Vào ngày 19/4/2024 vừa qua, Tuyên bố New York về Ý thức của Động vật đã được công bố tại một hội nghị "Khoa học Mới nổi về Ý thức của Động vật" được tổ chức tại Đại học New York. Tuyên bố New York là một nỗ lực để thể hiện sự đồng thuận của giới khoa học về sự tồn tại trải nghiệm ý thức ở tất cả các loài có xương sống (bao gồm tất cả các loài (...) bò sát, lưỡng cư và cá) và nhiều loài không xương sống (bao gồm, ít nhất là, các loài mực ống, giáp xác mười chân và côn trùng). Về mặt khoa học, Tuyên bố New York là một bước tiến bộ lớn cho nhân loại, nhưng nó cũng sẽ khiến cho nhiều người có ý thức hơn về các thách thức đạo đức liên quan đến động vật có trải nghiệm ý thức. Bài viết này sẽ bàn về các cách tiếp cận triết học đối với vấn đề đạo đức của việc giết các sinh vật có tri giác để từ đó chỉ ra nan đề đạo đức đang hiện hữu trong xã hội loài người: Để duy trì sự tồn tại của con người, loài được xem là có đạo đức, thì chúng ta lại vi phạm đạo đức của chính chúng ta, là sát sinh các loài có giá trị nội tại, ý thức, hay tri giác khác. Nan đề đạo đức này đã tồn tại trong xã hội loài người từ rất lâu trước đây. Nhiều giải pháp đã được đề xuất và ứng dụng vào thực tế nhầm giải quyết nan đề này, như cách tiếp cận bất bạo lực và ăn chay của Phật giáo, việc áp dụng luật Hồi giáo và các nghi lễ thiêng liêng đối với động vật trong Hồi giáo, các phòng trào đòi quyền cho động vật và thực hiện tuyệt chủng tự nguyện ở các nước phương Tây, hay chế biến thịt sử dụng tế bào động vật. Tuy nhiên, dù cách nào đi nữa thì hiện nay chúng ta vẫn chưa thể hoàn toàn giải quyết được nan đề đạo đức, đó là các sinh vật có tri giác vẫn tiếp tục bị giết vì sự sinh tồn của con người. Chúng tôi cho rằng giải pháp khả thi nhất hiện nay đó là thay đổi văn hóa tiêu dùng thực phẩm ở hiện tại, xây dựng các giá trị văn hóa thặng dư sinh thái, và thúc đẩy các giải pháp hòa bình. (shrink)

Products made from animal fur and skin have been a major part of human civilization. However, in modern society, the unsustainable consumption of these products – often considered luxury goods – has many negative environmental impacts. This study explores how people’s perceptions of biodiversity affect their attitudes and behaviors toward consumption. To investigate the information process deeper, we add the moderation of beliefs about biodiversity loss. Following the Bayesian Mindsponge Framework (BMF) analytics, we use mindsponge-based reasoning for constructing conceptual models (...) and employ Bayesian analysis aided by Markov Chain Monte Carlo (MCMC) algorithms on a dataset of 535 Vietnamese urban residents. The results show that people’s preference for using products made from animal skin/fur is negatively associated with perceived consequences of biodiversity loss when they believe biodiversity loss is real and a major problem. In contrast, if urban residents believe biodiversity loss is unreal or not a significant issue, the association between perceived consequences of biodiversity loss and personal preference happens in the opposite direction. The same effects of biodiversity loss perception on people’s possession of skin/fur products was not found, indicating a more complex information process on behaviors compared to attitudes. Nevertheless, in the scenario that people believe biodiversity loss is not a significant issue, the higher the perceived consequences of biodiversity loss are, the greater number of animal-based products they likely own. Our results suggest that policymakers should not neglect the factor of personal belief besides knowledge and awareness in environmental campaigns. (shrink)

Chim bói cá thường được nhắc đến qua những đoạn hội thoại đùa, mang tính sảng khoái sau các công việc nghiên cứu nghiêm túc, tức là tốn sức làm và nghĩ. Đùa vừa làm giãn tinh thần, cũng lại có thể mang đến năng lượng suy nghĩ tiếp. Cứ căng thẳng mãi sẽ rất chóng cạn kiệt sức. Vậy nên năm ngoái, mới có bài trên báo Khoa học & Phát triển.

Today, many people have realized that the climate change and biodiversity loss issues lie in how and to what extent humans consume products for their lives in the Anthropocene era. Consumerism has pushed natural resource exploitation to its peak, and the depletion of resources is becoming increasingly prevalent. The beauty and personal care industry has a large market and high profits, especially in the high-income segment. However, this advantage also carries the risk of facing scrutiny, investigations, and criticism from civil (...) society organizations, environmental activists, and consumers. More than anyone else, the industry is vulnerable to the perils of unfavourable societal assessments, particularly the repercussions of consumer-led boycott actions. In this discourse, we suggest that, given the current circumstances, it is imperative for multinational beauty corporations to take a proactive role in allocating resources towards the development of sustainable agriculture practices. This entails not only advocating for the widespread adoption of environmentally conscious production methods but also dedicating efforts towards conducting research and innovation in the area of nature-friendly manufacturing techniques. Doing so will help demonstrate their commitment to the environment and actively provide convincing evidence to consumers of their social responsibility through emission reduction and biodiversity conservation activities. (shrink)

The nationwide economic reform in 1986 transformed Vietnam from a centrally planned economy to a socialist-oriented market economy. Entrepreneurs and entrepreneurial spirits within the populace are suggested to fuel the structural changes. Despite the importance of entrepreneurship in Vietnam’s economy, studies in Vietnam mainly pay attention to the practical aspects of entrepreneurial activities and neglect the cognitive and theoretical aspects of entrepreneurship. Thus, the current study employs the information-processing perspective of the Mindsponge Theory to explore how entrepreneurs’ knowledge accumulation can (...) affect their perceived likelihood of business success. Bayesian analysis indicates that business-related experience positively affects entrepreneurs’ business success likelihood. Greater willingness/readiness to transform thinking, acting, and beliefs can improve the business success of entrepreneurs who study others’ failures carefully. However, for entrepreneurs who perceive learning from others’ failures as unnecessary, higher willingness/readiness to transform diminishes their chance of success. Based on these findings, we recommend Vietnamese entrepreneurs accumulate knowledge through experience, learning, and an open mind for better decision-making and innovation creation capabilities. However, the learning process should be selective. (shrink)

Các nhà khoa học trong lĩnh vực nhân học, địa lý và các lĩnh vực khác trong khoa học xã hội và nhân văn từ lâu đã cho rằng môi trường sống của con người ảnh hưởng sâu sắc đến hệ thống giá trị và thực tiễn văn hóa của họ. Shota Shibasaki, Ryosuke Nakadai và Yo Nakawake đã phát triển dựa trên ý tưởng này, chứng minh rằng các đặc điểm sinh thái địa phương định hình sự xuất (...) hiện của các loài động vật ranh mãnh trong truyền thuyết dân gian. Dựa trên phát hiện của họ và khung quản trị tri thức SM3D (Serendipity-Mindsponge-3D), chúng tôi thảo luận về việc khả năng sáng tạo các sản phẩm văn hóa của cá nhân hoặc nhóm phụ thuộc vào tính sẵn có và khả năng tiếp cận thông tin từ môi trường xung quanh. Do mất đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu, những nguồn tài nguyên quý giá cho sáng tạo văn hóa đã bị suy giảm. Do đó, việc bảo tồn đa dạng sinh học và hành động vì khí hậu cần được xem như những giá trị nền tảng của một nền văn hóa tiến bộ và nhân văn. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tiếp tục duy trì và nâng cao năng lực sáng tạo văn hóa của xã hội. (shrink)

Khi các sản phẩm văn hóa chú trọng vào kết nối con người với thiên nhiên, nâng cao nhận thức về giá trị của thiên nhiên và trách nhiệm của con người với thiên nhiên, thì chúng ta mới có thể tiếp tục bảo tồn và nâng cao khả năng sáng tạo văn hóa của xã hội.

Ngày xuân, đi du xuân trên Internet. Có thời gian lang thang tìm đọc, cũng là niềm vui với người làm nghề nghĩ-viết. Thế rồi, tình cờ ghé thăm cửa “đền” ETH Zürich, bỗng lại có một niềm vui khác: gặp lại “người quen”. Ấy chính là cuốn sách A New Theory of Serendipity, trong đó, tôi tham gia một số chương [1]. Nay đã có sự hiện diện trong ETH Library. -/- Gọi ETH Zürich là một ngôi đền khoa (...) học nhân loại chẳng có gì quá. Nơi đây, 32 giáo sư giải thưởng Nobel đã được trao gửi. Nhà bác học vật lý vĩ đại nhất thế kỷ XX, và cũng của mọi thời đại, Albert Einstein là sinh viên, sau đó là giáo sư tại chính nơi này. Đây là nơi Einstein đặt nền móng cho rất nhiều tư tưởng lớn suốt cuộc đời. (shrink)

Trong công việc tìm tòi những vấn đề nghiên cứu có giá trị, tìm kiếm được điều mới mẻ và có khả năng trường tồn có lẽ thuộc nhóm công việc thách thức nhất.

Con người có thể thích màu trắng ở đâu đó như trong phòng, đồ gỗ, trang phục hay những loài hoa trắng tiêu biểu cho sự tinh khiết. Nhưng dứt khoát, màu trắng không phải thứ màu mong muốn thấy ở các rạn san hô. Nói một cách đơn giản, màu trắng của san hô biểu hiện của sự trơ xương, dấu hiệu của quá trình đi đến suy kiệt dinh dưỡng và cuối cùng là cái chết.

Dữ liệu trên RDocumentation (CRAN) cho thấy phần mềm máy tính bayesvl có lượng download trong tháng 1/2024 cao vượt bậc so với tháng 12/2023, tăng 164%. Sự hào hứng này đã cho tôi động lực tiếp tục tìm hiểu mức độ lan tỏa của bayesvl. Nhờ thế nên tôi mới phát hiện ra 2 thông tin thú vị.

Bài viết trình bày một số triển khai mới trong quá trình phát triển bổ sung các luận điểm sâu hơn cho hệ thống phát triển và quản trị quá trình sản xuất tri thức / phát kiến kỹ thuật-công nghệ của nhóm nghiên cứu AISDL, thường được gọi tắt là hệ thống lý thuyết SM3D.

Năm 2023 là năm cực kỳ khó khăn đối với kinh tế toàn cầu, khi mà các nước áp dụng các chính sách thắt chặt tiền tệ, các bất ổn thương mại do ảnh hưởng từ cuộc chiến kéo dài ở Ukraine và cuộc xung đột Israel-Hamas, và áp lực do biến đổi khí hậu. Khởi đầu 2023 đầy khó khăn, kinh tế Việt Nam tăng trưởng với tốc độ 3,41% vào Quý I, sau đó tăng trưởng tích cực ở (...) các Quý tiếp theo. Đến Quý IV, tốc độ tăng trưởng ước tính tăng lên mức 6,72%, khiến cho tốc độ tăng trưởng cả năm 2023 ước tính đạt 5,05%. Mặc dù không đạt mục tiêu 6,5% đề ra tại Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2023 và Nghị quyết 01/NQ-CP của Chính phủ, nhưng đây là một thành tích rất đáng khích lệ cho một năm đầy biến động khó lường trên trường quốc tế. Dựa trên tóm lược tình hình kinh tế – xã hội được cung cấp trên Cổng Thông tin Điện tử Chính phủ, tôi cho rằng các điểm sau là các yếu tố quan trọng góp phần vào sự tăng trưởng ổn định và vững vàng trong năm 2023 của Việt Nam. (shrink)

Báo Khoa học & Phát triển ngày 23-2 đăng một bài ngắn nhưng thú vị và rất giá trị của TS Phạm Hiệp, viết về trải nghiệm và suy ngẫm qua nhận biết những phát kiến mới, nhỏ (nhưng “hạt tiêu”) trong công việc nghiên cứu khoa học.Bài viết rõ ràng phản ánh một dáng điệu tăng trưởng tư duy trong tổng thể tiếp cận nhận thức luận, một trong ba trụ cột quan trọng của triết học khoa học. Trong (...) bài viết ngắn để tiếp dòng suy nghĩ của TS Phạm Hiệp, bàn tiếp về tính “động” của thể trạng nhỏ (từ quan sát “tĩnh”) là việc đáng làm, tôn tạo tiếp giá trị bài vừa nói trên Khoa học và Phát triển. Qua đó, chân dung của thực tế tương lai có thể sẽ rất khác, mặc dù chỉ bắt đầu nho nhỏ mà thôi. (shrink)

Bài viết trình bày một số triển khai mới trong quá trình phát triển bổ sung các luận điểm sâu hơn cho hệ thống phát triển và quản trị quá trình sản xuất tri thứcphát kiến kỹ thuật-công nghệ của nhóm nghiên cứu AISDL, thường được gọi tắt là hệ thống lý thuyết SM3D.

Trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta, khoa học và công nghệ dường như có thể thấy được ở bất cứ đâu. Vì thế, chúng ta đều có nhu cầu tích hợp và sử dụng các thông tin khoa học cho các cân nhắc quan trọng, ví dụ như những quyết định về chăm sóc y tế, an toàn thực phẩm, đầu tư, sáng tạo, và biến đổi khí hậu. Truyền thông khoa học là việc cực kỳ quan trọng (...) vì nó giúp chuyển hóa các kết quả nghiên cứu khoa học (thông tin đã được phần nào kiểm chứng thông qua quá trình đánh giá nghiêm ngặt) thành một phần của kiến thức tập thể được ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày. Các kiến thức này sẽ giúp làm tăng sự hiệu quả và phù hợp của quá trình đưa ra quyết định và hành động các cá nhân trong tập thể đấy. (shrink)

Năm 2023 là năm cực kỳ thách thức cho hầu hết mọi người, bao gồm đội ngũ chúng tôi. Sự khó khăn của năm 2023 tạo ra một bầu không khí đầy hỗn loạn, bế tắc, và bất ổn. Trong bầu không khí này, hoàn thành được việc thôi đã là một niềm vui to lớn. Chính vì thế, đội ngũ chúng tôi đã nhất quán với tôn chỉ: định tâm tạo ra các sản phẩm suy nghĩ hay, có giá (...) trị, không phân tán và sao nhãn vào các việc khác. Cũng nhờ vào tôn chỉ này mà chúng tôi đã hoàn thành được một số sản phẩm sắc nét và mang đậm dấu ấn của hệ sinh thái tư duy “nhà trồng” với tinh thần sảng khoái và phóng khoáng của ông Bói cá. (shrink)

Để hiểu rõ về chứng anendophasia và độc thoại nội tâm, chúng ta cần khám phá cách mà các quá trình nhận thức của con người tương tác với tự nhiên và có khả năng tiến hóa để giúp họ thích ứng với các tình huống khác nhau.

Chúng ta có thể hiểu được phần nào động cơ dẫn đến sự xuất hiện của ‘Republic of Letters’, ‘Invisible College’ và các hiệp hội học thuật sau này trong thời kỳ đầu của khoa học hiện đại. Sự ra đời của các tạp chí khoa học đầu tiên có thể được xem là kết quả của một quá trình tiến hóa trong đó các nhà triết học và sử học tự nhiên cố gắng tìm cách cải thiện hiệu suất (...) và hiệu quả của việc lưu thông các thông tin khoa học. (shrink)

Quản lý lưu vực sông đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và tăng cường nguồn tài nguyên nước, phục hồi chức năng của đất, duy trì nguồn thức ăn và bảo vệ môi trường xung quanh. Tuy nhiên, sự tăng trưởng kinh tế và công nghiệp gần đây, cùng với việc mở rộng các khu đô thị, đã khiến các nguồn tài nguyên thiên nhiên, bao gồm cả tài nguyên nước, gặp nhiều ảnh hưởng tiêu cực (...) và gây tổn hại cho các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng. Để đối phó với tình hình này, các sáng kiến bảo tồn và thực hành bền vững đã được phát triển nhằm bảo vệ các khu vực tự nhiên và những dịch vụ quan trọng của chúng. Các chương trình Chi trả cho Dịch vụ Hệ sinh thái (PES) đã ra đời với mục tiêu đảm bảo việc cung cấp liên tục các dịch vụ hệ sinh thái chất lượng cao thông qua hỗ trợ tài chính cho các nỗ lực bảo tồn. (shrink)

Ông Loftsson – người đứng đầu doanh nghiệp săn bắt cá voi thương mại cuối cùng tại Iceland lại không hề lo lắng về phán quyết này, dù nhiều người cho rằng nó có thể khiến doanh nghiệp của ông lao đao. Ông tin tưởng vào việc mình vẫn có thể tiếp tục đánh bắt vào năm sau và đưa ra những lập luận của riêng mình khi bị cáo buộc phá hoại môi trường.

Vào thời kỳ khai sáng, để trao đổi ý tưởng khoa học, các nhà triết học và sử học tự nhiên thường xuất bản chung một quyển sách và viết thư cho nhau. Điều này tạo tiền đề cho việc thành lập các hội và các tạp chí khoa học đầu tiên trên thế giới. Các hội học thuật bao gồm Viện Hàn lâm Khoa học Leopoldina (năm 1652), Hội Hoàng gia Luân Đôn (1660), và Học viện Khoa học Pháp (...) (1666). Tạp chí khoa học đầu tiên là Journal des sçavans (tháng 01/1665) và ngay sau đấy là Philosophical Transactions of The Royal Society (tháng 03/1665). Việc xuất hiện các tạp chí học thuật có thể xem như là kết quả của một quá trình “tiến hóa”, trong đó giới khoa học cố gắng tìm cách cải thiện hiệu suất và hiệu quả của việc lưu thông và trao đổi các thông tin khoa học. Tuy nhiên, khi số lượng thông tin tăng nhanh chóng, việc đảm bảo chất lượng là một trong những ưu tiên hàng đầu của giới khoa học. Nhu cầu này dẫn đến sự xuất hiện của hệ thống bình duyệt và gần đây là cơ chế rút bài báo khoa học. (shrink)

Vào ngày 3 tháng 9 năm 2022, Retraction Watch thông báo rằng bốn bài báo được xuất bản trong Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) đã bị rút vào cùng một ngày (02 tháng 9 năm 2022). Đáng chú ý hơn là cả bốn bài đều có tác giả chung là Gregg Semenza, một nhà nghiên cứu hàng đầu về cơ chế phân tử của quá trình điều chỉnh oxy – Gregg Semenza. Semenza đã chia sẻ Giải Nobel (...) Y học hoặc Sinh lý 2019 cùng với William Kaelin và Peter Ratcliffe vì "những khám phá về cách tế bào cảm nhận và thích nghi với sự có sẵn của oxy.". (shrink)

Trong một số mới xuất bản của PNAS (Viện hàn lâm khoa học Hoa Kỳ), các nhà nghiên cứu thuộc Florida Atlantic University đã công bố một nghiên cứu công phu, phát hiện thời điểm trỗi dậy của “cái biết có ý thức” (conscious awareness), một ý niệm rất quan trọng đối với quá trình nhận thức và phát triển ý thức của con người. Một ý nghĩa rất sâu sắc của kết quả nghiên cứu này có liên quan tới (...) thế giới tự nhiên, đa dạng sinh thái, và thời gian con người có thể trở nên khỏe mạnh tinh thần khi sống giữa thiên nhiên, tới mức tác giả Weir viết trên Monitor on Psychology [6]: “Thậm chí chỉ âm thanh của tự nhiên cũng có tính chất phục hồi sinh lực”. Như thế, những nỗ lực của con người bảo tồn không gian thiên nhiên, môi sinh và sự đa dạng sinh học, kiểu hình sự sống, cũng chính là bảo tồn nguồn gốc nhận thức, trí khôn, tiếp cận xử lý thông tin, mà những bạn trẻ 3 tháng tuổi trong nghiên cứu đã giúp chúng ta dần hiểu ra. Khi những thông tin từ môi trường được tiếp nhận, xây dựng, lưu trữ, và mở rộng thành các phạm vi ảnh hưởng chủ quan (subjective sphere of influence) trong tâm trí, nó sẽ giúp ta thực hiện các suy nghĩ và hành động có nhận thức rõ ràng, chuẩn xác, và hiệu quả hơn. Đây có lẽ cũng là cách chúng ta học hỏi và xây dựng hệ văn hóa, cũng như tiếp nhận tri thức và tạo ra sự đổi mới sáng tạo trong các khía cạnh của cuộc sống, cụ thể là khoa học công nghệ. Cho nên giá trị thật của không gian thiên nhiên, môi sinh và sự đa dạng sinh học, kiểu hình sự sống rõ ràng không thể nào chỉ tương đương với các món “khoái khẩu” hoặc là doanh số bán vé, thu dịch vụ khách tham quan tại các khu vực bảo tồn được. (shrink)

Trong bài cuối cùng của cuốn sách Meandering Sobriety, có tiêu đề “Starving nature for gluttonous nature-loving humans” (“Bỏ đói thiên nhiên cho con người háu ăn yêu thiên nhiên”), tác giả liệt kê 3 trường hợp thương vong của cua tuyết, cá kình và cỏ biển. Những cái chết này đều đại diện cho tổn thất môi trường sống cũng như sự mất mát về đa dạng sinh học. Cuối cùng, thì thông điệp quan trọng nhất về môi sinh (...) cũng phải được nêu ra: S.O.S. Bây giờ, chúng ta chỉ còn việc chờ đợi những con người thông thái, uyên bác tiêu hóa thông tin và đưa ra các giải pháp xuất chúng. Trong khi đó, thì theo cùng cách mà tác giả đã làm, tiếp tục tìm hiểu thông tin ta sẽ được cập nhật vài vụ việc chết chóc chẳng kém phần đáng sợ và đều ở quy mô lớn. (shrink)

Thức ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc sống. Nó không chỉ cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho sự sống và phát triển của con người, mà đôi khi nó còn là hình thức để con người đạt thỏa mãn các nhu cầu văn hóa và xã hội [1]. Việc dân số toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng qua từng năm, thức ăn lại ngày càng trở nên quan trọng để đảm bảo an (...) ninh lương thực. Tuy nhiên, các hoạt động nông nghiệp và sử dụng đất đai cho sản xuất thực phẩm là một trong những nguồn phát thải nhà kính chính, góp phần làm biến đổi khí hậu. (shrink)

Tẩy trắng: Các rạn san hô toàn cầu bên bờ vực chết hàng loạt.

The Kingfisher story collections (Truyện ngụ ngôn Bói Cá) của tác giả Vương Quân Hoàng thể hiện các quan sát và suy tư của ông đối với các khía cạnh văn hóa, xã hội, và con người thông qua góc nhìn và trải nghiệm của ngài Bói Cá, nhân vật chính của cả tập truyện, đối với cuộc sống nhộn nhịp ở xóm chim. Có thể nói, cuốn sách cung cấp cho độc giả nhỏ tuổi những bài học về cách (...) làm người thông qua sự vui nhộn, sinh động, và muôn màu của những chú chim. Đối với những người lớn tuổi, đã có một số hay nhiều kinh nghiệm, cuốn sách có thể mang lại những giây phút giải trí và cơ hội đúc rút, suy ngẫm có giá trị. Nếu đọc cuốn sách nhiều lần và đọc dưới nhiều góc độ khác nhau, người đọc thậm chí càng khám phá được thêm nhiều điều ý vị lẩn khuất trong thế giới xóm chim. (shrink)

Công việc nghiên cứu tốn kém nhiều thứ: thời gian, công sức và cả tiền bạc. Vì thế, đứng trước mỗi dự án nghiên cứu, kể từ khi bắt đầu tới khi ra sản phẩm, và cho đến tận thời kỳ nỗ lực mang sản phẩm tới người đọc, những nhà nghiên cứu đều phải đắn đo trước từng đồng xu chi tiêu.

On April 19, 2024, the New York Declaration on Animal Consciousness was announced at the “Emerging Science of Animal Consciousness” conference held at New York University. The New York Declaration is an effort to showcase a scientific consensus on the presence of conscious experiences across all vertebrates (including reptiles, amphibians, and fish) and many invertebrates (at least including cephalopods, decapod crustaceans, and insects). Scientifically, the New York Declaration marks a significant advancement for humanity. However, it also brings heightened awareness to (...) the moral challenges associated with animals that have conscious experiences (or phenomenal consciousness). This article will discuss philosophical approaches to the moral issue of killing sentient beings, thereby highlighting an existing moral dilemma in human society: In sustaining human survival, a species considered to have morality, we have to violate our own moral standards by killing other species with intrinsic value, consciousness, or sentience. This moral dilemma has long been present in human society. Various solutions have been proposed and implemented in practice to address this issue, such as the non-violence and vegetarian approach of Buddhism, the application of Islamic law and sacred rituals to animals in Islam, animal rights movements and voluntary extinction in Western countries, and the technology producing meat using animal cells. However, despite these approaches, we have not yet been able to fully resolve the dilemma, as sentient beings continue to be killed for our survival. We believe the most feasible solution is to change the current food consumption culture, build an eco-surplus culture to mitigate climate change, prevent deforestation, and promote peace. (shrink)

Trong một thế giới đang phải vật lộn với nhu cầu cấp thiết chống lại biến đổi khí hậu, các quốc gia đã đưa ra những cam kết quan trọng nhằm giảm khí thải và tác động đến môi trường. Những cam kết này rất cần thiết để đạt được các mục tiêu do Thỏa thuận Paris đặt ra, nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2°C. Mặc dù các cam kết được đưa ra, nhưng tình (...) hình vẫn không mấy khả quan khi tổng lượng phát thải liên tục đạt đỉnh mới từ 1990. Năm 2023 đã ghi nhận mức băng biển ở Nam Cực thấp nhất từ trước đến nay, trong khi đó Cơ Quan Năng lượng Quốc tế dự đoán rằng lượng khí thải CO2 sẽ lại tiếp tục đạt mức cao kỷ lục trong năm 2023 và vẫn chưa thể xác định được mức đỉnh rõ ràng. Cùng với đó là sự xuất hiện của hàng loạt các rủi ro và thách thức có thể khiến các quốc gia lùi bước, thậm chí thất bại, trong việc thực hiện các cam kết khí hậu. Bài viết này sẽ xem xét một số rủi ro và thách thức chính có khả năng làm cản trở các mục tiêu giảm phát thải như đã cam kết. Những thông tin này sẽ có giá trị cảnh báo các khó khăn mà các quốc gia đã, đang, và sẽ phải đối mặt để thực hiện các cam kết khí hậu của mình. (shrink)

Loài người có một nỗi niềm rung động rất khó tả khi khai quật được những đồ tạo tác từ thuở xa xưa. Những ngành khoa học như cổ sinh vật học, hay khảo cổ học phản ánh chính sự tò mò và niềm khao khát hiểu biết quá khứ, lịch sử tiến hóa của thế giới tự nhiên. Ngành vật lý cũng dành rất nhiều công sức để tìm hiểu sự ra đời và tiến hóa của vũ trụ. Trong (...) đời sống xã hội, các ngành nhân văn còn có cả những ấn phẩm về lịch sử nghệ thuật, như Art History hay Journal of Art History. Với cùng suy tư và nỗ lực phục hồi giá trị nhân văn cho sự nghiệp bảo tồn đa dạng sinh học và tự nhiên, chúng tôi tìm được một bức ảnh về chim bói cá, được chụp cách đây gần một thế kỷ, của tác giả A. F. Skutch trên The Condor. Thật sự không dễ dàng để có được một bức ảnh sinh động, chân thực và gợi lên nhiều cảm xúc. Bức ảnh này có khả năng lay động tâm tư suy nghĩ của người xem và đánh thức lương tri vì một môi trường sống đáng sống. (shrink)

Trong bài viết này chúng tôi trình bày thông tin đại cương về vai trò của nickel trong công nghiệp chế tạo giữa bối cảnh yêu cầu bảo vệ môi sinh trong đại nghị sự mục tiêu phát triển bền vững (SDG) của Liên Hợp Quốc ngày một cấp bách, đối diện với nguy cơ không thể hoàn thành. Các thông tin tóm lược ở đây được dẫn chiếu tới một số nhỏ các tài liệu tham khảo chính và không (...) thể đảm bảo tính trọn vẹn trong khuôn khổ một bài báo nhỏ. Những vấn đề đặt ra có tính tổng quát cho quan hệ môi sinh với việc khai khoáng, tách và tinh chế nickel nói chung trên thế giới. Vì thế, có thể thông tin trong bài không hoàn toàn trùng khớp với tình hình cụ thể của một địa phương trên trái đất, do đặc điểm địa lý, địa chất và kinh tế-công nghệ khác biệt. Bài viết tập trung xoay quanh nguyên lý quan hệ kinh tế-môi trường và ý nghĩa thực tiễn của cụm từ “bền vững” trong bối cảnh cụ thể của công nghiệp nickel. (shrink)

Bây giờ, cuộc chiến với tổn thất đa dạng sinh học đang lan rộng sang ngành công nghiệp làm đẹp. Công nghiệp thời trang đã từng chịu áp lực trước các ảnh hưởng môi trường tiêu cực, và đang phải điều chỉnh lớn, nhất là với thời trang nhanh. Nhưng món chăm sóc thẩm mỹ dường như đang chịu áp lực gia tăng dần. Ngành hàng thẩm mỹ và chăm sóc cá nhân có doanh số rất lớn và lợi nhuận (...) cao, đặc biệt đối với phân khúc thu nhập cao. Tuy nhiên, lợi thế này cũng tiềm ẩn rủi ro phải đối diện với những quan sát, nghiên cứu, điều tra và cả chỉ trích của các tổ chức xã hội dân sự, các phong trào hoạt động môi trường, và cả người tiêu dùng. Hơn ai hết, ngành công nghiệp này có độ nhạy rất cao với rủi ro của các ý kiến đánh giá tiêu cực xã hội, nhất là hậu quả nặng nề của các phong trào tẩy chay tiêu dùng. Sắc thái mới nhất và sẽ chỉ có thể gia tăng khi mà sức khỏe hệ sinh thái toàn cầu đang suy giảm chính là các sản phẩm có liên quan tới phát thải và tổn thất môi sinh, cụ thể hơn là tổn thất đa dạng sinh học do chặt phá rừng và canh tác nông nghiệp gây tác hại lâu dài. (shrink)

Loài người có một nỗi niềm rung động rất khó tả khi khai quật được những đồ tạo tác từ thuở xa xưa. Những ngành khoa học như cổ sinh vật học, hay khảo cổ học phản ánh chính sự tò mò và niềm khao khát hiểu biết quá khứ, lịch sử tiến hóa của thế giới tự nhiên. Ngành vật lý cũng dành rất nhiều công sức để tìm hiểu sự ra đời và tiến hóa của vũ trụ. Trong (...) đời sống xã hội, các ngành nhân văn còn có cả những ấn phẩm về lịch sử nghệ thuật, như Art History hay Journal of Art History. Với cùng suy tư và nỗ lực phục hồi giá trị nhân văn cho sự nghiệp bảo tồn đa dạng sinh học và tự nhiên, chúng tôi tìm được một bức ảnh về chim bói cá, được chụp cách đây gần một thế kỷ, của tác giả A. F. Skutch trên The Condor [1]. Thật sự không dễ dàng để có được một bức ảnh sinh động, chân thực và gợi lên nhiều cảm xúc. Bức ảnh này có khả năng lay động tâm tư suy nghĩ của người xem và đánh thức lương tri vì một môi trường tràn đầy sự sống. (shrink)

Public parks play important roles in conserving biodiversity, promoting environmental sustainability, fostering community engagement, and enhancing the overall well-being of residents in urban areas. Nevertheless, finance is needed to maintain and expand the greenspaces in the parks. The current study aims to examine how perceptions of biodiversity loss consequences and park visitation frequency influence the residents’ willingness to contribute financially to tree-planting projects in public parks. Employing the Bayesian Mindsponge Framework analytics on a dataset of 535 Vietnamese urban residents, we (...) discovered that perceived health loss and knowledge erosion as consequences of biodiversity loss and park visitation frequency are directly positively associated with financial donation willingness. Meanwhile, the perceived economic growth loss was found to be indirectly positively associated with donation willingness through park visitation frequency, whereas the perceived loss of nature-based recreation opportunities exhibits the opposite indirect association. Based on these results, communication strategies focusing on the multifaceted benefits of biodiversity preservation and investments in public parks are recommended to improve urban residents’ financial support to park panting initiatives, accessibility to greenspaces, and connections with nature. These are crucial for promoting an eco-surplus culture that enhances biodiversity conservation and human well-being. (shrink)

Khi góc nhìn chủ quan được mở rộng, con người có thể tưởng tượng ra nhiều khả năng có thể xảy ra hơn, từ đó tăng cường sự sáng tạo của họ .

Thuật ngữ "sự thông thái" hay "trí tuệ" thường được sử dụng và truyền đạt qua các thế hệ như một hình thức thể hiện cơ sở hiểu biết chung về cách thức sống, được tích lũy và kế thừa từ một nền văn hóa sang nền văn hóa khác. Có trí tuệ hay trở nên thông thái là khao khát của nhiều người bởi lẽ nó không chỉ biểu hiện của sự thông minh, mà còn liên quan đến (...) khả năng hiểu biết, sự linh hoạt trong tư duy, và khả năng thích ứng với môi trường xã hội. Khả năng lắng nghe, sẵn sàng học hỏi từ người khác và khả năng cân nhắc kỹ lưỡng về những hậu quả ngắn hạn hay lâu dài là những phẩm chất quan trọng của một người có trí tuệ và khôn ngoan. (shrink)

Thức ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc sống. Nó không chỉ cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho sự sống và phát triển của con người, mà đôi khi nó còn là hình thức để con người đạt thỏa mãn các nhu cầu văn hóa và xã hội. Việc dân số toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng qua từng năm, thức ăn lại ngày càng trở nên quan trọng để đảm bảo an ninh (...) lương thực. Tuy nhiên, các hoạt động nông nghiệp và sử dụng đất đai cho sản xuất thực phẩm là một trong những nguồn phát thải nhà kính chính, góp phần làm biến đổi khí hậu. (shrink)

Climate change has become one of the most pressing problems that can threaten the existence and development of humans around the globe. Almost all climate scientists have agreed that climate change is happening and is caused mainly by greenhouse gas emissions induced by anthropogenic activities. However, some groups still deny this fact or do not believe that climate change results from human activities. This essay discusses the causes, significance, and skeptical arguments of climate change denialism, as well as the roles (...) of scientists and science communication in addressing the issues. Through this essay, we call for the active participation of scientists in science communication activities with the public, the opening of new science communication sectors specified for climate change, and more attention to social sciences and humanities in addressing climate change issues. (shrink)

Khi chúng ta còn trẻ, lời khuyên phổ biến từ cha mẹ thường là "Đừng tin người lạ". Và ở những tình huống khác, họ cũng hay động viên sự tự tin của chúng ta bằng cách nhắc nhở: "Hãy tin vào bản thân mình". Tuy nhiên, khi đối diện với người nào đó có vẻ ngoài giống chúng ta ngay từ cái nhìn đầu tiên, liệu chúng ta có tin tưởng họ không?

Khi chúng ta nhìn nhận khả năng bền bỉ và phục hồi như một quá trình xử lý thông tin, chúng ta có thể hiểu được cách mà các yếu tố nội tại và ngoại vi tương tác để ảnh hưởng đến quá trình phục hồi ở mỗi cá nhân hoặc tổ chức.

Khả năng sáng tạo là một trong những đặc điểm quan trọng phân biệt con người và các loài khác. Trong xã hội con người, sự sáng tạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho cá nhân và tổ chức. Vì sự sáng tạo phụ thuộc vào quá trình tư duy của cá nhân, nên thông tin đầu vào là yếu tố quan trọng để khởi sinh quá trình sáng tạo. Vấn đề (...) đặt ra là loại thông tin đầu vào nào tốt hơn cho sự sáng tạo: thông tin có cấu trúc hay phi cấu trúc? (shrink)

The water scarcity crisis is becoming more severe across the globe and recycled water has been suggested as a feasible solution to the crisis. However, expanding the use of potable and recycled public water has been hindered by public acceptance. Previous studies suggest threat perception and trust of provided information have positive linear relationships with recycled water acceptance. However, given the complex filtering role of trust in the human mental process, we argue that the effects of threat perception and trust (...) may have non-linear relationships with acceptance of recycled water for drinking. To support and validate this argument, we employed Bayesian Mindsponge Framework analytics on 726 Spanish residents. We found that individuals more concerned about water shortage are less likely to accept using recycled water for drinking if their trust in the water quality and safety is low. Meanwhile, people more concerned about water shortage are more likely to accept using recycled water for drinking if they trust the water quality and safety. The findings suggest the non-linear relationships between threat perception, trust, and recycled water acceptance while validating mindsponge-based reasoning. Moreover, the results also highlight the importance of trust in influencing the mental process’s outcome: recycled water acceptance. (shrink)

Due to the rising pressure from population growth and environmental crises induced by anthropogenic food production activities, the production and consumption of insects have been promoted internationally. The current paper discusses the nutritional and environmental benefits of insect consumption and the socio-cultural and psychological factors that constrain such a habit on an international scale. Then, some historical and cultural information regarding insect consumption in Vietnam is provided to highlight the potential of insect consumption standardization. Unlike those in Western societies, where (...) people exhibit significant psychological resistance to the idea of consuming insects as food, Vietnam has a longstanding tradition of entomophagy, resulting in far less resistance to this practice. Insects have not only been consumed widely in recent times, but they also have a historical root thanks to the early contribution of Nguyen Cong Tieu, a leading Vietnamese agriculture scientist since the French domination period (1884-1945). Nevertheless, insects are commonly viewed as street food or regional specialties but not dietary food, and the perception that insects are “poor man’s diet” persists, which can hinder the standardization of insect consumption within Vietnamese society. To capitalize on the nutritional sources from insects, we suggest that insect-eating should be embraced as an expression of progressive culture for environmental sustainability, and more interdisciplinary research in emerging countries, like Vietnam, could be conducted for the sake of good. (shrink)

Ngày 19/4/2024 vừa qua, Tuyên bố New York về Ý thức của Động vật đã được công bố tại một hội nghị "Khoa học Mới nổi về Ý thức của Động vật" được tổ chức tại Đại học New York.

Quá trình chuyển đổi từ phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) sang phương tiện chạy bằng điện (EV) đại diện cho một thời kỳ mới, rất quan trọng trong lịch sử vận tải. Vào lúc này, khi thế giới vật lộn với những thách thức về biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí và trữ lượng nhiên liệu hóa thạch ngày càng cạn kiệt, việc chuyển đổi sang xe điện được coi là một bước quan (...) trọng hướng tới một tương lai bền vững hơn. Bài viết này khám phá những lý do đằng sau quá trình chuyển đổi này, những lợi ích mà nó mang lại, cùng với những thách thức mà quá trình chuyển đổi đó buộc phải đối diện. Bên cạnh đó, còn có những tác động phức tạp quá trình chuyển đổi có thể tạo nên đối với xã hội và cả môi trường. (shrink)

Trong một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Scientific Reports, các nhà nghiên cứu đã lần đầu tiên ghi lại việc động vật hoang dã sử dụng một loại cây có dược tính để chữa lành vết thương.