“Doğal din” terimi, bazen doğanın kendisinin ilahi olduğu bir panteistik doktrine atıfta bulunur. “Doğal teoloji” terimi ise aksine, başlangıçta gözlemlenen doğal gerçekler temelinde (ve bazen) Tanrı’nın varlığını savunmaya yönelik projeye atıfta bulunur. Bununla birlikte çağdaş felsefede, hem “doğal din” hem de “doğal teoloji” genel olarak, dinî veya teolojik konuları araştırmak için insana, “doğal” olan bilişsel yetilerini – akıl, algı, içgözlem- kullanma projesini ifade eder. Doğal din veya teoloji, mevcut anlayış üzerine, doğayla ilgili ampirik araştırmalarla sınırlı olmamakla birlikte ayrıca panteistik bir (...) sonuçla da bağlantılı değildir. Bununla birlikte o, özel doğal olmayan yetilere (ESP, telepati, mistik deneyim) veya doğaüstü bilgi kaynaklarına (kutsal metinler, vahiy teolojisi, inanç otoriteleri, doğrudan doğaüstü iletişim) hitap etmekten kaçınır. Genel olarak, doğal din veya teoloji (bundan böyle “doğal teoloji” olarak anılacaktır), diğer felsefi ve bilimsel girişimlerle aynı rasyonel inceleme standartlarına uymayı amaçlamaktadır ve aynı değerlendirme ve eleştiri yöntemlerine tabidir. (shrink)

Modal ontolojik argüman, Tanrı’nın varlığını sadece bilfiil gerçek olan bu dünyada değil, bütün mümkün dünyalarda göstermeye yönelik bir argümandır. Anselm’in (1033-1109) Proslogion adlı eserinin 3. bölümünde “kendisinden daha büyüğü düşünülemeyen” şeklinde tanımlanan; Tanrı’nın var olmamasının da düşünülemeyeceğini, bu yüzden de varolmamasının imkansızlığı üzerinde kurulu yeni bir argüman bulunduğunu öne süren bazı araştırmacılar, bu argümanı mümkün dünyalar semantiği yardımıyla formüle edip, “modal ontolojik argüman” şeklinde adlandırmışlardır. Çok farklı şekillerde formüle edilmiş bu argüman kabaca Tanrı’nın mümkünse zorunlu olması, dolayısıyla bilfiil gerçek olan (...) bu dünyada da var olması gerektiğini savunur. (shrink)

Çağdaş epistemoloji içerisinde, dışsalcı, güvenilirci ve erdeme dayalı epistemolojik tartışmaların bir benzerini, dini epistemoloji içerisinde etkili bir şekilde yer edinen ve reformcu epistemoloji olarak bilinen yaklaşım üzerinden görebilmek mümkündür. Alvin Plantinga, Nicholas Wolterstorff ve William Alston gibi filozofların öne çıktığı bu yaklaşımın ana iddiası, kanıta ya da argümana dayanmaksızın, Tanrı’nın varlığına inanmanın bütünüyle doğru, rasyonel, makul ve güvenilir olacağı şeklindeki bir tezdir. Kanıtın, gerekçelendirme için zorunlu bir koşul olmadığı fikri, algısal deneyimlerin gerekçelendirilmesine benzer şekilde, dini deneyimlerin de öyle olduğu ve (...) dolayısıyla, aynı epistemik statüye sahip olması gerektiğini öne süren, eşitlik tezine dayanır. İlk ortaya çıktığı günden bugüne, üzerinde çokça konuşulan ve tartışılan bir yaklaşım olan reformcu epistemoloji, özellikle son beş yıl içerisinde, oldukça farklı bir hale gelmiştir. Zira bu yaklaşımı, kanıtsalcılıkla uyumlu, erdem epistemolojisiyle bağlantılı ve diğer teistik dinler üzerinden değerlendiren yeni çalışmalar ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, bu makalede, reformcu epistemoloji ana hatlarıyla ele alınmıştır. Beraberinde, ona yöneltilen itirazlara değinilmiş ve sonrasında, bahsi geçen yenilik iddiaları soruşturulmaya çalışılmıştır. Son olarak, teistik inancın rasyonalitesiyle ilgili, farklı bir bakış açısı sunulmuştur. (shrink)

Mitos ve Logos kavramları Antik Yunan uygarlığında söz kavramına karşılık gelen sözcükleri karşılamak için kullanılmıştır. Felsefe tarihinin başlangıcı için yapılan tanımlamalarda ise mitos kavramının yerine logos kavramının tercih edilmesi iki kavram arasında bir farklılığı ortaya koymak için yapılmaktadır. Bu ayrımın nedeni ise mitos’un daha çok dinsel içerikle anılması logos’un ise içerisinde bir tür akılsallık barındırması şeklindeki yorumlarda kendini göstermektedir. Ancak söz konusu ayrımın ilk doğa filozofu/ilk felsefeci olarak nitelendirilen Thales için geçerli olup olmadığı geçmişte olduğu gibi günümüzde de halen tartışılmaktadır. (...) Felsefe tarihi yazımlarında ilk sıraya konan Thales’in anılan kavramları gerçekten farklı şekilde yorumlayıp yorumlamadığı bizce de tartışmaya açık bir husustur. Bu açıdan bakıldığında Thales, söz konusu kavramları iki farklı problemler alanı olarak mı görmüştür? Onun düşüncelerinde kendinden önceki mitolojik mirasın izleri bulunabilir mi? O, katışıksız bir rasyonel midir, yoksa henüz felsefenin yeni filizlendiği bir toplumda bir ara basamağı mı temsil etmektedir? Bu makalenin içerisinde tartışacağımız bu sorular, felsefe tarihinin başlangıcına ilişkin kavramsal arka planın ne olduğu hakkında bize katkı sağlayacaktır. (shrink)

Güvenilirci (reliabilist) bilgi teorisi, çağdaş epistemik gerekçelendirme kuramları içerisinde, dışsalcı (externalist) kuramın bir türü olarak kendisine yer bulmaktadır. Kısaca, bir inancı gerekçelendiren şeyin o inancın oluşturulduğu sürecin güvenilirliği olduğunu öne süren bu yaklaşım, bu bilişsel süreçleri özne dışı unsurlara bağladığı içinde dışsalcı bir pozisyonda yer almaktadır. Bu bilgi teorisinin tam karşı konumunda yer alan içselci (internalist) bilgi teorisi ise, özne merkezli bir yaklaşımla, doğru inancı gerekçelendirecek yöntemin, kişinin kendi zihinsel yapısından yola çıkarak, belli kognitif süreçler sonucunda ulaşılabileceğini öne sürmektedir. Epistemik (...) gerekçelendirme kuramları içerisinde birçok tartışmada kendisine yer bulan bu iki bilgi teorisi, kendi içerisinde de birçok farklı kurama kapı aralamıştır. Burada içselci bilgi teorisinden ortaya çıkan erişim içselciliği, farkındalık içselciliği gibi kuramları ve dışsalcı bilgi teorisinden ortaya çıkan süreç güvenilirciliği, gösterge güvenilirciliği ve erdem güvenilirciliği gibi farklı türden kuramları örnek olarak verebiliriz. Öte yandan çağdaş epistemolojideki bu tartışmalar, dini epistemoloji içerisinde de kendisine yer bulmuştur. Özellikle Alvin Plantinga, kendi dini epistemolojisi içerisinde dışsalcı bir tutum sergilemiş ve son dönem çalışmaları içerisinde de güvenilirci bir anlayışla Tanrı inancının epistemik mahiyetini ortaya koymaya çalışmıştır. Bu makalede öncelikle dışsalclık ve onun bir türü olan güvenilirci bilgi anlayışını ve bu kuramlara getirilen eleştirileri ele almaya çalışacağız, daha sonra A. Plantinga’nın son dönem dini epistemolojisinin de yönünü belirleyen güvence (warrant) kavramını açıklayıp, bu kavramın bütün teist dinlere uygulanabilirliğini sorgulayacağız. (shrink)

Epistemolojik olarak bilgiye başvuran ve bilme faaliyetinde bulunan insanın, Kur’an’da önemli bir yeri vardır. Buradaki bilme faaliyetini, salt teolojik bir buyruk olarak, yani Allah’ı bilmek olarak değil, doğru bilgi ile yanlış bilgi arasında hem teorik hem de ahlaki bir farklılık olarak anlamak ve Kur’an'da insana epistemik özellikler atfedildiğini ve böylece insanın epistemik başarılarından dolayı övüldüğünü söyleyebilmek mümkündür. Bu açıdan bakıldığında herhangi bir önermeye yönelik olarak rasyonel bir tutum benimseyen, yani bilen özne ile bu faaliyette isteyerek ve istemeyerek giren kişinin durumu (...) arasında bir fark olduğu açıktır. Doğrusu bu farkın epistemik önceliği kadar, ahlaki önceliği de dikkate değerdir. Nitekim buradaki ahlaki üstünlük, doğru bilgiyi hedefleme ve ona ulaşma noktasında ortaya çıkan erdemdir. Doğru bilgiye ulaşmanın entelektüel bir erdem olduğu düşünüldüğünde, Kur’an’ın Erdem epistemolojisi üzerinden değerlendirilmesi bu noktada önemlidir. Doğrusu erdemli bir bilişsel faaliyet, Kur'an’da açık bir şekilde ana fikir olarak ortaya konulur ve buna göre cehaletten kaçınmak ve doğru bilgiye ulaşmak için erdemli bir çaba göstermek önem taşır. Kur’an’daki ifadeleri bilgeliğe ulaşmak olarak anlayacak olursak, asıl hedef; bilgi ve anlayışımızın, entelektüel ve ahlaki vicdanımızı veya takvamızı güçlendirmesi için kullanılabileceği söylenilebilir ve bu inanç, erdem epistemolojisine dayalı bir yaklaşım içerisinde şekillendirilebilir. (shrink)

Hristiyan inancı içerisinde merkezi konuma sahip olan mevzulardan birisi de, İsa’nın ölümünden üç gün sonra diriltildiğine yönelik olan inançtır. Hristiyan eskatolojisinin de dayanak noktasını oluşturan bu mevzu, dinler tarihi ya da teoloji gibi disiplinlerin içerisinde tartışıldığı gibi, çeşitli Hristiyan düşünürlerce, din felsefesi disiplini içerisinde de tartışılmıştır. Din felsefesi açısından bakıldığında, konunun merkezi konumda olması, bu mevzunun rasyonel bir zeminde tartışılıp tartışılamayacağını da beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda, özellikle din felsefesi içerisinde birçok Hristiyan düşünür tarafından konu ele alınmış ve farklı çevrelerce de (...) mevzuya yönelik karşı itirazlar dile getirilmiştir. Bu noktada yapılan tartışmaların içeriğine baktığımızda, mucize kavramı önem taşımakla birlikte, Hristiyan düşünürlerin argüman haline getirdikleri ve bir delil olarak öne sürdükleri “Boş mezar” ve “Tanıklıklar gibi birçok farklı husususun din felsefesi açısından tartışıldığını söyleyebiliriz. Ayrıca bazı ateist düşünürlerin bu delillere yönelik itirazları olmakla birlikte, bazı Hristiyan tarihçilerinde konuya ilişkin ciddi itirazları bulunmaktadır. Biz de bu makalemizde, İsa’nın ölümünden sonra dirilişinin rasyonel bir şekilde izahının nasıl olabileceği sorusunu merkeze alıp, konuyu Hristiyan düşünürlerin bakış açısından değerlendirmeye çalıştık. Bu noktada İslam gibi farklı dinlerde ve farklı anlatılarda karşımıza çıkan Hz. İsa figürünü konumuzun dışında tuttuğumuzu ayrıca belirtelim. Çünkü bizim yazımızın konusunu oluşturan kişi Hristiyan inancındaki İsa ve bu din içerisinde önem taşıyan kutsal metinler ve bu metinlerde geçen anlatılar oldu. Bu açıdan bakıldığında yazımız içerisinde, konuya ilişkin doğrudan bir teoloji ya da dinler tarihi çerçevesinde değerlendirme yapmaktan çok, din felsefesi içerisinde bize sunulan tartışmalardan yola çıkarak eleştirilerimizi ve tahlillerimizi dile getirmeye çalıştığımızı ifade edebiliriz. (shrink)

Dini epistemoloji, teistik inançların rasyonel zeminde gerekçelendirilme yollarını arayan, çağdaş epistemolojinin bir alt dalıdır. Musa Yanık, bu kitapta günümüzdeki en güçlü yaklaşım olan reform epistemolojisinden güvenilircilik bakış açısıyla yani “daha yüksek bir olasılıkla doğru olması yönünden” İslam inancının rasyonelliğini ortaya koymakta ve uygulamalı dini epistemolojinin sağlam ve cesur bir örneğini sergilemektedir. (Prof. Dr. Hasan Yücel Başdemir) -/- Epistemoloji topyekûn insan zihnini biçimlendirme ve inanç da dahil olmak üzere bilişsel faaliyetleri yönlendirme potansiyeline sahip bir alandır. Zira Allah’ın varlığı, birliği, nübüvvet ve (...) ahiretle ilişkili meseleler “nasıl bilebilirim, neleri bilebilirim, bildiğim şeyin kesinliğinden nasıl emin olabilirim?” gibi epistemik sorulardan bağımsız olamaz. Bu nedenle konu İslam düşüncesinde felsefecilerin olduğu kadar kelâmcıların da ilgisini çekmiştir.Bu bağlamda Musa Yanık tarafından modern teoriler de dikkate alınarak yazılan bu kitabın dini epistemoloji konusunda bir farkındalık oluşturmasını umuyorum. (Doç. Dr. Mehmet Bulgen) -/- Analitik felsefe ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlanmış olmasına rağmen özellikle İslam entelektüel tarihindeki kelâm geleneği ile etkileşime geçme potansiyeli oldukça yüksek bir gelenektir. Musa Yanık, bu çalışmasıyla günümüzün en önemli analitik din felsefecilerinden AlvinPlantinga’nın dini epistemolojisini tanıtmakta ve kelâmla irtibatını eleştirel bir zeminde kurmaya çalışmaktadır. Çalışmanın güncel tartışmaları takip etmesi kadar bu tartışmalara farklı geleneklerden bakabilme becerisi felsefenin çok-yönlü bir çerçevede nasıl yapılabileceğine dair güzel bir örnek oluşturuyor. Musa Yanık’ın bu eseri, her şeyin birbiriyle etkileşime geçmeye başladığı global dünyada felsefe yapmanın olanaklarına dair yenilikçi bir yaklaşım ortaya koyuyor. -/- (Doç. Dr. Nazif Muhtaroğlu) -/- Elinizde tuttuğunuz bu kitap, dini epistemoloji ve erdem epistemolojisi kesişiminde yer almakla birlikte, inanç ve imanın epistemik statüsünü incelemek ve bunu yaparken ise İslam inancını merkeze almaktadır. Bu haliyle Türkçe literatür açısından önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Okuyucunun bu kitap aracılığıyla karşılaşacağı bazı sorular şunlardır: İnanç ve bilgi nedir? Kanıt olmadan inanmak ahlaken yanlış mıdır? İnançlarımızı rasyonel olarak gerekçelendirmenin yolları nelerdir? İslam inancı reform ve erdem epistemolojisi açısından güvenilir bir temele sahip midir? Fakat belki de en büyük kadim soru şudur: Tanrı’nın varlığını bilmek mümkün müdür? -/- (Taner Beyter-Öncül Analitik Felsefe Dergisi). (shrink)

“1950’li yıllarda dönemin büyük felsefecileri arasında dinsel inancı savunan bir kişi bile yoktu. 1990’lı yıllarda Yale’den UCLA’ya, Oxford’dan Heidelberg’e kadar birçok yerde insanın manevi yanını savunan ve geliştiren yüzlerce kitap yazılacak, sel olup akacaktı. Aradaki 40 yıllık süre zarfındaysa sadece ve sadece Alvin Plantinga vardı.” Kelly James Clark Tanrı’nın veya tanrıların varlığı sorusu felsefenin ezeli sorularından biri olagelmişse de Nietzsche’nin Tanrı’nın ölümünü ilan ettiği günden bu yana onu doğrularcasına yaşanan acılar, savaşlar, kötülükler bu konudaki tartışmaların sesini uzun süre bastırdı. Ama (...) özellikle yüzyılın ikinci yarısından sonra palazlanan analitik felsefede meydana gelen “metafiziğe dönüş”, dine yakınlık duyan, en azından dinle ilgilenen filozofların tekrar Yahudi-Hıristiyan ve İslam geleneklerinde anlaşıldığı şekliyle Tanrı’nın varlığına duyulan inancın gerekçelerini yeniden değerlendirmelerine, konuya yeni bir bakış ve araçlarla bakmalarına vesile oldu. Alvin Plantinga’nın bu kitabı, yayımlandığı tarihten itibaren “analitik din felsefesi” alanının da en önemli ve sarsıcı eserlerinden biri hâline geldi ve Tanrı’nın ölmediğini ilan etti. Anselmus’tan Hume’a, Kant ve pozitivistlerden John Mackie gibi modern ateologlara kadar felsefe geleneğiyle hesaplaşan Plantinga, bu abidevi çalışmasında ontolojik, kozmolojik ve teleolojik tanrı kanıtlamalarının eski ve yeni biçimlerinin çıkmazlarını, meziyetlerini ve sunduğu imkânları değerlendiriyor. Tanrı’nın varlığına duyulan inanç ile diğer insanların varlığına ve zihinlerine duyulan inanç arasındaki şaşırtıcı ve sarsıcı bağlantıyı ortaya koyuyor. (shrink)

Tarihte herhalde çok az soru Tanrı’nın varlığı sorusu kadar sık sorulmuş, çok yanıtlanmış ve verilen birbirinden farklı onca yanıta rağmen kesin bir sonuca ulaştırılamayıp tartışılmaya devam etmiştir. Yine de geçmişe dönüp baktığımızda bu soruya verilen farklı yanıtların farklı uygarlıkların inşa edilmesine, bazılarının yıkılmasına, acımasız çatışmalara ve her şeye rağmen kucaklaşmalara da vesile olduğunu görüyoruz. Tanrı var mı? Varsa onu nasıl bilebiliriz? Tanrı yoksa her şey mubah mı? İnsan aklı ilahi olanı kavrayabilir mi? Tanrı’nın varlığı ahlaklı olmanın şartı mı? Evren akıllı (...) bir tasarımcının imzasını taşıyor mu? Bu kitapta felsefeci William David Beck, bu sorulara tarihte verilen yanıtları ve bu konudaki tartışmaları ele alarak meselenin genel ve tarihsel bir tablosunu bize sunuyor. Platon, Aristoteles, Marcus Aurelius gibi Eski Yunan ve Roma düşünürlerinden Anselmus, Thomas Aquinas, Augustinus ve Yahudi-Hıristiyan geleneğine, Doğu’nun bilgelerine, İbni Rüşd, Fârâbî ve Gazzâlî gibi İslam düşünürlerinden Alvin Plantinga, Graham Oppy, Sam Harris, Richard Dawkins, Max Tegmark gibi Batılı modern ilahiyatçılara, bilim insanlarına ve Yeni Ateizm hareketine kadar uzanan bir çizgide “Tanrı var mı?” sorusuna verilen çeşitli yanıtları ve bu yanıtlara sunulan akılcı gerekçeleri ortaya koyarak soruya felsefece bir yanıt vermenin nasıl bir iş olduğunu da gösteriyor. (shrink)

Alvin Plantinga, analitik felsefe düşüncesi içerisinde yetişmiş ve bu gelenek içinde teistik din felsefesinin oluşumuna katkıda bulunmuş bir filozoftur. Ayrıca teizmin savunusu için yaptığı çalışmalarla, çeşitli üniversitelerden aldığı onur ödülleri ve 2017 yılında kazandığı Templeton Prize ödülüyle, haklı bir üne kavuşmuş bir şahsiyettir. Bu çalışmayı yapmamızdaki en önemli amaç, Plantinga’nın dini epistemoloji üzerine yaptığı çalışmaları analiz edip bu düşüncelerinin ardalanına dair bir tespitte bulunmaktır. Bu çalışmada yararlandığımız öncelikli kaynaklar, Plantinga’nın Nicholas Wolterstorff ile birlikte kaleme aldığı “Faith and Rationality” adlı eser (...) ile birlikte son dönem epistemik fikirlerinin çerçevesini belirleyen üç ciltlik “Warrant and Proper Function”, “Warrant: The Current Debate”, “Warranted: Christian Belief” isimli eserler olmuştur. Plantinga’nın ilk dönem epistemoloji çalışmalarının gayesini bir tür olumsuzlama diyebileceğimiz klasik temelciliğin ve evidentializmin eleştirisi oluştururken, ikinci döneminde bu eleştirilerden yola çıkarak Tanrı inancının haklı bir temelde ve güvenceye sahip olduğunu gösterme amacına yönelmiştir. Plantinga’nın teolojik fikirlerini oluşturan Kalvinci ekol, onun dini epistemolojisinin de özünü oluşturmaktadır. Plantinga’nın dini epistemolojisini iki boyutlu olarak değerlendirdiğimizde, içe dönük olarak Hristiyan inancıyla ilgilense de çalışmalarının dışsal yönünü daha genel olarak teizmin Tanrı’sı ve onun rasyonelliği oluşturmaktadır. Açıkçası Plantinga’nın epistemolojik külliyatı bir tür kavram zenginliğini de beraberinde getirmektedir. Çalışmamız içerisinde ele aldığımız kadarıyla uygun işlevsellik, tasarım planı, güvence (warrant) gibi kavramlar onun Tanrı inancının epistemik mahiyetini ortaya koymak için ne derece kararlı olduğunu göstermektedir. Netice itibariyle Tanrı inancının ve onun bilgisinin rasyonel olabileceğini ifade eden Plantinga, her ne kadar Hristiyan inancının belli bir koluna mensup olsa da diğer mezhepleri dışlamaz. Ayrıca Plantinga, birçok çalışmasında belirttiği üzere projesinin Yahudilik, İslam gibi diğer teistik dinlere yönelik olduğunu da belirtmektedir. (shrink)

The general concept of a trope – that of a non-shareable character-grounder – admits of a distinction between modifier tropes and module tropes. Roughly, a module trope is self-exemplifying whereas a modifier trope is not. This distinction has wide-ranging implications. Modifier tropes are uniquely eligible to be powers and fundamental determinables, whereas module tropes are uniquely eligible to play a direct role in perception and causation. Moreover, each type of trope theory faces unique challenges concerning character- grounding. Modifier trope theory (...) faces challenges concerning the inscrutability of predication and the incompatibility with bundle theory, whereas module trope theory faces challenges concerning character overdetermination and a collapse into austere nominalism. These differences indicate that the modifier/module distinction divides the advantages of general trope theory and thus presents the trope theorist with a pivotal choice. (shrink)

In this paper I explore Michael Loux’s important distinction between “tropes” and “tropers”. First, I argue that the distinction throws into relief an ambiguity and discrepancy in the literature, revealing two fundamentally different versions of trope theory. Second, I argue that the distinction brings into focus unique challenges facing each of the resulting trope theories, thus calling into question an alleged advantage of trope theory—that by uniquely occupying the middle ground between its rivals, trope theory is able to recover and (...) preserve the insights of these views. Ultimately, the distinction suggests that trope theory is a divided house. (shrink)

Gökhan Murteza, “Ahlak, İktisat ve Bilim: Adam Smith Felsefesine Giriş” isimli eserinde genellikle İktisat disiplininin birçok farklı konusunu felsefi açıdan tartışmaya açmıştır. Murteza’nın bu eseri, devleti ve toplumu ilgilendiren bu araştırma alanının, A. Smith ile birlikte bir bilim dalı olarak görülmeye başlanmasının sonucunda, gerçekten ahlaki olanı içerip içermediği problemi üzerinde durmaktadır.

Bir şey, Tanrı onu emrettiği için mi iyidir ya da kötüdür? sorusunu merkeze alarak oluşturulan ve yakın dönem içerisinde gerek din felsefesi ve gerekse ahlak felsefesi içerisinde tartışılan konulardan biriside “İlahi Buyruk Teorisi”dir. Bu teori kısaca, ahlaki değerlerin kaynağının, Tanrı’nın buyruklarında, yani onun emir ve yasaklarında belirlendiğini açıklamaya çalışmaktadır. Eylemlerimizin iyi ya da kötü olarak nitelendirilmesinin Tanrı’nın buyruklarıyla mı, yoksa onların Tanrı’dan bağımsız, yani, kendi doğalarından mı kaynaklandığı tartışması, ilk olarak ahlak felsefesi içerisinde Platon’un “Euthyphro” diyaloğunda kendisine yer bulmuştur. Bununla (...) beraber Hristiyan teolojisi içerisinde Aziz Augustinus, Duns Scotus ve Thomas Aquinas isimler; İslam düşüncesi içerisinde ise, “Hüsün ve Kubuh” meselesi adı altında Mu’tezile, Eş’ariyye ve Matüridiyye gibi ekoller konuya dair yaklaşımlarını ortaya koymaya çalışmıştır. Son olarak daha yakın dönemde din felsefesi içerisinde Philip L. Quinn, Robert M. Adams ve Janine Marie Idziak gibi birçok isim bu teoriye yönelik kapsamlı çalışmalar ve argümanlar geliştirmiştir. (shrink)

Mehdiyev’in Bir Bilme Teorisi adını verdiği eser, içerisinde birçok kavram ve problemi barındırması açısından oldukça zengin ve ufuk açıcı bir teoridir. Onun, bilgi söz konusu olduğunda medeniyet, bilim, teoloji ve sanat gibi sosyal epistemoloji içerisindeki kavramlara atıfla karşılaştırmalar yapması ve inanç, kanı gibi kavramlar üzerinden değerlendirmelerde bulunması; mevcut literatür içindeki kavramlara dair gerek olumlu gerekse olumsuz yeni bakış açılarını bize sağlarken, ayrıca mevcut problemleri, hem çağdaş hem de klasik teoriler içinde ele alması, bize ufuk açıcı yorumlar da kazandırmaktadır.

This paper investigates the emotional import of literary devices deployed in fiction. Reflecting on the often-favored approach in the analytic tradition that locates fictional characters, events, and narratives as sources of readers’ emotions, I attempt to broaden the scope of analysis by accounting for how literary devices trigger non-cognitive emotions. I argue that giving more expansive consideration to literary devices by which authors present content facilitates a better understanding of how fiction engages emotion. In doing so, I also explore the (...) somatic dimension of reading fiction. (shrink)

Ateistler, kötülük probleminin Tanrı’nın varlığı aleyhine en güçlü argüman olduğu konusunda hâlâ ısrarcılar. Felsefe tarihine baktığımızda da Epikuros’tan Hume’a ve yakın dönemde Mackie’ye kadar uzanan bir yelpazede çeşitli düşünürler tarafından bu konuda birçok eleştirinin dile getirildiğini görmek mümkün. Plantinga bu çalışmasında felsefe tarihinin en köklü sorunlarından biri olan ‘Tanrı’nın varlığı sorusu’nu cevaplamaya çalışmakla kalmayıp felsefi bir yöntem ve soruşturmanın nasıl olması gerektiği konusunda muhteşem bir örnek de sunmaktadır. Plantinga, bu kitabıyla bizi, felsefe tarihinin en temel ilkelerinden birini hatırlamaya çağırıyor: var (...) olanın ardındakini anlamaya çalışmak. (shrink)

We provide an analysis of the public's having warranted epistemic trust in science, that is, the conditions under which the public may be said to have well-placed trust in the scientists as providers of information. We distinguish between basic and enhanced epistemic trust in science and provide necessary conditions for both. We then present the controversy regarding the connection between autism and measles–mumps–rubella vaccination as a case study to illustrate our analysis. The realization of warranted epistemic public trust in science (...) requires various societal conditions, which we briefly introduce in the concluding section. (shrink)

In this article, we develop a new approach to integrating philosophical phenomenology with qualitative research. The approach uses phenomenology’s concepts, namely existentials, rather than methods such as the epoché or reductions. We here introduce the approach to both philosophers and qualitative researchers, as we believe that these studies are best conducted through interdisciplinary collaboration. In section 1, we review the debate over phenomenology’s role in qualitative research and argue that qualitative theorists have not taken full advantage of what philosophical phenomenology (...) has to offer, thus motivating the need for new approaches. In section 2, we introduce our alternative approach, which we call Phenomenologically Grounded Qualitative Research (PGQR). Drawing parallels with phenomenology’s applications in the cognitive sciences, we explain how phenomenological grounding can be used to conceptually front-load a qualitative study, establishing an explicit focus on one or more structures of human existence, or of our being in the world. In section 3, we illustrate this approach with an example of a qualitative study carried out by one of the authors: a study of the existential impact of early parental bereavement. In section 4, we clarify the kind of knowledge that phenomenologically grounded studies generate and how it may be integrated with existing approaches. (shrink)

There is no doubt that custard apple diseases are among the important reasons that destroy the Custard Apple plant and its agricultural crops. This leads to obvious damage to these plants and they become inedible. Discovering these diseases is a good step to provide the appropriate and correct treatment. Determining the treatment with high accuracy depends on the method used to correctly diagnose the disease, expert systems can greatly help in avoiding damage to these plants. The expert system correctly diagnoses (...) Custard Apple disease to make it easier for farmers to find the right treatment based on the appropriate diagnosis. Objectives: A specialized syllable language system was established for the diagnosis of Custard Apple plant disease. (shrink)

I examine the epistemic import of collaborative research in science. I develop and defend a functional explanation for its growing importance. Collaborative research is becoming more popular in the natural sciences, and to a lesser degree in the social sciences, because contemporary research in these fields frequently requires access to abundant resources, for which there is great competition. Scientists involved in collaborative research have been very successful in accessing these resources, which has in turn enabled them to realize the epistemic (...) goals of science more effectively than other scientists, thus creating a research environment in which collaboration is now the norm. (shrink)

This chapter identifies and explores a series of challenges raised by the clinical concept of delusion for theories which conceive autonomy as an agency rather than a status concept. The first challenge is to address the autonomy-impairing nature of delusions consistently with their role as grounds for full legal and ethical excuse, on the one hand, and psychopathological significance as key symptoms of psychoses, on the other. The second challenge is to take into account the full logical range of delusions, (...) which may take the form of true or false factual beliefs, positive or negative evaluations, as well as the paradoxical delusion of mental illness. The third and final challenge is to make room for non-pathological or, autonomy-preserving delusions and to offer a credible way of distinguishing between these and pathological or, autonomy-impairing delusions. By setting out these challenges, we are able to, firstly, distinguish between two separate conceptions of objectivity that may be at work in existing accounts of delusions and, secondly, to put a spotlight on an elusive yet inescapable notion of agential success that underlies our thinking about autonomy as well as mental disorder. (shrink)

David Hull accounts for the success of science in terms of an invisible hand mechanism, arguing that it is difficult to reconcile scientists' self-interestedness or their desire for recognition with traditional philosophical explanations for the success of science. I argue that we have less reason to invoke an invisible hand mechanism to explain the success of science than Hull implies, and that many of the practices and institutions constitutive of science are intentionally designed by scientists with an eye to realizing (...) the very goals that Hull believes need to be explained by reference to an invisible hand mechanism. Thus, I reduce the scope of Hull's invisible hand explanation and supplement it by appealing to a hidden hand explanation. (shrink)

This article explores the enduring mysteries of consciousness and the afterlife, two enigmatic topics that have fascinated humanity for ages. Despite extensive scientific efforts, the existence of an afterlife remains unproven, and understanding consciousness remains a significant challenge. The research introduces innovative hypotheses through simple thought experiments with empirical evidence and robust theoretical foundations. It delves into the complexities of consciousness, its relationship with the brain, and the need for interdisciplinary approaches including philosophy. Boldly contemplating the probability of a continuous (...) consciousness after death, the study argues that existing evidence strongly supports this idea. Beyond theoretical implications, it envisions practical outcomes, suggesting that insights into these mysteries could enhance human well-being and contribute to a more harmonious world. In summary, this article embarks on a quest to shed light on age-old questions about consciousness and the high probability of the afterlife. Through fresh methodologies, it aims to provide new perspectives that could reshape our understanding of existence and inspire intellectuals to positive individual and societal advancements including peace, happiness, health, and intelligence. -/- . (shrink)

Cross-species comparisons are benefited by compatible datasets; conclusions related to phylogenetic comparisons, questions on convergent and divergent evolution, or homologs versus analogs can only be made when the behaviors being measured are comparable. A direct comparison of the social function of physical contact across two disparate taxa is possible only if data collection and analyses methodologies are analogous. We identify and discuss the parameters, assumptions and measurement schemes applicable to multiple taxa and species that facilitate cross-species comparisons. To illustrate our (...) proposed guidelines for evaluating the role played by tactile contact in social behavior across disparate taxa, this paper presents data on mother-offspring relationships in the two species studied by the authors: chimpanzees (Pan troglodytes schweinfurthii) and dolphins (bottlenose and spotted, Tursiops truncatus and Stenella frontalis, respectively). Cross-species comparative studies allow for a more comprehensive assessment of the similarities and differences with respect to how animals traverse the relationships that form their social groups and societies. (shrink)

Here, I discuss how natural biological evolution might have selected human origin and the psychology of the better mind-brain. However, all humans are closely related; why do we make crimes, war, hate, and jealousy their primary reasons and overcoming methodologies? How can they gain their best happiness? What kind of philosophy apply to annalize this big question and convince humankind to evolve their mind? How we could achieve our optimum potential happiness by developing hidden intelligence to make the world a (...) happier place to live in. (shrink)

In our article (Zawadzki and Adamczyk 2021), we analyzed threats that novel memory modifying interventions may pose in the future. More specifically, we discussed how optogenetics’ potential for reversible erasure/deactivation of memory “may impact authenticity by producing changes at different levels of personality.” Our article has received many thoughtful open peer commentaries for which we would like to express our great appreciation. We have identified two main threads of objections. They are related to the potential applicability of optogenetics as a (...) therapeutic memory modification technology (MMT) in humans—applicability thread, and the normative value of authenticity, that is, the assumption that preserving authenticity is valuable (either in general or in the particular approach we adopted)—normative thread. Both of these threads concern fundamental issues: The former deals with the scientific credibility of the case vignette on which our discussion is based, and the latter deals with the normative weight of our considerations. We think that addressing both of them can be instructive in a broader context as they reflect a more general disagreement among neuroethicists about the very purpose and method of our discipline. (shrink)

Optogenetics is an invasive neuromodulation technology involving the use of light to control the activity of individual neurons. Even though optogenetics is a relatively new neuromodulation tool whose various implications have not yet been scrutinized, it has already been approved for its first clinical trials in humans. As optogenetics is being intensively investigated in animal models with the aim of developing novel brain stimulation treatments for various neurological and psychiatric disorders, it appears crucial to consider both the opportunities and dangers (...) such therapies may offer. In this review, we focus on the memory-modifying potential of optogenetics, investigating what it is capable of and how it differs from other memory modification technologies. We then outline the safety challenges that need to be addressed before optogenetics can be used in humans. Finally, we re-examine crucial neuroethical concerns expressed in regard to other MMTs in the light of optogenetics and address those that appear to be unique to the memory-modifying potential of optogenetic technology. (shrink)

The counterfactual mental state of negligent criminal activity invites skepticism from those who see mental states as essential to responsibility. Here, I offer a revision of the mental state of criminal negligence, one where the mental state at issue is actual and not merely counterfactual. This revision dissolves the worry raised by the skeptic and helps to explain negligence’s comparatively reduced culpability.

Context: Many recent research areas such as human cognition and quantum physics call the observer-independence of traditional science into question. Also, there is a growing need for self-reflexivity in science, i.e., a science that reflects on its own outcomes and products. Problem: We introduce the concept of second-order science that is based on the operation of re-entry. Our goal is to provide an overview of this largely unexplored science domain and of potential approaches in second-order fields. Method: We provide the (...) necessary conceptual groundwork for explorations in second-order science, in which we discuss the differences between first- and second-order science and where we present a roadmap for second-order science. The article operates mainly with conceptual differentiations such as the separation between three seemingly identical concepts such as Science II, Science 2.0 and second-order science. Results: Compared with first-order science, the potential of second-order science lies in 1. higher levels of novelty and innovations, 2. higher levels of robustness and 3. wider integration as well as higher generality. As first-order science advances, second-order science, with re-entry as its basic operation, provides three vital functions for first-order science, namely a rich source of novelty and innovation, the necessary quality control and greater integration and generality. Implications: Second-order science should be viewed as a major expansion of traditional scientific fields and as a scientific breakthrough towards a new wave of innovative research. Constructivist content: Second-order science has strong ties with radical constructivism, which can be qualified as the most important root/origin of second-order science. Moreover, it will be argued that a new form of cybernetics is needed to cope with the new problems and challenges of second-order science. (shrink)

This paper offers a review of the catalogue composed by Myriam Vogelaar of one of the largest and most important collections of Fight Books and fencing manuals in the field of Historical European Martial Arts Studies (HEMAS). The Mokken Collection is named after Wiebe Mokken, the man who meticulously built it up over the past decades in Amsterdam. The book also highlights the glaring lack of contemporary knowlegde about other major historical fencing-related collections, like Gotti’s spectacular private collection held at (...) the Museo dell Arte Marziale in Brescia, Italy. Others, such as the Corble collection at the KU Leuven Libraries, recently published their catalogue on line. This catalogue thus constitutes an important milestone for this exciting and still relatively new subdomain in the field of European cultural studies, by making accessible one of the most important collections of source materials dedicated to it. (shrink)

Suppose some person 'A' sets out to accomplish a difficult, long-term goal such as writing a passable Ph.D. thesis. What should you believe about whether A will succeed? The default answer is that you should believe whatever the total accessible evidence concerning A's abilities, circumstances, capacity for self-discipline, and so forth supports. But could it be that what you should believe depends in part on the relationship you have with A? We argue that it does, in the case where A (...) is yourself. The capacity for "grit" involves a kind of epistemic resilience in the face of evidence suggesting that one might fail, and this makes it rational to respond to the relevant evidence differently when you are the agent in question. We then explore whether similar arguments extend to the case of "believing in" our significant others -- our friends, lovers, family members, colleagues, patients, and students. (shrink)

Many accounts of the morality of abortion assume that early fetuses must all have or lack moral status in virtue of developmental features that they share. Our actual attitudes toward early fetuses don’t reflect this all-or-nothing assumption: early fetuses can elicit feelings of joy, love, indifference, or distress. If we start with the assumption that our attitudes toward fetuses reflect a real difference in their moral status, then we need an account of fetal moral status that can explain that difference. (...) I argue that we can have or lack relational obligations to early fetuses in light of our own activities or choices, independent of the fetus’s own features or properties. Those relational obligations make the early fetus morally considerable to the persons who stand in a moral relation to it. Pregnant persons (and other participants in the procreative process) can come to have relational obligations to an early fetus just in virtue of their own decision to create a person, either by intentionally getting pregnant or by deciding to continue a pregnancy. That decision not only makes it appropriate for them to care about the fetus, but it also generates obligations to the fetus that they didn’t have before that decision. (shrink)

Though many agree that we need to account for the role that social factors play in inquiry, developing a viable social epistemology has proved to be difficult. According to Longino, it is the processes that make inquiry possible that are aptly described as "social," for they require a number of people to sustain them. These processes, she claims, not only facilitate inquiry, but also ensure that the results of inquiry are more than mere subjective opinions, and thus deserve to be (...) called "knowledge." In this paper, I (a) explain Longino's epistemology, and (b) defend it against charges that have recently been raised by Kitcher, Schmitt, and Solomon. Longino rightly recognizes that not all social factors have the same (adverse) affect on inquiry. She also recommends that we distinguish knowledge from mere opinion by reference to a social standard. (shrink)

The dominant framework for addressing procreative ethics has revolved around the notion of harm, largely due to Derek Parfit’s famous non-identity problem. Focusing exclusively on the question of harm treats what procreators owe their offspring as akin to what they would owe strangers (if they owe them anything at all). Procreators, however, usually expect (and are expected) to parent the persons they create, so we cannot understand what procreators owe their offspring without also appealing to their role as prospective parents. (...) I argue that prospective parents can wrong their future children just by failing to act well in their role as parents, whether or not their offspring are ultimately harmed or benefitted by their creation. Their obligations as prospective parents bear on the motivations behind their reproductive choices, including the choice to select for some genetic trait in their offspring. Even when procreators’ motivations aren’t malicious, or purely selfish, they can still fail to recognize and act for the end of the parental role. Procreators can wrong their offspring by selecting for some genetic trait, then, when doing so would violate their obligations as prospective parents, or when their motivation for doing so is antithetical to the end of the parental role. (shrink)

This paper considers the relevance of the Duhem-Quine thesis in economics. In the introductory discussion which follows, the meaning of the thesis and a brief history of its development are detailed. The purpose of the paper is to discuss the effects of the thesis in four specific and diverse theories in economics, and to illustrate the dependence of testing the theories on a set of auxiliary hypotheses. A general taxonomy of auxiliary hypotheses is provided to demonstrate the confounding of auxiliary (...) hypotheses with the testing of economic theory. (shrink)

The paper describes the design of an intelligent tutoring system for teaching Introduction to Computer Science-a compulsory curriculum in Al-Azhar University of Gaza to students who attend the university. The basic idea of this system is a systematic introduction into computer science. The system presents topics with examples. The system is dynamically checks student's individual progress. An initial evaluation study was done to investigate the effect of using the intelligent tutoring system on the performance of students enrolled in computer science (...) curriculum at Al-Azhar University, Gaza. The results showed a positive impact on the evaluators. (shrink)

Owing to the differences in the practice of entrepreneurship as occasioned by gender, culture and marital status, widow entrepreneurship ought to be studied separately. This is increasingly being re-echoed by the resilience of widow entrepreneurs in spite of the disinheritance, dehumanizing and discriminatory characteristics of the persisting widowhood practices in South Eastern Nigeria. This study therefore seeks to investigate the moderating role of entrepreneurial self-efficacy in the entrepreneurial experience, financial and non-financial performance of widow entrepreneurships in South Eastern Nigeria. The (...) study adopts cross sectional research design and simple random sampling technique. The generated data via questionnaire were analyzed based on Baron and Kenny’s (1986) four step approach for testing moderation. It was found that entrepreneurial self-efficacy moderates the relationships. The researchers conclude that entrepreneurial self-efficacy can increase or decrease the strength of the relationship between entrepreneurial experience, and financial and non-financial performance of widow entrepreneurships in the long run. (shrink)

In "The Logical Form of Action Sentences" Donald Davidson argues that Hans Reichenbach's analysis of action and event sentences is "radically defective." I show that Reichenbach can easily deflect Davidson's objections, thus leaving their respective accounts largely comparable.

This chapter provides an introduction to higher-order metaphysics as well as to the contributions to this volume. We discuss five topics, corresponding to the five parts of this volume, and summarize the contributions to each part. First, we motivate the usefulness of higher-order quantification in metaphysics using a number of examples, and discuss the question of how such quantifiers should be interpreted. We provide a brief introduction to the most common forms of higher-order logics used in metaphysics, and indicate a (...) number of questions which can be raised in such systems using logical vocabulary alone. Using a further example, we return to applications of higher-order logics in metaphysics. We also mention key developments in the history of higher-order logic as it pertains to metaphysics. Finally, we mention certain arguments which have been raised against the use of higher-order logic, and some ways of responding to them. (shrink)

Literature reviews have traditionally been a simple exercise in reporting the current relevant research, both to provide an overview of the current status of the field, and perhaps to draw attention to controversies. From the perspective of positivist research traditions, it was important to neutrally report all the relevant research, which was assumed to be foundational. In this article, written for the Applied Critical Realism special issue of Journal of Critical Realism, I use my own research to illustrate how a (...) literature review might look if it were non-foundational and guided by the principles of immanent critique. Immanent critique is central to Bhaskar’s philosophical methodology but has not been much applied in critical realist empirical research. Following a brief introduction to immanent critique, its history and relation to other ways of grounding knowledge, an excerpt from a literature review is used as backdrop for an extended discussion about various potential applications, and impl... (shrink)

How does consciousness vary across the animal kingdom? Are some animals ‘more conscious’ than others? This article presents a multidimensional framework for understanding interspecies variation in states of consciousness. The framework distinguishes five key dimensions of variation: perceptual richness, evaluative richness, integration at a time, integration across time, and self-consciousness. For each dimension, existing experiments that bear on it are reviewed and future experiments are suggested. By assessing a given species against each dimension, we can construct a consciousness profile for (...) that species. On this framework, there is no single scale along which species can be ranked as more or less conscious. Rather, each species has its own distinctive consciousness profile. (shrink)

This edited volume illustrates the central importance of diversity of human values throughout healthcare. The readings are organised around the main stages of the clinical encounter from the patient's perspective. This introductory chapter opens up crucial issues of methodology and of practical application in this highly innovative approach to the role of ethics in healthcare.

There have recently been novel applications of medical systematic review guidelines to economic policy interventions which contain controversial methodological assumptions that require further scrutiny. A landmark 2017 Cochrane review of unconditional cash transfer (UCT) studies, based on the Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation (GRADE), exemplifies both the possibilities and limitations of applying medical systematic review guidelines to UCT and universal basic income (UBI) studies. Recognizing the need to upgrade GRADE to incorporate the differences between medical and policy interventions, (...) the GRADE Public Health Project Group (PHPG) was convened to enumerate and address these methodological challenges. However, in light of our analysis of additional methodological challenges that arise for UCT and UBI studies, we argue that the adaptation of medical systematic review guidelines to economic methodology is far from straightforward and is in fact more challenging than claimed by the PHPG. (shrink)