Một nghiên cứu gần đây của Gould, Jimenez Naranjo và Balvanera [2] đã phê bình xu hướng thiên lệch kéo dài trong khoa học bền vững—đó là sự phụ thuộc ngầm định vào các khuôn mẫu tâm lý điển hình của các xã hội WEIRD (Western – phương Tây, Educated – có học vấn, Industrialized – công nghiệp hóa, Rich – giàu có, và Democratic – dân chủ). Những khuynh hướng này—được đặc trưng bởi chủ nghĩa cá nhân, đạo đức (...) phổ quát mang tính trừu tượng, và tư duy phân tích—thường bị ngộ nhận là mang tính phổ quát, mặc dù thực chất chúng chỉ đại diện cho một phần rất nhỏ trong sự đa dạng tâm lý toàn cầu. -/- . (shrink)

Recent research by Gould, Jimenez Naranjo, and Balvanera (2025) critiques a longstanding bias in sustainability science—its implicit reliance on psychological patterns typical of WEIRD (Western, Educated, Industrialized, Rich, and Democratic) societies. These tendencies—marked by individualism, abstract moral universalism, and analytic reasoning—are frequently assumed to be universal despite representing only a small fraction of global psychological diversity.

A recent review by Dacks, Yadav, and Mawyer (2025) underscores the transformative potential of integrating human dimensions into marine conservation to promote justice, equity, and sustainability across Oceania’s expansive coastal and nearshore regions. Drawing on a systematic review of 684 studies published between 2016 and 2022, the authors highlight the emergence of a dynamic interdisciplinary field—marine social science—which reconceptualizes coastal environments not solely as ecological systems but as deeply embedded within social, cultural, and political contexts.

Một bài đánh giá gần đây của Dacks, Yadav và Mawyer (2025) nhấn mạnh tiềm năng to lớn của việc tích hợp các yếu tố con người vào công tác bảo tồn biển để thúc đẩy công bằng, bình đẳng và bền vững trên khắp các vùng ven biển và gần bờ rộng lớn của châu Đại Dương.

In 2024, Earth’s average surface temperature surpassed 1.5°C above pre-industrial levels for the first time—a symbolic and scientific milestone that grabbed global attention. But does a single hot year mean we have failed to meet the Paris Agreement’s target?

Aquatic food webs—networks of predator–prey interactions that sustain life in oceans, lakes, and rivers—are among the most intricate systems in ecology. Traditional models have long relied on the “allometric rule,” which assumes that larger predators prefer larger prey [2,3]. However, this assumption fails to capture the true diversity of feeding strategies observed in nature. A recent study by García-Oliva and Wirtz [4] challenges this paradigm by demonstrating that much of the apparent complexity in aquatic food webs can be explained by (...) a few simple assembly rules based on prey specialization. (shrink)

Trong hơn một thập kỷ, các nhà khoa học và nhà quy hoạch đã chỉ ra sự gia tăng tính dễ bị tổn thương của Thung lũng Fraser.

Children’s daily routines may unknowingly expose them to harmful chemicals hidden in common skin care products. A recent study published in Environmental Health Perspectives reveals that products such as lotions, soaps, and hair oils are significant sources of phthalate exposure among young children [2]. Phthalates, synthetic chemicals widely used in personal care items, packaging, and pharmaceuticals, are associated with reproductive, metabolic, and neurodevelopmental health risks [3,4].

Mạng lưới thức ăn thủy sinh—bao gồm các tương tác giữa loài ăn thịt và con mồi trong đại dương, hồ và sông—là một trong những hệ thống phức tạp nhất trong sinh thái học.

Một câu hỏi trung tâm trong sinh học tiến hóa là liệu chúng ta có thể dự đoán cách các loài tiến hóa trong thời gian dài hay không.

Năm 2024, nhiệt độ bề mặt trung bình của Trái Đất lần đầu tiên vượt quá 1.5°C so với mức tiền công nghiệp – một cột mốc mang tính biểu tượng thu hút sự chú ý toàn cầu...

A central question in evolutionary biology is whether we can predict how species evolve over long timescales [2,3]. A groundbreaking study by Rohner and Berger [4] provides compelling evidence that the deep evolutionary history of fly wing shapes in the Dipteran lineage—spanning over 900 species and 185 million years—follows patterns already observable in just two modern fly species: Drosophila melanogaster and Sepsis punctum.

Cannibalism—the act of consuming individuals of the same species—is a widespread phenomenon across the animal kingdom, from spiders to sharks. In crustacean aquaculture, however, this behavior poses a significant challenge, particularly in the farming of high-value species such as the tropical spiny lobster (Panulirus ornatus), which contributes heavily to juvenile mortality.

Why do some people bend the rules when it comes to taxes or benefits while others play by them— even when no one’s watching? A recent study by Barile, Cullis, and Jones (2025) explores this question by looking beyond financial incentives to the moral costs of fiscal crimes like tax evasion and benefit fraud.

In November 2021, British Columbia’s Fraser Valley experienced a disaster that, as experts had long anticipated, was more a failure of preparation than a surprise. A powerful atmospheric river—a concentrated corridor of moisture—brought intense rainfall, triggering severe floods, landslides, and the collapse of critical infrastructure. While climate change has undoubtedly intensified the frequency and severity of such extreme weather events, this was far from a mere “natural disaster.” The real tragedy lay in the institutional barriers that left communities exposed and (...) underprepared despite years of clear and consistent warnings. (shrink)

Mặc dù tôm hùm nuôi thường xuyên được cung cấp đủ thức ăn, hiện tượng ăn thịt đồng loại vẫn dai dẳng.

As climate change accelerates, wildfires are becoming more frequent, intense, and widespread. An international study published in Nature Sustainability offers compelling evidence that wildfire-specific fine particulate matter (PM₂.₅)—tiny airborne particles less than 2.5 micrometers in diameter—poses a serious and disproportionate threat to respiratory health across the globe.

Although often overlooked, road verges—narrow strips of land flanking highways—can serve a surprisingly vital role in biodiversity conservation and carbon storage, as highlighted in a recent study by Altomare et al. (2025). Focusing on Brazil’s Cerrado biome, one of the world’s most biodiverse tropical savannas, the researchers examined road verges across over 24,500 kilometers of paved roads in the states of Minas Gerais and Goiás.

Các hợp chất sinh học, bao gồm nucleotides, phospholipids, creatine và glycosaminoglycans (GAGs), là các phân tử tự nhiên gópphần vào sự tăng trưởng, sức khỏe và khả năng chống chịu stress của cá.

International Financial Institutions (IFIs) hold a pivotal role in financing agricultural development across the globe. However, recent evidence suggests that their investments may not be sufficiently aligned with the transformative goals required to address today’s pressing challenges. In a comprehensive analysis of 916 project design documents from six major IFIs between 2015 and 2022, Porciello et al. [2] employed artificial intelligence to evaluate whether these projects effectively promote climate resilience, nutritional improvements, and social inclusion.

Các tổ chức tài chính quốc tế (International Financial Institutions - IFIs) đóng vai trò then chốt trong việc tài trợ cho phát triển nông nghiệp trên toàn cầu. Tuy nhiên, bằng chứng mới đây cho thấy các khoản đầu tư của họ chưa thực sự phù hợp với những mục tiêu chuyển đổi cần thiết để đối mặt với các thách thức cấp bách hiện nay. Trong một phân tích toàn diện trên 916 tài liệu thiết kế dự án (...) từ sáu IFIs lớn trong giai đoạn 2015–2022, Porciello và cộng sự [2] đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để đánh giá liệu các dự án này có thực sự thúc đẩy khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, cải thiện dinh dưỡng và tăng cường hòa nhập xã hội hay không. (shrink)

Các tổ chức tài chính quốc tế (International Financial Institutions - IFIs) đóng vai trò then chốt trong việc tài trợ cho phát triển nông nghiệp trên toàn cầu. Tuy nhiên, bằng chứng mới đây cho thấy các khoản đầu tư của họ chưa thực sự phù hợp với những mục tiêu chuyển đổi cần thiết để đối mặt với các thách thức cấp bách hiện nay. Trong một phân tích toàn diện trên 916 tài liệu thiết kế dự án (...) từ sáu IFIs lớn trong giai đoạn 2015–2022, Porciello và cộng sự [2] đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để đánh giá liệu các dự án này có thực sự thúc đẩy khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, cải thiện dinh dưỡng và tăng cường hòa nhập xã hội hay không. -/- . (shrink)

Chăn nuôi gia súc nhai lại (ruminant livestock production) nằm ở giao điểm của an ninh lương thực, tính bền vững môi trường và bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, các thảo luận toàn cầu thường đơn giản hóa quá mức sự phức tạp này, phân cực thành hai thái cực—hoặc xem chăn nuôi là nguyên nhân lớn gây biến đổi khí hậu, hoặc coi nó là nguồn sinh kế không thể thay thế [2,3]. Một nghiên cứu mới đây của (...) Kazanski và cộng sự [4] đã thách thức cách nhìn đơn giản hóa đó, cho thấy rằng tiến bộ thực chất trong bền vững chăn nuôi đòi hỏi một cách tiếp cận tinh tế và theo từng bối cảnh cụ thể. (shrink)

Food waste and food insecurity represent two of the most enduring and paradoxical challenges facing humanity today. On one hand, nearly 17% of all food produced globally goes to waste each year, resulting not only in substantial economic losses but also in considerable environmental harm due to greenhouse gas emissions from production, transport, and disposal. On the other hand, more than 350 million people worldwide suffer from severe food insecurity, a crisis that has deepened in the wake of the COVID-19 (...) pandemic. Bridging this troubling divide, Food Sharing Platforms (FSPs) have emerged as digital intermediaries that facilitate the redistribution of surplus food from businesses and individuals to those in need. (shrink)

Soils are far more than just the ground beneath our feet—they are among Earth’s largest carbon reservoirs, holding more than twice the amount of carbon found in the atmosphere. Yet, this vital carbon store is increasingly under threat. A recent study by De Rosa et al. (2024) provides a comprehensive assessment of soil organic carbon (SOC) dynamics in European croplands and grasslands over the past decade, revealing both concerning trends and promising opportunities for climate action.

Fertilizers play an indispensable role in modern agriculture, contributing up to 60% of global crop yields.

In the rural Mediterranean landscapes of Andalusia, Spain, private landowners play a crucial yet often underappreciated role in sustaining cultural ecosystem services (CES)—the non-material benefits derived from nature, such as a sense of place, traditional knowledge, recreation, and spiritual fulfillment. A recent study by Rescia et al. (2025) investigates the contributions of these landowners to CES provision and explores strategies to enhance their role in the future.

Đất không chỉ đơn thuần là lớp nền dưới chân ta—mà còn là một trong những “kho” lưu trữ carbon lớn nhất trên Trái Đất, chứa lượng carbon gấp hơn hai lần so với toàn bộ khí quyển. Tuy nhiên, kho carbon quan trọng này đang ngày càng bị đe dọa. Một nghiên cứu mới của De Rosa và cộng sự (2025) đã cung cấp cái nhìn toàn diện về biến động carbon hữu cơ trong đất (soil organic carbon - (...) SOC) tại các vùng đất canh tác và đồng cỏ ở châu Âu trong thập kỷ qua—cho thấy cả những tín hiệu đáng lo ngại lẫn cơ hội hành động đầy hứa hẹn. (shrink)

Phân bón đóng vai trò không thể thiếu trong nền nông nghiệp hiện đại, góp phần vào khoảng 60% năng suất cây trồng toàn cầu.

Dù thường bị bỏ qua, lề đường—các dải đất hẹp dọc theo hai bên đường cao tốc—thực tế lại đóng vai trò quan trọng bất ngờ trong bảo tồn đa dạng sinh học và lưu trữ carbon, như được nêu bật trong một nghiên cứu gần đây của Altomare và cộng sự [2]. Tập trung vào sinh quyển Cerrado của Brazil—một trong những vùng savan nhiệt đới có tính đa dạng sinh học cao nhất thế giới—nhóm nghiên cứu đã khảo (...) sát các lề đường dọc theo hơn 24.500 km đường trải nhựa tại các bang Minas Gerais và Goiás. (shrink)

Aquaculture—the farming of fish, shellfish, and other aquatic organisms—has become indispensable in addressing the world’s rising demand for seafood. Yet, as the industry strives to reduce its dependence on fishmeal—a nutritionally valuable but costly and environmentally burdensome ingredient—it faces a new set of nutritional challenges. A recent review by Iheanacho et al. (2025) highlights that the challenge goes beyond replacing protein and fat; it involves a set of overlooked yet critical components known as bioactive compounds, which may hold the key (...) to advancing sustainable and efficient fish farming. (shrink)

Ruminant livestock production sits at the intersection of food security, environmental sustainability, and cultural identity. Yet, global discussions often reduce this complexity to polarized narratives—portraying livestock either as a major driver of climate change or as an indispensable livelihood resource [2,3]. A recent study by Kazanski et al. [4] challenges this oversimplification, highlighting that meaningful progress in livestock sustainability demands a nuanced, context-specific approach.

In the rural regions of New England, naturally occurring arsenic in bedrock poses a silent but serious threat to households dependent on private wells. Unlike public water systems regulated by authorities, private well users bear sole responsibility for monitoring water quality. Despite the well-documented health risks of arsenic exposure—including increased risks of cancer, cardiovascular disease, and developmental issues—only 56% of Maine residents using private wells reported testing their water [2,3].

A recent study in California’s Pajaro Valley reveals that taxing groundwater can significantly reduce water use—but only if we consider how farmers adjust over time. Researchers analyzed ten years of data from over 750 farms to assess the long-term effects of a 21% increase in groundwater prices. Their findings challenge conventional thinking: water conservation doubled between the first and fifth year after the tax, as farmers gradually changed their practices [2].

Tại sao một số người lại lách luật khi nói đến thuế hoặc trợ cấp, trong khi những người khác tuân thủ chúng – ngay cả khi không ai giám sát?

Trong cảnh quan nông thôn Địa Trung Hải của vùng Andalusia, Tây Ban Nha, các chủ đất tư nhân đóng vai trò then chốt nhưng thường bị đánh giá thấp trong việc duy trì dịch vụ văn hóa thiên nhiên (cultural ecosystem services- CES)—các dịch vụ hệ sinh thái mang tính phi vật chất như cảm giác gắn bó với vùng đất, tri thức truyền thống, giải trí và sự viên mãn tinh thần [2]. Một nghiên cứu gần đây của (...) Rescia và cộng sự [3] đã điều tra những đóng góp của nhóm chủ đất này đối với việc cung cấp CES, đồng thời khám phá các chiến lược nhằm tăng cường vai trò của họ trong tương lai. (shrink)

Khi biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, cháy rừng đang trở nên thường xuyên hơn, dữ dội hơn và lan rộng hơn.

Smallholder farmers—those cultivating less than two hectares—account for 84% of farms globally. Despite managing just 11% of the world’s farmland, they produce 35% of global food supplies, underscoring their vital contribution to food security [2]. Yet, in many developing regions, these farmers face growing pressures as average farm sizes continue to shrink due to population growth, land fragmentation, and limited economic opportunities beyond agriculture [3].

Tại các vùng nông thôn New England, sự hiện diện tự nhiên của arsen (arsenic) trong đá nền tạo ra một mối đe dọa âm thầm nhưng nghiêm trọng đối với các hộ gia đình phụ thuộc vào giếng nước tư nhân.

Các tổ chức tài chính quốc tế (International Financial Institutions - IFIs) đóng vai trò then chốt trong việc tài trợ cho phát triển nông nghiệp trên toàn cầu. Tuy nhiên, bằng chứng mới đây cho thấy các khoản đầu tư của họ chưa thực sự phù hợp với những mục tiêu chuyển đổi cần thiết để đối mặt với các thách thức cấp bách hiện nay. Trong một phân tích toàn diện trên 916 tài liệu thiết kế dự án (...) từ sáu IFIs lớn trong giai đoạn 2015–2022, Porciello và cộng sự [2] đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để đánh giá liệu các dự án này có thực sự thúc đẩy khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, cải thiện dinh dưỡng và tăng cường hòa nhập xã hội hay không. -/- . (shrink)

Một nghiên cứu mới tại thung lũng Pajaro, California cho thấy việc đánh thuế nước ngầm có thể giảm đáng kể lượng nước sử dụng—nhưng chỉ khi chúng ta xem xét cách nông dân điều chỉnh hành vi theo thời gian.

Nông hộ nhỏ—những hộ canh tác dưới 2 ha đất—chiếm đến 84% tổng số trang trại trên toàn thế giới.

Những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại có thể khiến trẻ nhỏ tiếp xúc với các hóa chất nguy hiểm ẩn mình trong các sản phẩm chăm sóc da phổ biến. Một nghiên cứu gần đây công bố trên Environmental Health Perspectives cho thấy các sản phẩm như kem dưỡng da, xà phòng và dầu dưỡng tóc là nguồn phơi nhiễm phthalates đáng kể ở trẻ nhỏ [2]. Phthalates là các hợp chất tổng hợp được sử dụng rộng (...) rãi trong sản phẩm chăm sóc cá nhân, bao bì thực phẩm và dược phẩm, có liên quan đến các nguy cơ sức khỏe về sinh sản, chuyển hóa và phát triển thần kinh [3,4]. (shrink)

Essays in Romanian, English, French, and Portuguese, some of which are translations.

Một nghiên cứu gần đây đã xây dựng danh sách chuẩn hóa đầu tiên và có phạm vi toàn khu vực về các loài cá biển được tiêu thụ tại 22 quốc đảo và vùng lãnh thổ Thái Bình Dương.

Internetul a schimbat complet modul nostru de viață, fiind considerat unul dintre cele mai benefice progrese tehnologice ale secolului XXI. Totul se vinde și se cumpără acum pe Internet, inclusiv distracția. Internetul face lumea mai mică, pentru că am putea comanda sau comercializa orice în întreaga lume. Și în această societate virtuală suntem cu toții comentatori, editori și creatori. Îți poți imagina cum ar fi viața acum fără Internet? Închide ochii pentru un minut și gândește-te la cum a fost viața (...) înainte de Internet. Pentru unii, Internetul este ocazia ideală de a scăpa de realitate, în timp ce pentru alții este cea mai bună oportunitate de a socializa și a se împrieteni cu persoane din toată lumea. Poveștile personale devin publice; problemele locale devin globale. -/- ISSN 2821 – 8469, ISSN – L 2821 – 8469, DOI: 10.58679/IT34520. (shrink)

Promotorii logicii libere de angajament ontologic leagă “reforma logicii” de ordinul întâi de eliminarea supoziției existențiale cu privire la termenii individuali și de validarea teoremelor și regulilor în toate domeniile de valori semantice, inclusiv în domeniile vide. Dezambiguizarea termenului “existență” este o condiție prealabilă pentru deslușirea coordonatelor logicii libere.

Trước những lo ngại về khí hậu toàn cầu ngày càng gia tăng, các quốc gia trên thế giới đã ký kết thỏa thuận toàn cầu nhằm thể hiện sự cam kết mạnh mẽ để chung tay tìm kiếm các giải pháp sáng tạo để giảm thiểu phát thải khí nhà kính và tác động của nó đối với môi trường. Việt Nam là một trong những thành viên tích cực tham gia và có trách nhiệm, nhưng đồng thời cũng (...) là một nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Nhận thấy sự cần thiết phải giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, Việt Nam đang triển khai nghiên cứu việc thành lập thị trường các-bon trong nước, trong đó việc xây dựng và vận hành một hệ thống lưu ký các-bon được coi là một trụ cột quan trọng, trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình trên thế giới. Bài viết này đi sâu vào việc phân tích, đánh giá điều kiện, bối cảnh của Việt Nam và rút ra bài học kinh nghiệm từ các hệ thống lưu ký trên thế giới để đề xuất các giải pháp xây dựng một hệ thống lưu ký các- bon hiệu quả cho Việt Nam. (shrink)

Thứ hạng của quyển sách trên Amazon và phản hồi tích cực gần đây đã cho thấy rằng, cuốn sách mang cho độc giả quốc tế cơ hội để tìm hiểu về văn hóa Việt Nam qua những câu chuyện “được chế tác một cách điêu luyện".

Giữa cuộc khủng hoảng kép ngày càng gia tăng về mất đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu, các chính phủ, doanh nghiệp và xã hội dân sự đang chịu áp lực ngày càng lớn để bảo vệ và phục hồi thiên nhiên.