K. Lüscher, M. Sánchez, A. Klimczuk, Generations, intergenerational relationships, generational policy: A multilingual compendium, 12 languages, Universität Konstanz, Konstanz 2016, 300pp.

Polskie miasta wobec starości i starzenia siȩ Andrzej Klimczuk Magazyn Miasta:15--17 (2013) .

Attitudes towards elder people in society depend on the pace of its technological and economical development. Fast changes not only encourage discrimination on the ground of age but also blur the perception of both individual and collective benefits from the extension of life length. This article emphasizes the necessity of finding new ideas of elders’ active social participation. Furthermore it points out the conceptions of creating city areas that favor development and integration of all age groups. It underlines the significance (...) of older generations in process of sustaining cultural continuity in information and knowledge societies by contrasting those ideas with the wisdom society project. ** Ocena obecności ludzi starych w społeczeństwie zależy od tempa rozwoju technologicznego i gospodarczego. Szybkie zmiany sprzyjaj¸a} dyskryminacji ze wzglȩdu na wiek oraz przyczyniaj¸a} siȩ do niedostrzegania jednostkowych i zbiorowych korzyści płyn¸a}cych ze wzrostu długości życia ludzkiego. Artykuł zwraca uwagȩ na niezbȩdność poszukiwania pomysłów aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu społecznym, jak też przybliża koncepcjȩ kreowania przestrzeni miejskich sprzyjaj¸a}cych rozwojowi i integracji wszystkich grup wiekowych. Praca podkreśla znaczenie starszego pokolenia w procesie utrzymania ci¸agłości kulturowej w społeczeństwach informacyjnych i społeczeństwach wiedzy poprzez przeciwstawienie tych idei projektowi społeczeństwa m¸adrości. (shrink)

Autorka rozważa relacje między wartościami, szczególnie moralnymi, a dziełem muzycznym. Przedstawiając najpierw rozumienie wartości w filozofii Romana Ingardena, a następnie przywołując przykładowe sformułowania moralizmu w odniesieniu do muzyki (autorstwa Rogera Scrutona, Platona i Petera Kivy’ego), autorka pyta, czy możemy uważać dzieło muzyczne za nośnik wartości moralnych. Następnie badając, w jaki inny sposób dzieło muzyczne może być związane z wartościami moralnymi, autorka dochodzi do wniosku, że relacje między wartościami moralnymi a dziełem muzycznym należą do stosunków subtelnych i być może (...) tym, co zawdzięczamy dziełom muzycznym jest umiejętność słuchania. (shrink)

W artykule rozważane są rozmaite semantyczne i symboliczne relacje, w jakich ujmuje się przyrodę na gruncie filozofii, kosmologii i estetyki indyjskiej. Punktem wyjścia jest charakterystyka wewnętrznej dynamiki przyrody, w którą wpisane jest nieustanne zderzanie się biegunowych jakości. Przedstawione są m.in. wedyjskie kosmogoniczne rozważania, konstatujące samorodność i substancjalną jednorodność cyklicznej natury, oraz pięć reprezentatywnych filozoficznych koncepcji przyrody. Autorka podkreśla także swoistą współzależność pomiędzy afirmowaną wizją przyrody a kulturowymi reprezentacjami natury ludzkiej.

Sztuczna inteligencja pojawiła się jako dziedzina badawcza ponad 60 lat temu. Po spektakularnych sukcesach na początku jej istnienia oczekiwano pojawienia się maszyn myślących w ciągu kilku lat. Prognoza ta zupełnie się nie sprawdziła. Nie dość, że maszyny myślącej dotąd nie zbudowano, to nie ma zgodności wśród naukowców czym taka maszyna miałaby się charakteryzować ani nawet czy warto ją w ogóle budować. W artykule tym postaramy się prześledzić dyskusję metodologiczną towarzyszącą sztucznej inteligencji od początku jej istnienia i określić relację między sztuczną (...) inteligencją a kognitywistyką. (shrink)

Referat wskazuje na trudną do ukazania w pełni relację między wykonawcą muzyki wokalnej a jego ciałem. Autorka sugeruje, że różnice w traktowaniu (nazywaniu, określaniu i ukazywaniu) roli ciała w tej relacji wynikają z kulturowych nawyków. Z łatwości bądź trudności w odwoływaniu się do ciała jako ważnego elementu ekspresji, produkcji i ugruntowania twórczości artystycznej w tym twórczości muzycznej. Odwołując się do trzech tradycji wokalnych, do wokalizy, improwizacji i zabawy muzycznej, w których ciało traktowane było zawsze jako element tworzenia muzyki, czy to (...) poprzez instrumentalne potraktowanie ciała (np. jako elementu rezonującego) czy poprzez oparcie się na cielesnym ugruntowaniu dźwięku w postawie, w wykorzystaniu rąk i tradycyjnych rezonatorów piersiowego i głowowego w tradycji śpiewu operowego, autorka porównuje różny sposób odkrywania i zakrywania roli i znaczenia ciała. Analiza przykładów pochodzących z różnych tradycji i stylów muzycznych wskazuje na niezwykle silne cielesne osadzenie śpiewu. Różnica polega tutaj na uwidocznieniu tego osadzenia. Zależności pomiędzy wykonywaniem muzyki wokalnej a przygotowaniem i odpowiednim wykorzystaniem ciała są bardziej widoczne np. w tradycji afrykańskiej czy kanadyjskich Inuit, a zdecydowanie zakrywane (tj. np. czynione sprawą „techniki” i przygotowania wykonawcy) w europejskiej tradycji artystycznej śpiewu operowego. (shrink)

Zmiany dokonujące się w języku na przestrzeni dziejów są wynikiem zmian w rzeczywistości pozajęzykowej. Nowe elementy leksyki są m. in. efektem procesu zapożyczenia z innych języków. Słowa te w momencie przejmowania ich przez inny język tracą swe wszelkie pierwotne powiązania z innymi leksemami, które miały w języku, z jakiego zostały przejęte, i wchodzą w nowe relacje semantyczne z istniejącymi już w danym poiu wyrazowym słowami, stając się jego nieodłącznym elementem. W procesie asymilacji na płaszczyźnie semantycznej wchodzą one w nowe (...) dla siebie relacje paradygmatyczne i syntagmatyczne, wpływając znacząco na strukturę danego pola wyrazowego i przyczyniając się do zmian w jego obrębie. Zapożyczone z innego języka wyrazy mogą ze względu na swe znaczenie stać się w danych polach elementami dominującymi lub też pojawić się w nowym otoczeniu leksykalnym obok rodzimych synonimów. Jedynie użytkownik języka, przy uwzględnieniu kontekstu językowego i sytuacyjnego, decyduje o ich użyciu. (shrink)

The author poses a question: which of the two fundamental, constitutional values – common good or human dignity – can be considered to be the cornerstone, the unifying value in the Constitution of the Republic of Poland from 1997. The paper shows the crucial reasons for accepting each of these values as primary and also presents the underlying relationships between these values . The prominence of a given value for defining the aim of the constitution and the legal order based (...) on it was accepted as the most important aspect for determining the order of primacy. In respect of the direct aims of activities of public authorities and more broadly – of the aims of subjects whose activities are defined by the constitution – the primary value should be common good understood as certain social conditions of life which support human development. It defines the space in which other constitutional values, also human dignity, are integrated. Human dignity, however, the primary value defining human being, gives the reason why human development is a first and autonomous aim of the constitutional order. In this respect dignity has priority before common good. -/- Autor stawia pytanie o to, którą z fundamentalnych wartości konstytucyjnych – dobro wspólne czy godność człowieka – można uznać za wartość pierwszą i stanowiącą podstawę spójności aksjologicznej Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Wskazane są zasadnicze racje przemawiające za uznaniem każdej z tych wartości za wartość pierwszą i identyfikowane są zasadnicze relacje zachodzące między tymi wartościami. Za aspekt najistotniejszy dla ustalenia pierwszeństwa którejś z tych wartości uznana jest doniosłość danej wartości dla określenia celu konstytucji i opartego na niej porządku prawnego. Z punktu widzenia bezpośredniego celu działań władzy publicznej i szerzej – podmiotów, których działanie wyznaczone jest porządkiem konstytucyjnym, wartością tą jest dobro wspólne wyznaczające przestrzeń, w której integrowane są inne wartości konstytucyjne, z godnością włącznie. Dobro wspólne jest celem porządku konstytucyjnego ze względu na godność człowieka, która czyni jego rozwój pierwszym i szczególnym – autotelicznym dobrem. W tej perspektywie godność ma pierwszeństwo przed dobrem wspólnym. (shrink)

Idee ontologii formalnej zawdzieczamy filozofowi Edmundowi Husserlowi, który w Badaniach logicznych dokonał rozróznienia na logike formalna i formalna ontologie. Przedmiotem pierwszej sa wzajemne zwiazki pomiedzy prawdami (lub znaczeniami zdan w ogólnosci) relacje wynikania, niesprzecznosc, dowód i obowiazywalnosc. Przedmiotem drugiej sa natomiast wzajemne zwiazki pomiedzy rzeczami przedmiotami i własnosciami, czesciami i całosciami, relacjami i kolektywami. Tak jak logika formalna zajmuje sie własnosciami wynikania, które sa formalne w tym sensie, ze stosuja sie do poszczególnych przypadków wynikania jedynie ze wzgledu na ich (...) forme, tak ontologia formalna zajmuje sie własnosciami przedmiotów, które sa formalne w tym sensie, ze ich przykładami, co do zasady, moga byc przedmioty wszystkich materialnych sfer czy dziedzin rzeczywistosci. (shrink)

Praktykowanie teorii. Koncepty wczesnych prac Daniela Libeskinda jako wzorce realnej architektury Treści wczesnych prac Libeskinda, w tym zwłaszcza idee zawarte w cyklach rysunków pod nazwą Micromegas: The Architecture of End Space (1979) i Chamber Works: Architectural Meditations on the Themes from Heraclitus (1983) oraz trzy maszyny określone jako Three Lessons in Architecture (1985) w decydujący sposób wpłynęły na wszystkie późniejsze realizacje architekta. Prace te w dużym zakresie zmieniły zasady oddzielania teorii od praktyki budowlanej, w tym tak- że odgraniczania architektury od (...) literatury czy filozofii. Już Micromegas były polemiką z traktowaniem rysunku architektonicznego wyłącznie jako utylitarnego narzędzia w procesie stwarzania budowli i postawiły na uczynienie z tej techniki pełnoprawnej postaci realnej architektury. Chamber Works w jeszcze większym stopniu niż prace z serii Micromegas akcentowały samodzielność rysunku i jego odrębność od wszelkiej rzeczywistości czy zewnętrznych źródeł treści. Maszyny połączone w Three Lessons in Architecture streszczały dokonania dawnych epok historii sztuki budowania. Reading Machine opowiadała o rzemieślniczych początkach, Memory Machine o intelektualizmie okresu nowożytnego, Writing Machine zaś o współczesnym okresie mechanizacji pamięci i kreacji. Zadaniem maszyn była metafizyczna refleksja nad głównymi założeniami i mitami architektury, a zarazem przeniesienie tej refleksji na poziom doświadczenia zmysłowego. W berlińskim Jüdisches Museum wymyślone liternictwo architektoniczne połączyło się z narracją na temat zagłady żydowskich mieszkańców miasta. Libeskind wykreował nie tyle budowlę,ile literacką relację o zbrodni przełamującej historię ludzkość. (shrink)

Współcześnie rośnie znaczenie badań interdyscyplinarnych oraz z zakresu zróżnicowania kulturowego, wielokulturowości i współpracy międzykulturowej. Istotne jest także uwzględnianie globalnych procesów zmian związanych z upowszechnianiem cyfrowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Jedną z teorii mających podstawowe znaczenie w tym obszarze badań jest koncepcja autorstwa E. Sapira i B.L. Whorfa. Celem artykułu jest przybliżenie aktualności sporu naukowego dotyczącego poglądów tych autorów na relacje pomiędzy językiem a poznaniem. Opracowanie opiera się na krytycznej analizie literatury przedmiotu. W podsumowaniu wskazane zostały główne wnioski i rekomendacje (...) co do dalszych kierunków badań. ** Nowadays is growing importance of interdisciplinary research and in the field of cultural diversity, multiculturalism and intercultural cooperation. It is important also to take into account the global processes of changes associated with the dissemination of digital information and communication technologies. One of the theories which are essential in this area of research is the concept by E. Sapir and B.L. Whorf. The purpose of the article is to introduce into a current condition of scientific dispute concerning the views of these authors on the relationship between language and cognition. Paper is based on a critical analysis of the literature. In conclusion, the main findings and recommendations for further research were identified. (shrink)

Celem opracowania jest dookreślenie tego, czym jest prywatność. Interesuje mnie prywatność w aspekcie nor¬matywnym, jako coś, co uważamy za nasze dobro; coś, czego się domagamy, co jest naszym prawem, i to nie tylko w sensie moralnym, ale także chronionym prawem pozytywnym. Prywatność jest czymś relacyjnym, i to przynajmniej w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze, konstytuowana jest poprzez relację oddzielenia od czegoś - państwa, zakładu pracy (pracodawcy), rozmaitych instytucji. Po drugie, to, co prywatne z punktu widzenia jednych relacji - np. relacji jednostki (...) do państwa, do sprawowanych urzędów - nie musi być prywatne z punktu widzenia pracy zawodowej. Prywatność nie jest oparta na prostej opozycji pomiędzy tym, co społeczne, grupowe, a tym, co osobiste, indywidualne; podmiotem prywatności może być podmiot zbiorowy i nie wobec każdej grupy społecznej można się sensownie domagać prywatności. Prywatność pozwala w pełni dysponować tym, co „moje”. Sfera prywatna daje szczególne możliwości realizacji moich własnych celów, uzyskuję przestrzeń indywidualizacji, realizacji siebie jako niepowtarzalnej jednostki, której też sam jestem autorem. W sferze prywatnej podmioty stają się też podmiotami tworzącymi przestrzeń normatywną, uznając reguły rozpoznawane jako wyraz tego, co naturalne, zastane, i tworząc lub współtworząc z innymi uczestnikami tej sfery własne reguły, realizując przez to istotny wymiar autonomii osoby. Prywatność daje wreszcie przestrzeń dla rozwoju relacji ściśle osobowych, opartych na wyłączności tego, co między osobami się rozgrywa. Mając na uwadze zbieżność dążenia do ograniczania prywatności z wprowadzaniem elementów totalitarnych, można także zauważyć, że ochrona prywatności nie tylko chroni jednostki, ale i potrzebna jest sferze publicznej jako jeden ze środków przeciwko wadom rozwiązań totalitarnych. (shrink)

Myśl fryburskiego filozofa religii, Bernharda Weltego, wielokrotnie dotykała zagadnienia nicości. Artykuł prezentuje funkcje, jaką Welte przypisał idei nicości w kontekście doświadczenia konstytutywnego, wyznaczającego podstawową charakterystykę ludzkiej egzystencji. Doświadczenie konstytutywne pociąga za sobą przenikanie się czyjejś skończoności z nieskończonością. Ta pierwsza wyraża się w byciu świadomym własnej śmiertelności i winy, ta druga w aktywności ludzkiego ducha, szczególnie w odczuwaniu obowiązku. Bycie człowieka sytuuje się między tymi przeciwstawnymi siłami, poszukuje sensu swojej egzystencji. Jednocześnie stwarza ono różne relacje, jakie mogą między nimi (...) zachodzić. Ich porządek może prowadzić do afirmacji bądź negacji czyjejś egzystencji. Jeżeli dodamy do owych relacji doświadczenie nicości (wraz z jej specyfiką), to tworzą one razem akt wyboru między afirmacją a negacja bardziej przypominający ostateczny wybór między nadzieją a rozpaczą. (shrink)

Niepełnosprawność jest jedn¸a} z cech różnicuj¸a}cych jednostki i grupy we współczesnych społeczeństwach. Osoby o ograniczonej sprawności fizycznej, poznawczej i psychicznej s¸a} szczególnie narażone na dyskryminacjȩ oraz wykluczenie społeczne, gospodarcze i polityczne. Co istotne kwestia socjalna osób niepełnosprawnych na pocz¸a}tku XXI wieku zmienia siȩ wchodz¸ac w relacjȩ z procesem starzenia siȩ ludności. Artykuł ma na celu przybliżenie wybranych teoretycznych koncepcji działań na rzecz poprawy wizerunku niepełnosprawności i ograniczania barier doświadczanych przez osoby niepełnosprawne w dostȩpie do różnego rodzaju zasobów, przestrzeni i szans. (...) Krytyczna analiza literatury przedmiotu obejmuje wskazanie cech koncepcji polityki aktywizacji oraz zasad i celów polityki społecznej w holistycznym paradygmacie normalizacji. Podsumowanie zawiera możliwe dalsze kierunki badań i analiz. ** Disability is one of the features that differentiate individuals and groups in modern societies. People with reduced physical, cognitive and psychological efficiency are particularly exposed to discrimination and social, economic and political exclusion. What’s important social issue of people with disabilities in the early 21st century changes by entering into a relationship with the ageing of the population. Article aims to introduce some theoretical concepts efforts to improve the image of disability and reduce the barriers faced by persons with disabilities in access to different kinds of resources, spaces and opportunities. A critical analysis of the literature includes: description of the concept of activation policy as well as principles and objectives of social policy in a holistic paradigm of normalization. This summary contains possible future directions of research and analysis. (shrink)

Telewizja określana jest jako najważniejszy środek masowego przekazu a zarazem najważniejszy wynalazek XX w., który - według socjologów - zrewolucjonizował m.in. nasz styl życia oraz sposób percepcji informacji a jednocześnie ma ogromne możliwości kształtowania naszych poglądów i opinii. Powstanie telewizji nie jest związane - jak mogłoby się to wydawać - z okresem powojennym, lecz jest wynalazkiem, dla którego przesłanki technologiczne zostały stworzone już w połowie XIX w. Szersze znaczenie zdobyła ona jednak dopiero w latach trzydziestych w Niemczech jako potencjalny instrument (...) propagandy faszystów. W roku 1935 rozpoczęto po raz pierwszy nadawanie regularnego programu telewizyjnego, a w następnym przeprowadzono pierwszą relację telewizyjną z Olimpiady Sportowej w Berlinie. W okresie powojennym początki telewizji w Niemczech datują się na rok 1954, kiedy otwarto pierwszą publiczną stację telewizyjną pod nazwą ARD. W roku 1963 utworzono drugą publiczną stację telewizyjną ZDF. Powołaniu tej stacji towarzyszyły burzliwe dyskusje społeczne i polityczne. Po pierwszym okresie ostrej konkurencji obie stacje telewizyjne rozpoczęły współpracę między sobą i to zarówno na płaszczyźnie programowej, jak i produkcyjnej. Kolejnym wielkim krokiem w rozwoju telewizji było utworzenie sieci prywatnych stacji radiowych i telewizyjnych. Ich powstanie było możliwe dzięki nowej technologii przekaźnikowej, tzn. techniki satelitarnej oraz odpowiednim regulacjom prawnym. Pierwszym takim programem była - istniejąca zresztą do dzisiaj - stacja SAT 1, która rozpoczęła nadawanie swojego programu w styczniu 1995 r. Po niej powstały lawinowo następne, takie jak: RTL plus, PRO 7, Tele 5, VOX, VIVA i wiele innych. Socjologowie kultury i kulturoznawcy podkreślają, że telewizja ma ogromne możliwości przekazywania widzom informacji przede wszystkim z zakresu szeroko rozumianej kultury. Zastępuje kino, koncert i teatr. Jest oczywiście rzeczą dyskusyjną i otwartą rozpatrywanie jakości artystycznej poszczególnych programów, jednak niezmienny jest fakt, że głównym źródłem naszych informacji przede wszystkim politycznych, społecznych, ale także i kulturalnych jest telewizja. Specjaliści przewidują dalszy jej intensywny rozwój w XXI w. i to zarówno na płaszczyźnie technologicznej, jak i też programowej. (shrink)

Rozprawa podkreśla związek między językową argumentacją a logiką. Argumentacja językowa jest systemem językowym, który stosuje znaczenie wyrażeń ujętych w zdania do zarysowania pełnego znaczenia zdań, w nich bowiem konstytuują się zależności między wyrażeniami. Rzeczywiście, to powiązanie między wyrażeniami wzmacnia całościowe znaczenie począwszy od samych podstaw struktury zdania w logicznym powiązaniu idei. W nim znajduje się relacja między słowami a umysłem, zależna od logiki powiązanych ze sobą wypowiedzi. Aby podkreślić znaczenie przedstawionego wyżej sposobu myślenia, autorka zwraca się ku teorii wczesnej gramatyki (...) arabskiej, ogniskującej się raczej wokół analogii niż anomalii. Nastawienie w systemie na analogię opiera się na podstawowej teorii, która implikuje wspomnianą wyżej relację, choć niektóre współczesne ujęcia odrzucają tę interpretację. W podsumowaniu swojej analizy, autorka uwzględnia podobne teorie gramatyki łacińskiej, które wykazują nastawienie logiczne, będące następstwem powiązania językowej argumentacji z logiką. Konkludując, autorka stwierdza, iż powiązanie słów i logiki okazuje się pojęciem uniwersalnym. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie i analiza kształtowania się pojęcia woli w starożytnej filozofii pogańskiej. W kontekście poglądów Sokratesa, Platona i Arystotelesa autor przedstawia wiele greckich intuicji dotyczących psychologii aktów moralnych i ludzkiego działania. Po pierwsze artykuł przedstawia doktrynę intelektualizmu etycznego, przypisywaną Sokratesowi, według której kognitywne elementy są głównym motywem naszych działań. Z tego powodu trudno znaleźć pojęcie wolnej woli w sokratejskiej antropologii. Po drugie artykuł prezentuje interpretację platońskiej antropologii, według której sferę thymos można nazwać proto-wolą. Ostatecznie autor ukazuje, jak trudno (...) jest znaleźć pojęcie woli w arystotelesowskiej etyce i antropologii, pomimo że Arystoteles bardzo szczegółowo wyjaśniał relacje między przekonaniami, pragnieniami i działaniem. Ani pro- airesis, ani boulesis nie mogą pełnić funkcji woli, szczególnie gdy wola ma być władzą, która pragnie, może wybierać ijest samodeterminującą się władzą. (shrink)