There are two basic views concerning the relationship between constitutional rights and proportionality analysis. The first maintains that there exists a necessary connection between constitutional rights and proportionality, the second argues that the question of whether constitutional rights and proportionality are connected depends on what the framers of the constitution have actually decided, that is, on positive law. The first thesis may be termed ‘necessity thesis’, the second ‘contingency thesis’. According to the necessity thesis, the legitimacy of proportionality analysis is (...) a question of the nature of constitutional rights, according to the contingency thesis, it is a question of interpretation. The article defends the necessity thesis. | A previous version of this article was published in Chinese Yearbook of Constitutional Law, Vol. 2010, 221–235. (shrink)

Dva su osnovna shvatanja odnosa između ustavnih prava i analize proporcionalnosti. Prvo drži da postoji nužna veza između ustavnih prava i proporcionalnosti; drugo tvrdi da pitanje o tome da li su ustavna prava i proporcionalnost povezani zavisi od toga šta su ustavotvorci zapravo odlučili, tj. zavisi od pozitivnog prava. Prva teza se može označiti kao “teza o nužnosti”, druga se može označiti kao “teza o kontingentnosti.” Prema tezi o nužnosti, legitimnost proporcionalnosti je pitanje prirode ustavnih prava, dok je prema tezi (...) o kontingentnosti legitimnost proporcionalnosti pitanje tumačenja. U članku se zastupa teza o nužnosti. | Prethodna verzija ovog članka je objavljena u Chinese Yearbook of Constitutional Law (2010). 221–235. (shrink)

The topic of this paper is a presentation of an alternative theory in the field of philosophy of mind, which was created by the development of cognitive sciences and computer technologies of the twentieth century. Of particular importance is Turnig’s machine whose study at the logical level has contributed to new ways of understanding the mental. A theory such as functionalism (Putnam) does not study the mental in the same way as dualists and materialists do in the philosophical tradition. The (...) Mental has to be described in a generally logical manner (“higher level” of description), i.e. its function is described (input-output ratio), and is created by drawing a parallel between man and machine (known as a computer metaphor). (shrink)

"Sievos teorija" yra Filognozijos pradmenų projekto dalis, kuriame bandoma apžvelgti visų santykio su realybe modelių logiką istoriniu ir neistoriniu požiūriu. Bandoma paaiškinti kokios žmogaus galimybės pažinti pasaulį, kuriame jis gyvena ir save, siekiant įminti gyvenimo paslaptį. Kokia civlizacija palankiausia gyvybės proceso klestėjimui, ir kiek tame svarbus tiesos turėjimas. Pavyzdžiui, mitologija arba magija tikrovėje orientavosi labai silpnai, tačiau atskirais atvejais turėjo klestinčias civilizacijas. Tuo tarpu, nors mokslas žino ir gali daug daugiau, pasirinko nusižudymo kelią istorijoje. Kaip šią padėtį ištaisyti? Ir (...) kiek prie naujo civilizacijos principo galėtų prisidėti filognozija. Remiamasi M. Heideggerio, A. Šliogerio, I. Kanto ir kitų filosofų patirtimi. (shrink)

The aim of this text is to trace the main lines of the interpretation of natural selection in the early phase of reception of the theory of evolution in Serbia, as well as the resistances met by some of Darwin’s ideas. The analysis is directed at the controversies concerning the ideas regarding the evolutionary mechanisms, i.e. the question of natural selection and inheritance of acquired characteristics, as well as the concept of competition, which is of crucial importance for Darwinian natural (...) selection. As a matter of fact, these aspects of the interpretation of Darwin’s theory were very significant for culture in a broad sense and they can be considered as a kind of symptom of the general state of mind. (shrink)

The paper examines the justification of warfare. The main thesis is that war is very difficult to justify, and justification by invoking “justice” is not the way to succeed it. Justification and justness (“justice”) are very different venues: while the first attempts to explain the nature of war and offer possible schemes of resolution (through adequate definitions), the second aims to endorse a specific type of warfare as correct and hence allowed – which is the crucial part of “just war (...) theory.” However, “just war theory,” somewhat Manichean in its nature, has very deep flaws. Its final result is criminalization of war, which reduces warfare to police action, and finally implies a very strange proviso that one side has a right to win. All that endangers the distinction between ius ad bellum and ius in bello, and destroys the collective character of warfare (reducing it to an incomprehensible individual level, as if a group of people entered a battle in hopes of finding another group of people willing to respond). Justification of war is actually quite different – it starts from the definition of war as a kind of conflict which cannot be solved peacefully, but for which there is mutual understanding that it cannot remain unresolved. The aim of war is not justice, but peace, i.e. either a new articulation of peace, or a restoration of the status quo ante. Additionally, unlike police actions, the result of war cannot be known or assumed in advance, giving war its main feature: the lack of control over the future. Control over the future, predictability (obtained through laws), is a feature of peace. This might imply that war is a consequence of failed peace, or inability to maintain peace. The explanation of this inability (which could simply be incompetence, or because peace, as a specific articulation of distribution of social power, is not tenable anymore) forms the justification of war. Justice is always an important part of it, but justification cannot be reduced to it. The logic contained here refers to ius ad bellum, while ius in bello is relative to various parameters of sensitivity prevalent in a particular time (and expressed in customary and legal rules of warfare), with the purpose to make warfare more humane and less expensive. (shrink)

The text "A Unified Theory of Thought, Meaning, and Action" is translated here from Donald Davidson's book: Problems of Rationality.Oxford University Press, 2004. pp.151-166.

Tokom dvadesetog veka na engleskom govornom području uspostavljen je standardni narativ rane moderne filozofije prema kome se svi autori ovog perioda dele u dve škole mišljenja: racionalističku i empirističku. Glavni cilj postavljen u ovom tekstu jeste da se ispitivanjem centralnih odlika ovog narativa pokaže njegova nepot- punost i neadekvatnost u prikazivanju filozofskih odnosa koji su postojali među figu- rama sedamnaestog i osamnaestog veka. Videćemo da su u poslednjih nekoliko dece- nija iznete ubedljive kritike ove teorije, kojima se predočavaju njeni glavni (...) nedostaci. Drugi cilj ovog rada jeste da se, analizom tekstova Imanuela Kanta, pokaže da on nije odgovoran za stvaranje i širenje ovog narativa, iako se u sekundarnoj literaturi često ističe suprotno. (shrink)

Properties and facts play a central role within metaphysics, yet there is no widely accepted account of what constitutes a property or a fact. Traditional conceptions of these metaphysical notions raise serious philosophical puzzles, making the existence of each seem dubious. Drawing on the minimalist theory of truth, I argue in favor of a minimalist conception of properties and facts. A minimalist theory of properties and facts explains these matters in terms of the acceptance of trivial schemas. To make the (...) case that minimalism is a superior approach to properties and facts, I argue against the standard views in the philosophical literature. I argue that the minimalist approach to properties has advantages over realism, nominalism, and the trope theory. I argue that the minimalist approach to facts is superior to the standard treatment of facts on correspondence theories. Metaphysical minimalism, a minimalist metaphysics of properties and facts, is a distinct and superior alternative to the theories of properties and facts currently on offer.Iako svojstva i činjenice u metafizici igraju središnju ulogu, ne postoji usuglašen opis toga što sačinjava svojstvo ili činjenicu. Tradicionalne koncepcije tih metafizičkih pojmova povlače za sobom ozbiljne filozofske zagonetke, zbog kojih se postojanje i svojstava i činjenica čini dvojbenim. Oslanjajući se na minimalističku teoriju istine, iznosim argumente u prilog minimalističkoj koncepciji svojstava i činjenica. Minimalistička teorija objašnjava svojstva i činjenice na osnovi prihvaćanja trivijalnih shema. Kako bih dokazao da je minimalizam nadmoćan pristup svojstvima i činjenicama, iznosim argumente protiv standardnih gledišta u filozofskoj literaturi. Tvrdim da minimalistički pristup svojstvima ima prednosti u odnosu na realizam, minimalizam i teoriju tropa. Tvrdim da je minimalistički pristup činjenicama nadmoćan standardnom shvaćanju činjenica u teorijama korespondencije. Metafizički minimalizam, minimalistička metafizika svojstava i činjenica, neovisna je i nadmoćna alternativa postojećim teorijama svojstava i činjenica. (shrink)

Teza o "neskrivljenom neznanju" je instrument u okviru teorije pravednog rata koja sluzi da se moralno opravda ucesce u ratu za pripadnike one strane koja je porazena; uslovi za neskrivljenost su da su porazeni borci iskreno verovali da brane pravednu stvar i da su takodje iskreno verovali da imaju nekih izgleda da pobede. Bez ovog instrumenta teorija pravednog rata, jedna teorija koja opravdava rat preko pravednog uzroka rata, bi porazenoj strani narocito ako je slabija, morala da unapred pripise (...) krivicu sto je uopste usla u rat. Medjutim, u savremenoj situaciji rasirene kriminalizacije rata sam pojam rata se menja i postaje izuzetno neodredjen. Kako ratovi postaju sve vise i vise "asimetricni", pre svega u snazi sukobljenih strana, cini se da se teorija pravednog rata suocava sa teskocom da u svoje okvire uopste situira "neskrivljeno neznanje", ali to povlaci teskocu te teorije da pokaze da pravda ide sa pobedom, otvarajuci tako pitanje artikulacije pravednog mira. (shrink)

Kako u svakodnevnom životu, tako i u pravu većinu ljudi smatramo odgovornim za postupke pretpostavljajući da su to njihovi postupci u smislu da nad njima imaju kontrolu. Pretpostavka koja dominira tradicionalnim filozofskim raspravama o moralnoj odgovornosti i teorijama kazne jeste da se osoba smatra moralno (pravno) odgovornom za počinjeni postupak ako taj postupak zavisi od nje na takav način da bi zaslužila osudu (kaznu) odnosno pohvalu (nagradu). Izazov koji prirodne nauke postavljaju pred ovakvo razumevanje moralne odgovornosti ne zaustavlja se na (...) klasičnoj mehanici već svoj novi, kompleksniji oblik zadobija pojavom kvantne mehanike, ali i razvojem neuronauke i psihologije. Relevantnost istraživanja prirodnih nauka za filozofske probleme objašnjavamo činjenicom da su drugu polovinu XX veka obeležila naturalistička metafizička i epistemološka nastojanja. Na ovaj način je otvoreno novo poglavlje odnosa filozofije i prirodnih nauka, a mi ga u ovom radu ispitujemo kroz razmatranje problema kompatibilnosti determinizma i moralne odgovornosti. Cilj rada je da ispitivanjem kako empirijskih argumenata kojima se u pitanje dovodi moralna odgovornost, tako i filozofskih argumenata koji figuriraju u ovim diskusijama ukažemo da rezultati naučnih istraživanja mogu biti plodonosni u kontekstu rasprava o slobodi volje, moralne odgovornosti i teorija kazne, isključivo ako na adekvatan način komuniciraju sa rezultatima filozofskih istraživanja zasnovanim na primeni filozofskih metoda poput metoda pojmovne analize. (shrink)

U ovom radu analizira se rešenje skeptičkog paradoksa koje pruža teorija relevantnih alternativa. Ispituju se i upoređuju dve verzije ovog rešenja: nekontekstualistič- ka čiji je tvorac i zastupnik Fred Drecke, i kontekstualistička koju zastupaju autori poput Kita Dirouza i Stjuarta Koena. Uporednom analizom nekontekstualističkog i kontekstuali- stičkog rešenja, dolazi se do zaključka da, iako oba rešenja imaju i povoljne i nepovoljne implikacije, Dreckeova teorija relevantnih alternativa nudi uverljivije objašnjenje, a zatim i rešenje skeptičkog paradoksa.

Straipsnyje analizuojamos Søreno Kierkegaard’o filosofinio personažo Teisėjo Vilhelmo etinės pažiūros. Įprastai Teisėjas Vilhelmas yra siejamas su Hegelio filosofine teorija, kurioje siektinas etinis gyvenimas yra suprantamas kaip Sittlichkeit, vyraujančių etinių bei moralinių normų laikymasis. Analizuojant S. Kierkegaard’o veikalo Arba / arba II dalį, straipsnyje kvestionuojamas tokios sąsajos pagrįstumas ir atskleidžiama, kad esama nemažai argumentų, leidžiančių permąstyti Teisėją Vilhelmą kaip Immanuelio Kanto etikos atstovą.

U tekstu se razmatraju neki problemi sa kojima se suocava istrazivanje zivotne sredine. Osim pojmovne problematike, svojestvene srpskom jeziku, resavanje realnih problema okruzenja generalno treba da resi dihotomiju antropocentrizam - biocentrizam koja izvire iz suprotstavljajuce ljudske prirode a upravo se u ekologiji pokazuje neodrzivom. Izmedju ostalih tema preispituje se znacenje teze o ekologiji kao novoj velikoj prici, koja omogucava da nauka i demokratija nastave da napreduju i medjusobno se legitimizuju, sa stanovista univerzalnog vazenja. Takodje se preispituje delotvornost teorija iz (...) kojih se izvodi beznacajnost ljudske vrste za njeno oslobadjanje od antropocentrizma koji suzava perspektivu opstanka. PR Projekat Ministarstva nauke Republike Srbije, br. 43007: Istrazivanje klimatskih promena i njihovih uticaja na zivotnu sredinu - uticaji, adaptacija i ublazavanje. (shrink)