This paper attempts to demonstrate that the conviction about the harmony and order of the world was a fundamental metaphysical principle of the Pythagoreans. This harmony and order were primarily sought in the structures of arithmetics, yet following the discovery of incommensurable magnitudes (irrational numbers, as we now call them), the Pythagoreans began to see geometrical structure as a fundamental part of the world. On the example of the Pythagoreans’ metaphysics and science, the paper shows the mutual relations between metaphysics (...) and science. It demonstrates— on the one hand—the necessity of the first as a guide for the latter, and—on the other—how our scientific research can change its basic metaphysical principles when these are found to be inappropriate. The paper also tries to show the need for a realistic approach in our scientific research by means of the same example of the Pythagoreans, that is, the need to discern something which is below the surface appearance. (shrink)

The paper tries to demonstrate that the process of the increase of entropy does not explain the asymmetry of time itself because it is unable to account for its fundamental asymmetries, that is, the asymmetry of traces (we have traces of the past and no traces of the future), the asymmetry of causation (we have an impact on future events with no possibility of having an impact on the past), and the asymmetry between the fixed past and the open future, (...) To this end, the approaches of Boltzmann, Reichenbach (and his followers), and Albert are analysed. It is argued that we should look for alternative approaches instead of this, namely we should consider a temporally asymmetrical physical theory or seek a source of the asymmetry of time in metaphysics. This second approach may even turn out to be complementary if only we accept that metaphysics can complement scientific research programmes. (shrink)

Publikacja składa się z dwu zasadniczych części, z których pierwsza zawiera rozprawy poświęcone twórczości Izydory Dąmbskiej, zaś druga - jej pracy własne, publikowane poprzednio w „Kwartalniku Filozoficznym". Tom otwiera wiersz Zbigniewa Herberta „Potęga smaku" dedykowany przez poetę tej wybitnej uczonej, który to utwór dobrze oddaje, w warstwie ideowej, wartości bliskie Dąmbskiej.

Der Aufsatz beschäftigt sich mit den zahlreichen Polonica in der bekannten Zeitschrift, die bis 1918 eine wichtige Rolle in Österreich - auch für polnische Lehrer in Galizien - gespielt hat. Einer Analyse wurden einzelne philologische Sparten wie polnsiche, klassische, germanische Philologien (mit Bezug auf polnische Elemente) unterzogen.

The article presents J. Kmita’s methodological interpretation of selected cognitive methods used by K. Marx. Those methods were (and I believe they still are) significant for the social sciences and the humanities, even a century after they had been developed. J Kmita’s interpretation reveals specificity of epistemic procedures carried out by the author of “Capital” and emphasizes contemporary actuality of Marx’s epistemological ideas. To achieve that aim, Kmita refers to the concepts established in the field of philosophy of science of (...) his time. According to J. Kmita, the attractiveness of Marx’s approach lies in the opportunity to develop a methodological interpretation of Marx philosophy, which in turn enables the formation of a unique theory of science development, alternative to those provided by logical positivism, falsificationism, neopragmatism or sociology of knowledge. Such theory would combine the perspective of sociology of knowledge with an epistemological approach to the development of science. (shrink)

El libro “La Iglesia doliente. Un largo invierno en Cracovia”, escrito por la Dra. Miriam Dolly Arancibia, narra el martirio de la filósofa y religiosa Edith Stein y del sacerdote Jerzy Popiełuszko. Ambos fueron víctimas de la persecución a la Iglesia Católica en Polonia, ella lo fue del nazismo, él lo fue del comunismo estalinista. Ambos sufrieron la intolerancia religiosa y racial llevada a su máxima expresión. La ciudad de Cracovia, donde el Beato Juan Pablo II residió durante cuarenta (...) años, es el escenario desde el cual fluye el relato de los acontecimientos. La misma ciudad que será sede de la Jornada Mundial de la Juventud en el año 2016 -/- The book "The suffered Church. A long winter in Krakow", written by Dr. Miriam Dolly Arancibia, recounts the martyrdom of Edith Stein and Jerzy Popiełuszko. Both were victims of persecution by the Catholic Church in Poland, she was under Nazism and he was under Stalinist communism. Both suffered religious and racial intolerance led to its maximum expression. The city of Krakow, where Blessed John Paul II lived for forty years, is the stage from which flows the account of the events and the same city that will host the world youth day in 2016. (shrink)

Przedmowa Problematyka związana z zależnościami przyczynowymi, ich modelowaniem i odkrywa¬niem, po długiej nieobecności w filozofii i metodologii nauk, budzi współcześnie duże zainteresowanie. Wiąże się to przede wszystkim z dynamicznym rozwojem, zwłaszcza od lat 1990., technik obli¬czeniowych. Wypracowane w tym czasie sieci bayesowskie uznaje się za matematyczny język przyczynowości. Pozwalają one na daleko idącą auto¬matyzację wnioskowań, co jest także zachętą do podjęcia prób algorytmiza¬cji odkrywania przyczyn. Na potrzeby badań naukowych, które pozwalają na przeprowadzenie eksperymentu z randomizacją, standardowe metody ustalania zależności przyczynowych (...) opracowano na początku XX wieku. Zupełnie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku badań nieeksperymentalnych, gdzie podobne rozwiązania pozostają kwestią przyszłości. Zadaniem tej książki jest podanie warunków, które powinny być spełnione przez te rozwiązania, oraz sformułowanie proceduralnego kryterium zależności przy¬czynowych jako szczegółowej realizacji tych warunków. Pociąga ono waż¬kie konsekwencje dla filozofii i metodologii nauk, które ujawnia – podany w Części II – zarys me-todolo¬gii proceduralnej. W literaturze przedmiotu brakuje w miarę wszechstronnego i systema¬tycznego omówie¬nia najnowszych filozoficznych i metodologicznych dys¬kusji na temat przy¬czynowości, co niech będzie wytłumaczeniem, dlaczego w niektórych punktach obecnej książki szczegółowo referuję trudno dos¬tępne teksty źró¬dłowe. Przymiotnik „proceduralny” używam tu w znaczeniu węższym niż Huw Price (w którego pracach właściwszy byłby termin „kryterialny”) dla podkre¬ślenia – zgodnie z łacińskim źródłosłowem procedo – że dla ustalenia przy¬czyny niezbędne jest podjęcie przez uczonych określonych interakcji z ba¬daną rzeczywistością. Zalążki zamysłu prezentowanego w tej książce przedstawiłem podczas warsztatów filozoficznych „Philosophy and Probability” w roku 2002, zor¬ganizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Konstancji. Wdzięczny jestem uczestnikom tych warsztatów za uwagi, a przede wszyst¬kim następującym osobom: Luc Bovens, Brandon Fitelson, Alan Hájek, Stephan Hartmann oraz Jon Williamson. Podczas międzynarodowej konferencji „Analytical Pragmatism”, zorgani¬zowanej w Lublinie w roku 2003 przez Wydział Filo¬zofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, odniosłem swoją koncepcję do prac Nancy Cartwright. Szczególnie inspirujący okazał się komentarz Huw Price’a do mojego referatu i przeprowadzona z nim dysku¬sja. Ujęcie koncepcji metodologii proceduralnej na szerszym tle współ-czes¬nego nurtu empirystycznego w filozofii nauki przedstawiłem w roku 2004 podczas konferencji „5th Quadrennial Fellows Conference”, zorgani¬zowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu. Szczególnie pomocne w dalszych moich pra¬cach były uwagi Jamesa Bogena, Janet Kourany, Jamesa Lennoxa, Johna Nortona, Thomasa Bonka, Jana Woleńskiego i Johna Worralla, za które wyra¬żam swoją wdzięczność. Korpus książki powstał podczas mojego stażu w Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu, który odbyłem jako stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w roku akademickim 2004-2005. Uczestniczyłem w tym czasie w życiu naukowym Centrum i w pracach badawczych zespołu z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Carnegie-Mellon w Pittsburghu kierowanego przez Clarka Glymoura. Na jego ręce składam podziękowanie za wiele po¬mocnych uwag do moich wy¬stąpień oraz tekstów i za dyskusje przede wszystkim z nim samym i z jego najbliższymi współpracownikami: Peterem Spirtesem oraz Richardem Scheinesem, a także pozostałymi członkami tego zes¬połu, doktorantami i uczestnikami seminarium badawczego „Causality in the Social Sciences”. Za wieloletnie wsparcie, wielopłaszczyznowe inspiracje towarzyszące pi¬saniu tej książki, a także liczne pomocne uwagi do jej wcześniejszych wersji dziękuję przede wszystkim Księdzu Profesorowi Andrzejowi Bronkowi oraz Księdzu Profesorowi Józefowi Herbutowi, współprowadzącemu seminarium doktorskie w Katedrze Metodologii Nauk Katolickiego Uniwersytetu Lubel¬skiego im. Jana Pawła II, jak również pozostałym uczestnikom tego semina¬rium. Dziękuję mojej Żonie, dr Annie Kawalec za wiele wysiłku włożonego w ulepszenie redakcji – językowej i merytorycznej – obecnej książki. Książkę tę można czytać na kilka sposobów. Czytelnikom zainteresowa¬nym przede wszystkim prowadzeniem badań empirycznych polecałbym rozpoczęcie od Rozdziału 2. i kontynuację pozostałych rozdziałów Części I, a następnie Dodatków. Czytelnikom zainteresowanym problemami filozo¬fii i metodologii nauk polecałbym rozpoczęcie lektury książki od Części II i uzupełniającą lekturę Rozdziału 2., a następnie Wprowadzenia i Zakończenia. Czytelnikom mniej zainteresowanym zagadnieniami teoretycznymi pole¬całbym zapoznanie się z fascynującymi dziejami odkrycia przyczyn cholery przez Johna Snowa, które rekonstruuję w Rozdziale 1. W dalszej części nato¬miast polecałbym przejście do Wprowadzenia i Zakończenia, które w mniej specjalistyczny sposób przybliżają proponowane tu rozstrzygnięcia. Tekst książki nie był dotąd publikowany. Wyjątkiem są pewne fragmenty Rozdziału 8. oraz 9., które w zmienionej postaci ukazały się w Rocznikach Filozoficznych (Kawalec 2004). -/- Lublin, luty 2006 r. (shrink)

In this аrtiсlе, thе аuthоr fосusеs оn еluсidаting sоmе philоsоphiсаl аspесts оf intеrсulturаl соmmuniсаtiоn in thе соntеxt оf glоbаlizаtiоn оn thе bаsis оf rесоgnizing thе соntributiоns аnd limitаtiоns оf Wittgеnstеin tо thе birth оf philоsоphy. сulturе study. Thоsе philоsоphiсаl issuеs аrе: thе similаrity in thinking аnd асting оf pеоplе асrоss сulturеs; divеrsity оf сulturеs, wоrldviеws аnd wаys оf lifе. Frоm thе Mаrxist pоint оf viеw, thе аuthоr pоintеd оut аnd сritiсizеd thе limitаtiоns оf Wittgеnstеin's philоsоphiсаl соnсеptiоn; аnd аt thе sаmе (...) timе оffеr аnd еxplаin sоlutiоns tо implеmеnt intеrсulturаl соmmuniсаtiоn in thе соntеxt оf сurrеnt glоbаlizаtiоn. (shrink)

The origins of testing scientific models with statistical techniques go back to 18th century mathematics. However, the modern theory of statistical testing was primarily developed through the work of Sir R.A. Fisher, Jerzy Neyman, and Egon Pearson in the inter-war period. Some of Fisher's papers on testing were published in economics journals (Fisher, 1923, 1935) and exerted a notable influence on the discipline. The development of econometrics and the rise of quantitative economic models in the mid-20th century made statistical (...) significance testing a commonplace, albeit controversial tool within economics. -/- In the debate about significance testing, methodological controversies intertwine with epistemological issues and sociological developments. Our aim in this chapter is to expound these connections and to show how the use of, and the debate about, significance testing in economics differs from other social sciences, such as psychology. (shrink)

This is the PhD dissertation, written under supervision of Professor Jerzy Słupecki, published in the book: U.Wybraniec-Skardowska i Grzegorz Bryll "Z badań nad teorią zdań odrzuconych" ( "Studies of theory of rejected sentences"), Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Seria B: Studia i Monografie nr 22, pp. 5-131. It is the first, original publication on the theory of rejected sentences on which are based, among other, papers: "Theory of rejected propositions. I"and "Theory of rejected propositions II" with (...) class='Hi'>Jerzy Słupecki and Grzegorz Bryll. -/- -/- . (shrink)

Leon Koj napisał w zakończeniu do Problemów semiotyki logicznej, że nie sposób sobie wyobrazić semiotyki w Polsce bez Jerzego Pelca. Można opinię tę rozumieć tak, że Jerzy Pelc wywarł na semiotykę polską wpływ, bez którego to, co w niej najlepsze, nie przybrałoby nigdy formy rozwiniętej, nie ujrzałoby światła dziennego oraz nie znalazłoby odbicia w dydaktyce uniwersyteckiej. Jest to opinia trafna, a rozprawy zawarte w niniejszym – poświęconym Jerzemu Pelcowi – tomie Studiów Semiotycznych są oznakami tego wpływu.

The monograph contains three works on research on the concept of a rejected sentence. This research, conducted under the supervision of Prof. Jerzy Słupecki by U. Wybraniec-Skardowska (1) "Theory of rejected sentences" and G. Bryll (2) "Some supplements of theory of rejected sentences" and (3) "Logical relations between sentences of empirical sciences" led to the construction of a theory rejected sentences and made it possible to formalize certain issues in the methodology of empirical sciences. The concept of a rejected (...) sentence was introduced by J. Łukasiewicz in the course of his inquiry into Aristotelian Syllogistic. It was essentialy generelized by J. Słupecki who, with reference to Tarski's axiomatic theory of deductive systems (1930), gave the formal definition of the rejection function Cn' according to which a sentence y is rejected on the base of a set of sentences X iff at least one sentence which belongs to X can be deduced from the sentence y. Słupecki proved (1959) that the function Cn', which assignes to the set X the set of sentences rejected on the basis of X, is additive and satisfies the axioms of Tarski's general theory of deductive systems. Work (1) uses not only Tarski's general theory of systems but also his the so-called enlarged theory of systems (1930). It constructs a theory T of rejected sentences (propositions), which is created from Tarski's richer theory of systems by adding one axiom and a number of definitions; among them the definition of the rejection function Cn' is fundamental one. Cn' is a function which assignes to every set X of false sentences the set Cn'X whose members are exclusively false senteces. A number of theorems which describes properties of defined concepts have been proved in T. Some of them are necessary for conducting considertions of the concluding section of (1) devoted to the empirical sentences. Section 2 of (1) deals with the theory of the unit consequenses. It is characterized by an axiom from which follow all axioms of Tarski's general theory of deductive systems, additivity and the property that the unit consequence of the set X of sentences is a unit consequence only one sentence of X. An example of unit consequence is the rejection consequence Cn'. In section 3 of (1) the dual theory T' equivalent to T is presented. In T' the primitive concept is the rejection function Cn'. The fundamental axiom of T' states that Cn' is a unit consequence. The concluding section brings a few examples of applications of the definitions and theorems of T in the domain of the scientific methodology. Work (2) corresonds to J. Słupecki paper (1959) and the theory T of rejected propositions given in work (1). In this paper some suplements of the theory T are given. Work (3) is an extension of the theory of rejected propositios given in the paper (1). It is an attempt of formalization some problems of methodology of the empirical sciences which concern to such concepts as: empirical sentence, similar sentence, generalization, inductive conclusion etc. (shrink)

EN: Selection of Marczyński's interviews on philosophy and literature which were recorded in early 2007 for the purpose of his radio broadcast "Hortus (In)Conclusus." Includes interviews with: Marek Bieńczyk, Józef Bremer, Ihor Byczko, Andrij Dachnij, Anna Dziedzic, Mateusz Falkowski, Tadeusz Gadacz, Michał Głowiński, Dorota Hall, Serhij Jospenko, Wachtang Kebuładze, Zbigniew Kloch, Andrzej Kołakowski, Wasyl Lisowyj, Ołeksandr Majewskyj, Anton Marczynski, Julia Marczyńska, Wadym Menżulin, Zbigniew Mikołejko, Monika Milewska, Andrij Okara, Ihor Paśko, Adam Pomorski, Myrosła Popowycz, Jerzy Prokopiuk, Iryna Puchta, Barbara (...) Skarga, Dmytro Stepowyk, Władysław Stróżewski, Myrosław Trofymuk, Tomas Venclova, Jan Woleński, Taras Wozniak, Arkadiusz Żychliński. (shrink)

From the apparently trivial problem of homonyms, I argue that proper names as they occur in natural languages cannot be characterised as strings of sounds or characters. This entails, first, that the proper names philosophers talk about are not physical entities, like strings, but abstractions that, second, may be better characterised as triples (s, m, C), where s is the string that conveys the meaning m in a set of contexts C. Third, the generality principle of compositionality may be put (...) into question, for apparently its converse holds in some cases. Finally, the prominence of context for determining the meaning expressed by a sign suggests a strong connection between proper names and indexicals. This connection has been largely overlooked by the analytic tradition, in spite that both proper names and indexicals have been among their hottest topics. This may be because the analytic literature about proper names has been decisively influenced by Frege’s work, which was better suited for formal languages. Izydora Dąmbska and Jerzy Pelc, with their semiotic background, were able to have a finer understanding of this quasi-indexical character of proper names. (shrink)

In this article author traces relation between argumentation and cultural practice. The first part focuses on definition of argumentation in informal logic tradition. In particular, it discusses argument in terms of verbal and social activity involving the use of everyday language. Author claims that there is no argumentation beyond language. The second part explains persuasive argumentation as a form of cultural practice. The persuasive arguments found in “social practice” can be understood as a social activity, analysable within the context of (...) a given cultural system. Author refers to an approach taking the argumentative expression as a certain type of communicative practice, directed towards respecting, recognising or accepting specific actions. The inclusion of persuasive argumentation in the “circuit of cultural activities” to be studied makes it possible to compare this type of argumentation with other social practices, and to posit a clear historical dimension in the study of argumentation. It also makes it possible to view persuasive argumentation as one of many cultural activities aimed at changing or perpetuating behaviours, attitudes, thinking, etc. The third part of the paper concerns the problem of humanistic interpretation of persuasive argumentation. Author attempts to develop this intuition, at the same time demonstrating the problems that arise from this approach. In conclusion, author tries to analyze argumentation in terms of culture theory and humanistic interpretation. (shrink)