowieka” nie dokonuje się samoistnie i bez trudu. Regresywnym aspektem „innego stanu" są preracjonalne tendencje i impulsy. Ponieważ i one leżą poza możliwościami logicznej interpretacji, często mylone są z. progresywnymi tendencjami transracjonalnymi. Autor artykułu używa dla rozróżnienia tych dwóch aspektów Musilowskiego „innego stanu” terminów pozytywnej i negatywnej kontyngencji. (shrink)

Der Autor des Artikels sucht die Kategorie der literarischen, Moderne in ihrer Abhängigkeit von der gesellschaftlichen Moderne zu analysieren. Nach der Feststellung, daß sich diese umstrittene Kategorie jedem definitorischen Zugriff entzieht, werden verschiedene Deutungsmöglichkeiten dieses Begriffs variiert, die Moderne als das Modische, das jeweils Moderne, das Neue und die Gegenwärtige wird der Moderne im Sinne Friedrich Schlegels, die sich vom Klassischen absetzt, gegenübergestellt. Die Verstehensmöglichkeiten des Begriffs „Moderne” werden am Beispiel der „Freien literarischen Vereinigung” „Durch” diskutiert. Passagen aus den Aufsätzen (...) von Heinrich Hart und Hermann Bahr werden zitiert. Die Entstehung der literarischen Moderne wird als Folge jener Entwicklung auf dem Feld der Naturwissenschaften und der Technik betrachtet, die den Menschen zum Beherrscher und Hersteller der Welt werden ließen. Technik und Ergebnisse der. Naturwissenschaften werden im Naturalismus dargestellt. Dieser zeigte aber den Menschen als Produkt der sozialen und psychischen Bedingungen und entspricht nicht den Forderungen, die Hermann Bahr an die Moderne stellte. Im letzten Teil des Artikels werden zahlreiche Beispiele aus der neusten Literatur angegeben, die die These unterstützen sollen, daß die Hauptmerkmale der Moderne die geschlossenen Weltbilder aufheben und sich in den „offenen Kunstwerken” in der semiotischen Form der freien Produktivität manifestieren. (shrink)

The leading theme of the first volume of the Argument: Biannual Philosophical Journal is Subjectivity and Self-knowledge. Five contributors focused on this theme consider various aspects of the self, referring either to western authors (Włodzimierz Heflik, Roger Melin) or eastern thinkers (Marzenna Jakubczak), or undertaking a comparative perspective and discussing arguments given both by western and Indian philosophers (Arindam Chakrabarti, Sven Sellmer).