Příspěvek zprostředkovává základní vhled do bitvy o absolutní, jak bývá často označována polemika mezi Josiahem Roycem a Williamem Jamesem. Toto intelektuální zápolení, do něhož významně zasahovali Charles S. Peirce nebo John Dewey, je jedním z důležitých faktorů ovlivňujících podobu názorů amerických pragmatiků. Příspěvek se soustřeďuje především na období mezi lety 1899 a 1902, kdy je bitva o absolutní nejvyostřenější a filosoficky nejplodnější. Představené závěry jsou důležité především ve vztahu k probíhající renesanci názorů pragmaticky smýšlejících autorů v současných kognitivních vědách či (...) filosofii vědy. (shrink)

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:Plato on Knowledge as a Power1Nicholas D. SmithAt 471C4 in Plato’s Republic, the argument takes a sudden turn when Glaucon becomes impatient with all of the specific prescriptions Socrates has been making, and asks to return to the issue Socrates had earlier set aside—whether or not the city he was describing could ever be brought into being. In response to Glaucon’s impatient question, Socrates articulates his “third wave of (...) paradox” (472ag–7), namely, that the ills of the cities will never be ended until either philosophers become rulers or rulers become philosophers (473c11–d6). Glaucon immediately responds that such a view is likely to be greeted with violence and scorn (473e6–474a4), and so Socrates must hasten to explain his odd claim. His explanation, it turns out, is that true philosophers have an enormous cognitive advantage over non-philosophers—philosophers have and use knowledge (ἐπιστήμη), whereas non-philosophers have and use only opinion (δόξα).2 This distinction, between επιστήμη and δόξα, turns out: to be a distinction between two different cognitive powers (δυνάμεις—477d7–e3). And different powers, Plato clearly tells us, apply to or take as their objects (Plato says they are “ἐπί”) different things (477dl).In this paper, I shall argue that the relationship between the cognitive powers and their various objects has been fundamentally misunderstood, which has led scholars into one or more misinterpretations of important and explicit features of the text. At the heart of these misunderstandings, I claim, is [End Page 145] their shared misconception of the relation between the cognitive power and its objects as interpretable in terms of the relationship between a cognitive stale and what the content of that state is of or about.3 One consequence of the view for which I shall argue is that what has come to be known as the “two-worlds theory”4 of Plato’s epistemology is seriously mistaken, but no less mistaken than the alternatives given by its recent critics. Another consequence that I shall draw from my argument is that Plato should be understood neither as a kind of foundationalist with regard to knowledge and warrant, as some have supposed him to be,5 nor as a coherentist, as others have supposed,6 but, rather, as a kind of causal reliabilist. [End Page 146]1. KNOWLEDGE AS A POWERScholarly interpretations of Plato’s epistemology have routinely sought to understand the relationships between each cognitive power of Republic Book V and the objects of the ἐφ’ ᾦ (“what it is related to”) condition by which it is differentiated from other δυνάμεις as Plato’s way of telling us what each sort of cognition is of or aboul. 7 So, for example, we find Gail Fine using the expressions “belief [δόξα] is set over [Fine’s translation of Plato’s ἐπί] …” and “knowledge is set over …” interchangeably with “belief is of …” or “belief is about…” and “knowledge is of …” or “knowledge is about …”8 Against the “two-worlds theory,” Fine argues that, for Plato, there can be knowledge of sensibles and beliefs about Forms. Accordingly, since she assimilates the power-ἐπί-object set of relations to the cognilion-of/about-object relation, she concludes—in order to account for knowledge of sensibles and beliefs about Forms—that the objects of knowledge and opinion must be propositions. Plato’s claims that knowledge is ἐπί what is, whereas opinion is ἐπί what is and is not, Fine understands as, “One can only know true propositions; one can believe both true and false propositions.”9 We shall see later that this “veridical” understanding of what Plato means to identify as “what is,” and “what is and is not” fails to account for important and explicit elements of Plato’s exposition of the epistemological and metaphysical distinctions he is making. For now, it is enough to note that Fine understands the ἐφ’ᾦ) relation in terms of our cognition-of/about-object relation. One finds the same assimilation made by those who advance existential readings of Plato’s “is” and “is not,”10 as [End Page 147] well as those who have urged that we adopt predicative readings of “is” and “is not.”11But I think there are very serious problems with this assimilation. Plato is very... (shrink)

Some think that issues to do with scientific method are last century's stale debate; Popper was an advocate of methodology, but Kuhn, Feyerabend, and others are alleged to have brought the debate about its status to an end. The papers in this volume show that issues in methodology are still very much alive. Some of the papers reinvestigate issues in the debate over methodology, while others set out new ways in which the debate has developed in the last decade. The (...) book will be of interest to philosophers and scientists alike in the reassessment it provides of earlier debates about method and current directions of research. (shrink)

The synthetic theory of evolution has gone stale and an expanding or (re-)widening of it towards a new synthesis has been announced. This time, development and culture are supposed to join the synthesis bandwagon. In this article, I distinguish between four kinds of synthesis that are involved when we extend the evolutionary synthesis towards culture: the integration of fields, the heuristic generation of interfields, the expansion of validity, and the creation of a common frame of discourse or ‘big-picture’. These kinds (...) of synthesis are connected to epistemic values that are used to evaluate theories as well as analogies. A review of these epistemic values and the kinds of synthesis connected to them shall illustrate two points. First, that the discussions about culture and evolution exhibit an epistemic bias towards synthesis, even if, as history shows, synthesis and well as isolation can be fruitful epistemic strategies in science. The paper thus contains some critical notes on the value of synthesis in science. Second, reviewing the kinds of synthesis and values involved allows for a new perspective on the analogies involved in theories of cultural evolution. It is a perspective that makes the criteria with which these theories are usually evaluated explicit. With this we can compare the different standpoints people have taken on the usefulness of theories of cultural evolution at a higher level. Differences arise because of different epistemic values assumed. (shrink)

Tato studie recenzuje knihu: Charles CAMIC - Neil GROSS - Michèle LAMONT, Social Knowledge in the Making. Chicago: University of Chicago Press, 2011, a zasazuje ji do kontextu současných úvah o proměnách výzkumné praxe sociálních věd, akademické kultury, stylů myšlení a psaní. Pokouší se analyzovat v knize ohlašovaný „obrat k praxi" a ukazuje, nakolik samotné výzkumné praktiky v sociálních vědách ovlivňuje neexistence „standardních" forem, způsobů či stylů bádání. Detailně jsou představeny rovněž výchozí myšlenky takzvané „nové" sociologie idejí, jež stojí v (...) pozadí celého projektu analýzy sociálních praktik projevujících se v procesech „produkce, evaluace a aplikace" sociálního vědění. Jako klíčová se ukazuje potřeba nově promyslet samotnou koncepci „profesionalizované" sociální vědy, jež byla v dřívějším vývoji odmítnuta jako morálně i prakticky neudržitelná, neboť s demokratizací výzkumného procesu a proměnou vztahu mezi sociálními vědami a jejich publikem se stále zřetelněji projevuje, že s odklo- nem od konceptu profesionální sociální vědy se veřejná irelevance sociálního vědění spíše stále více prohlubuje. (shrink)

Kuhn byl stoupencem tzv. „relativizovaného apriori". Apriori se nevyznačuje apodiktičností; zachovává si však stále konstitutivní funkci pro předmět poznání. Poznávající subjekty musí znát významy „paradigmatických propozic" proto, aby měli zkušenost. Zkušenost se neredukuje na vnímání. S Fleckem řečeno, pro vidění je dívání se jen nutnou, nikoli však dostatečnou podmínkou; je nadto nutné i vědět. Paradigmatické propozice se tak stávají podmínkou veškerého poznání, které je jimi „nasyceno". Různým paradigmatům respektive teoriím proto odpovídají různé zkušenosti. Paradigmata však nejsou na zkušenosti zcela nezávislá. (...) „Paradigmatické propozice" mají zkušenostní původ. Jedná se, s Poincarém řečeno, o hypotézy, které byly povzneseny do statutu principů. Jinak řečeno, role „zkušenostního vstupu" v poznání je poněkud paradoxní: vstup motivuje tu část poznání, která je na něm nezávislá a která jej podmiňuje. (shrink)

More and more people around the world are using computer (video) games. The development of the gaming industry means increasing of its complexity in all aspects. Not only is the content represented in games continuously differentiating, but we also see the increasing diversity among their creators, users, researchers and the public. This article aims to draw attention to the possibility of using the concept of social capital in ludologists’ research as well as in improving the quality of games and of (...) the cooperation between social environments related with games. Social capital is understood here as a potential of interactions embedded in interpersonal ties and social norms, which can bring advantages for individuals, groups and societies. The author takes a closer look on: the main features of this multi-dimensional category; significant differences between human, social and cultural capital; as well as the positive and negative influences of social capital. ** Z gier komputerowych (wideo) korzysta coraz więcej ludzi na całym świecie. Rozwój branży gier oznacza wzrastającą jej złożoność we wszystkich płaszczyznach. Nie tylko stale różnicują się treści przedstawiane w grach, ale też rośnie zróżnicowanie ich twórców, użytkowników, badaczy i opinii publicznej. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na możliwość wykorzystania koncepcji kapitału społecznego w badaniach ludologów oraz w podnoszeniu jakości gier i współpracy między środowiskami związanymi z grami. Kapitał społeczny jest tu rozumiany jako potencjał współdziałania osadzony w powiązaniach międzyludzkich i normach społecznych, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom. Przybliżone zostały: główne cechy tej wielowymiarowej kategorii; istotne różnice między kapitałem ludzkim, społecznym i kulturowym; oraz pozytywne i negatywne skutki oddziaływania kapitału społecznego. (shrink)

Lidská práva jsou v současné době předmětem řady komplexních otázek, které jsou politické, sociální či právní povahy. Abychom na otázky mohli smysluplně odpovídat, musíme brát ohled i na obecnější filosofické souvislosti a mít jasnější představu o tom, co lidská práva jsou a na jakých základech stojí. V předkládaném textu si klademe otázku, zdali máme v současné době k dispozici plně filosoficky fundovanou koncepci založení a legitimizace lidských práv. Předkládáme postupně různé současné přístupy, které jsou kandidáty na řešení tohoto problému a (...) přinášíme jejich kritické zhodnocení. Východiskem je pro nás představa lidských práv jako evidentních pravd a od ní odvozené přístupy zakládající je na racionální či emocionální evidenci. Dále se věnujeme možnosti náboženského založení lidských práv, přístupům přirozenoprávním, utilitaristickým a koncepcím vycházejícím z pojmu důstojnosti. Stručně jsou zmíněny i některé další související teorie a historický kontext analyzovaných pojetí. V závěru na položenou otázku odpovídáme, že zcela uspokojivá filosofická teorie lidských práv stále není k dispozici, a přinášíme také vlastní doporučení pro řešení předložených problémů zkoumaných teorií. (shrink)

Niewielu łodzian pamięta, że do szybkiego rozwoju naszego miasta w XIX i na początku XX w. przyczynili się niemieccy koloniści z Saksonii, Śląska, Hesji i innych obszarów ówczesnych Niemiec. Zachęceni korzystnymi warunkami, oferowanymi im przez administrację Królestwa Polskiego, przybywali całymi rodzinami, z niewielkim dobytkiem, aby tu, nad Łódką, szukać poprawy bytu. Większość osadników rekrutowała się z kręgów rzemieślników. Byli to tkacze, farbiarze, folusznicy itd. W latach trzydziestych XIX w. powstały trzy osiedla niemieckie: Nowe Miasto, Łódka i Osiedle Ślązaków, które stale (...) rozrastały się. Niewielkie początkowo warszaty również były powiększane o nowe maszyny; właściciele zatrudniali coraz częściej robotników najemnych. W latach sześćdziesiątych XIX w. zaczęły powstawać ogromne fabryki włókiennicze, które na wiele dziesięcioleci zdominowały obraz Łodzi. Do najpotężniejszych należały właśnie fabryki niemieckich fabrykantów, „Lodzermenszów”, takich jak: Oeyer, Scheibler, Kunitzcr czy Grohmann. Lecz nie ta mała grupka najbogatszych nadawała ton w dziewiętnastowiecznej Łodzi, w której, jak w tyglu, mieszały się elementy rosyjskie, polskie, niemieckie i żydowskie. Niemiecka klasa średnia budowała w tym środowisku podwaliny życia kulturalnego. Krótkie ramy przyczynku nie pozwalają zbyt szczegółowo zająć się różnymi zjawiskami i postaciami ówczesnej Łodzi, ale powinien on zachęcić czytelnika do dalszej lektury i własnych badań. (shrink)

Disertační práce se zabývá problematikou připisování myšlení jiným entitám, a to pomocí imitační hry navržené v roce 1950 britským filosofem Alanem Turingem. Jeho kritérium, známé v dějinách filosofie jako Turingův test, je podrobeno detailní analýze. Práce popisuje nejen původní námitky samotného Turinga, ale především pozdější diskuse v druhé polovině 20. století. Největší pozornost je věnována těmto kritikám: Lucasova matematická námitka využívající Gödelovu větu o neúplnosti, Searlův argument čínského pokoje konstatující nedostatečnost syntaxe pro sémantiku, Blockův návrh na použití brutální síly pro (...) řešení imitační hry, Frenchova teorie subkognitivních informací a Michieho skepticismus ohledně možnosti umělého vědomí. Závěr práce zachycuje současný stav recepce Turingova testu a představuje pokusy o jeho praktickou realizaci, například v každoroční soutěži o Loebnerovu cenu. Autor práce zastává názor, že ani po více než šedesáti letech od uveřejnění Turingova paradigmatického eseje stále neexistují žádné vážné důvody pro zamítnutí jeho tvrzení. Tradiční komputační funkcionalismus možná není ideální teorií vysvětlující činnost myslí a jako slibnější se může jevit vývoj v neurálních vědách, ale Turingův test je přesto užitečným a snad i jediným nástrojem pro detekci inteligence u lidmi vytvořených strojů. (shrink)

Mówiąc o historii frazeologii języka niemieckiego, należy wyróżnić dwie zasadnicze fazy. Pierwsza z nich to odległy okres sięgający jeszcze XVII w., kiedy to w centrum zainteresowania badaczy stały paremia. Na tym etapie określanie zainteresowania frazeologizmami terminem dyscyplina byłoby nieco na wyrost. Autorzy tego okresu ograniczali się bowiem do inwentaryzacji funkcjonujących w języku przysłów. W tym miejscu należy wspomnieć takie nazwiska, jak Peters czy Schottel, których prace ze względu na jakość zasługują na szczególne uznanie. Do wieku XIX nie doszło do przełomu (...) w badaniach nad frazeologizmami. Jedynym godnym uwagi jest fakt, że pojawia się termin idiomatyczność, jedna z głównych cech związków frazeologicznych, wprowadzony przez Paula. Zaowocowało to pracami, których autorzy starali się w oparciu o to kryterium dokonywać podziału zespołów wyrazowych Jednak ich zainteresowanie dalekie było jeszcze od szczegółowej analizy, a skupiało się wyłącznie na inwentaryzacji. Dopiero wiek XX za sprawą pracy Traité de stilistique franęaise Bally’ego przyniósł przełom w badaniach frazeologizmów i stworzył fundamenty, na których powstała nowa dziedzina językoznawstwa. Choć początkowo praca nie spotkała się z większym zainteresowaniem, to w latach trzydziestych i czterdziestych minionego wieku znalazła uznanie radzieckich badaczy. To dzięki takim językoznawcom, jak Vinogradov czy Černyševa nastąpił istny renesans badań związków frazeologicznych, który ostatecznie doprowadził tam do wykrystalizowania się w latach czterdziestych XX w. frazeologii jako uznanej dyscypliny językoznawstwa. Osiągnięcia radzieckiej frazeologii przeniosła na grunt niemieckiej lingwistyki Ruth Klappenbach pod koniec lat sześćdziesiątych XX w. W roku 1970 Irina Černyševa opublikowała szczegółową pracę, poświęconą niemieckiej frazeologii. Powstałe później publikacje takich autorów, jak Koller, Pilz, Burger czy Fleischer, stały się żelaznym kanonem frazeologii języka niemieckiego i na stałe ugruntowały pozycję nowej dyscypliny. Kolejne publikacje autorów z całego świata, mające często charakter interdyscyplinarny, ukazują wciąż nowe kierunki badań frazeologizmów. Tym samym stanowią one nieoceniony wkład w dalszy rozwój niemieckiej frazeologii. (shrink)

Prasa mniejszości niemieckiej była w okresie II Rzeczypospolitej dość zróżnicowana, o czym świadczą liczne publikacje, choćby autorstwa Tadeusza Kowalska czy Wiesławy Kaszubiny. Sytuację taką można by wytłumaczyć faktem, iż ludność niemiecka, zróżnicowana pod względem społecznym, wyróżniała się znacznie wyższym niż przeciętny dla całego kraju poziomem świadomości czytelniczej. Znamienną cechą prasy niemieckiej była duża liczba gazet o charakterze politycznym, wśród których znajdowały się pisma o kierunku nacjonalistycznym, socjalistycznym oraz ugodowym. Na uwagę zasługują tu takie tytuły, jak: Lodzer Freie Presse, Lodzer Volkszeitung, (...) Neue Lodzer Zeitung, Der Deutsche Weg, Deutscher Volksbote czy Der Deutsche Wegweiser. Obok prasy politycznej ważne miejsce zajmowały wydawnictwa o charakterze wyznaniowym, które w wielu wypadkach miały za zadanie uzupełniać określone treści polityczne. W dalszej kolejności, również dużą popularnością wśród mniejszości niemieckiej w Łodzi cieszyła się prasa związków zawodowych, gospodarcza oraz kulturalno-oświatowa. Prasę dla kobiet, dzieci i młodzieży reprezentowały natomiast takie tytuły, jak: Jugendruf, Kinderfreund, Die Jugendwarte, Praktischer Vereinsleiter, Zeitschrift Jur Christliche Jugendführung. Zjawiskiem towarzyszącym rozwojowi prasy okresu międzywojennego - zarówno polskiej, jak i mniejszościowej - była trudna sytuacja finansowa wielu pism, które w wielu wypadkach przybrały charakter efemerydalny. Na brak środków nie narzekały natomiast gazety, takie jak narodowosocjalistyczna Freie Presse czy Der Deutsche Weg, które mogły liczyć na pomoc z Rzeszy. Były one redagowane na dość dobrym poziome, prowadziły stałe rubryki, jak wiadomości polityczne z kraju i ze świata, informacje lokalne czy sport, poza tym drukowały powieści w odcinkach, felietony oraz dodatki, mające rozszerzyć ofertę i zapewnić rozrywkę swojemu czytelnikowi. Również prasa ugodowa, reprezentowana przez dziennik Neue Lodzer Zeitung, oraz socjalistyczna, Die Volkszeitung, nie ustępowała swym poziomem innym gazetom łódzkim. (shrink)

Wychodząc od pojęcia i cech propagandy, autor omawia technikę multiplikacji, stosowaną w manipulacji językowej, mającej miejsce w języku polityki i propagandy. Jednocześnie zwraca uwagę na różne płaszczyzny i aspekty multiplikacji, od powtarzania poszczególnych leksemów, przez ustandaryzowane i utrwalone stałe schematy i kolokacje, rytualizacje, polityczne frazeologizmy, aż po multiplikację całych motywów w oparciu o pola synonimiczne.

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:Journal of the History of Philosophy 41.1 (2003) 134-135 [Access article in PDF] Allen Speight. Hegel, Literature and the Problem of Agency. New York: Cambridge University Press, 2001. Pp. xii + 154. Cloth, $54.95. Paper, $18.95. Hegel's notorious use of literary references in his Phenomenology of Spirit has been a source of numerous interpretive difficulties, sparking disagreements not only about the actual referents of Hegel's literary allusions, but also—and (...) more importantly—about the meaning and purpose of such allusions. In this insightful, highly readable new book, Allen Speight challenges the stale orthodoxies that have pitted the Phenomenology's systematic/philosophical readers against its literary/historical ones, and offers an innovative interpretation that takes seriously the work's literary structure and allusions, while also giving due consideration to its systematic philosophical aims. Combining the rich sensibility of a literary mind with the careful rigor of a philosophical mind, Speight deftly shows how Hegel's Phenomenology is a work whose very aim, in part, is to transcend the traditional, but often limiting, dichotomy between philosophy and literature.As Speight explains it, the general purpose of this book is to make "a contribution to understanding the philosophical project of the Phenomenology and why that project requires Hegel's appropriation of literary works and forms as it does" (9-10). The book's philosophical point of departure is the critical mass of recent scholarship that sees Hegel's epistemological task in the Phenomenology as essentially Sellarsian in its critique of the "Myth of the Given." For Speight, the Hegelian critique of the myth of the given implies that all knowledge claims are essentially corrigible and socially mediated, and this implies—in turn—that any attempt to draw rigid lines of demarcation between a purely "systematic" and a purely "historical" or "anthropological" approach to philosophy and its problems must ultimately fail. From this interpretive vantage point, Speight holds, a strong case can be made for the essentially literary character of Hegel's Phenomenology, and the essentially philosophical purpose of his literary allusions. As Speight is careful to acknowledge, his own distinctive approach to the Phenomenology is not meant to rule out other, divergent emphases or interpretations, but only to provide "a way of better understanding the role that literature plays within the philosophical enterprise of the work as a whole" (18).Speight begins to deliver the details of his promised "better way" by investigating what he calls the "literary turn" or the seemingly sudden "eruption of the literary" that starts to motivate the Phenomenology's transition from the section on "Reason" to the section on "Spirit." For Speight, the shapes of Active Reason that are crucial in this transition begin to raise a new set of problems concerning human agency. Furthermore, it is not at all a coincidence that Hegel's heightened concern with agency at this juncture of the Phenomenology [End Page 134] is accompanied by an unmistakable burst of literary references. Rather, it is an indicator of Hegel's careful, deliberate, and self-conscious strategy of using literature to make a philosophical point about agency, since it is literature—according to Speight's Hegel—that gives us privileged access to the philosophical problems of agency and their potential resolution.For Speight, Hegel's use of tragedy gives us special insight into the retrospectivity of all human action; his use of comedy points to the theatricality (or what we might call the socially mediated expressivity) of all human action; and his use of the romantic novel points to the necessity (and eventually opens up the possibility) of the forgiveness implied by all human action. While Hegel had already made use of both tragedy and comedy in the Reason section of the Phenomenology, it is only in the Spirit section, Speight argues, that these literary-philosophical shapes are taken up (e.g., in Antigone and Rameau's Nephew) in a historically self-conscious way that can lead (via the "beautiful soul" novel) to the possibility of forgiveness and thereby instigate the transition to the Religion section.Speight's "better way... (shrink)