Arthura Kaufmanna filozofia prawa wyrasta przede wszystkim z neokantyzmu aksjologicznego reprezentowanego przez „późnego” Gustava Radbrucha, którego uważał on za najważniejszego ze swych nauczycieli, oraz z hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera. W późniejszym okresie znaczący wpływ na Kaufmanna wywarł Charles S. Peirce, którego pracami posiłkował się opracowując problematykę analogii (wiążąc ją z opracowanym przez Pierca zagadnieniem abdukcji) oraz ontologii relacji. Niektóre wątki poglądów Kaufmanna nawiązują do egzystencjalizmu Karla Jaspersa oraz antropologii Karla Löwitha. Obecne są także inspiracje tomistyczne i arystotelesowskie. Jest to filozofia (...) prawa o charakterze maksymalistycznym. Kaufmann wpisuje się w sięgającą starożytności tradycję uprawiania filozofii, w której stawia się pytania o całość; filozofia pyta o to, co to jest "byt w ogóle", byt "w całości"; filozofia prawa stawia pytania o to, co to jest prawo "w całości", prawo "w ogóle" . Podejmuje wprost fundamentalne zagadnienia należące do zasadniczych dziedzin filozoficznych – epistemologiczne, ontologiczne, etyczne, nie stroniąc także od zagadnień z zakresu logiki. Uprawiana przez niego filozofia ma charakter systemowy, co sprawia, że jej zrozumienie zakłada ujęcie całości propozycji. Sam Kaufmann uważa, że systemy filozofii prawa należą już do historii, jednak ta uwaga jest o tyle jedynie trafna w odniesieniu do niego samego, że jego filozofia prawa – w zgodzie z jego deklaracjami – nie zmierza do „gotowych rozwiązań” konkretnych kwestii prawnych, ale zmierza do ukształtowania pewnego sposobu refleksji nad prawem. Jego koncepcja jest ważnym głosem w sporze klasycznego pozytywizmu z koncepcjami niepozytywistycznymi. Za prawo w pełnym tego słowa znaczeniu uznaje konkretne rozstrzygnięcie, co niewątpliwie łączy jego podejście z amerykańskim realizmem prawnym. Rekonstruowana przez Kaufmanna struktura procesu „urzeczywistniania” prawa, dokonywana w kontekście i na użytek kultury prawnej typu kodeksowego, kontynentalnego, uwyraźnia obecność elementów typowych dla kultury prawa precedensowego –wnioskowanie od przypadku do przypadku. Jednocześnie za istotny problem każdego porządku normatywnego uznaje uogólnienie. Jest to znamienny teoretyczny wyraz narastającej świadomości współwystępowania obok siebie zasadniczych elementów każdego z tych typów kultur prawnych. Kaufmann trafnie dostrzega, że w konkretnym rozstrzygnięciu są obecne elementy normatywne wykraczające poza to, co jest zawarte w aktach normatywnych. Podobnie jak Ronald Dworkin, Kaufmann wskazuje, że dokonujący rozstrzygnięcia, czy tego chce, czy nie, „stosuje” szereg elementów normatywnych spoza aktów normatywnych. Analizy prowadzą do wniosku, że propozycja Kaufmanna zawodzi, gdy przechodzi on do ontologicznych uogólnień, przede wszystkim przez brak uwzględnienia w swych podstawach takich punktów odniesienia, które są zewnętrzne wobec badanego procesu „urzeczywistniania” prawa. To, czym jest osoba, determinowane jest systemem prawnym i kulturą, w której prawo funkcjonuje. Przy takim ujęciu Kaufmann nie osiąga jednego z ważnych celów, do którego zmierzał, nie wskazuje kryteriów pozwalających stwierdzić, czy stopniowa – dokonywana zgodnie z odkrytymi przez hermeneutykę filozoficzną wymaganiami poprawnego rozumienia – zmiana normatywnego sensu systemu prawnego zmierza ku „ustawowemu bezprawiu”, czy też nie. (shrink)

Artykuł poruszać będzie zagadnienia dotyczące sposobu definiowania artysty oraz istnienie artystów w kontekście historycznym, ontologicznym i filozoficznym. Autor rozważy także dylematy moralne i etyczne, dotyczące statusu dzieła, jak i problemy estetyczne odniesione do „standaryzacji” dzieł według wzorca produktów i języka biznesowego. Udowodni, że żaden współczesny człowiek w istocie nie potrafi zrobić „kanapki” jako jednostka. Wytwory artystyczne są w podobnej sytuacji. Status quo jest w procesie przewartościowania. W artykule postawiona będzie teza, że współczesny artysta jest nauczycielem, który stymuluje bądź angażuje działalność (...) osób – korzystając z nowych rozwiązań technologicznych – do powstających w sposób zbiorowy dzieł sztuki. Te nowe realia wymagają ogólnego dostępu do zasobów koniecznych dla nowego społeczeństwa. Rozwój technologii spowodował, że wśród artystów i odbiorców znacznie zradykalizował się sposób tworzenia i recepcji sztuki. Nie jest to bynajmniej tajemnicą, szczególnie biorąc pod uwagę konflikty między własnością autorską a prywatną (piractwo) oraz historię tego „problemu” – począwszy od pojawienia się prasy drukarskiej. W świetle nowej technologii nasuwa się pytanie, czy usiłujemy utrzymać przestarzały model? Czy komputer może być artystą? Czy może nim być tłum? A zwierzęta? Czy twory sztuki mogą być własnością publiczną? Co w przypadku powszechnego dostępu do edukacji artystycznej? Jaki paradygmat wprowadzić? Jaka powinna być polityka wobec zasobu energii kreatywnej? (shrink)

The translations of Holy Scripture to the local European languages in the beginning of Reformation were usually based on Latin Bible. It's language was vastly different from the dialects used by the Old Testament prophets and Christ. By raising the question of the contents of their teachings in A Theologico-Political Treatise, Spinoza underlined the necessity of basing the translations on the sources most approximate to the Hebrew versions of the parables and teachings, initially passed by oral speech only. According to (...) him, the knowledge of the Hebrew language and the traditions of the nation of Israel allowed to distinguish the essence of religion (the contents of the faith) from the tools of providing credibility to the prophecies and from means serving the consolidation of these contents (the religious cult). Up to that point, Jews and Christians alike treated the biblical message as a "sacred" script, not as a record of moral guidelines passed with a simple, common language acommodated to the sensibility of the archaic fishermen, hunters, farmers and merchants. In A Theologico-Political Treatise, Spinoza employed his own method of deciphering the chosen fragments of the Hebrew Bible, sharing the philological and historical knowledge he found useful in bringing out the universal moral guidelines, comprehensible to the "pure mind" and comprising the very meaning of faith. (shrink)

Robert Musil należy do grona wybitnych pisarzy, którzy zrezygnowali z kariery naukowej na rzecz pisarstwa. Właśnie w twórczości literackiej dostrzegał Musil możliwość wyrażenia tych stanów świadomości, które przekraczają zwykły racjonalizm. Droga, którą podąża Ulrich - główna postać Człowieka bez właściwości - prowadzi poprzez różne płaszczyzny możliwości poznawczych człowieka, które pozwalają ułożyć się w formę hierarchicznego spektrum. Z literaturoznawczego punktu widzenia są to trzy paradygmaty poznawcze o kluczowym znaczeniu dla dzieła pisarza. Pierwszy to paradygmat odzwierciedlenia o charakterze empiryczno-sensorycznym służący wielu pożytecznym (...) celom, jednak mający poważne ograniczenia. Drugi zawiera świadomość, uczucia, nadzieje, lęki itp. W przeciwieństwie do pierwszego, którego właściwością jest monolog, jest paradygmatem realizującym się poprzez dialog. Kluczem do aspektów tej płaszczyzny jest hermeneutyka. Trzeci paradygmat to paradygmat transpersonalnej tożsamości. Płaszczyzna ta jest „niedualistyczna”, co można interpretować jako przekraczanie dychotomii podmiotu i przedmiotu. Dla mistycznych mędrców i filozofów jest to świadomość bezpośrednia i pozajęzykowa. Między tymi poziomami nie ma sprzeczności, odzwierciedlają one zupełnie realne różnice pomiędzy poziomami spektrum świadomości. Realizacja koncepcji „wewnętrznego człowieka” nie dokonuje się samoistnie i bez trudu. Regresywnym aspektem „innego stanu" są preracjonalne tendencje i impulsy. Ponieważ i one leżą poza możliwościami logicznej interpretacji, często mylone są z. progresywnymi tendencjami transracjonalnymi. Autor artykułu używa dla rozróżnienia tych dwóch aspektów Musilowskiego „innego stanu” terminów pozytywnej i negatywnej kontyngencji. (shrink)

Po II wojnie światowej Paul Ricoeur podjął sie nauczania filozofii w Collège Cévenol w wiosce Chambon-sur-Lignon, gdzie napisał swój doktorat poświęcony fenomenologicznej analizie woli. Przejęte od Milana Kundery paradoksalne pojęcie „mądrości niepewności”, zastosowane do dzieła Ricoeura jako całości naświetla specyfikę jego wkładu w rozwój hermeneutyki filozoficznej XX wieku.