This work is just casual food for thought, trying to analyze the purpose of our existence. These are some of my thoughts, straight from my head to the pen. The article tries to contemplate the different possibilities that brought life on earth, or whether there is no reason at all?

Issues of nature conservation, and socio-cultural movement called ecologism, are vivid becouse of it’s many controvertions and actual validity in terms of sustainable development. This paper presents contemporary motives of preserving the nature, scientific ways of it’s realization, and chosen issues of so called „ecological spirituality”. Reflection on the abilities and perils of science and spirituality, with reference to philosophy and practical conservation activity, will be led. Finally, there will be an attemption to answer the question about relation between nature (...) preservation, science and ecological spirituality, and to define the spiritual condition and trends in contemporary ecologism. (shrink)

At the beginning of the XXI century, human societies are entering a period of "late modernity" characterized by new forms of trust and risk, untransparent social situations and economic, political and cultural globalization. These processes are associated with the presence of abstract systems that surround people and which require support of people with expertise in the fields which include transport, telecommunications, finance, security, media, energy. At the same time, it is noted that the expertise cult is born and specialists not (...) only meet the identified needs, but also produce new, thus contributing to the development of a culture of narcissism. Article aims to explain the characteristics of expert systems and cultural narcissism, experts role as a participant in social change, model types and kinds of experts with their arcane in to ontological and epistemological structures of the social world. I also highlight the problems associated with the suppression of restrictions in to the access of expertise knowledge. ** Wraz z początkiem XXI wieku społeczeństwa ludzkie wchodzą w okres „późnej nowoczesności” cechujący się nowymi formami zaufania i ryzyka, nieprzejrzystością sytuacji społecznych oraz postępującą globalizacją ekonomiczną, polityczną i kulturową. Procesy te wiążą się z obecnością systemów abstrakcyjnych, które otaczają ludzi i do funkcjonowania wymagają wsparcia osób z wiedzą specjalistyczną z zakresu m.in. transportu, telekomunikacji, finansów, bezpieczeństwa, mediów, energetyki. Jednocześnie zauważa się, iż rodzi się kult ekspertyzy a specjaliści nie tylko zaspokajają rozpoznane potrzeby, ale też wytwarzają nowe, przyczyniając się tym samym do rozwoju kultury narcyzmu. Artykuł ma na celu przybliżenie specyfiki systemów eksperckich i narcyzmu kulturowego, roli eksperta jako uczestnika przemian społecznych, modelowych typów ekspertów i rodzajów ich wtajemniczeń w struktury ontologiczne i epistemologiczne świata społecznego oraz zwrócenie uwagi na problemy związane ze znoszeniem ograniczeń dostępu do wiedzy specjalistycznej. -/- . (shrink)

Článek se věnuje srovnání podoby a vývoje sporu o vivisekce v Anglii a českých zemích, s důrazem na propojení protivivisekčního a ženského hnutí. První část textu na pozadí rozvoje medicíny popisuje okolnosti vzniku sporu a cestu, která vedla k přijetí první legislativy regulující experimenty se zvířaty. Druhá část představuje postoj F. P. Cobbeové, která je nejvýraznější ženskou postavu v tomto sporu. Třetí část mapuje situaci v českých zemích a nabízí důvody, které vysvětlují, proč se u nás v dané době organizované (...) protivivisekční hnutí nezformovalo. Autorka tvrdí, že klíčovou roli sehrálo pozitivní vnímání vědců, které pramenilo z jejich zapojení do procesu národního obrození. V poslední části textu jsou pak představeny názory na vivisekci dvou postav českého ženského hnutí na počátku 20. století, P. Moudré a E. Vozábové. Autorka ukazuje, že v dané době argumenty, které líčily experiment v medicíně jako nepotřebnou a neužitečnou metodu bádání, již nemohly být přesvědčivé. (shrink)

Paradoks implikacji materialnej pozostawał nierozwiązany od starożytności, ponieważ uważano, że naturą implikacji jest wynikanie. Artykuł ukazuje, że tą naturą jest przeciwstawność. Zostaje podane rozwiązanie paradoksu wraz z odpowiednimi zmianami nazewnictwa, dodaniem konektywów i postulatem przejęcia roli dotychczasowej implikacji przez równoważność. Ponadto zaproponowane zostają zmiany nazewnictwa bramek logicznych, odwzorowujących kompetycję w elektronice.

Stať se zabývá diskusemi o epistemologicko-metodologické roli simulací v soudobé vědě. Soustředí se nejprve na aktuálnost těchto diskusí v současné metodologii vědy a následně na její návaznost na určitou myšlenkovou tradici z osmdesátých let 20. století, kdy diskuse kolem modelování vyvolaly řadu otázek zpochybňujících tradiční pojmové distinkce, především mezi experimentem a teorií. Stať se přiklání v rámci těchto diskusí k názorům, které řadí simulace k novým a specifickým nástrojům vědy, jež také vyžadují novou a specifickou metodologii a epistemologické postavení. (...) Pro podporu této názorové pozice jsou uvedeny některé aktuální analýzy konkrétních příkladů simulací a jejich specifického postavení v moderní vědě. (shrink)

Der Aufsatz diskutiert das Steuerungs- und Regelungsdenken zeitgenössischer neokybernetischer Governance-Ansätze (Pentland/ Khanna/ Noveck/ Thaler & Sunstein) unter besonderer Berücksichtigung früher Modelle politischer Kybernetik. Erstere werden dabei als Weiterentwicklung kybernetischer Staatstheorien charakterisiert, wobei insbesondere deren implizite kybernetische Grundannahmen problematisiert werden: Das Paradigma einer kontrollierbaren Freiheit, die Fixierung auf systemische Ultrastabilität und die Prozesse dynamischer, selbstregelnder Anpassung im Zusammenhang der anthropologischen Prämisse des Homo imitans, grundieren, so die These, eine umfassende „algorithmische Gouvernementalität“ und damit die Potentiale einer integralen Herrschaft. -/- In (...) this paper, contemporary notions of steering and regulation as they occur in neocybernetic approaches of governance are discussed. Accordingly, the focus is placed on earlier models of political cybernetics in particular. Neocybernetic approaches are characterised as a refined continuation of its earlier predecessors. One may argue that it is specifically the cybernetic premises, which they still rely on, that ought to be criticised. The paradigm of a controllable freedom including the aim of systemic ultrastability, which is based on the processes of self-regulating adaptation in light of the new anthropological picture of the Homo Imitans, gives rise to an encompassing “algorithmic governmentality,” and thus, one may claim, the potential for a new form of integral domination. (shrink)

Příspěvek se věnuje problematice antického řeckého sportu, konkrétně významu sportovních zápolení a jejich výchovné a vzdělávací roli. Pozornost autor věnuje rozboru pozic filosofů Sókrata, Platóna a Aristotela. Po nastínění kontextu tématu představuje a interpretuje základní filosofické a náboženské premisy sportovního výkonu a jeho výchovné role. Řadí mezi ně úsilí o dosažení božské přízně, nesmrtelnosti, vyššího společenského postavení, ale i ideálů kalokagathia, areté a dalších ctností. Důležitý rozměr antického sportu spatřuje rovněž v jeho formativním potenciálu směřujícímu k přípravě na duševní (...) život. Hlavní část příspěvku se věnuje přístupu k pohybovým zápolením u filosofů Sókrata, Platóna a Aristotela, kteří svými úvahami k chápání výchovné role sportu podstatně přispěli. Následně se autor zaměřuje na identifikaci dobrého sportu podle zmíněných myslitelů a na zkoumání role sportu v kontextu dobrého života, který nahlíží v aristotelském rámci jako dosahování blaženosti. Cílem textu je identifikovat a vyzdvihnout výchovný smysl sportování, poukázat na jeho filosofické konotace a možnou roli sportu v otázce vedení dobrého života. ----------- This manuscript deals with the problematics of ancient Greek sport, specifically with the significance of sporting practices and their educational role. Attention is given to a detailed analysis of the positions of the philosophers Socrates, Plato, and Aristotle. After demonstrating the context, the author presents and interprets fundamental philosophical and religious premises of the athletic performance and its educational role. Among the identified features are the effort of acquiring divine favour, immortality, higher social status, but also the ideals of kalokagathia, areté, and other virtues. Important dimension of ancient Greek sport is also found in its formative potential which aims at the preparation for intellectual life. The main part of the article is focused on the approaches of the philosophers Socrates, Plato, and Aristotle towards the sporting practices. These thinkers made an important contribution to the understanding of the educational role of sport. Then, the author identifies a good sport according to these thinkers and examines the role of such sport in the context of a good life, which is considered in the Aristotelian perspective as achieving beatitude (eudaimonia). The aim of this article is to identify and highlight an educational purpose of sport, underlines its philosophical connotations, and demonstrate its possible role in the context of a good life. (shrink)

Ziel des Beitrages ist die differenzierende Beschreibung des Projekts Cybersyn sowie die anschließende kritische Perspektivierung ausgewählter neokybernetischer Governance-Konzepte, die in den letzten Jahren verstärkt im Policy-Kontext diskutiert wurden. Die „Entscheidungsmaschine“ Stafford Beers, die der Management-Kybernetiker unter Salvador Allende in den frühen Siebzigern konzipierte, wird zumeist als Projekt eines technisch avancierten, ökonomischen Organisationskonzepts, eines „dritten Wegs“ beschrieben. Der Beitrag diskutiert die Grundkonzeption des „sozialistischen Internets“, seine fortschrittlichen, ökonomischen Ideen und Ästhetiken wie auch die Person Stafford Beer, legt den Fokus aber vor (...) allem auf ein eher selten beschriebenes Teilkonzept, namentlich „Cyberfolk“, eine Art binäres, affektives Echtzeit-Stimmungsbarometer der Bevölkerung zur Live-Bewertung von politischen Reden. In diesem Konnex werden gerade die demokratietheoretischen Implikationen von Cybersyn und seine Vorstellung „totaler Transparenz“ genauer untersucht. Im Anschluss wird expliziert, wie sich in unterschiedlichen gegenwärtigen Konzeptionen fluider Techno- bzw. technoider Expertokratien – von den „smart states“ Beth Novecks bis zur „direct technocracy“ Parag Khannas – die „Kybernetisierung des Politischen“ auch im digitalen Zeitalter – gewissermaßen unter umgekehrtem, d.h. neoliberalen Vorzeichen – revitalisiert und dabei sowohl problematische Partizipations- als auch Emanzipationskonzepte umreisst. Zu untersuchen sind in dieser Hinsicht so auch die reduktiven Aspekte der Beerschen letztlich feedbacklogischen Konzeption des Politischen. (shrink)

Marcel Gauchet to mało znany w Polsce historyk i filozof francuski. Żadna z jego książek nie została do tej pory przetłumaczona na język polski. Dostępny w tym języku jest jeden z esejów pochodzący z La démocratie contre elle-même (Demokracja przeciwko sobie samej), opublikowany w kwartalniku „Res Publica Nowa” w grudniu 2002 r. pt. Nowy wiek osobowości. Próba psychologii współczesnej, przełożony i opracowany przez Wiktora Dłuskiego. W tekście tym Gauchet stawia tezę o mającej miejsce we współczesnym świecie rewolucji antropologicznej, polegającej na (...) zmianie roli rodziny ze wspólnoty ustanawiającej i podtrzymującej więzi społeczne na grupę społeczną niemającą wpływu na kształt życia społecznego. Przybliżenie sylwetki Gaucheta wydaje się niezbędne, albowiem jego myśl stanowi ważki i godny uwagi głos w dyskusji nad stanem współczesnej polityki oraz świata. -/- W niniejszym artykule skupię się na dwóch poruszonych przez Gaucheta zagadnieniach. Pierwsze z nich to ideologiczne konsekwencje ostatniego kryzysu gospodarczego, m. in. pokonanie lewicowej frakcji politycznej przez prawicową czy kryzys demokracji objawiający się dominacją interesów jednostkowych nad wspólnotowymi. Drugą kwestię stanowi kryzys liberalizmu polegający na występowaniu dwóch sprzecznych trendów na scenie politycznej, mianowicie,dominacji idei państwa interwencjonistycznego, dążącego do zbudowania dobrze funkcjonującego państwa opiekuńczego oraz rosnącego w siłę domagania się praw jednostki, co odbywa się, zdaniem Gaucheta, kosztem państwa. -/- Źródła będące podstawą niniejszego tekstu to przede wszystkim wywiad Macieja Nowickiego z Marcelem Gauchetem pt. Nie ma już lewicy, prawica zwyciężyła na zawsze opublikowany w miesięczniku „Europa. Magazyn Idei Newsweeka” w 2009 r. oraz wydane w 2007 r. I i II tom L’Avènement de la démocratie (Nadejście demokracji) Gaucheta. (shrink)

Problem rozwoju państw postkolonialnych od lat zajmuje znaczące miejsce w rozważaniach ekonomistów. Ze względu na swoją historię jednym z ciekawszych przypadków jest Wietnam. Skolonizowany przez Francję, następnie uwikłany w przedłużający się zimnowojenny konflikt, kraj ten przez wiele lat pozostawał w stanie wojny. Koniec gospodarki wojennej nastąpił dopiero w 1976 r. wraz ze zjednoczeniem Południowego i Północnego Wietnamu i z ustanowieniem reżimu komunistycznego. Mimo podejmowanych prób reform sytuacja gospodarcza nie poprawiała się, co stanowiło realne zagrożenie dla reżimu, które wzrosło po upadku (...) reżimów socjalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. W rezultacie w roku 1986 w Wietnamie miał miejsce wielki przewrót polityczny i przyjęcie nowej polityki gospodarczej đồi mới („odnowy”), które toutes proportions gardées można zdefiniować jako projekt pogodzenia socjalistycznego reżimu politycznego i kapitalistycznej gospodarki. W praktyce oznaczało to decentralizację i reformy przedsiębiorstw państwowych, otwarcie i integrację z gospodarką światową oraz modyfikację roli państwa. W wyniku przemian w ciągu ostatnich dekad Wietnam doświadczył jednego z najwyższych wskaźników wzrostu gospodarczego i redukcji ubóstwa na świecie, połączonych z osiągnięciem ogólnej stabilizacji makroekonomicznej. W świetle tych wydarzeń zasadne są pytania o to, jak przebiegał proces transformacji w Wietnamie i jak wpłynął on na jego gospodarkę. Głównym celem pracy jest przedstawienie procesu reform w Wietnamie i jego skutków, zarówno gospodarczych, jak i społecznych. W tym celu pracę podzielono na trzy zasadnicze części – pierwsza przedstawia w zarysie problem dualizmu gospodarczego między Północnym i Południowym Wietnamem, druga przedstawia przyczyny i charakterystykę reform, a ostatnia omawia ich skutki. W zakończeniu syntetycznie przedstawiono wnioski z przeprowadzonych analiz. W pracy wykorzystywana jest przede wszystkim analiza historyczna bazująca na literaturze krajowej i zagranicznej oraz analiza danych zastanych. (shrink)

Celem badań jest odpowiedź na pytanie o to, jakie są efekty dotychczasowej realizacji warsztatów typu medialab z inicjatywy Fundacji Ortus w Polsce oraz jakie są uwarunkowania ich dalszego rozwoju w kierunku budowy stałej instytucji. Podjęta analiza została ukierunkowana na osiągnięcie następujących celów teoretycznych i praktycznych: identyfikacja cech wizerunku warsztatów medialab organizowanych przez Fundację Ortus; określenie zakresu upowszechniania w Polsce koncepcji nowych instytucji kultury poprzez warsztaty medialab; określenie opinii i postaw wobec inicjatyw medialab ich uczestników i nie-uczestników; identyfikacja zakresu wykorzystania technik (...) i form działań poznanych na warsztatach medialab przez ich uczestników; oszacowanie trwałości zawiązanych między uczestnikami warsztatów więzi i zakresu współpracy przez wspólnych przedsięwzięciach; identyfikacja dotychczasowych i potencjalnych korzyści i barier w realizacji inicjatyw medialab; ustalenie czynników wspierających i hamujących przyszłą działalność instytucji medialab w stałej lokalizacji; określenie cech potencjalnej roli instytucji medialab w regionalnej polityce kulturalnej i polityce innowacji; wskazanie potencjalnych rozwiązań na rzecz budowy polskiego modelu instytucji medialab. (shrink)

The article critically investigates various approaches to “smart” governance, from algorithmic regulation (O’Reilly), fluid technocracy (P. Khanna), “smart states” (Noveck), nudge theory (Thaler/ Sunstein) and social physics (Alex Pentland). It specifically evaluates the cybernetic origins of these approaches and interprets them as pragmatic actualisations of earlier cybernetic models of the state (Lang, Deutsch) against the current background of surveillance capitalism. The authors argue that cybernetic thinking rests on a reductive model of participation and a limited concept of “the political” (...) (whereby the systemic focus is on adaptive behaviour, stability and self-preservation instead of antagonism and dissensus). This limitation becomes particularly articulate in the aforementioned neocybernetic models of governance, and is even intensified in the contemporary monopolistic digital infrastructure. (shrink)

Krize spojená s příchodem pandemie koronaviru ukázala, že užitečné expertní vědění sice podle všeho existuje, ale ne každému, kdo se představí jako expert, bychom měli věřit. Slovy doktora House: „Všichni lžou.“ Lžou i odborníci. Kapitola se zaměřuje na situace, kdy odborník lže takříkajíc „s dobrým úmyslem,“ neboť se domnívá, že pravda by veřejnost vedla k chování, které není společensky žádoucí. V takovém případě se jedná o lhaní paternalistické, protože má ochránit veřejnost před ní samotnou. Ukážeme příklady, kdy k němu dochází, (...) a pokusíme se i odhadnout, jak dobře takový pokus o manipulaci veřejnosti funguje krátkodobě i dlouhodobě. Protože výsledky našeho rozboru nenaznačují, že by dobročinné lhaní odborníků bylo skutečně společensky prospěšné, pobavíme se také o tom, proč by se mu člověk v roli experta měl raději vyhnout. (shrink)

Jeśli można mówić o modzie w badaniach naukowych, to semantyka jest od prawie wieku niewątpliwie jedną z bardziej modnych dziedzin w nauce. Badają ją nie tylko logicy i filozofowie języka, lecz także kulturoznawcy, antropologowie, filologowie, kognitywiści czy informatycy. Niniejszy artykuł ma na celu zbadanie roli, jaką odgrywa semantyka w teorii argumentacji, a dokładniej — zarysowanie pewnego modelu argumentacji, który modyfikuje znaczenia terminów dla celów argumentacyjnych. Najpierw przedstawię kilka przykładowych argumentów semantycznych, analizując każdy z nich na tyle, aby wydobyć pewne (...) subtelności potrzebne do zbudowania modelu argumentu semantycznego. W ten sposób pokażę, jak nomen omen znaczący wpływ na argumentację ma znaczenie słów, a także na ile sposobów może ono wpływać na przebieg argumentacji. Na samym końcu zarysuję definicję argumentu semantycznego, która może wytyczyć kierunek dalszych badań nad semantyką w teorii argumentacji. (shrink)

Monografia ta traktuje o ograniczaniu konfliktów w relacjach między segmentami społecznymi (takimi jak grupy etniczne, wspólnoty religijne), w których członkostwo opiera się na podstawach askryptywnych i kulturowych, a także między nimi a władzą centralną w Nigerii i Indonezji. Państwa te mają burzliwą historię niepodległego bytu, ogromne wieloetniczne i wieloreligijne populacje, duże gospodarki oraz zasoby surowców energetycznych. Jak wskazują liczne raporty, będą wkrótce należeć do najważniejszych w świecie. W Nigerii i Indonezji funkcjonują systemy polityczne oparte na tzw. power-sharing (współrządzeniu), tj. takie, (...) które za pomocą specyficznych formalnych i nieformalnych instytucji (rozumianych jako zespoły reguł) dopuszczają do udziału we władzy elity polityczne wywodzące się z różnych segmentów etnicznych i religijnych. Celem instytucji power-sharing jest budowanie pokoju i stabilności politycznej. Autor badań, których owocem jest ta praca, dokonał identyfikacji, wyjaśnienia i analizy roli oraz genezy najistotniejszych z nich, dowodząc zarazem, że w Nigerii i Indonezji współistnieją instytucje dwóch głównych modeli power-sharing, tj. konsocjonalizmu i centrypetalizmu. W konsekwencji wykazał, że międzysegmentowe współrządzenie w obu państwach ma charakter hybrydowy. Jest to poszerzenie empirycznej teorii power-sharing. Jej klasycy, Arend Lijphart (konsocjonalista) i Donald L. Horowitz (centrypetalista), nie przywiązywali większej wagi do możliwości implementacji instytucji dwóch modeli w ramach tego samego systemu politycznego. Tymczasem w Nigerii i Indonezji łączenie instytucji centrypetalnych i konsocjonalnych przyczyniło się do ograniczenia konfliktów. (shrink)

Tato studie je inspirována knížkou Petra Urbana Jak rozumíme druhým? Studie o sociálním rozumění a sdílení světa nejen u člověka a věnuje se současným diskuzím o povaze sociálního rozumění, zejména v případě nelinguálních tvorů. Nejvýraznější pozice zastává na jedné straně skupina srovnávacích psychologů kolem M. Tomasella, která vychází z filosofů kolektivní intencionality, na straně druhé D. Leavens a K. Bardová, kteří mají blízko k interaktivistické interpretaci problému sociálního rozumění. Bude ukázáno, že rozdíly ve výsledcích empirických výzkumů mají základ v ontologických (...) závazcích jednotlivých výzkumných programů, přičemž důležitou roli hraje vymezení se vůči problému antropologické diference. Studie se táže, je-li možné prostředky filosofi e vědy mezi soupeřícími teoriemi rozhodnout. Na závěr je uvedena možnost biosémiotické reinterpretace mimo-lidského sociálního rozumění na pozadí teorie umweltu. (shrink)

Vzrůstající využívání digitálních technologií ve vědecké práci a komunikaci vyvolává otázku, jaká je epistemologická povaha takto vytvořeného vědění. V tomto eseji využívám pojmový aparát, který vyvinuli Steven Shapin a Simon Schaffer k analýze historického sporu mezi Robertem Boylem a Thomasem Hobbesem o způsob vytváření vědění v přírodní filosofii, a aplikuji jej na problematiku digitálního výzkumu. Jejich koncepty tří technologií vytvářejících vědění – materiální, literární a sociální – se ukazují jako heuristicky užitečné koncepty i pro reflexi digitálních technologií. Ty jsou v (...) eseji představeny nikoliv jako samostatné technologie vytváření faktů, nýbrž jako prvky, kolem nichž se dosavadní vědecké technologie radikálně rekonfigurují. Zvláštní pozornost esej věnuje představě kódu jako literární technologie a roli digitálních technologií v humanitních vědách. (shrink)

Zkoumání je založeno na reflexi sémantického pojetí vědec- kých teorií Ronalda Giera. Gierova východiska a závěry jsou podrobeny kritice, na jejímž základě autor buduje svou vlastní variantu modelově založeného pojetí teorií. Hlavním cílem příspěvku je konceptualizace vztahu mezi principy a modely s důrazem na to, že tento vztah může zakládat dynamiku teorie, respektive posloupnosti teorií. Souhrnně bude v příspěvku prověřována řada tezí: 1) Základními prvky teorie jsou modely, které slouží jako nosiče principů. 2) Modely hrají rozhodující roli při pojmové (...) výstavbě teorie. 3) Modely artikulací principů odhalují poznatky, které ze samotných principů neplynou. 4) Principy mohou být někdy souhrnně definovány až poté, co existuje odpovídající množina modelů. 5) Nová teorie nastoupí ve chvíli, kdy je cluster nových modelů dostatečně komplexní a když si vědecké společenství ujasní, že tento nový cluster je založen na určité množině nových principů. (shrink)

Tato studie je recenzní statí ke knize: Christian FLECK, A Transatlantic History of the Social Sciences: Robber Barons, the Third Reich and the Invention of Empirical Social Research. London: Bloomsbury Academic 2011. Z témat, jež rozvíjí Fleckova kniha, sleduje především otázku, jak velké americké nadace formovaly a profilovaly výzkumnou agendu sociálních věd. Je zde předvedeno, jak definice vědy prosazovaná ve dvacátých letech minulého století velkými americkými nadacemi zcela zásadně proměnila samotnou ideu výzkumu a přinesla mnohé institucionální inovace. Vztah filantropie a (...) sociálněvědního výzkumu je sledován jak v obecném smyslu, z hlediska formativních idejí ovlivňujících vývoj sociální věd a reálnou vědeckou praxi, tak i ve vztahu k různým národním tradicím, roli jednotlivých nadací a jejich aktivitám směřujícím k prosazení specifické koncepce vědeckého výzkumu. Pozornost je zde věnována zejména Rockefellerově nadaci, jejíž koncept „realistického" výzkumu významně ovlivnil institucionální dějiny sociálních věd. Studie se rovněž zaměřuje na styl psaní, jenž se uplatňuje v současných textech o dějinách nadací, zejména ve srovnání s dosud převažujícím důrazem na studium intelektuálních dějin sociálních věd. (shrink)

Tato studie se snaží o filosofickou analýzu problematických aspektů neurogeneze. V první řadě se zaměřuje na moderní historii neurogeneze, která je obecně považována za historii dogmatického přesvědčení, které předpokládalo, že v mozku dospělého savce nemohou vzniknout nové neurony. Tato konvence přežívala v neurovědě po několik desítek let a její kořeny sahají až do dob Ramóna y Cajala. Důležitá část této filosofické analýzy se zaměřuje na aspekt tzv. zaštiťování dogmatu pomocí ad hoc hypotéz. Analýza se dále věnuje implicitním definicím, které hrají (...) roli axiomů neurovědy, a problematice falsifikace potenciálních falsifikátorů. Na konci této filosofické analýzy jsou prezentovány argumenty, které dospívají k tomu, že historie neurogeneze není historií dogmatického uvažování, jak většina autorů předpokládá, ale že jde o historii vědeckého pragmatismu. (shrink)

Referat wskazuje na trudną do ukazania w pełni relację między wykonawcą muzyki wokalnej a jego ciałem. Autorka sugeruje, że różnice w traktowaniu (nazywaniu, określaniu i ukazywaniu) roli ciała w tej relacji wynikają z kulturowych nawyków. Z łatwości bądź trudności w odwoływaniu się do ciała jako ważnego elementu ekspresji, produkcji i ugruntowania twórczości artystycznej w tym twórczości muzycznej. Odwołując się do trzech tradycji wokalnych, do wokalizy, improwizacji i zabawy muzycznej, w których ciało traktowane było zawsze jako element tworzenia muzyki, czy (...) to poprzez instrumentalne potraktowanie ciała (np. jako elementu rezonującego) czy poprzez oparcie się na cielesnym ugruntowaniu dźwięku w postawie, w wykorzystaniu rąk i tradycyjnych rezonatorów piersiowego i głowowego w tradycji śpiewu operowego, autorka porównuje różny sposób odkrywania i zakrywania roli i znaczenia ciała. Analiza przykładów pochodzących z różnych tradycji i stylów muzycznych wskazuje na niezwykle silne cielesne osadzenie śpiewu. Różnica polega tutaj na uwidocznieniu tego osadzenia. Zależności pomiędzy wykonywaniem muzyki wokalnej a przygotowaniem i odpowiednim wykorzystaniem ciała są bardziej widoczne np. w tradycji afrykańskiej czy kanadyjskich Inuit, a zdecydowanie zakrywane (tj. np. czynione sprawą „techniki” i przygotowania wykonawcy) w europejskiej tradycji artystycznej śpiewu operowego. (shrink)

Krzysztof Trzciński, Źródła legitymacji tradycyjnego władztwa we współczesnej Afryce jako przyczynek do lepszego zrozumienia jego roli i fenomenu trwania, "Afryka" 2009, t. 29-30, s. 47-70. Legitymacja należy do kluczowych zagadnień myśli politycznej i jest nierozerwalnie powiązana między innymi z takimi terminami jak państwo, władza, obywatele, poddani, prawa i obowiązki. Pojęcie legitymacji jest niezwykle ważne i być może właśnie z tego powodu jego istota stanowi temat wielu dyskusji. W tym artykule nie będziemy jednak analizować sporów definicyjnych. Ograniczymy się do podejścia, (...) jakie proponuje Roger Scruton, unikając przedstawienia ścisłej definicji. Termin ‘legitymacja’ określa, jego zdaniem, to samo, co pojęcia ‘prawomocność władzy’ bądź ‘prawowite panowanie’. Gdy rządzący dzierżą władzę nie posiadając do tego uprawnienia, wówczas mówimy, że władza jest przez nich wykonywana bez legitymacji. Legitymacja dotyczy relacji między obywatelami (poddanymi) a władzą państwową lub – jak ma to miejsce na przykład w Afryce Subsaharyjskiej – lokalnym władztwem tradycyjnym. Pojęcie legitymacji odnosi się przede wszystkim do tak podstawowych zagadnień jak podporządkowanie się obywateli (poddanych) decyzji władz oraz prawo władzy państwowej (lub tradycyjnej) do ograniczania wolności obywateli (poddanych). Legitymacja była istotnym problemem politycznym na przestrzeni ludzkich dziejów i we wszystkich obszarach świata. Również i dziś stanowi aktualną kwestię. Władza we współczesnych państwach demokratycznych czerpie legitymację z woli elektoratu wyrażonej w wyborach. Nawet w takim wydawałoby się idealnym stanie rzeczy legitymacja niejednokrotnie stanowi przedmiot dyskusji. Seymour Martin Lipset pisze w tym kontekście o ‘szacunkowości’, czy też względności legitymacji i uważa, że ludzie w państwie uznają istniejący w nim system polityczny jako posiadający legitymację lub nie w zależności od tego, czy wartości systemu odpowiadają wartościom przez nich wyznawanym. I tak na przykład, gdy prezydentem demokratycznego państwa zostanie popierany przez nas kandydat, automatycznie uznajemy jego władzę za legitymowaną. Jeśli jednak wybory prezydenckie wygra osoba, której nie darzymy poparciem czy zaufaniem, wówczas zdarza się nam podważać jej legitymację, zwłaszcza gdy została wybrana na urząd w sytuacji niskiej frekwencji wyborczej. W państwach pokolonialnej Afryki problem legitymacji jest daleko bardziej skomplikowany niż w świecie zachodnim. Podczas gdy Max Weber wyróżnił trzy czyste typy prawomocnego panowania (legalne, tradycyjne i charyzmatyczne) w państwie, David Beetham uznał, że typologia ta jest nieadekwatna ze względu na różnorodność rodzajów władzy, które istniały w XX wieku. Pogląd Beethama odpowiada po części sytuacji w Afryce, gdzie w przypadku wielu pokolonialnych państw przetrwały różne lokalne systemy władzy przedkolonialnej (królestwa, sułtanaty, wodzostwa) o legitymacji tradycyjnej, przy jednoczesnym istnieniu na poziomie ogólnopaństwowym panowania legalnego lub quasi-legalnego, mniej lub bardziej zgodnego z państwowym porządkiem prawnym. (shrink)

Krzysztof Trzciński, ‘Some Remarks on the Idea of Rotational Presidency in an African State.’ The article has been published in “Afryka” 31-32, 2010, pp. 29-44. The main aim of this article is to explain and analyze in a critical way the concept of the rotational presidency, proposed for a multiethnic African state by a Ghanaian philosopher Kwame Gyekye. In his opinion, the presidency in an African state should be rotated between all ethnic groups. According to Gyekye, this system would allow (...) the sharing of power between ethnic groups, create trust in their relations and, as a consequence, improve the coherence of a multiethnic state. However, Gyekye’s concept lacks some essential details and seems very difficult to be implemented. Wielu afrykańskich badaczy polityki i innych intelektualistów niezadowolonych z realiów sprawowania, czy wręcz zawłaszczania władzy przez rządzących we współczesnym afrykańskim państwie, szuka rozwiązań ustrojowych alternatywnych wobec obecnie istniejących. Pragną oni ustanowienia w afrykańskim państwie porządku demokratycznego, ale skrojonego na potrzeby jego wieloetnicznej specyfiki. Jedną z wysuwanych propozycji jest osłabienie pozycji prezydenta, który w Afryce zwykle wywodzi się z najliczniejszej lub najsilniejszej grupy etnicznej i posiada bardzo ważne oraz rozbudowane prerogatywy. Sposobem umniejszenia roli urzędu prezydenckiego może być rotacja przywództwa, która stosowana jest w niektórych porządkach ustrojowych (zwłaszcza w Szwajcarii, Bośni i Hercegowinie, na Komorach), a jej współczesnych korzeni należy szukać w ustroju dyrektoriatu z czasów Rewolucji Francuskiej. (shrink)