Krize spojená s příchodem pandemie koronaviru ukázala, že užitečné expertní vědění sice podle všeho existuje, ale ne každému, kdo se představí jako expert, bychom měli věřit. Slovy doktora House: „Všichni lžou.“ Lžou i odborníci. Kapitola se zaměřuje na situace, kdy odborník lže takříkajíc „s dobrým úmyslem,“ neboť se domnívá, že pravda by veřejnost vedla k chování, které není společensky žádoucí. V takovém případě se jedná o lhaní paternalistické, protože má ochránit veřejnost před ní samotnou. Ukážeme příklady, kdy k němu dochází, (...) a pokusíme se i odhadnout, jak dobře takový pokus o manipulaci veřejnosti funguje krátkodobě i dlouhodobě. Protože výsledky našeho rozboru nenaznačují, že by dobročinné lhaní odborníků bylo skutečně společensky prospěšné, pobavíme se také o tom, proč by se mu člověk v roli experta měl raději vyhnout. (shrink)

Descriptions of bodies within the literature of the enactive approach to cognitive science exhibit an interesting dialectical tension. On the one hand, a body is considered to be a unity which instantiates an identity, forming an intrinsic basis for value. On the other, a living body is in a reciprocally defining relationship with the environment, and is therefore immersed and entangled with, rather than distinct from, its environment. In this paper I examine this tension, and its implications for the enactive (...) approach, particularly the enactive conceptions of life and bodies. Following the lead of others, I argue that enactive cognitive science can benefit from a deeper reading and integration with extant work on the complexity and multiplicity of the living body within feminist philosophy and feminist science studies. (shrink)

Clinical Ethics Consultations are an important tool for physicians in solving difficult cases. They are extremely common in North America and to a lesser extent also present in Europe. However, there is little data on this practice in Poland. We present results of a survey of 521 physicians practising in Poland concerning their opinion on CECs and related practices. We analysed the data looking at such issues as CECs’ perceived availability, use of CECs, and perceived usefulness of such support. Physicians (...) in our study generally encounter hard ethics cases, even—surprisingly—those who do not work in hospitals. Most physicians have no CEC access, and those that do still do not employ CECs. However, physicians perceive this form of support as useful—even more so among actual users of CECs. We compared these findings with similar studies from other European countries and the North America. We point out peculiarities of our results as compared to those in other countries, with some possible explanations. We hope the results may encourage regulatory debate on the need to formally introduce CECs into the Polish healthcare system. (shrink)

In contemporary positive law there are legal institutions, such as conscientious objection in the context of military service or “conscience clauses” in medical law, which for the sake of respect for judgments of conscience aim at restricting legal obligations. Such restrictions are postulated to protect human freedom in general. On the basis of Thomas Aquinas’ philosophy, it shall be argued that human dignity, understood as the existential perfection of a human being based on special unity, provides a foundation for imposing (...) limitations on the scope of legal obligations in general. Human freedom plays a crucial role in understanding dignity as perfection based on the special individuality of a personal being, which in turn is based on the free choice to pursue a unique way of life. Therefore, Aquinas’ argumentation is, at its core, liberal – the perfection rather than the imperfection of a human being underlies the requirement to limit legal obligations. Dignity understood as the special unity of a person also provides the basis for limiting obligations in the case of conscientious objection; however, in that case, such limitations aim at safeguarding internal integrity rather than the individualisation of a given way of life. _This project was financed with funds from the National Science Centre allocated on the basis of the decision number DEC-2013/09/B/HS5/04232._. (shrink)

Eric Olson and David Shoemaker argue that our numerical identity over time is irrelevant to such practical issues as moral responsibility or self-concern. Being the same individual at different moments in time may, in our case, can be seen as the preservation of the relevant biological processes (e.g., according to Olson), while psychological continuity, independent of these processes, may be crucial for such issues. I will defend the view that, contrary to the above authors, any conception of our diachronic identity (...) has ethical implications, at least with regard to the aforementioned issues. My argument has two basic assumptions. (1) The dispute over identity of persons is a dispute over the conditions of our persistence in time as the same individuals, whether we consider being a person as our essential property or not (e.g., Olson maintains the latter). The question is under what conditions I am the same as a particular earlier or later individual. (2) The pronoun “I,” on the other hand, is an essential component of practical reasoning, so also of ethical one. Thus, the debate on the persistence of persons concerns the identity conditions of the individuals to whom/which we refer when planning our future actions, formulating our intentions. My rational self-concern or my moral responsibility for past actions regards the individual to whom the pronoun refers. An additional result of my argument is to undermine the influential strategy of defending positions on our diachronic identity against the charge of controversial ethical implications. It cannot be argued in the case of every such controversy that a given ethical issue only apparently involves our identity, while in fact what is relevant to it is a different relation binding persons at different moments in time. (shrink)

According to The Consensus Gentium Argument from the premise: “Everyone believes that God exists” one can conclude that God does exist. In my paper I analyze two ways of defending the claim that somebody’s belief in God is a prima facie reason to believe. Kelly takes the fact of the commonness of the belief in God as a datum to explain and argues that the best explanation has to indicate the truthfulness of the theistic belief. Trinkaus Zagzebski grounds her defence (...) on rationality of epistemic trust in others. In the paper I argue that the second line of reasoning is more promising and I propose its improved version. (shrink)

The aim of this article is to introduce the work of Leopold Blaustein — philosopher and psychologist, who studied under Kazimierz Twardowski in Lvov and under Husserl in Freiburg im Breisgau. In his short academic career Blaustein developed an original philosophy that drew upon both phenomenology and Twardowski’s analytical approach. One of his main publications concerns Husserl’s early theory of intentional act and object, introduced in Logische Untersuchungen. In the first part of the article I briefly present Blaustein’s biography and (...) some general features of his philosophy. The second part provides an overview of Blaustein’s dissertation concerning Husserl’s early phenomenology. In the third and final part I summarize Blaustein’s research, including the critical remarks of Roman Ingarden. (shrink)

The article aims to determine whether it is possible to build the reliably practiced classical philosophy, understood as a metaphysical research, directed towards the nature of objective reality. The purpose of this kind of philosophizing is knowledge and truth. Moreover, the practice of such philosophizing and its results should meet some of the characteristics of science. The paper establishes a set of conditions that have been imposed on the science of metaphysics by Kazimierz Twardowski. Among the conditions of such philosophizing (...) are anti-dogmatism, criticism, inter-subjectivity of philosophizing and its results, proper epistemic justification of philosophical beliefs, application of the analysis method, rigorous language and reasoning, the use of experience and scientific knowledge. The paper considers these conditions to be correct in most cases and argues that metaphysics can meet them. The existing cases of analytical metaphysics show that metaphysics is possible as a science. Next, the article argues that the late Twardowski failed to substantiate his claim that metaphysical positions which he classified as a world-view philosophy could not be scientifically justified, which could have been possibly done with differentiating ways of understanding what such a scientific justification should be. The article argues that he did not take into account a reductive conception of the metaphysical philosophy, which even though it allows the plurality of metaphysical explanations and does not force anyone to accept one position as the only possible and correct explanation, would have an objective value, if such metaphysics were elaborated indeed. (shrink)

This paper concerns an important and exciting book by Marek Dobrzeniecki Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga [Hiddenness and the Incarnation: A Theistic Response to John L. Schellenberg’s Argument for Divine Nonexistence]. After a brief discussion of the content of the book’s chapters, critical remarks are presented. They concern the adopted method and approach to Schellenberg’s philosophy in general and the argument from hiddenness in particular. The conceptual framework serving as a typologization (...) of the propositional dimension of the phenomenon of theistic belief/faith is dubious and requires in-depth research. It is worth considering the possibility of asymmetry of the attitudes of belief/faith and unbelief, which requires consideration in the reasoning whose legitimacy would assume the transfer of features from one to the other and the negation functor. Regarding the voluntarism of belief in God, the paper suggests that extreme, purely intellectual, and purely volitional positions should be considered, as well as moderate and mixed ones. It is argued extensively that Dobrzeniecki’s criticism against the arguments of Rea and Mourad is not conclusive. Just the possibility of voluntariness of disbelief undermines the validity of Schellenberg’s argument and should therefore be ruled out as much as possible. The paper suggests supplementing Dobrzeniecki’s approach with a ‘trans-paradigmatic’ approach consisting of external criticism, which, in the light of Schellenberg’s arguments being probably incompatible with the described phenomenon of religious belief in God, leads to a modification of the theoretical apparatus of Schellenberg’s paradigm. Such a modification deprives the latter’s argument of justification. --- Niniejszy artykuł dotyczy ważnej i interesującej książki Marka Dobrzenieckiego Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga. Po krótkim omówieniu zawartości poszczególnych rozdziałów książki prezentuję swoje uwagi krytyczne. Dotyczą one przyjętej metody i podejścia do filozofii Schellenberga w ogólności, a argumentu z ukrytości w szczególności. Wątpliwa i wymagająca pogłębionego badania jest siatka pojęciowa pełniąca funkcję typologizacji propozycjonalnego wymiaru fenomenu wiary teistycznej. Warta rozważania jest możliwość niesymetryczności postaw wiary i niewiary, co wymaga uwzględnienia w rozumowaniach, których zasadność zakładałaby przenoszenie cech z jednej na drugą oraz funktora negacji. W sprawie woluntaryzmu wiary w Boga sugeruję, że należy rozpatrywać nie tylko stanowiska skrajne, czysto intelektualistyczne i czysto wolicjonalne, ale także u miarkowane i mieszane. Argumentuję szeroko, że krytyka Dobrzenieckiego skierowana przeciwko argumentom Rea i Mourada nie jest konkluzywna. Argumentuję, że samo możliwość woluntarności niewiary podważa zasadność argumentu Schellenberga i dlatego powinna ona być wykluczona w sposób maksymalnie możliwie uzasadniony. Sugeruję uzupełnienie podejścia Dobrzenieckiego o podejście ‘transparadygmatyczne’ polegające na rodzaju krytyki zewnętrznej, która w świetle nieprzystawania argumentacji Schellenberga do opisywanego fenomenu prowadzi do modyfikacji aparatu teoretycznego paradygmatu Schellenberga. Taka modyfikacja odbiera argumentowi tego ostatniego moc uzasadniającą. (shrink)

The paper is a contribution to the debate on the epistemological status of thought experiments. I deal with the epistemological uniqueness of experiments in the sense of their irreducibility to other sources of justification. In particular, I criticize an influential argument for the irreducibility of thought experiments to general arguments. First, I introduce the radical empiricist theory of eliminativism, which considers thought experiments to be rhetorically modified arguments, uninteresting from the epistemological point of view. Second, I present objections to the (...) theory, focusing on the critique of eliminativism by Tamar Szabó Gendler based on the reconstruction of famous Galileo's Pisa experiment. I show that her reconstruction is simplistic and that more elaborate reconstruction is needed for an appropriate assessment of the epistemic power of general argument. I propose such a reconstruction and demonstrate that general version of Pisa experiment is epistemically equal to the particular one. Thus, from an epistemological perspective, Galileo's thought experiment is reducible to a straightforward argument without particular premises. (shrink)

Tekst dotyczy zaproponowanej przez Arthura Kaufmanna koncepcji prawa do sprzeciwu (wobec władzy - wobec niesprawiedliwych ustaw) "w drobnej monecie". Koncepcja ta stanowi punkt wyjścia do refleksji nad formułą Radbrucha (nad czymś, co określam mianem "ciemnej strony" formuły Radbrucha), nad możliwością modyfikacji tej formuły i nad rozproszoną kontrolą konstytucyjności jako sposobem realizacji prawa do sprzeciwu "w drobnej monecie".

"Dignity as a Quality of Person: Types of Dignity – a Proposed Systematisation" This study aims to identify various meanings of the expression (name) “dignity”, with particular emphasis on the meanings of the expression as it appears in the text of the Constitution of the Republic of Poland. The meaning of the name “dignity” is the concept of dignity; in turn, the concept of dignity encompasses dignity of particular types. Twelve different meanings of the expression “dignity” are indicated – twelve (...) different concepts of dignity, and thus twelve types of dignity. Half of them are meanings (concepts) that recognize dignity as something belonging to a human being as a subject of law, and this essay is devoted to this group of meanings. This group of meanings includes three concepts of dignity which encompass dignity as something constitutive of being a person: (1) inherent dignity of the person, (2) dignity established by qualities specific to a thinking being, and (3) dignity as a historically emergent social status of all human beings. Only the first of these three concepts of dignity is adequate to the interpretation of the preamble and art. 30 of the Polish Constitution. The second group of meanings, treating dignity as something with which the human being is endowed, includes concepts which encompass (4) personal dignity (honour and good reputation), (5) dignity as moral excellence, and (6) dignity as appropriateness of attitude or behaviour. The other half of the meanings take dignity as something that belongs to something. These meanings will be considered in the forthcoming essay Godność jako cecha podmiotów zbiorowych i godność jako cecha ugruntowana instytucjonalnie. Typy godności – propozycja systematyzacji [Dignity as an Attribute of Collective Entities and Dignity as an Institutionally Grounded Attribute: Types of Dignity – a Proposed Systematisation]. The Constitution of the Republic of Poland speaks of (1) the dignity of the Nation, (2) the dignity of office or function, and (3) public dignity. The expression “dignity” when designating something belonging to something can also designate (4) the dignity of social status based on belonging to a social group, (5) the dignity of a profession, and – specifically to the Polish language – (6) dignity meaning a surname. The author argues that it is unacceptable to ascribe different concepts of dignity to the expression “dignity” appearing in a specific legal provision. STRESZCZENIE Opracowanie zmierza do identyfikacji różnych znaczeń wyrażenia (nazwy) „godność”, ze szczególnym uwzględnieniem znaczeń tego wyrażenia występującego w tekście Konstytucji RP. Znaczeniem nazwy „godność” jest pojęcie godności; z kolei pojęcie godności ujmuje samą godność danego typu. Wskazanych zostaje dwanaście różnych znaczeń wyrażenia „godność” – dwanaście różnych pojęć godności, zatem i dwanaście jej typów. Połowa z nich to znaczenia (pojęcia), które ujmują godność jako coś przynależnego człowiekowi jako podmiotowi i tym znaczeniom (i odpowiadającym im typom godności) poświęcone jest niniejsze opracowanie. W tej grupie znaczeń odróżnione zostają trzy pojęcia godności, które ujmują godność jako coś konstytutywnego dla bycia osobą – (1) przyrodzoną i niezbywalną godność osobową, (2) godność opartą na obserwowalnych i zmiennych cechach specyficznych dla istoty rozumnej i (3) godność opartą na historycznie ukształtowanym statusie społecznym przypisanym wszystkim ludziom. Jedynie pierwsze z tych pojęć jest adekwatne do interpretacji preambuły i art. 30 Konstytucji RP. W drugiej grupie znaczeń ujmujących godność jako coś przysługującego człowiekowi są pojęcia ujmujące godność jako cechę osoby – (4) godność osobistą (cześć i dobre imię), (5) godność osobowościową (poziom moralny) oraz (6) godność jako dyspozycja do stosownego sposobu bycia. Druga połowa znaczeń ujmuje godność jako coś przynależnego czemuś lub jako coś o charakterze konwencjonalnym, instytucjonalnym. Te znaczenia będą omawiane w kolejnym opracowaniu Godność jako cecha podmiotów zbiorowych lub cecha ugruntowana instytucjonalnie. Typy godności – Propozycja systematyzacji – Część 2. Konstytucja RP mówi o (1) godności Narodu, (2) godności urzędu lub funkcji, oraz o (3) godności publicznej (godnościach publicznych. Wyrażenie „godność” jako desygnujące coś przynależnego czemuś może także desygnować (4) godność statusu społecznego opartego na przynależności do jakiejś grupy społecznej, (5) godność zawodu oraz – co specyficzne dla języka polskiego – (6) godność jako nazwisko. Autor argumentuje, że niedopuszczalne jest przypisywanie wyrażeniu „dignity” występującym w danym przepisie prawnym, różnych pojęć godności. (shrink)

STRESZCZENIE Opracowanie zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czym – z punktu widzenia struktury procesu wykładni i struktury wchodzących w grę wartości konstytucyjnych – różni się ograniczanie wolności i praw w ramach stosowania „zwykłych środków konstytucyjnych”, od ograniczania wolności i praw dopuszczalnego w stanach nadzwyczajnych. Podjęta zostaje problematyka dotyczącą kwestii materialnych, a poza zakresem rozważanych zagadnień pozostają kwestie dotyczące formalnych warunków dopuszczalności ograniczeń, jak publiczne ogłoszenie zagrożenia czy możliwość wprowadzania ograniczeń w aktach podustawowych. Stawiane tezy są polemiczne wobec poglądów, że (...) zawieszenie wolności lub praw jest skrajnym typem ograniczania i następuje wtedy, gdy wolności czy prawa „już nie ma”, lub że zawieszenie zakłada ograniczenie istoty wolności lub prawa. Okazuje się, że można sensownie mówić o zawieszaniu wolności lub praw także wówczas, gdy są one ograniczane w niewielkim tylko stopniu. Ponadto, możliwe jest zawieszanie, które nie prowadzi do ograniczenia istoty wolności lub prawa. Argumentuje się, że istotą zawieszania wolności lub praw w stanach nadzwyczajnych jest zakwestionowanie podstawowego ich przymiotu, jakim jest – uznawana w prawie międzynarodowym – nienaruszalność „całych” poszczególnych praw człowieka, która jest czymś innym od nienaruszalności ich istoty. Przy okazji prowadzona jest refleksja teoretycznoprawna nad zagadnieniem zawieszania wolności lub praw. Zawieszenie okazuje się czymś istotnie różnym od czasowej utraty mocy obowiązującej przepisów dotyczących wolności czy praw. Ich ciągłe obowiązywanie znajduje wyraz, na przykład, w zasadzie proporcjonalności mającej zastosowanie do zawieszanych wolności lub praw. -/- Extraordinary Measures and Restrictions of Constitutional Freedoms and Rights ABSTRACT The study aims to answer the question on the difference between limitation of freedoms and rights in ordinary situations and their suspension (derogation) when extraordinary measures are introduced. This question is considered from the point of view of the structure of the interpretation process and the structure of the constitutional values. Consideration is given to issues relating to material aspects. However, issues relating to formal conditions for the admissibility of restrictions, such as public announcement of a threat or the possibility of introducing restrictions in sub-statutory acts, are not examined. The theses put forward are critical of the view that suspension of freedoms or rights is an extreme type of limitation and a freedom or a right "is no longer there", and of the view that suspension presupposes violation of the essence of freedom or right. It can be argued that it makes sense to talk about the suspension of freedoms or rights also when they are only slightly restricted. Moreover, it is possible to suspend a freedom or a right without violating their essence. It is argued that suspension of freedoms or rights leads to questioning of their basic characteristic that is their inviolability as recognized in international law. However, this inviolability of freedoms or rights is something different from the inviolability of their essence. In terms of the theory of law, the suspension of freedoms or rights turns out to be something significantly different from the temporary loss of the binding force of the respective provisions. Their continued validity is reflected, for example, in the application of the principle of proportionality to the suspended freedoms or rights. (shrink)

The paper presents some historical (Plato, Aristotle, Plotin, Augustine, Boethius, Aquinas) and main contemporary topics about different accounts of goodness of God understood as ontological goodness, perfection and as ethical goodness - impeccability and benevolence. The arguments for goodness of God are presented, mainly from stance of Thomas Aquinas classical theism as well as arguments against compatibility of essential goodness and omnipotence (N. Pike) and being an moral agent. The article draws perspective of different philosophical issues connected with goodness of (...) God, like a problem of evil, the Euthyphro dilemma, divine command ethics and divine motivation theory. (shrink)

Artykuł przedstawia polskie regulacje prawne z lat 1998-2007 będące podstawą lustracji. Analizuje szereg aktów prawnych prezentując zakładane cele lustracji, jej zakres, procedury i przewidywane sankcje karne. Celem autora jest identyfikacja aksjologicznych podstaw regulacji prawnych dotyczących lustracji. W trakcie analiz wskazuje on m. in. na brak proporcji między sankcjami karnymi a winą jednostek, zwłaszcza w niektórych przypadkach penalizacji oświadczeń lustracyjnych niezgodnych z prawdą lub penalizacji niezłożenia oświadczeń. Autor argumentuje także, że analizowane rozwiązania zakładały – wbrew deklarowanym celom – przeniesienie odpowiedzialności za (...) zło systemu politycznego z jego aktywnych twórców na jednostki wbrew woli poddane działaniu tego systemu. Ponadto argumentuje, że lustracja oparta na przeprowadzanym przez państwo „teście moralności” radykalnie ingeruje w wewnętrzną sferę moralności jednostki i stąd zakłada elementy typowe dla aksjologii systemów totalitarnych; państwo nakazuje dokonać działania, które bezpośrednio i wprost zmierza do realizacji ściśle wewnętrznej wartości moralnej opartej na zgodności oświadczenia z przekonaniami, i jednocześnie państwo ustanawia siebie nie tylko obserwatorem i sędzią realizacji tej wartości, ale także autorem wzorca przekonań, z którymi oświadczenie ma być zgodne. (shrink)

Paper reconstructs three different accounts of the rationality of religious belief that we found in Plantinga's epistemology of theistic and religious belief. Taken into account are works (papers and books) from GAOM to first two books about a warrant. In the end, the article formulates some questions about rationality and evaluation of the importance of property of rationality of religious belief concerning other positive epistemic statuses.

In the last two decades, major cities in Malaysia have witnessed a spate of urban redevelopment including commercial and retail complexes, and residential estates. The current urban transformations taking place in Malaysian cities are mainly market-driven and characterized by fast-track development with a strong priority on the road infrastructure. This is a typical example of an intensive property-led development that is becoming a central driver of the national economy. This article provides a deeper understanding of the complexity of urban development (...) in Malaysia. Here, the major aim is to understand the Malaysian cities' transitions in the trajectory of their colonial past, national identity, multi-cultural community, culture, and religion. Focusing on South East Asian urbanism, this article determines how internal and external forces and global trends such as neoliberalism and property-led development affect the transformation of urban landscapes and expansions in Malaysia. The outcomes of this paper will indicate how much property-led development and globalisation have affected the traditional and tropical climate-responsive urban environment in Malaysia. It will also identify sustainable design and planning measures that should be implemented in the cities of Malaysia to combat the ill-effects of globalisation. (shrink)

The study aims at making explicit the three spheres or planes, essential from the point of view of semiotics, on which the discourse regarding dignity takes place, and at clarifying the relations between these planes. The analysis uses the conception of Kazimierz Ajdukiewicz. There are three principal areas in which the discourse on dignity is conducted – the plane of linguistic expressions on which the name “dignity” is used; the plane of meanings on which the notion of dignity is placed; (...) and the plane of objects on which there is dignity itself. There is a relationship of meaning between the different concepts of dignity and the expression “dignity”, a relationship of signification between expression “dignity” and dignity as its referent, and a relationship of apprehension between the concepts of dignity and their referents. (shrink)

Wersja przedostatnia, z 2010 roku. Proszę cytować wersję opublikowaną. Pre-final version, from 2010. Please, quote the published version.

In the article I discuss functionalist interpretations of Husserlian phenomenology. The first one was coined in the discussion between Hubert Dreyfus and Ronald McIntyre. They argue that Husserl’s phenomenology shares similarities with computational functionalism, and the key similarity is between the concept of noema and the concept of mental representation. I show the weaknesses of that reading and argue that there is another available functionalist reading of Husserlian phenomenology. I propose to shift perspective and approach the relation between phenomenology and (...) functionalism from a methodological perspective, specifically taking into account the functionalist explanatory strategy called functional analysis. I discuss the notion of function in Husserl’s works and Husserl’s idea of functional phenomenology. The key argument I develop is that in functional phenomenology we can find an explanatory strategy which is analogous to the strategy of functional decomposition used in functional analysis. I conclude that the proposed functionalist reading of phenomenology opens a new approach to the integration of phenomenology with cognitive sciences. (shrink)

In the article I discuss the conceptual problem of other minds and different approaches to mental concepts. Firstly, I introduce the conceptual problem and argue that solutions proposed by theory-theory and direct perception approach are inadequate. I claim that mental concepts are neither theoretical terms nor observational terms. Then, I consider third option which states that mental concepts are dispositional terms, i.e. they concern particular patterns (stereotypes) of behavior. Finally, I argue that dispositional approach is to some extent coherent with (...) phenomenological account and that phenomenological concept of embodiment can improve this position. (shrink)

Dawkins’ Ballet In the Garden of Theology. A Critical Assessment of Richard Dawkins’ Epistemological Theses On Theistic Beliefs From The God Delusion. Part I My paper presents a detailed analysis and assessment of Richard Dawkins’ epistemological theses from The God Delusion concerning the nature of religious belief, the existence of God and treating belief in God as a scientific hypothesis. In the first part of the article, I am interpreting Dawkins’ statement that atheism deserves respect as an epistemic achievement. I (...) suggest that rationality of that assessment depends on Dawkins’ success in arguing that science shows that God does not exist. My second aim is to show that the real object of Dawkins’ attack is not some abstract theistic hypothesis, as he suggests, but the Western ethical monotheism, mainly the Christian faith in God. If I am right, then his rejection of thus interpreted theism is not enough to justify his more general thesis that God hypothesis is false or improbable. The first part of the paper prepares the ground for the second, with criticism of Dawkins’ reasoning to the conclusion that almost certainly there is no God. (shrink)

Philosophizing and the True Knowledge of Human Being -/- The article presents the principles and method of classical philosophy. This kind of philosophy, developed mainly in ancient and medieval times, is still viable and interesting today. What is more important, it can be used as grounds for academic philosophy. Doing so provides a philosopher with resources for autonomy in her philosophical inquiry as well as the usefulness and application of its results for various cultural, social, and political tasks. The last (...) part of the article explains the manner in which the principles of philosophy may be connected with different ways of classical philosopher’s concern the with knowledge of the human being understood as a special, unique being, with her transcendence behind her biological nature and human society. In the conclusion, several tasks for philosophical reflection are given. In all its parts, the article emphasizes the importance of the concept of philosophizing person for the understanding of philosophy. (shrink)

Two competing models of metaaxiological justification of politics are analyzed. Politics is understood broadly, as actions which aim at organizing social life. I will be, first of all, interested in law making activities. When I talk about metaaxiological justification I think not so much about determinations of what is good, but about determinations refering to the way the good is founded, in short: determinations which answer the question why something is good. In the first model, which is described here as (...) objectivistic, it is assumed that determining that which is good is a matter of cognition; in the second model, which could be described here as voluntaristic or excedingly liberal, it is assumed that determining good is not a matter of cognition but of will – something is good because it is wanted. In the latter model, the cognoscibility of good is rejected and therefore the objective criteria for evaluation of which ‘will’ is better and which is worse are rejected. As a consequence, negative freedom becomes the fundamental value of social order and the basic requirement is that of maximizing the sphere of individual’s free actions, the sphere which is free from interference of other individuals or institutions. I am going to argue that none of these models is acceptable as a basis of oragnizing social life, and at least because of one reason. Each of them leads to a certain version of totalitarianism. In the conclusion I am going to present a mixed model, which, in my opinion, reflexes well the practice of democratic states. Analysis of these three models allows, first of all, to identify more clearly some of the problems appearing in making law, including procedural questions. By pointing at the interdependence of the foundations of good and law making procedures it is argued that the choice of the concept of good (a metaaxiological choice) is primary to the choice of law making procedures. (shrink)

The article analyzes and criticizes the assumptions of Peter Van Inwagen’s argument for the alleged contradiction of the foreknowledge of God and human freedom. The argument is based on the sine qua non condition of human freedom defined as access to possible worlds containing such a continuation of the present in which the agent implements a different action than will be realized de facto in the future. The condition also contains that in every possible continuation of the present state of (...) affairs, the same propositions about the ‘present past’ (the past before the present moment) are true as are true in the present state of affairs. The paper argues that Van Inwagen’s reasoning is inconclusive, it contains the type of mistake of confusing conditional impossibility with unconditional and presents a methodologically wrong method of solving a philosophical problem. It is because in the very construction of the problem determining the available solution. The article points to the possibility that the human freedom of some action is not excluded by the fact that specific past facts logically entail that this event will occur. (shrink)

Tato studie se věnuje komentářům a glosám k první kapitole druhé knihy Boethiova Úvodu do aritmetiky, jejímiž autory v poslední čtvrtině 10. století byli Gerbert z Aurillacu, Abbo z Fleury, Notker z Lutychu a anonymní autor textu De arithmetica Boetii. Studie sleduje dva hlavní cíle: nejprve upozorňuje na to, že Boethiův text o převodu číselných posloupností na stejnost lze interpretovat dvěma rozdílnými způsoby, následně se zaměřuje na využití této problematiky v dalších svobodných uměních a při hraní deskové hry rithmomachie.

This article presents Alvin Plantinga’s views on epistemic justification. The first part situates Plantinga’s epistemological views in the context of his epistemology of religion and debates of general epistemology. The second part discusses Plantinga’s argument that the internalism of 20th century epistemology stems from deontologism and that the views on the epistemic justification of analytic philosophers reflect the relationship between classical deontologism and classical internalism. The last part points to the objections with which the Plantinga’s conception met and tries to (...) balance the depth and weakness of its position. (shrink)

Short paper about debate on cognitive meaning of religious use of language in early analytic philosophy of religion. Published in Companion to Philosophy of Religion, edited by Janusz Salamon, Cracow: WAM, 2016.

Does God suffer? Some critical remarks on Dariusz Łukasiewicz’s paper ‘The suffering of God and the evil’ (Czy Bóg cierpi? Uwagi polemiczne do artykułu Dariusza Łukasiewicza 'Cierpienie Boga za zło') Author of article argues that Dariusz Łukasiewicz's criticism of Thomas G. Weinandy's book Czy Bóg cierpi?, directed towards three arguments for impassibility of God doesn't defeat Weinandy's theses. There are three reasons of that. First, Łukasiewicz criticism doesn't take into account metaphysical nature of Weinandy's arguments concerning nature of suffering and (...) God. Second, some of assumptions are attributed by Łukasiewicz to author of Does God suffer? mistakenly. Third, Łukasiewicz criticism that Weinandy's thought is too optimistic doesn't realize that philosophy cannot justify or disprove all theological theses, because many of them are beyond the reach of human reason. Article ends with some suggestions about proper use of analogy in attribution of properties to God. (shrink)

Tato studie se snaží o filosofickou analýzu problematických aspektů neurogeneze. V první řadě se zaměřuje na moderní historii neurogeneze, která je obecně považována za historii dogmatického přesvědčení, které předpokládalo, že v mozku dospělého savce nemohou vzniknout nové neurony. Tato konvence přežívala v neurovědě po několik desítek let a její kořeny sahají až do dob Ramóna y Cajala. Důležitá část této filosofické analýzy se zaměřuje na aspekt tzv. zaštiťování dogmatu pomocí ad hoc hypotéz. Analýza se dále věnuje implicitním definicím, které hrají (...) roli axiomů neurovědy, a problematice falsifikace potenciálních falsifikátorů. Na konci této filosofické analýzy jsou prezentovány argumenty, které dospívají k tomu, že historie neurogeneze není historií dogmatického uvažování, jak většina autorů předpokládá, ale že jde o historii vědeckého pragmatismu. (shrink)

An important argument in favour of recognising the cultural relativism and against universality of dignity and human rights, is the claim that the concept of dignity is a genuinely modern one. An analysis of a passage from the Demiurge’s speech in Timaeus reveals that Plato devoted time to reflecting on the question of what determines the qualitative difference between certain beings (gods and human being) and the world of things, and what forms the basis for the special treatment of these (...) beings – issues that using the language of today can be described reasonably as dignity. The attributes of this form of dignity seem to overlap with the nature of dignity as we know it today. Moreover, Plato proposes a response both to the question of what dignity is like, as well as the question of what dignity is. It is existential perfection, rooted in a perfect manner of existence, based on a specific internal unity of being. Dignity is therefore primordial in regard to particular features and independent of their acquisition or loss. Plato’s approach allows him to postulate that people be treated as ends in themselves; an approach therefore that prohibits the treatment of people as objects. Both the state and law are ultimately subordinated to the good of the individual, rather than the individual to the good of the state. -/- Istotny argument na rzecz relatywizmu kulturowego i przeciwko powszechności godności i wynikających z niej praw człowieka, oparty jest na poglądzie, że godność uznana została dopiero w czasach nowożytnych. Analiza fragmentu mowy Demiurga z Platońskiego dialogu Timajos ujawnia, że Platon rozwinął refleksję nad czymś, co stanowi o jakościowej różnicy między pewnymi istotami (bogami i ludźmi) a światem rzeczy, i co jest podstawą szczególnego traktowania tych istot, a co językiem współczesnym zasadnie można określić jako godność. Zbieżna jest charakterystyka tej godności z charakterystyką przyjmowaną współcześnie. Co więcej, Platon daje propozycję odpowiedzi nie tylko na pytanie, jaka jest godność, ale także na pytanie, czym jest godność. Jest ona doskonałością egzystencjalną, ugruntowanym w szczególnie doskonałym sposobie istnienia, opartym na szczególnej wewnętrznej jedności bytu. Jako doskonałość istnienia ogarnia ona cały byt, wszystkie jego cechy; jest nieoddzielalna od bytu (jest przyrodzona i niezbywalna). Jako pierwotna wobec partykularnych cech, jest niezależna od ich nabywania lub utraty. Platońskie ujęcie pozwala w oparciu o ujęcie godności formułować postulaty zbieżne z formułowanymi dziś dyrektywami nakazującymi traktować osoby jako cele same w sobie i zakazującymi traktowania osób w sposób czysto instrumentalny, przedmiotowy. Okazuje się, że – zdaniem Platona – jednostki nie wolno traktować czysto instrumentalnie dla dobra państwa; zarówno państwo, jak i prawo są podporządkowane dobru jednostki. (shrink)

Epistemological optimists about thought experiments hold that imagination could be under certain conditions source of epistemic justification. Their claim is usually based on one of three dominant conceptions about epistemic value of thought experiments. Apriorism states that imagination may serve as unique a priori source of new synthetic knowledge about the actual world. I argue against this view and show that apriorism is either too weak, or too strong or too vague. Psychologism is viable, yet not fully clear conception about (...) new meta-knowledge obtained by thought experimenting. I compare some interpretations of this position and present reasons for favorizing one of them. Conceptualism considers thought experiments as instruments for cleaning our conceptual systems. I argue that this position is in fact not about epistemic value of thought experiments, but about one specific usage of experimental result. (shrink)

POLITICO Studio speaks with Ricardo Marek, President Europe and Canada at Takeda Pharmaceuticals, on why rare diseases need to be a public health priority, and how Europe can remain a leader in life sciences.

Philosophical work on the concept of consent in the past few decades has got to grips with it as a rich notion. We are increasingly sensitive to consent not as a momentary, atomic, transactional thing, but as a complex idea admitting of various qualities and dimensions. In this paper we note that the recognition of this complexity demands a theoretical framework quite different to those presently extant, and we suggest that the enactive approach is one which offers significant value in (...) this regard. In consonance with arguments made by Laurie Penny about how consent is a continuous and dynamic process, we outline how an enactive approach identifies consent as temporally extended (rather than momentarily transactional), and as affected by the skilfulness of the agents involved, the fitness of community provided resources to negotiate the consensual relationship over time, and the unfolding of circumstances in the situation in which the joint action is taking place. We argue that the value of an enactive perspective on consent is in highlighting these complexities, and providing resources to articulate and theorise them in ways that are not open to other current approaches. (shrink)

The author examines the arguments for applicability of the limitation clause which specifies the requirements for limitation of constitutional freedoms and rights (Article 31 para. 3 of the Constitution) to the right to protection of life (Article 38). Even if there is almost a general acceptance of such applicability, this approach does not hold up to criticism based on the rule existing in the Polish legal order that treaty commitments concerning human rights have supremacy over national statutory regulations. Due to (...) an international pattern which does not provide application of the limitation clause to the right to life protection, despite the recognition — at the level of a constitutional standard — of applicability of the clause of Article 31 para. 3 to Article 38, and to protection of life in general, this will be made impossible at any attempt to formulate a statutory standard. He also points out the defectiveness of the reasoning leading to acceptance of certain limitations of a particular value (e.g. life) on the basis of the ex definitione exemptions existing in the international standard to the assumption of applicability of the limitation clause when shaping statutory standards in the Polish legal system. The discussed issues are related to the question of interpretation of the inviolability of human rights. This term takes different meaning in the context of: 1) inviolability of all human rights understood in abstracto as normative structures of a general and abstract nature; 2) right protecting certain values with no exception; 3) rights to which an application of the limitation clause is forbidden; 4) rights not subject to derogation; 5) inviolability of understood in concreto, as that is (here and now) due to the subject of dignity; 6) inviolable essence of freedoms and rights. One should also clearly distinguish between (7) the descriptive and (8) the normative meaning of inviolability. -/- Punktem wyjścia jest analiza argumentacji na rzecz tezy o stosowalności do prawa do ochrony życia (art. 38 Konstytucji RP), klauzuli limitacyjnej określającej warunki ograniczania konstytucyjnych wolności i praw (art. 31 ust. 3). Mimo niemal powszechnej akceptacji tej tezy, nie wytrzymuje ona krytyki opartej na pierwszeństwie, które w polskim porządku prawnym mają zobowiązania traktowe dotyczące praw człowieka, wobec regulacji ustawowych. Ze względu na wzorzec międzynarodowy, który nie przewiduje stosowania klasycznej klauzuli limitacyjnej do prawa do życia, mimo uznania - na poziomie standardu konstytucyjnego - stosowalności klauzuli z art. 31 ust. 3 do art. 38 i ochrony życia w ogóle, stosowalność tej klauzuli będzie uniemożliwiona przy każdej próbie formułowania standardu ustawowego. Autor zwraca uwagę na wadliwość wnioskowania prowadzącego od uznania dopuszczalności pewnych ograniczeń ochrony jakiejś wartości (np. życia) na podstawie wyjątków ex definitione obecnych w standardzie międzynarodowym, do tezy o stosowalności klauzuli limitacyjnej przy kształtowaniu standardu ustawowego w polskim systemie prawnym. (shrink)

Perceptual modalities have been traditionally considered the product of dedicated biological systems producing information for higher cognitive processing. Psychological and neuropsychological evidence is offered which undermines this point of view and an alternative account of modality from the enactive approach to understanding cognition is suggested. Under this view, a perceptual modality is a stable form of perception which is structured not just by the biological sensitivities of the agent, but by their goals and the set of skills or expertise which (...) they are deploying at a given time. Such a view suggests that there is no such thing as an experience that is purely visual, auditory, or otherwise modal and that our attempts to understand consciousness and the mind must be conducted within a framework that provides an account of embodied, goal-directed adaptive coping with the world. (shrink)

Prezentowana książka jest pierwszą monografią w sposób całościowy omawiającą Preambułę Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. Dużo miejsca poświęca genezie tekstu - czytelnik znajdzie zgłoszone projekty oraz szerokie omówienie prac Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. W centrum uwagi znalazły się aksjologiczne podstawy całego polskiego systemu prawa oraz refleksja nad wartościami fundującymi porządek prawny w ogóle. Autor omawia poszczególne wartości, uwzględniając ich oddziaływanie na orzecznictwo, zwracając uwagę również na przyjęte przez ustrojodawcę rozstrzygnięcia dotyczące pozaprawnego ugruntowania wartości konstytucyjnych. Podejmuje także problem normatywnego charakteru (...) Preambuły. Książka adresowana jest w sposób szczególny do wszystkich zainteresowanych prawem konstytucyjnym, przede wszystkim w kontekście zagadnień filozoficznoprawnych. Pogłębione rozumienie Preambuły Konstytucji jest istotne także dla wszystkich obywateli, gdyż wskazuje ona na podstawowe wartości leżące u podstaw wspólnoty politycznej. (shrink)

Dawkins’ Ballet in the Garden of Theology. A Critical Assessment of Richard Dawkins’ Epistemological Theses on Theistic Beliefs from the God Delusion. Part II My paper presents an analysis and assessment of Richard Dawkins’ assumption from his book The God Delusion that there are no reason against treating belief in God as a scientific hypothesis, because even if the God existence is not disprovable, we could and maybe should ask if His existence is probable or highly improbable. My first aim (...) is to examine Dawkins' argumentation against if he is aware multiple possible ways interpretation of the claim that religious belief in God, construed as the hypothesis that existence of Creator may be treated as a scientific kind of hypothesis. My second aim is to show a nature of relation between his scientific God-hypothesis and his criticism of Thomas Henry Huxley agnosticism. I maintain that the he can't treat his probabilistic account of theism/atheism controversy as a ground for possible evidence for his controversial claim, that scientific knowledge could solve the problem of God's existence. As the matter of facts , things are just the opposite. I argue for claim that his construal of belief in God in terms of probabilistic scientific hypothesis is normatively weak and he can't use it in argumentation against rationality of belief in God even if he would be succesfully show that God-hypothesis is very weak and improbable explanation of origins and complexity of life. (shrink)

This article seeks to justify the claim that Thomas Aquinas proposed a concept of natural law which is immune to the argument against the recognition of an objective grounding of the good formulated by a well-known representative of the liberal tradition, Isaiah Berlin, in his famous essay “Two Concepts of Freedom.” I argue that Aquinas’s concept of freedom takes into account the very same values and goals that Berlin set out to defend when he composed his critique of natural law. (...) In particular, the article suggests that Aquinas recognizes freedom as a greater perfection of man than rationality, and that this freedom is realized, among other things, through the co-construction of the good that gives a goal and a shape to human action and to the whole of a person’s life. I argue that the co-construction of such a good involves the co-construction of natural law in the strict sense of the term. Indeed, the content of natural law can be understood as a set of goods which are goals that inform human action. From a human perspective, natural law is not a pre-existing recipe which has merely to be “read.” Defining the concrete content of natural law is an ongoing process. The process of defining natural law’s content takes humanly knowable, objective elements into account, and so draws on knowledge. Yet free choice also plays an important part in this process. When speaking of the process of defining the content of natural law, therefore, and in determining what here-and-now is to be done, it is reasonable to describe man as a creator of the natural law, or as a legislator, just as the members of a parliament are the creators of civil law — bearing in mind that only a just law is truly law and therefore the creation of both civil and natural law reaches only as far is the scope of just actions directed by these laws. From the perspective of human action, we may speak of each person’s free choice to establish a given good as the end of a specific act, and in so doing to declare that action proper under natural law in the strict sense of the term (which differs from the rules of natural law). An appreciation of what is particular and individual (particulare et individuum), and an appreciation of free choice that goes hand-in-hand with this, is deeply embedded in Thomas’s system of thought. Particularity and individuality has its basis in an especially excellent way of human existence. (shrink)

Recognizing inherent and inalienable nature of dignity and universality of certain values, the Constitution of the Republic of Poland, introduces to the foundations of Polish legal system some elements of natural law which may be used for application of the Basic Law. Constitutional recognition of these elements only makes sense on the assumption of their cognizability. Therefore, as an important element of constitutional concept of natural law is taken the recognition of the argument of cognitivism according to which moral assessments (...) may have the nature of judgments and truth qualification (they may be true or false). In the course of application of the constitution, norms of natural-law character and natural-law justification. Since dignity and the essence of freedoms and rights based on dignity are the only inviolable values recognized by the constitution, the arguments of natural law lead to a far-going reinterpretation of constitutional norms. The norm of natural law protecting inviolable values will have precedence in the event of collision with norms protecting other values, also with constitutional norms. Even if such a norm is formulated on the basis of the provisions of the constitution, in fact natural law is given higher rank than elements based only on enacted law. Despite that, reliability of a legally established order does not seem to be radically endangered. -/- Konstytucja RP uznając przyrodzoność i niezbywalność godności oraz uniwersalność niektórych wartości, wprowadza do podstaw całego polskiego systemu prawnego elementy prawnonaturalne, które mogą być wykorzystane w stosowaniu konstytucji. Konstytucyjne uznanie takich elementów ma sens przy założeniu ich poznawalności, stąd istotnym elementem konstytucyjnej koncepcji prawa naturalnego jest uznanie tezy kognitywizmu głoszącej, że oceny moralne mogą mieć charakter sądów i kwalifikację prawdziwościową – mogą być prawdziwe lub fałszywe. W procesie stosowania konstytucji mogą być formułowane normy o charakterze prawnonaturalnym oraz uzasadnienia prawnonaturalne. Ponieważ jedynymi wartościami uznanymi w konstytucji za nienaruszalne jest godność oraz istota wolności i praw, których godność jest źródłem, argumentacja prawnonaturalna może prowadzić do daleko idącej reinterpretacji norm konstytucyjnych. Norma prawnonaturalna chroniąca warunki konieczne poszanowania godności lub istoty wolności i praw będzie miała pierwszeństwo w razie kolizji z normami chroniącymi inne wartości, także z normami konstytucyjnymi. Choć norma taka będzie formułowana na podstawie przepisów konstytucji, to jednak faktycznie prawo naturalne uzyskuje wyższą rangę od elementów opartych jedynie na stanowieniu. Mimo tego bezpieczeństwo prawne nie wydaje się być radykalnie zagrożone. O prawnonaturalnym charakterze normy i uzasadnienia decyduje oparcie w ocenach moralnych, które pretendują do bycia sądami, do bycia prawdziwymi lub fałszywymi. Z punktu widzenia stosowania konstytucji i wymogu intersubiektywnej komunikowalności i kontrolowalności dookreślania treści prawnonaturalnych, dla nadania ocenom charakteru sądów istotny jest kształt procedur i argumentacji prowadzących do tego dookreślenia. Powinny to być procedury i argumentacja typowe dla dyskursu mającego na celu sformułowanie prawdziwych sądów. Maksymalizowana powinna być dyskursywność takich procedur, a podstawą rozstrzygnięcia powinien być, jeśli to tylko możliwe, konsens. Nie mogą być uważane za rozstrzygające argumenty odwołujące się do woli indywidualnej lub zbiorowej, reakcji emocjonalnych, stopnia rozpowszechnienia danej oceny czy do tradycji kulturowej. (shrink)

Opracowanie dotyczy relacji konstytucyjnego pojęcia „dobro wspólne” z art. 1 Konstytucji RP, do pozaprawnych pojęć dobra wspólnego. Bezpośredni asumpt do jego przygotowania dało zdanie odrębne sędziego Trybunału Konstytucyjnego Zbigniewa Cieślaka do wyroku TK z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie Kp 7/09, dotyczącej zmian w prawie budowlanym. Jest to w ogóle najobszerniejsza wypowiedź w całym dotychczasowym orzecznictwie TK poświęcona wprost problematyce dobra wspólnego. Sędzia Z. Cieślak wyraźnie odróżnił prawne pojęcie dobra wspólnego – jego zdaniem właściwe dla interpretacji klauzuli dobra (...) wspólnego z art. 1 Konstytucji RP z 1997 r. – od pojęć pozaprawnych, uznając te ostatnie za źródło nieporozumień w prawniczych dyskusjach na temat rozumienia wyrażenia „dobro wspólne” w prawie i jako kategorii konstytucyjnej. Argumentować będę, że zrekonstruowane przez Z. Cieślaka prawne pojęcie dobra wspólnego nie nadaje się do interpretacji klauzuli dobra wspólnego z art. 1 konstytucji z 1997 r., i że pojęcia pozaprawne powinny być postrzegane nie jako źródło nieporozumień, ale jako nieodzowna pomoc w ustalaniu treści konstytucyjnego pojęcia dobra wspólnego. Problematyka ta prowadzi do podjęcia pewnego – kluczowego dla stosowania art. 1 – zagadnienia relacji między dobrem wspólnym a prawami człowieka (wolnościami i prawami człowieka), zagadnienia, które ostro zarysowało się w orzecznictwie trybunalskim po raz pierwszy właśnie w tym zdaniu odrębnym. Chodzi mianowicie o związki zachodzące między dwoma zasadniczymi tradycjami pojmowania dobra wspólnego i odpowiadającymi tym tradycjom dwoma typami pojęć dobra wspólnego – tradycji klasycznej, znajdującej swój wyraz w Konstytucji 3 maja z 1791 r., i tradycji, w której dobro wspólne pojmowane jest przede wszystkim jako dobro państwa i która znalazła wyraz w konstytucji kwietniowej z 1935 r. Dla pierwszej tradycji charakterystyczne jest uznanie praw człowieka za zasadniczy element dobra wspólnego – i tę tezę Z. Cieślak akceptuje. Analiza jego propozycji pokazuje jednak, że należy ona do tradycji konstytucji kwietniowej, a przyjęcie pojęcia dobra wspólnego należącego do tej tradycji prowadziłoby do niespójności z niektórymi fundamentalnymi rozstrzygnięciami ustrojodawcy, dotyczącymi tak interpretacji art. 1 konstytucji i przyjętej w nim koncepcji dobra wspólnego, jak i konstytucyjnej koncepcji wolności i praw człowieka. (shrink)

This book is the first comprehensive study of Plato’s conception of justice. The universality of human rights and the universality of human dignity, which is recognised as their source, are among the crucial philosophical problems in modern-day legal orders and in contemporary culture in general. If dignity is genuinely universal, then human beings also possessed it in ancient times. Plato not only perceived human dignity, but a recognition of dignity is also visible in his conception of justice, which forms the (...) core of his philosophy. Plato’s Republic is consistently interpreted here as a treatise on justice, relating to an individual and not to the state. The famous myth of the cave is a story about education taking place in the world here and now. The best activity is not contemplation, but acting for the benefit of others. Not ideas, but individuals are the proper objects of love. Plato’s philosophy may provide foundations for modern-day human rights protection rather than for totalitarian orders. (shrink)

An axiological analysis of the basis of the 1997 Constitution of the Republic of Poland, determined mainly in the Preamble, makes it possible to put forward a thesis that this axiology is not, at least in reference to the principle, eclectic. In respect of the meta-axiological settlements, this is a tradition of natural-law type, recognizing the objective grounding of values and law. The accepted solutions are also convergent with the axiology typical of the international protection of human rights. -/- Résumé (...) L’analyse des fondements axiologiques de la Constitution polonaise de 1997, inscrits avant tout dans le préambule, permet de formuler la thèse selon laquelle cette axiologie n’est pas, en principe, éclectique. La réflexion sur les valeurs s’inscrit dans la vision classique des fondements du droit, remontant à l’antiquité. Partant de là, se dégage une tradition juridique appuyée sur le droit naturel, reconnaissant la force objective des valeurs et du droit. Ces conclusions rejoignent l’axiologie classique de la protection internationale des droits de l’Homme. -/- Zusammenfassung Die Analyse der vor allem durch die Präambel definierten axiologischen Grundlagen der Verfassung der Republik Polen von 1997 ermöglicht die Aufstellung der These, dass diese Axiologie nicht eklektisch ist, zumindest nicht prinzipiell. Hier enthüllt sich ein Denken von den Werten, das sich in die klassische, bis in die Antike zurückreichende Reflexion über die Grundlagen des Rechts einfügt. Wegen der metaaxiologischen Entscheidungen ist das eine Tradition naturrechtlichen Typs, die die objektive Begründung der Werte und des Rechts anerkennt. Die angenommenen Lösungen stimmen auch mit der für den internationalen Schutz der Menschenrechte typischen Axiologie überein. (shrink)

Arthura Kaufmanna filozofia prawa wyrasta przede wszystkim z neokantyzmu aksjologicznego reprezentowanego przez „późnego” Gustava Radbrucha, którego uważał on za najważniejszego ze swych nauczycieli, oraz z hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera. W późniejszym okresie znaczący wpływ na Kaufmanna wywarł Charles S. Peirce, którego pracami posiłkował się opracowując problematykę analogii (wiążąc ją z opracowanym przez Pierca zagadnieniem abdukcji) oraz ontologii relacji. Niektóre wątki poglądów Kaufmanna nawiązują do egzystencjalizmu Karla Jaspersa oraz antropologii Karla Löwitha. Obecne są także inspiracje tomistyczne i arystotelesowskie. Jest to filozofia (...) prawa o charakterze maksymalistycznym. Kaufmann wpisuje się w sięgającą starożytności tradycję uprawiania filozofii, w której stawia się pytania o całość; filozofia pyta o to, co to jest "byt w ogóle", byt "w całości"; filozofia prawa stawia pytania o to, co to jest prawo "w całości", prawo "w ogóle" . Podejmuje wprost fundamentalne zagadnienia należące do zasadniczych dziedzin filozoficznych – epistemologiczne, ontologiczne, etyczne, nie stroniąc także od zagadnień z zakresu logiki. Uprawiana przez niego filozofia ma charakter systemowy, co sprawia, że jej zrozumienie zakłada ujęcie całości propozycji. Sam Kaufmann uważa, że systemy filozofii prawa należą już do historii, jednak ta uwaga jest o tyle jedynie trafna w odniesieniu do niego samego, że jego filozofia prawa – w zgodzie z jego deklaracjami – nie zmierza do „gotowych rozwiązań” konkretnych kwestii prawnych, ale zmierza do ukształtowania pewnego sposobu refleksji nad prawem. Jego koncepcja jest ważnym głosem w sporze klasycznego pozytywizmu z koncepcjami niepozytywistycznymi. Za prawo w pełnym tego słowa znaczeniu uznaje konkretne rozstrzygnięcie, co niewątpliwie łączy jego podejście z amerykańskim realizmem prawnym. Rekonstruowana przez Kaufmanna struktura procesu „urzeczywistniania” prawa, dokonywana w kontekście i na użytek kultury prawnej typu kodeksowego, kontynentalnego, uwyraźnia obecność elementów typowych dla kultury prawa precedensowego –wnioskowanie od przypadku do przypadku. Jednocześnie za istotny problem każdego porządku normatywnego uznaje uogólnienie. Jest to znamienny teoretyczny wyraz narastającej świadomości współwystępowania obok siebie zasadniczych elementów każdego z tych typów kultur prawnych. Kaufmann trafnie dostrzega, że w konkretnym rozstrzygnięciu są obecne elementy normatywne wykraczające poza to, co jest zawarte w aktach normatywnych. Podobnie jak Ronald Dworkin, Kaufmann wskazuje, że dokonujący rozstrzygnięcia, czy tego chce, czy nie, „stosuje” szereg elementów normatywnych spoza aktów normatywnych. Analizy prowadzą do wniosku, że propozycja Kaufmanna zawodzi, gdy przechodzi on do ontologicznych uogólnień, przede wszystkim przez brak uwzględnienia w swych podstawach takich punktów odniesienia, które są zewnętrzne wobec badanego procesu „urzeczywistniania” prawa. To, czym jest osoba, determinowane jest systemem prawnym i kulturą, w której prawo funkcjonuje. Przy takim ujęciu Kaufmann nie osiąga jednego z ważnych celów, do którego zmierzał, nie wskazuje kryteriów pozwalających stwierdzić, czy stopniowa – dokonywana zgodnie z odkrytymi przez hermeneutykę filozoficzną wymaganiami poprawnego rozumienia – zmiana normatywnego sensu systemu prawnego zmierza ku „ustawowemu bezprawiu”, czy też nie. (shrink)

This essay is an introduction to a lecture course "Elements of Descriptive Psychology" delivered by Anton Marty in around 1903/04. Marty offered courses on descriptive psychology at regular intervals in the course of his career at the University of Prague. The content of these courses follows closely the ideas of Marty’s teacher Franz Brentano, though with some interesting divergences and extrapolations. The present work is a historical and systematic introduction to an extract from notes taken of Marty’s lecture, with some (...) discussion of the work of Dilthey on similar topics, and of Marty’s influence on Franz Kafka and on the Gestalt psychologist Max Wertheimer. (shrink)