Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu. Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych. ** The study is illustrative and theoretical in nature, as it was based on a review of the available literature on the subject. The publication is addressed (...) to both scholars and students dealing with the subjects of population ageing, old age, and older adults, as well as to a growing group of practitioners interested in these issues, including politicians and decision-makers as well as representatives of public services, the media, and non-governmental organizations. (shrink)

Artykuł zwraca uwagę na powiązania procesu starzenia się społeczeństwa z kształtowaniem zmian organizacyjnych zachodzących w miejskich instytucjach kulturalnych i artystycznych w zakresie świadczenia usług dla osób starszych. Przybliżone zostają główne cechy zachodzących na początku XXI wieku przemian pracy i czasu wolnego oraz zjawiska kreatywnej gospodarki wraz z nową stratyfikacją społeczną i nowymi czynnikami rozwojowymi. Zarysowany został także paradygmat kreatywnego starzenia się, korzyści i bariery budowania kapitału kreatywnego seniorów oraz zagraniczne i krajowe przykłady wykorzystywanych na tym polu rozwiązań a zarazem obszarów (...) dalszych badań. ** Article draws attention to the relationship of ageing process and evolution of the organizational changes in cultural and artistic institutions in cities that are connected to provision of services for older people. Study shows main features of work and leisure time transformation at the beginning of the XXI century and the phenomenon of creative economy with new social stratification and development factors. It also describes creative ageing paradigm, benefits and barriers of building a senior creative capital, foreign and domestic examples of solutions used in this field which are also areas for further research. ** A. Klimczuk, Kreatywne starzenie się. Przykłady zagranicznych i polskich zaleceń i praktyk (Creative ageing. Examples of foreign and Polish recommendations and practices), [in:] A. Zawada, Ł. Tomczyk (eds.), Seniorzy w środowisku lokalnym (badania empiryczne i przykłady dobrych praktyk), Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2013, p. 24-46. -/- . (shrink)

Niektórzy ludzie twierdzą, że przemysły kreatywne mają niewiele wspólnego ze starzeniem się i starością. Słowa kreatywność i twórczość są coraz częściej stosowane niemal jako synonimy cech ludzi młodych i młodości jako etapu życia.

Artykuł przedstawia koncepcję tzw. srebrnej gospodarki jako systemu gospodarczego związanego ze starzeniem się populacji, którego rozwój ma cechy idei polityki publicznej. Opracowanie w pierwszej kolejności przybliża dyskurs i etapy procesu konstruowania tego systemu przez międzynarodowych i krajowych aktorów polityki publicznej wobec starzenia się ludności. Następnie przeprowadzono krytyczną analizę wymiarów i obszarów wdrażania i rozwoju koncepcji srebrnej gospodarki oraz przegląd jej zewnętrznych i wewnętrznych ograniczeń. Podsumowanie zawiera propozycje dalszych kierunków badań.

Starzenie siȩ społeczeństw stanowi wyzwanie, które wymaga opracowywania i wdrażania horyzontalnej polityki społecznej. Polityka ta powinna uwzglȩdniać zróżnicowanie osób starszych oraz odmienność działań skierowanych do osób starszych i na wizerunek starości. Złożoność negatywnych konsekwencji starzenia siȩ sprawia, iż kluczowe jest zwiȩkszenie współpracy podmiotów publicznych, komercyjnych, pozarz¸adowych i nieformalnych na wszystkich poziomach organizacji polityki społecznej. Opracowanie ma na celu przybliżenie modeli wielosektorowej polityki społecznej oraz podkreślenie możliwości integracji usług społecznych. Artykuł wskazuje na szanse i zagrożenia dla integracji usług ze szczególnym (...) uwzglȩdnieniem zagadnień srebrnej gospodarki, wykluczenia cyfrowego i robotycznego. W podsumowaniu wskazano na możliwości rozwoju innowacji społecznych oraz kierunki dalszych badań. ** Ageing is a challenge that requires development and implementation of the horizontal social policy. This policy should take into account diversity of older adults and division of interventions aimed at this population and on the image of old age. Complexity of the negative consequences of ageing shows that there is a need to enhance cooperation between the public sector, the commercial sector, the NGO sector, and the informal sector at all levels of social policy social policy. The article discusses models of the multisectoral social policy and possibilities of integrating social services. Conclusions include directions for further research and social innovation. (shrink)

Civic non-participation in public life is one of the most important problems in contemporary Poland. This phenomenon makes all generations equal and it requires breaking of the barriers in intergenerational integration. Presented study shows that the aspiration for coherence and stability of the system may be based on the taking advantage by using benefits of age difference in society. Article indicates dimensions and levels in seeking quality solutions for the integration in conditions of shaping social dispersion space order. It also (...) contains types of different approaches to the integration barriers related with process of aging society and discrimination based on age phenomenon. ** Obywatelskie nieuczestnictwo w życiu publicznym należy do najważniejszych problemów współczesnej Polski. Zjawisko to czyni wszystkie pokolenia równymi a przeciwstawienie się mu wymaga przełamania barier integracji międzypokoleniowej. Niniejsze opracowanie wskazuje, iż dążenie do spójności i stabilności systemu może opierać się na wykorzystaniu korzyści z różnicy wieku członków społeczeństwa. Wskazane zostały wymiary i poziomy poszukiwania rozwiązań jakościowych na rzecz integracji w warunkach kształtowania się w przestrzeni społecznej ładu rozproszonego oraz typy barier integracji międzypokoleniowej związane z procesem starzenia się społeczeństw i zjawiskiem dyskryminacji ze względu na wiek. -/- . (shrink)

Wybrane koncepcje polityki społecznej związane ze starzeniem siȩ ludności .

"Kapitał społeczny ludzi starych na przykładzie mieszkańców miasta Białystok" to książka oparta na analizach teoretycznych i empirycznych, która przedstawia problem diagnozowania i używania kapitału społecznego ludzi starych w procesach rozwoju lokalnego i regionalnego. Kwestia ta jest istotna ze względu na zagrożenia i wyzwania związane z procesem szybkiego starzenia się społeczeństwa polskiego na początku XXI wieku. Opracowanie stanowi próbę sformułowania odpowiedzi na pytania: jaki jest stan kapitału społecznego ludzi starych mieszkających w Białymstoku, jakim ulega przemianom i jakie jest jego zróżnicowanie? Ludzie (...) starzy są tu postrzegani jako kategoria społeczna, czyli zbiór osób podobnych do siebie pod względem społecznie istotnych cech (takich jak wiek, posiadane role społeczne i świadomość korzystania ze świadczeń społecznych), którzy są świadomi tego podobieństwa i swojej odrębności od innych. Przyjmuje się ponadto, iż osoby takie przekroczyły 60. rok życia. Zakłada się też, że w zasobach ludzkich skumulowany jest kapitał ludzki, społeczny i kulturowy. Kapitał społeczny jest tu ujmowany szeroko jako potencjał współdziałania osadzony w powiązaniach międzyludzkich i normach społecznych, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom. W części teoretycznej przedstawiono informacje o starości jako etapie w życiu jednostki, wyjaśniono pojęcie ludzi starych, omówiono społeczne teorie starzenia się, historyczne czynniki oddziaływające na położenie kategorii społecznej ludzi starych, zmiany ich miejsca w społeczeństwie polskim w trakcie transformacji ustrojowej i na początku XXI wieku, możliwe konsekwencje wzrostu długości życia w warunkach demokracji i kapitalizmu oraz charakterystykę problemu starzenia się ludności Białegostoku jako miasta pogranicza. Zaprezentowano też różnorodne koncepcje kapitału społecznego, sfery jego oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy, jego stan w Polsce oraz wytyczne do strategicznego budowania jego zasobów. Przybliżono również wybrane informacje o aktywności ludzi starych w życiu publicznym, społecznym i gospodarczym jako kluczowych cechach ich kapitału społecznego. Porządkując różne stanowiska teoretyczne, wyniki badań i dane statystyczne, dążono do powiązania wielu rozproszonych źródeł w przekonaniu, iż jest to istotne w celu określenia i zagospodarowania zasobów kapitału społecznego seniorów, jak również niwelacji opóźnienia polskiej socjologii w zakresie badań nad ludźmi starymi. Pomimo, iż za podstawową perspektywę teoretyczną publikacji uznana została koncepcja kapitału P. Bourdieu, autor bierze również pod uwagę propozycje badawcze J.S. Colemana, R.D. Putnama, F. Fukuyamy, A. Giddensa, P. Sztompki i A. Sadowskiego. Drugi rozdział zawiera określenie ram metodologicznych badań przeprowadzonych na potrzeby tej publikacji. Omówiono przyjęte założenia badawcze oraz przybliżono sposób i przebieg realizacji badań. Przede wszystkim zdecydowano się na korzystanie z metody jakościowej i zastosowanie techniki wywiadu swobodnego ukierunkowanego. Uznano, iż podmiotowy kontakt z ludźmi starymi umożliwi dokładniejsze rozpoznanie kontekstu, w którym znajdują się zasoby ich kapitału społecznego. Jest to ważne, gdyż przenoszenie na rodzimy grunt opracowanych za granicą interpretacji działań ludzi starych i rozwiązań aktywizujących, może okazać się nieskuteczne lub wywołać negatywne efekty zewnętrzne. Ponadto w literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na niedostatek badań gerontologicznych zgodnych z paradygmatem interpretatywnym. Badaniu poddano 26 respondentów w wieku od 60 do 89 lat żyjących w mieście Białystok związanych z jedną z dwóch różnych instytucji: Domem Pomocy Społecznej i Uniwersytetem Trzeciego Wieku. Poprzez porównywanie osób znajdujących się na dwóch biegunach aktywności społecznej możliwe było dostrzeżenie podobieństw i różnic w ich wyposażeniu kapitałowym, a zarazem w osiągniętych w ciągu życia pozycjach w strukturze klasowej i zasobach służących pomyślnej starości6. W trzecim rozdziale przedstawiona została część wyników analiz empirycznych. Przybliżono tu sposób, w jaki ludzie starzy myślą o podobnych sobie przodkach i osobach współczesnych, a także czynniki, w zależności od których zmienia się ich pozycja społeczna w mieście oraz problemy społeczne, jakie uznają za najważniejsze dla ludzi starych. Analizie poddano opinie o ich czasie wolnym, szansach i barierach aktywności ekonomicznej. Wyróżniono typy kapitału społecznego ludzi starych w zależności od instytucji, z którymi są związani oraz podejścia do postrzegania i wykorzystywania zróżnicowania wewnętrznego seniorów. Omówiono wizerunek seniorów w środkach masowego przekazu. Publikacja nie zawiera ścisłego zakończenia. W ostatnim rozdziale wskazano jedynie na główne wnioski płynące z badań oraz na potencjalne dalsze kierunki analiz. Uzupełnienie tego podejścia stanowią zamieszczone w aneksie zestawienia oddolnych technik budowania kapitału społecznego oraz podstawowych cech Miast Przyjaznych Starszemu Wiekowi. Z opracowania tego z pewnością będą mogli skorzystać nie tylko naukowcy zajmujący się tematyką ludzi starych, ale i pracownicy socjalni, politycy, pracodawcy, przedstawiciele mediów i organizacji pozarządowych oraz obywatele Białegostoku i innych miast. ** "Social Capital of Old People on the Example of Bialystok Residents" is a book based on theoretical and empirical study, which presents an issue of diagnosing and using of old people social capital in the local and regional development processes. This issue is significant because of the threats and challenges associated with process of rapid ageing of Polish society at the beginning of 21st century. Publication, in particular, is an attempt to give answers to the following questions: what is the state of old people social capital in Bialystok, what transformations it undergoes and how is it differentiated? In this study old people are viewed as a social category, which is a set of people similar to each other in terms of socially significant features (such as age, possessed social roles and awareness of received social benefits), who are aware of these similarities and differences between each other. Moreover, it is assumed, that such persons exceeded the 60 years of age. It is also assumed that human, social and cultural capital is accumulated in the human resources. Social capital is recognized here broadly as a potential for collaboration embedded in interpersonal relationships and social norms that may benefit individuals, groups and societies. The book consists of three chapters. The first, which is the theoretical part of work, includes information about: old age as a stage of individual life and explanation of the old people notion. It discusses social theories of ageing, historical factors affecting on the social position of old people category, changes in their place in Polish society during the system transformation and in the early 21st century. It describes the possible consequences of increased life expectancy for democracy and capitalism - including the concepts of society for all ages, silver economy. It also features ageing population issue, as well as social policy towards the elderly and old age in Bialystok as the borderland city. A variety of social capital concepts were presented; the spheres of its influence on socio-economic development, its status in Poland and guidelines for strategic building of its resources. Selected information on the activity of old people in public, social and economic life as key features of their social capital was brought closer. Putting various theoretical positions, results of research and statistical data in order was aimed to link many dispersed sources considering that it is relevant to identify and develop seniors' social capital resources, as well as leveling the delay of Polish sociology research on the elderly. Fundamental theoretical perspective of publication is the concept of capital according to P. Bourdieu. However, the proposals of J.S. Coleman, R.D. Putnam, F. Fukuyama, A. Giddens, P. Sztompka and A. Sadowski were also used. The second chapter contains a methodological framework for the purposes of study. Research assumptions, method and course of implementation of studies were discussed. The study is based on the qualitative method and the application of in-depth interview techniques. It was considered that the personal contact with old people will be more accurate than other research techniques to identify the context in which they social capital resources can be found. It is important because the transfer of developed abroad activating solutions and interpretations of old people actions may be ineffective or have negative external effects in the Polish context. Moreover, in the Polish science literature attention is paid to scarcity of gerontological research in accordance with the interpretive paradigm. Study involved 26 respondents aged 60 to 89 years living in Bialystok associated with one of two different institutions: nursing home for the elderly and University of the Third Age. By comparing the persons on two extremes of social activity it was possible to see similarities and differences in their capital equipment, and also in achievements of the life positions in the class structure and resources aimed at successful ageing. The third chapter presents the empirical analysis of the research results. This part outlines the way in which old people think about their ancestors and contemporary people. It also shows factors according to changes in their social position in the city, social issues which they consider most important for old people, their opinions about leisure time, opportunities and barriers of economic activity and types of old people social capital depending on the institution with which they are associated. Approach to the perception and use of internal disparities of seniors were also discussed. The analysis additionally contains the evaluation of senior citizens image in the polish mass media. This publication does not contain a strict ending. It only identifies the main conclusions of the research and potential directions of future analysis. Above all, older people could improve their position not by demanding increases in social benefits from which major parts are often taken away by their family members, but by highlighting their human, social and cultural capital. It is necessary to create favorable conditions for social and professional life of old people and their cooperation with members of local communities. Important role in this regard is played by institutions implementing three tasks: stimulating senior citizens' desire to satisfy previously unrealized needs; creating relationships between them so that they can solve their own problems and work for the others; and providing legal, social and vocational guidance. Stimulating cooperation between existing public, commercial and non-governmental sector organizations may serve to achieve these goals. The dissemination of bottom-up techniques of social capital building and checklist of essential features of Age-friendly Cities may also be important. -/- . (shrink)

Jak upowszechniać innowacje dla starzejącego się społeczeństwa Andrzej Klimczuk Generacja 17:17 (2016) .

Polskie miasta wobec starości i starzenia siȩ Andrzej Klimczuk Magazyn Miasta:15--17 (2013) .

Wśród kluczowych wyzwań rozwojowych Polski na początku XXI wieku znajdują ograniczanie negatywnych efektów procesu starzenia się społeczeństwa oraz wzrost kapitału społecznego obywateli, ich umiejętności współpracy przy rozwiązywaniu problemów w różnych sferach życia społecznego i gospodarczego. Artykuł przybliża łączną analizę tych zagadnień w odniesieniu do kształtowania kapitału społecznego ludzi starych. Kolejno omówione zostają podstawowe pojęcia wykorzystywane w dyskursie o aktywizacji społecznej osób starszych, założenia kształtowania współczesnych wielopoziomowych polityk publicznych w tym zakresie oraz typologie przykładowych rozwiązań na rzecz budowy zasobów kapitału społecznego. (...) ** Among the key development challenges at the beginning of 21st century in Poland are reducing negative effects of an ageing population and increasing the social capital of citizens, their ability to work together to solve problems in various areas of social and economic development. Article brings analysis of these issues in relation to shaping older people social capital. Consecutively discussed are: the basic terms used in the discourse of social activation of the elderly, the assumptions of modern multi-level shaping of public policies in this area as well as typologies of sample solutions for building social capital resources. (shrink)

W kierunku solidarności pokoleń Andrzej Klimczuk Generacja 7:18--19 (2013) .

Kapitał społeczny osób starszych, czyli od seniorów dla seniorów .

Złożoność skutków starzenia się społeczeństw stanowi istotne wyzwanie na poziomie regionalnym i lokalnym. Działania adaptacyjne wymagają współpracy samorządów terytorialnych, podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych. Opracowanie przybliża: wymiary interwencji, typologię "regionów kurczących się" oraz dwie inicjatywy: regionów dla ludzi w każdym wieku (Regions for All Ages) i sieci srebrnej gospodarki regionów europejskich (SEN@ER - Silver Economy Network of European Regions). Wskazano także na dylematy tworzenia specjalnych strategii regionalnych i czynniki sprzyjające ich realizacji oraz bariery budowy srebrnych gospodarek. Dodatkowo, przedstawiono wnioski z (...) analizy wybranych strategii rozwoju regionalnego w Polsce. Podsumowanie określa możliwe kierunki dalszych badań. (shrink)