Przedmowa Problematyka związana z zależnościami przyczynowymi, ich modelowaniem i odkrywa¬niem, po długiej nieobecności w filozofii i metodologii nauk, budzi współcześnie duże zainteresowanie. Wiąże się to przede wszystkim z dynamicznym rozwojem, zwłaszcza od lat 1990., technik obli¬czeniowych. Wypracowane w tym czasie sieci bayesowskie uznaje się za matematyczny język przyczynowości. Pozwalają one na daleko idącą auto¬matyzację wnioskowań, co jest także zachętą do podjęcia prób algorytmiza¬cji odkrywania przyczyn. Na potrzeby badań naukowych, które pozwalają na przeprowadzenie eksperymentu z randomizacją, standardowe metody ustalania zależności przyczynowych (...) opracowano na początku XX wieku. Zupełnie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku badań nieeksperymentalnych, gdzie podobne rozwiązania pozostają kwestią przyszłości. Zadaniem tej książki jest podanie warunków, które powinny być spełnione przez te rozwiązania, oraz sformułowanie proceduralnego kryterium zależności przy¬czynowych jako szczegółowej realizacji tych warunków. Pociąga ono waż¬kie konsekwencje dla filozofii i metodologii nauk, które ujawnia – podany w Części II – zarys me-todolo¬gii proceduralnej. W literaturze przedmiotu brakuje w miarę wszechstronnego i systema¬tycznego omówie¬nia najnowszych filozoficznych i metodologicznych dys¬kusji na temat przy¬czynowości, co niech będzie wytłumaczeniem, dlaczego w niektórych punktach obecnej książki szczegółowo referuję trudno dos¬tępne teksty źró¬dłowe. Przymiotnik „proceduralny” używam tu w znaczeniu węższym niż Huw Price (w którego pracach właściwszy byłby termin „kryterialny”) dla podkre¬ślenia – zgodnie z łacińskim źródłosłowem procedo – że dla ustalenia przy¬czyny niezbędne jest podjęcie przez uczonych określonych interakcji z ba¬daną rzeczywistością. Zalążki zamysłu prezentowanego w tej książce przedstawiłem podczas warsztatów filozoficznych „Philosophy and Probability” w roku 2002, zor¬ganizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Konstancji. Wdzięczny jestem uczestnikom tych warsztatów za uwagi, a przede wszyst¬kim następującym osobom: Luc Bovens, Brandon Fitelson, Alan Hájek, Stephan Hartmann oraz Jon Williamson. Podczas międzynarodowej konferencji „Analytical Pragmatism”, zorgani¬zowanej w Lublinie w roku 2003 przez Wydział Filo¬zofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, odniosłem swoją koncepcję do prac Nancy Cartwright. Szczególnie inspirujący okazał się komentarz Huw Price’a do mojego referatu i przeprowadzona z nim dysku¬sja. Ujęcie koncepcji metodologii proceduralnej na szerszym tle współ-czes¬nego nurtu empirystycznego w filozofii nauki przedstawiłem w roku 2004 podczas konferencji „5th Quadrennial Fellows Conference”, zorgani¬zowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu. Szczególnie pomocne w dalszych moich pra¬cach były uwagi Jamesa Bogena, Janet Kourany, Jamesa Lennoxa, Johna Nortona, Thomasa Bonka, Jana Woleńskiego i Johna Worralla, za które wyra¬żam swoją wdzięczność. Korpus książki powstał podczas mojego stażu w Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu, który odbyłem jako stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w roku akademickim 2004-2005. Uczestniczyłem w tym czasie w życiu naukowym Centrum i w pracach badawczych zespołu z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Carnegie-Mellon w Pittsburghu kierowanego przez Clarka Glymoura. Na jego ręce składam podziękowanie za wiele po¬mocnych uwag do moich wy¬stąpień oraz tekstów i za dyskusje przede wszystkim z nim samym i z jego najbliższymi współpracownikami: Peterem Spirtesem oraz Richardem Scheinesem, a także pozostałymi członkami tego zes¬połu, doktorantami i uczestnikami seminarium badawczego „Causality in the Social Sciences”. Za wieloletnie wsparcie, wielopłaszczyznowe inspiracje towarzyszące pi¬saniu tej książki, a także liczne pomocne uwagi do jej wcześniejszych wersji dziękuję przede wszystkim Księdzu Profesorowi Andrzejowi Bronkowi oraz Księdzu Profesorowi Józefowi Herbutowi, współprowadzącemu seminarium doktorskie w Katedrze Metodologii Nauk Katolickiego Uniwersytetu Lubel¬skiego im. Jana Pawła II, jak również pozostałym uczestnikom tego semina¬rium. Dziękuję mojej Żonie, dr Annie Kawalec za wiele wysiłku włożonego w ulepszenie redakcji – językowej i merytorycznej – obecnej książki. Książkę tę można czytać na kilka sposobów. Czytelnikom zainteresowa¬nym przede wszystkim prowadzeniem badań empirycznych polecałbym rozpoczęcie od Rozdziału 2. i kontynuację pozostałych rozdziałów Części I, a następnie Dodatków. Czytelnikom zainteresowanym problemami filozo¬fii i metodologii nauk polecałbym rozpoczęcie lektury książki od Części II i uzupełniającą lekturę Rozdziału 2., a następnie Wprowadzenia i Zakończenia. Czytelnikom mniej zainteresowanym zagadnieniami teoretycznymi pole¬całbym zapoznanie się z fascynującymi dziejami odkrycia przyczyn cholery przez Johna Snowa, które rekonstruuję w Rozdziale 1. W dalszej części nato¬miast polecałbym przejście do Wprowadzenia i Zakończenia, które w mniej specjalistyczny sposób przybliżają proponowane tu rozstrzygnięcia. Tekst książki nie był dotąd publikowany. Wyjątkiem są pewne fragmenty Rozdziału 8. oraz 9., które w zmienionej postaci ukazały się w Rocznikach Filozoficznych (Kawalec 2004). -/- Lublin, luty 2006 r. (shrink)

Perhaps the most significant contemporary theory of lawhood is the Best System (/MRL) view on which laws are true generalizations that best systematize knowledge. Our question in this paper will be how best to formulate a theory of this kind. We’ll argue that an acceptable MRL should (i) avoid inter-system comparisons of simplicity, strength, and balance, (ii) make lawhood epistemically accessible, and (iii) allow for laws in the special sciences. Attention to these problems will bring into focus a useful menu (...) of novel MRL theories, some of which solve problems the original MRL theory could not. Hence we conceive of the paper as moving toward a better Best System theory of laws. (shrink)

State of art paper on the topic laws of nature, around the problem of identification what is to be a law of nature. The most prominent theories of contemporary philosophical literature are discussed and analysed, such as: the simple regularity theory, from Hume; the Mill-Ramsey-Lewis best systems theory; the Dretske-Tooley-Armstrong theory of laws as relations among universals; Ellis’s essentialist theory; Cartwright’s theory of laws as ceteris paribus laws; the anti-reductionist theories of Lange, Maudlin and Carroll, the anti-realist theories of Mumford, (...) van Fraassen and Giere; etc. (shrink)

According to the doctrine of Super-Humeanism, the world’s mosaic consists only of permanent matter points and changing spatial relations, while all the other entities and features figuring in scientific theories are nomological parameters, whose role is merely to build the best law system. In this paper, I develop an argument against Super-Humeanism by pointing out that it is vulnerable to and does not have the resources to solve the well-known problem of immanent comparisons. Firstly, I show that it cannot endorse (...) a fundamentalist solution à la Lewis, since its two pillars—a minimalist ontology and a best system account of lawhood—would generate, together, a tedious problem of internal coherence. Secondly, I consider anti-fundamentalist strategies, proposed within Humeanism, and find them inapplicable to the Super-Humean doctrine. The concern is that, since it is impossible to choose the best law system within Super-Humeanism, this doctrine may be charged with incoherence. (shrink)

In this paper, we argue that the popular claim that laws of nature explain their instances creates a philosophical puzzle when it is combined with the widely held requirement that explanations need to be underpinned by ‘wordly’ relations. We argue that a “direct solution” to the puzzle that accounts for both explanatory laws and explanatory realism requires endorsing at least a radical metaphysics. Then, we examine the ramifications of a “skeptical solution”, i.e., dissolving it by giving up at least one (...) of these two claims, and argue that adopting it is more favorable to Humean reductionists than to anti-reductionists about laws of nature. (shrink)

An acceptable empiricist account of laws of nature would havesignificant implications for a number of philosophical projects. For example, such an account may vitiate argumentsthat the fundamental constants of nature are divinelydesigned so that laws produce a life permittinguniverse. On an empiricist account, laws do not produce the universe but are designed by us to systematize theevents of a universe which does in fact contain life; so any ``fine tuning'' of natural law has a naturalistic explanation.But there are problems for (...) the empiricist project. This paper develops a ``perspectival'' version of the Humean bestsystem approach and argues that this version solves the standard problems faced by the empiricist project.Furthermore, the paper argues, this version is best able to answer the proponents of divine design while leaving scientificlaw a suitably objective matter.[I]t is possible tocondense the enormous mass of results to a large extent – that is to find laws which summarize...Richard Feynman It has become fashionable in some circles to argue thatscience is ultimately a sham, that we scientists read order into nature, not out of nature, and that the laws of physicsare our laws, not nature's. I believe this is arrant nonsense. You would be hard-pressed to convince a physicist thatNewton's inverse square law of gravitation is a purely cultural concoction. The laws of physics, I submit, reallyexist in the world out there, and the job of the scientist is to uncover them, not invent them. True, at any giventime, the laws you find in the textbooks are tentative and approximate, but they mirror, albeit imperfectly, a reallyexisting order in the physical world. Of course, many scientists do not recognize that in accepting the reality of anorder in nature-the existence of laws `out there' – they are adopting a theological world view. P. C. W. Davies. (shrink)

The more science progresses, the more it is evident that the physical world presents regularities. This raises a metaphysical problem: why is the world so ordered? In the first part of the article, I attempt to clarify this problem and justify its relevance. In the following three parts, I analyze three hypotheses already formulated in philosophy in response to this problem: the hypothesis that the order of the world is explained 1) by laws of nature, 2) by dispositions of the (...) fundamental physical entities, 3) or by a memory immanent to matter (a hypothesis developed by Peirce, Bergson and James). The third hypothesis may seem surprising. However, it can be shown that the three hypotheses have a psychomorphic dimension in the sense that they give to nature properties analogous to those of mind. In addition, this third hypothesis presents several interesting arguments. (shrink)