Văn hóa thặng dư sinh thái là tập hợp các thái độ, giá trị, niềm tin và hành vi bảo vệ và tôn tạo môi trường được chia sẻ bởi một cộng đồng nhằm giảm tác động tiêu cực của con người tới môi trường, giúp bảo tồn và phục hồi thiên nhiên [1]. Đây được xem là giải pháp để con người có thể sống hòa hợp với thiên nhiên và hướng tới bảo vệ môi trường một cách dài (...) hạn và bền vững. (shrink)

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng nhận thức, kiến thức, thái độ, mức độ tiếp cận giáo dục và hành vi về vấn đề rác thải nhựa (RTN) của học sinh (HS) trung học phổ thông (THPT) ở thành phố Huế. Nghiên cứu sử dụng số liệu từ kết quả khảo sát 574 học sinh THPT ở thành phố Huế trong thời gian từ tháng 9-11/2022. Kết quả cho thấy mặc dù nhận thức của (...) học sinh đối với vấn đề RTN khá cao (ĐTB 4,45) nhưng kiến thức và thái độ của học sinh về vấn đề này chưa thể hiện sự tương xứng (ĐTB kiến thức là 3,05, ĐTB thái độ là 3,49). Giáo dục về RTN ở các trường THPT chủ yếu ở mức độ thỉnh thoảng mới thực hiện với ĐTB là 3,38. Những điều này dẫn đến hành vi của nhiều học sinh chưa theo hướng giảm thiểu RTN (ĐTB 3,56). Giữa học sinh nam và nữ không có sự khác biệt đáng kể trong nhận thức, kiến thức, thái độ hành vi, mức độ tiếp cận giáo dục về RTN. Tuy nhiên, học sinh lớp 10 và lớp 11 có thái độ quan tâm nhiều hơn học sinh lớp 12 đối với vấn đề RTN. Từ thực trạng, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp về giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức, thay đổi thái độ và hành vi cho học sinh THPT ở thành phố Huế đối với vấn đề RTN. (shrink)

Văn hóa thặng dư sinh thái là tập hợp các thái độ, giá trị, niềm tin và hành vi bảo vệ và tôn tạo môi trường được chia sẻ bởi một cộng đồng nhằm giảm tác động tiêu cực của con người tới môi trường, giúp bảo tồn và phục hồi thiên nhiên. Đây được xem là giải pháp để con người có thể sống hòa hợp với thiên nhiên và hướng tới bảo vệ môi trường một cách dài hạn (...) và bền vững. Việc phổ biến và xây dựng văn hóa thặng dư môi trường trên quy mô dân số lớn hẳn sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng không phải là không thể. Thành phố Kiel – có dân số xấp xỉ 250 nghìn người và cũng là thành phố đầu tiên của Đức nhận được chứng nhận Zero Waste (Không Rác thải) từ tổ chức Zero Watse Eurpoe (Không Rác thải Châu Âu) – là một ví dụ điển hình. (shrink)

Giáo dục rác thải nhựa cho học sinh (HS) là một trong những chiến lược hiệu quả và lâu dài để ứng phó với thực trạng ô nhiễm rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng hiện nay. Trong bài viết này, chúng tôi đề cập đến việc tích hợp giáo dục rác thải nhựa cho học sinh trung học cơ sở (THCS) ở thành phố Hồ Chí Minh (Tp.HCM) thông qua các bài học địa lí. Trên cơ (...) sở điều tra khảo sát đã cho thấy thực trạng hiểu biết, nhận thức của học sinh vàcông tác giáo dục tuyên truyền về rác thải nhựa qua môn Địa lí trong các trường THCS ở Tp.HCM vẫn còn nhiều hạn chế. Từ đó, chúng tôi đã xác định mục tiêu giáo dục cụ thể, xây dựng quy trình 5 bước tích hợp, xác định hình thức giáo dục vàđề xuất 7 phương pháp dạy học tích cực trong giáo dục rác thải nhựa thông qua các bài học địa lí. (shrink)

Starbucks, nhãn hiệu cà phê nổi tiếng toàn cầu, đã và đang truyền thông về việc theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững trong nhiều năm liền. Công ty đã đặt mục tiêu sử dụng hiệu quả tài nguyên vào năm 2030, với việc giảm 50% khí thải carbon, nước, và chất thải.

Nghiên cứu này tìm hiểu mức độ nhận thức của người dân về ô nhiễm rác thải nhựa và xác định mức chi trả tự nguyện của họ cho quỹ môi trường để cải thiện chất lượng xử lý rác thải nhựa ở Việt Nam.

Bài viết phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm một số hoạt động trải nghiệm giáo dục giảm thiểu rác thải nhựa trên 75 học sinh lớp 10 và lớp 11 của Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc học ở thành phố Huế trong tháng 01 năm 2024. Đánh giá trước và sau thực nghiệm cho thấy có sự khác biệt trước và sau tác động với hệ số Sig <0.05, điểm trung bình nhận thức tăng từ (...) 4.25 lên 4.51, kiến thức tăng từ 3.35 lên 4.20, thái độ tăng từ 3.52 lên 4.11, hành vi tăng từ 3.42 lên 4.14. Kết quả thực nghiệm đã góp phần chứng minh hiệu quả của các hoạt động trải nghiệm trong việc nâng cao nhận thức, kiến thức, thái độ và hành vi giảm thiểu rác thải nhựa đối với học sinh trung học phổ thông. Kết quả nghiên cứu là cơ sở thực tiễn quan trọng để nhân rộng các hoạt động trải nghiệm giáo dục giảm thiểu rác thải nhựa cho học sinh ở nhiều trường trung học phổ thông, góp phần bảo vệ môi trường sống của địa phương, đất nước. (shrink)

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá thực trạng hành vi và mức độ tiếp cận giáo dục về vấn đề rác thải nhựa của học sinh trung học phổ thông ở khu vực Miền Trung. Kết quả khảo sát trên 2183 học sinh thuộc 10 tỉnh thành ở Miền Trung trong khoảng thời gian từ tháng 9 tới tháng 12 năm 2022 cho thấy: mặc dù, nhận thức của học sinh về vấn đề rác thải (...) nhựa tương đối cao song kiến thức và hành vi đối với vấn đề rác thải nhựa vẫn còn nhiều hạn chế; công tác giáo dục về rác thải nhựa hiện nay trong các trường học chủ yếu ở mức thỉnh thoảng thực hiện và hiệu quả chưa thật sự cao như kì vọng; hành vi đối với vấn đề rác thải nhựa của học sinh có sự khác biệt liên quan tới giới tính; khối lớp và giữa các địa bàn nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu là cơ sở để đề xuất các biện pháp giáo dục phù hợp cho học sinh trung học phổ thông tại các tỉnh Miền Trung. [This study evaluates the current status of behavior and level of access to education on the issue of plastic waste among high school students in Central Vietnam. Survey results on 2,183 students from 10 provinces and cities in the Central region from September to December 2022 show that although students' awareness of the plastic waste issue is relatively high, but their knowledge and behavior towards plastic waste still has many limitations; current education about plastic waste in schools is mainly done occasionally, and the effectiveness is lower than expected; students' behavior towards plastic waste has gender-related differences; grade levels and between research areas. The research results are the basis for proposing appropriate educational measures for high school students in Central Vietnam.]. (shrink)

Lý thuyết về tự do kinh tế chủ trương đề cao vai trò của thị trường, ủng hộ tự do kinh tế và hạn chế đến mức thấp nhất sự can thiệp của nhà nước, thậm chí nguồn gốc của lý thuyết này là lý thuyết kinh tế học cổ điển còn nhấn mạnh: nhà nước không can thiệp vào kinh tế.

3R education for high school students is one of the effective measures to cope with the increasingly severe plastic waste pollution in Vietnam today. Research results show that students in high schools in the Central region have a relatively high awareness of plastic waste. However, their knowledge, behavior, and level of access to education about plastic waste are still limited. From there, the article analyzes the ability of 3R education to reduce plastic waste for students through experiential activities in high (...) schools, demonstrated through educational content, design process, organization, and implementation method. The research results can be a reference for high schools to conduct educational activities to reduce plastic waste and build “green, clean, beautiful schools”. (shrink)

Rừng là một phần cực kỳ quan trọng của hệ sinh thái Trái đất và con người. Rừng chiếm 75% tổng sản lượng sơ cấp của sinh quyển Trái đất và chứa 80% sinh khối thực vật của Trái đất. Sản lượng sơ cấp ròng rừng cung cấp ước tính là 21,9 gigaton (GT) sinh khối mỗi năm đối với rừng nhiệt đới, 8,1 GT đối với rừng ôn đới và 2,6 GT đối với rừng phương Bắc (1). Đất và (...) rừng luôn có mối liên hệ nội tại. Trong hàng triệu năm, đất đã cung cấp nền tảng cần thiết cho toàn bộ hệ sinh thái rừng phát triển. Ở chiều ngược lại, rừng giúp đảm bảo sự màu mỡ của đất cho thực vật tiếp tục sinh trưởng và phát triển, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp. (shrink)

Bài viết ngắn này ghi lại thông tin về một bài học về giá trị của đa dạng sinh học trong hệ sinh thái đang chịu đựng tổn thương nghiêm trọng do các hoạt động kinh tế-xã hội của con người gây ra hiện nay. -/- .

Dan Li (Đại học Diên An, Trung Quốc) -- Hiện nay, hầu hết người dân được khảo sát đều có chung mối quan ngại về việc bảo vệ môi trường [1]. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu tìm hiểu về các hành vi và tâm lý liên quan đến môi trường [2], nhưng hiểu biết đối với sự khác biệt giữa các thế hệ đối với mối quan tâm liên quan đến môi trường vẫn còn nhiều khoảng trống. Đặc (...) biệt là đối với các chủ doanh nghiệp tái chế rác thải nhựa, các hiểu biết này càng quan trọng hơn vì nó có thể ảnh hưởng đến xu hướng phát triển của ngành công nghiệp xử lý rác thải nhựa, một trong những vấn nạn cấp thiết toàn cầu. (shrink)

Với sự hỗ trợ của công nghệ tiên tiến và đội ngũ các nhà khoa học hàng đầu thế giới, William bước vào trạng thái ngủ đông sâu, nơi thời gian dường như đứng yên. Anh từ bỏ quyền kiểm soát đế chế của mình, bỏ lại bộ máy khổng lồ của khu phức hợp công nghiệp của mình và giao tương lai cho người khác.

Trong nhiều biện pháp chống biến đổi khí hậu thế giới đang nghiên cứu và áp dụng, không phải lúc nào cũng là những thứ tối tân, hiện đại và lớn lao kỳ vĩ. Có những biện pháp thuộc về cải tiến phương thức nuôi trồng, và thực tế đã cho thấy hiệu quả đo đếm được, bằng những tín chỉ có khả năng quy đổi thành giá trị tiền tệ thông qua mậu dịch carbon. Hiệu quả này có (...) thể xem như vế số 1 của mệnh đề nguyên lý trao đổi giá trị môi sinh-tiền tệ, trường hợp tạo ra thặng dư sinh thái. Bài viết này đề cập tới một trường hợp tiêu biểu của thế giới, và xem xét cơ sở khoa học của nguyên lý vận hành, trực tiếp liên quan. Sau cùng, một số ý kiến về những điều kiện cần có chuẩn bị cho triển khai trong thực tiễn tại Việt Nam sẽ được trình bày. (shrink)

Hoạt động môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường nhận thức về biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường, đặc biệt là trong thời gian gần đây khi biến đổi khí hậu và khủng hoảng sinh thái ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Sự đam mê và cam kết của các nhà hoạt động môi trường là rất đáng ghi nhận, tuy nhiên, đôi khi trong một số trường hợp, sự nhiệt thành (...) của họ có thể dẫn đến những hành động không chỉ làm giảm đi giá trị của mục tiêu lớn hơn mà còn tạo cảm giác xa lánh đối với những người họ muốn thuyết phục. Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét một số tình huống gần đây trong đó các nhà hoạt động môi trường đã vượt quá giới hạn, thực hiện những hành động không thích hợp, phản cảm, thậm chí vi phạm luật để thu hút sự chú ý. Những hành động này có thể gây ra tác động ngược và có thể làm thay đổi quan điểm của những người ủng hộ môi trường. Các ví dụ về những hành động gần đây có thể bao gồm việc tấn công các tác phẩm nghệ thuật, gây ách tắc giao thông và cản trở các sự kiện công cộng hoặc gián đoạn các sự kiện thể thao lớn. (shrink)

Mặc dù 3 điểm nêu trên chưa phải đã đủ, nhưng chắc chắn không thể giải đáp. Vì vậy, khó mà tin vài lập luận đơn giản về “tính khả thi” lại có thể mang ra áp dụng cho cộng đồng trên không gian sinh thái rộng lớn.

Trong nhiều biện pháp chống biến đổi khí hậu thế giới đang nghiên cứu và áp dụng, không phải lúc nào cũng là những thứ tối tân, hiện đại và lớn lao kỳ vĩ. Có những biện pháp thuộc về cải tiến phương thức nuôi trồng, và thực tế đã cho thấy, hiệu quả đo đếm được, bằng những tín chỉ có khả năng quy đổi thành giá trị tiền tệ thông qua mậu dịch carbon. Hiệu quả này có (...) thể xem như vế số 1 của mệnh đề nguyên lý trao đổi giá trị môi sinh-tiền tệ, trường hợp tạo ra thặng dư sinh thái. Bài viết này đề cập tới một trường hợp tiêu biểu của thế giới, và xem xét cơ sở khoa học của nguyên lý vận hành, trực tiếp liên quan. Sau cùng, một số ý kiến về những điều kiện cần có chuẩn bị cho triển khai trong thực tiễn tại Việt Nam sẽ được trình bày. (Tạp chí Kinh tế & Dự báo; ngày 4-10-2023). (shrink)

Sự ủng hộ và hỗ trợ của cộng đồng dân cư đối với các chính sách bảo tồn hệ sinh thái biển và ven biển là quan trọng và cần thiết. Tuy nhiên, các nghiên cứu đa quốc gia hiện nay về các yếu tố tác động đến vấn đề này vẫn còn nhiều thiếu sót. Hơn nữa, các nghiên cứu liên quan đến biến đổi khí hậu có khả năng làm suy giảm sự ủng hộ hành vi bảo tồn (...) biển và ven biển vẫn còn nhiều hạn chế. Cho nên, nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm hiểu các tác động của nhận thức liên quan đến biến đổi khí hậu của các bên liên quan đối với sự sẵn sàng hỗ trợ bảo vệ biển. Nghiên cứu áp dụng phương pháp Bayesian Mindsponge Framework (BMF) cho tập dữ liệu gồm 709 cá nhân liên quan tới hệ sinh thái biển và ven biển ở 42 quốc gia, thuộc dự án MaCoBioS, được tài trợ bởi Ủy ban Châu Âu. Kết quả phân tích chỉ ra rằng cá nhân có suy nghĩ rằng xã hội đang làm nhiều việc để giải quyết tác động của biến đổi khí hậu, phát triển công nghệ có thể giúp giải quyết các vấn đề môi trường, và việc ứng phó với biến đổi khí hậu sẽ gây thiệt hại cho kinh tế đất nước sẽ có xu hướng không sẵn sàng hỗ trợ bảo vệ biển hơn. Dựa trên kết quả này, chúng tôi gợi ý rằng việc nâng cao nhận thức và kiến thức của các cộng đồng dân cư gắn liền với biển có thể giúp tăng cường hành động và cải thiện sự đồng hành, hỗ trợ của chính họ đối với các chương trình bảo tồn đại dương và ven biển. Xa hơn nữa, những nhận thức này sẽ là nền tảng cho việc xây dựng văn hóa thặng dư sinh thái. (shrink)

Thiên kiến tự tin thái quá là một trong những loại thiên kiến nhận thức phổ biến trong tâm lý học và tài chính, xảy ra khi một người đánh giá quá cao khả năng, kiến thức, hoặc độ chính xác của thông tin mà họ có. Hiện tượng này thường dẫn đến những quyết định không chính xác hoặc rủi ro cao, đặc biệt trong các lĩnh vực như đầu tư, quản lý và ra quyết định kinh doanh. (...) Bằng cách áp dụng lý thuyết mindsponge, ta có thể thấy rằng tâm lý tự tin thái quá xuất phát từ cách nhà đầu tư tiếp nhận và xử lý thông tin, ảnh hưởng từ niềm tin cá nhân, và môi trường xã hội. Để khắc phục, cần thay đổi cách lọc và đánh giá thông tin, điều chỉnh niềm tin cốt lõi, và áp dụng các chiến lược quản lý rủi ro khoa học. Điều này không chỉ giúp nhà đầu tư giảm thiểu sai lầm, mà còn tối ưu hóa lợi nhuận trong dài hạn. (shrink)

Cá voi là loài động vật được Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) liệt vào danh sách có nguy cơ tuyệt chủng, và được những nhà hoạt động môi trường đấu tranh qua hàng thập kỷ qua để bảo vệ khỏi bị săn bắt do mức độ tàn bạo và lợi ích kinh tế không đáng kể.

Ông Loftsson – người đứng đầu doanh nghiệp săn bắt cá voi thương mại cuối cùng tại Iceland lại không hề lo lắng về phán quyết này, dù nhiều người cho rằng nó có thể khiến doanh nghiệp của ông lao đao. Ông tin tưởng vào việc mình vẫn có thể tiếp tục đánh bắt vào năm sau và đưa ra những lập luận của riêng mình khi bị cáo buộc phá hoại môi trường.

Starbucks, nhãn hiệu cà phê nổi tiếng toàn cầu, đã và đang truyền thông về việc theo đuổi mục tiêu phát triển bền vững trong nhiều năm liền. Công ty đã đặt mục tiêu trở sử dụng hiệu quả tài nguyên vào năm 2030, với việc giảm 50% khí thải carbon, nước, và chất thải.

Thị trường tín chỉ carbon tự nguyện là một cơ chế quen tên, đã được triển khai rộng rãi trên thế giới với mục tiêu giảm lượng phát thải khí nhà kính (GHG). Thị trường này hoạt động bằng cách đặt ra giới hạn về lượng phát thải cho các công ty và cho phép họ mua bán ‘tín chỉ carbon’ tương ứng với mỗi tấn phát thải được loại bỏ. Những giao dịch này được thiết kế (...) với hy vọng tạo ra một cơ chế tự điều chỉnh để cân bằng lượng carbon trong khí quyển bằng cách giảm hoặc loại bỏ CO2 (hoặc các khí nhà kính khác) ở một địa điểm nhằm bù đắp cho lượng phát thải được tạo ra ở nơi khác. -/- Thị trường tín chỉ carbon là một ví dụ cơ bản của lối tư duy kinh tế tân cổ điển, cho rằng các hoạt động kinh tế như sản xuất và tiêu dùng gây ra tác động tiêu cực đến môi trường, nhưng những chi phí này thường không được các bên gây ra gánh chịu, dẫn đến một dạng thức thất bại thị trường. Vì thế, khi những ngoại tác tương tự (các vấn đề biến đổi khí hậu hay suy thoái môi trường v.v) được tích hợp vào hệ thống kinh tế, thị trường được kỳ vọng sẽ cải thiện năng lực và hiệu quả phân bổ nguồn lực cũng như nhân lực trong xã hội một cách tối ưu để giải quyết các vấn đề môi trường. -/- Tuy nhiên, sau gần 30 năm đi vào vận hành, thị trường tín chỉ carbon đã thể hiện nhiều điểm bất hợp lý và xa rời thực tế của nó trong công cuộc chống biến đổi khí hậu. (shrink)

Giải quyết biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường đang và sẽ là thách thức lớn của nhân loại trong thế kỷ 21. Con người không còn nhiều thời gian để sửa chữa, phục hồi đưa hệ sinh thái môi trường (tự nhiên) trở về trạng thái an toàn. Trong khi các nỗ lực trong thời gian qua chưa thực sự hiệu quả thì COP26 mở ra cơ hội lớn để nhân loại tiến gần đến mục tiêu (...) kiềm chế nhiệt độ của trái đất không vượt quá 1.5 độ C. Mặc dù Việt Nam cùng với 146 quốc gia trên thế giới đã có cam kết mạnh mẽ nhất trong việc giảm phát thải vào năm 2050, tuy nhiên việc cụ thể hóa cam kết thông qua các giải pháp sáng tạo là rất quan trọng. Sử dụng (áp dụng, vận dụng) hệ sáng tạo 3D và nguyên lý bán dẫn giá trị, tác giả đề xuất hệ sinh thái “giải pháp trụ cột” cần thực hiện gồm có tăng cường thông tin, truyền thông, nghiên cứu khoa học về môi trường (biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường...); xây dựng, chuyển đổi và nâng cao văn hóa và môi trường; đẩy mạnh phát triển kinh tế gia tăng phúc lợi; xây dựng (chuyển đổi) lớp doanh nhân có văn hóa, trách nhiệm môi trường; tăng cường mở rộng sự hợp tác quốc tế về mọi mặt đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, truyền thông và khoa học; và thực thi các giải pháp nêu trên một cách kỷ luật. (shrink)

Thuật ngữ "sự thông thái" hay "trí tuệ" thường được sử dụng và truyền đạt qua các thế hệ như một hình thức thể hiện cơ sở hiểu biết chung về cách thức sống, được tích lũy và kế thừa từ một nền văn hóa sang nền văn hóa khác. Có trí tuệ hay trở nên thông thái là khao khát của nhiều người bởi lẽ nó không chỉ biểu hiện của sự thông minh, mà còn liên quan đến (...) khả năng hiểu biết, sự linh hoạt trong tư duy, và khả năng thích ứng với môi trường xã hội. Khả năng lắng nghe, sẵn sàng học hỏi từ người khác và khả năng cân nhắc kỹ lưỡng về những hậu quả ngắn hạn hay lâu dài là những phẩm chất quan trọng của một người có trí tuệ và khôn ngoan. (shrink)

Đôi khi hình thái “chiến lợi phẩm” từ thiên nhiên chỉ rất đơn giản thế này thôi. Hai cán bộ nghiên cứu lượm được gì? Một chùm “hạt dẻ” không gai (hạt bên trong trông tuyệt đối giống hạt dẻ, cũng có vỏ cứng, nhưng không có lớp áo gai như lông nhím bao ngoài). Một cành cây sa nhân khá lớn, kích thước có lẽ trưởng thành, cực đại. Một chú ốc núi, đang bám vào lá sa (...) nhân để đánh chén bữa trưa. (shrink)

Cuộc khủng hoảng 2007-2008 nổ ra ở Hoa Kỳ kéo theo sự lao dốc của các thị trường chứng khoán các nước cho thấy tồn tại tác động lan truyền từ thị trường này sang thị trường khác. Mục tiêu của bài nghiên cứu nhằm kiểm tra mức độ lan truyền trong tỷ suất lợi nhuận và độ biến động tỷ suất lợi nhuận từ các thị trường chứng khoán phát triển (Hoa Kỳ và Nhật Bản) đến tám thị trường (...) các nước mới nổi (Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Philippines, Đài Loan, Thái Lan) và Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng các biến ngoại sinh là cú sốc từ thị trường Mỹ và Nhật Bản và hiệu ứng ngày trong mô hình ARMA(1,1)-GARCH(1,1) trên dữ liệu của các nước mới nổi khu vực châu Á và Việt Nam nhằm đánh giá tác động lan truyền. Nghiên cứu đưa ra một số kết quả như sau. Thứ nhất, hiệu ứng ngày tồn tại trên sáu trong số chín thị trường chứng khoán được nghiên cứu, ngoại trừ Ấn Độ, Đài Loan và Philippines. Thứ hai, tồn tại tác động lan truyền trong tỷ suất lợi nhuận giữa các thị trường với mức độ khác nhau, trong đó, Hoa Kỳ có tác động mạnh hơn đến thị trường Malaysia, Philippines và Việt Nam; ngược lại, Nhật Bản có hiệu ứng lan truyền cao hơn đến thị trường Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc và Thái Lan; đối với thị trường Indonesia, hiệu ứng lan truyền từ Hoa Kỳ và Nhật Bản là tương đương. Cuối cùng, nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng về hiệu ứng lan truyền trong độ biến động từ thị trường Hoa Kỳ và Nhật Bản đến các thị trường mới nổi khu vực châu Á và Việt Nam... (shrink)

Thiên lệch né tránh hối tiếc (regret aversion bias) là một loại thiên kiến tâm lý xảy ra khi các nhà đầu tư tránh thực hiện quyết định vì sợ sẽ cảm thấy hối tiếc nếu kết quả không như mong đợi. Thay vì đưa ra lựa chọn tối ưu, họ thường giữ nguyên trạng thái hiện tại để tránh rủi ro và nỗi sợ hối tiếc. Bằng cách áp dụng các phương pháp từ lý thuyết Mindsponge, nhà đầu (...) tư có thể xây dựng một hệ thống ra quyết định linh hoạt, tự tin và ít bị ảnh hưởng bởi thiên kiến né tránh hối tiếc, từ đó tối ưu hóa hiệu quả đầu tư trong dài hạn. (shrink)

Thức ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc sống. Nó không chỉ cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho sự sống và phát triển của con người, mà đôi khi nó còn là hình thức để con người đạt thỏa mãn các nhu cầu văn hóa và xã hội. Việc dân số toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng qua từng năm, thức ăn lại ngày càng trở nên quan trọng để đảm bảo an (...) ninh lương thực. Tuy nhiên, các hoạt động nông nghiệp và sử dụng đất đai cho sản xuất thực phẩm là một trong những nguồn phát thải nhà kính chính, góp phần làm biến đổi khí hậu. (shrink)

Bài viết thuộc chủ đề “empirical ecocriticism” và thu hút được sự quan tâm của đông đảo học giới, chính giới và các nhóm hoạt động xã hội vì môi trường sống toàn cầu. Tác giả Schneider-Mayerson tìm tòi trong địa hạt “climate fiction”—tức là thể loại văn học không giấu chủ đích nhằm vào nội dung trực diện đối với vấn nạn khủng hoảng khí hậu—đang bùng nổ về số lượng tác phẩm trong thập niên đầu thế kỷ (...) 21. Thường thì nghe qua phần đông cho rằng thể loại tác phẩm này sẽ có tác động sinh thái-chính trị tích cực thông qua trang bị cơ sở thông tin cho độc giả nhận biết tương lai khí hậu và thuyết phục về mức độ ảnh hưởng khẩn cấp của biến đổi khí hậu. Tuy vậy, có thực đạt được thành công đó không là câu hỏi phải trả lời. Thể loại thông tin cli-fi này tới được những ai? Thế là Schneider-Mayerson tiến hành điều tra định tính 161 độc giả đối với 19 tác phẩm cli-fi, nhờ hệ thống thu thập dữ liệu gọi là Amazon’s Mechanical Turk (AMT). (Hệ thống này đang ngày càng quen thuộc hơn với giới nghiên cứu xã hội ở Mỹ.). (shrink)

Thức ăn đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong cuộc sống. Nó không chỉ cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho sự sống và phát triển của con người, mà đôi khi nó còn là hình thức để con người đạt thỏa mãn các nhu cầu văn hóa và xã hội [1]. Việc dân số toàn cầu đang gia tăng nhanh chóng qua từng năm, thức ăn lại ngày càng trở nên quan trọng để đảm bảo (...) an ninh lương thực. Tuy nhiên, các hoạt động nông nghiệp và sử dụng đất đai cho sản xuất thực phẩm là một trong những nguồn phát thải nhà kính chính, góp phần làm biến đổi khí hậu. (shrink)

Hoạt động môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường nhận thức về biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường, đặc biệt là trong thời gian gần đây khi biến đổi khí hậu và khủng hoảng sinh thái ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Sự đam mê và cam kết của các nhà hoạt động môi trường là rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, đôi khi trong một số trường hợp, sự nhiệt thành (...) của họ có thể dẫn đến những hành động không chỉ làm giảm đi giá trị của mục tiêu lớn hơn, mà còn tạo cảm giác xa lánh đối với những người họ muốn thuyết phục. (shrink)

Năm 2023 là năm cực kỳ thách thức cho hầu hết mọi người, bao gồm đội ngũ chúng tôi. Sự khó khăn của năm 2023 tạo ra một bầu không khí đầy hỗn loạn, bế tắc, và bất ổn. Trong bầu không khí này, hoàn thành được việc thôi đã là một niềm vui to lớn. Chính vì thế, đội ngũ chúng tôi đã nhất quán với tôn chỉ: định tâm tạo ra các sản phẩm suy nghĩ hay, (...) có giá trị, không phân tán và sao nhãn vào các việc khác. Cũng nhờ vào tôn chỉ này mà chúng tôi đã hoàn thành được một số sản phẩm sắc nét và mang đậm dấu ấn của hệ sinh thái tư duy “nhà trồng” với tinh thần sảng khoái và phóng khoáng của ông Bói cá. (shrink)

Quá trình chuyển đổi từ phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu) sang phương tiện chạy bằng điện (EV) đại diện cho một thời kỳ mới, rất quan trọng trong lịch sử vận tải. Vào lúc này, khi thế giới vật lộn với những thách thức về biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí và trữ lượng nhiên liệu hóa thạch ngày càng cạn kiệt, việc chuyển đổi sang xe điện được coi là một bước (...) quan trọng hướng tới một tương lai bền vững hơn. (shrink)

Gần đây, bài nghiên cứu xuất bản trên tạp chí Environmental Humanities của tác giả Schneider-Mayerson đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo học giới, chính giới và các nhóm hoạt động xã hội vì môi trường sống toàn cầu [1]. Cụ thể, tác giả tìm tòi trong địa hạt “climate fiction” – tức là thể loại văn học không giấu chủ đích, nhằm vào nội dung trực diện đối với vấn nạn khủng hoảng khí hậu (...) – đang bùng nổ về số lượng tác phẩm trong thập niên đầu thế kỷ 21 (gọi tắt là cli-fi). Thường khi nghe qua phần đông cho rằng, thể loại tác phẩm này sẽ có tác động sinh thái-chính trị tích cực thông qua trang bị cơ sở thông tin cho độc giả nhận biết tương lai khí hậu và thuyết phục về mức độ ảnh hưởng khẩn cấp của biến đổi khí hậu. (shrink)

Sự tiến bộ nhanh chóng của các nền tảng Công nghệ Thông tin (CNTT) và ngôn ngữ lập trình đã làm thay đổi hình thái vận động và phát triển của xã hội loài người. Không gian mạng và các tiện ích đi kèm ngày càng được mở rộng, dẫn đến sự chuyển dịch dần từ đời sống trong thế giới thực sang đời sống trong thế giới ảo (còn gọi là không gian mạng hay không gian (...) số). Sự mở rộng và phát triển của các Mô hình Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (Natural Language Processing – NLP) và Mô hình Ngôn ngữ Lớn (Large Language Model – LLM) thể hiện những đặc điểm giống con người về lập luận, nhận thức, sự chú ý và sáng tạo đã giúp con người vượt qua rào cản về khả năng vận hành. Đi kèm với các tiềm năng to lớn của AI là những lỗ hổng bảo mật mới và các rủi ro về an ninh thông tin phức tạp hơn. Khi xã hội vẫn đang cố gắng chuyển mình sang giai đoạn mới để có thể thích ứng với sự biến đổi công nghệ, cuộc cách mạng AI lại tiếp tục diễn ra đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ lại quỹ đạo của quá trình chuyển đổi xã hội vì nó có thể làm trầm trọng hơn các rủi ro an ninh thông tin được trình bày ở trên. Cụ thể, xã hội cần tiến hóa như thế nào để có thể bắt kịp với sự biến đổi mang tính đột phá tạo ra bởi làn sóng công nghệ AI hiện nay? Làm sao để quản lý và tận dụng sức mạnh của chúng trong khi vẫn đảm bảo được an ninh thông tin khi không gian và thời gian sống trong thế giới ảo của chúng ta ngày càng tăng? Bài viết này sẽ giúp làm sáng tỏ và trả lời các câu hỏi này. (shrink)

Sự tiến bộ nhanh chóng của các nền tảng Công nghệ Thông tin (CNTT) và ngôn ngữ lập trình đã làm thay đổi hình thái vận động và phát triển của xã hội loài người. Không gian mạng và các tiện ích đi kèm ngày càng được mở rộng, dẫn đến sự chuyển dịch dần từ đời sống trong thế giới thực sang đời sống trong thế giới ảo (còn gọi là không gian mạng hay không gian (...) số). Sự mở rộng và phát triển của các Mô hình Xử lý Ngôn ngữ Tự nhiên (Natural Language Processing – NLP) và Mô hình Ngôn ngữ Lớn (Large Language Model – LLM) thể hiện những đặc điểm giống con người về lập luận, nhận thức, sự chú ý và sáng tạo đã giúp con người vượt qua rào cản về khả năng vận hành. Đi kèm với các tiềm năng to lớn của AI là những lỗ hổng bảo mật mới và các rủi ro về an ninh thông tin phức tạp hơn. Khi xã hội vẫn đang cố gắng chuyển mình sang giai đoạn mới để có thể thích ứng với sự biến đổi công nghệ, cuộc cách mạng AI lại tiếp tục diễn ra đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ lại quỹ đạo của quá trình chuyển đổi xã hội vì nó có thể làm trầm trọng hơn các rủi ro an ninh thông tin được trình bày ở trên. Cụ thể, xã hội cần tiến hóa như thế nào để có thể bắt kịp với sự biến đổi mang tính đột phá tạo ra bởi làn sóng công nghệ AI hiện nay? Làm sao để quản lý và tận dụng sức mạnh của chúng trong khi vẫn đảm bảo được an ninh thông tin khi không gian và thời gian sống trong thế giới ảo của chúng ta ngày càng tăng? Phần một của bài viết sẽ bàn về các vấn đề và rủi ro ảnh hưởng đến an ninh thông tin trong kỷ nguyên AI, cũng như là vai trò, lợi thế, và cơ hội của việc vận dụng AI cho mục đích đảm bảo an ninh thông tin. (shrink)

Trong một thế giới đang phải vật lộn với nhu cầu cấp thiết chống lại biến đổi khí hậu, các quốc gia đã đưa ra những cam kết quan trọng nhằm giảm khí thải và tác động đến môi trường. Những cam kết này rất cần thiết để đạt được các mục tiêu do Thỏa thuận Paris đặt ra, nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2°C. Mặc dù các cam kết được đưa ra, nhưng (...) tình hình vẫn không mấy khả quan khi tổng lượng phát thải liên tục đạt đỉnh mới từ 1990. Năm 2023 đã ghi nhận mức băng biển ở Nam Cực thấp nhất từ trước đến nay, trong khi đó Cơ Quan Năng lượng Quốc tế dự đoán rằng lượng khí thải CO2 sẽ lại tiếp tục đạt mức cao kỷ lục trong năm 2023 và vẫn chưa thể xác định được mức đỉnh rõ ràng. Cùng với đó là sự xuất hiện của hàng loạt các rủi ro và thách thức có thể khiến các quốc gia lùi bước, thậm chí thất bại, trong việc thực hiện các cam kết khí hậu. Bài viết này sẽ xem xét một số rủi ro và thách thức chính có khả năng làm cản trở các mục tiêu giảm phát thải như đã cam kết. Những thông tin này sẽ có giá trị cảnh báo các khó khăn mà các quốc gia đã, đang, và sẽ phải đối mặt để thực hiện các cam kết khí hậu của mình. (shrink)

Biến đổi khí hậu, thường được gọi là sự nóng lên toàn cầu, hiện đang ngày càng trở thành thách thức nghiêm trọng nhất đối với hành tinh của chúng ta. Vấn đề này vô cùng phức tạp, chủ yếu bởi việc con người liên tục thải ra khí nhà kính vào khí quyển, gây ra những hậu quả đáng kể và ảnh hưởng khắp mọi khía cạnh của môi trường, xã hội và kinh tế toàn cầu. Mặc dù (...) hầu hết các nhà khoa học về chuyên ngành khí hậu đều đồng thuận rằng hoạt động của con người đang đẩy biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng hơn, nhưng một phần xã hội vẫn còn hoài nghi hoặc từ chối thực tế này. Cuộc tranh cãi xoay quanh sự nóng lên toàn cầu liên quan đến việc xác định liệu hiện tượng này có đang diễn ra và mức độ nghiêm trọng của nó tới đâu. Các câu hỏi còn liên quan đến nguyên nhân gây ra biến đổi khí hậu, cũng như việc nên hay không nên thực hiện các biện pháp hạn chế và cách thực hiện chúng. Bài viết này tìm hiểu nguyên nhân, hậu quả và ý nghĩa của việc phủ nhận biến đổi khí hậu, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề này vì lợi ích của hành tinh chúng ta và các thế hệ tương lai. (shrink)

Trung Quốc là nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới, vận hành với hiệu suất cao để đáp ứng nhu cầu sinh kế của hơn 1,4 tỷ người dân, và cung cấp một lượng hàng hóa công nghệ, tiêu dùng và cả nông phẩm tới thế giới. Hệ quả tất yếu của quá trình tăng trưởng liên tục hơn 4 thập niên là việc sử dụng tài nguyên, và trong quá trình sản xuất, chế tạo, chế biến cũng sản (...) sinh ra một lượng khí nhà kính (GHG) tích lũy khổng lồ phát thải vào khí quyển. (shrink)

Trong quá trình phát triển của phong trào bảo vệ môi trường, đã xuất hiện nhiều học thuyết và trường phái khác nhau. Một trong số này thuộc về các học thuyết bảo vệ môi trường lạ đời (đôi khi mang sắc thái cực đoan), thể hiện sự tận tụy và độc đáo trong việc bảo vệ môi trường với mọi biện pháp. Vì họ đặt môi trường lên hàng đầu, nên những quan điểm này thường phản ánh quan điểm (...) cấp tiến và đôi khi khá khác biệt về quan hệ giữa con người và môi trường. Vì vậy, chúng thường không được chấp nhận rộng rãi hoặc không thực tế. Tuy nhiên, dưới góc nhìn tập trung vào bảo vệ môi trường, những học thuyết này cũng đem đến cho chúng ta nhận thức về những xung đột lợi ích mà nhiều nhà hoạt động môi trường thường bỏ qua. Chúng cũng làm nổi bật mục tiêu quan trọng của việc hài hòa lợi ích của con người và thiên nhiên. Bài viết này sẽ tập trung phân tích một số học thuyết bảo vệ môi trường lạ đời phổ biến nhất, để mang đến một cái nhìn đa chiều về vấn đề môi trường. (shrink)

Cuộc tranh luận xung quanh việc sử dụng năng lượng hạt nhân đã là một vấn đề gây tranh cãi trong nhiều thập kỷ và tiếp tục gây chia rẽ ý kiến trên toàn cầu. Một mặt, những người ủng hộ cho rằng, năng lượng hạt nhân là nguồn năng lượng đáng tin cậy và có hàm lượng carbon thấp, có khả năng đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của nhân loại, đồng thời giảm phát thải (...) khí nhà kính. Mặt khác, những người phản đối nêu lên mối lo ngại về rủi ro an toàn, xử lý chất thải hạt nhân và khả năng xảy ra tai nạn thảm khốc. Bài viết này sẽ xem xét cả hai mặt của lập luận để xác định liệu chúng ta có nên giữ năng lượng hạt nhân như một phần trong cơ cấu năng lượng của mình hay không. (shrink)

Cuộc tranh luận xung quanh việc sử dụng năng lượng hạt nhân đã là một vấn đề gây tranh cãi trong nhiều thập kỷ và tiếp tục gây chia rẽ ý kiến trên toàn cầu. Một mặt, những người ủng hộ cho rằng năng lượng hạt nhân là nguồn năng lượng đáng tin cậy và có hàm lượng carbon thấp, có khả năng đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của chúng ta đồng thời giảm phát thải (...) khí nhà kính. Mặt khác, những người phản đối nêu lên mối lo ngại về rủi ro an toàn, xử lý chất thải hạt nhân và khả năng xảy ra tai nạn thảm khốc. Bài viết này sẽ xem xét cả hai mặt của lập luận để xác định liệu chúng ta có nên giữ năng lượng hạt nhân như một phần trong cơ cấu năng lượng của mình hay không. (shrink)

Trung Quốc là nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới, vận hành với hiệu suất cao để đáp ứng nhu cầu sinh kế của hơn 1,4 tỷ người dân, và cung cấp một lượng hàng hóa công nghệ, tiêu dùng và cả nông phẩm tới thế giới. Hệ quả tất yếu của quá trình tăng trưởng liên tục hơn 4 thập niên là việc sử dụng tài nguyên, và trong quá trình sản xuất, chế tạo, chế biến cũng sản (...) sinh ra một lượng khí nhà kính (GHG) tích lũy khổng lồ phát thải vào khí quyển. Trong một thống kê được đăng trên The Guardian năm 2017, thế giới đã nhận thấy trong giai đoạn 1988-2015, 100 tổ hợp công nghiệp hàng đầu thế giới chịu trách nhiệm cho việc phát thải tới 71% tổng tồn lượng GHG trong khí quyển. Dẫn đầu danh sách này trên phương diện quốc gia là Trung Quốc, với thống kê chỉ 5 đại công ty Trung Quốc đã chiếm tới gần 17% tổng lượng phát thải, trong đó tổ hợp ngành than có trách nhiệm lớn nhất, tới 14,32%. Sau những tiến bộ công nghệ vượt bậc cũng như tích lũy thặng dư nền kinh tế, quá trình hiện đại hóa ở Trung Quốc sang thời kỳ Chủ tịch Tập Cận Bình đã chuyển hướng sang bảo vệ môi trường với các mục tiêu phát thải nghiêm ngặt. Chẳng hạn như xác định nhóm ngành sản xuất gang thép với vai trò lớn trong mục tiêu giảm phát thải GHG, chính phủ và lãnh đạo công nghiệp liên tục tìm kiếm giải pháp cho sự hạn chế nguồn tài nguyên, thúc đẩy khuếch tán công nghệ, ứng dụng tiến bộ trong giảm phát thải và thu giữ, chôn lấp các-bon, thích hợp với ngành thép, dựa trên đánh giá bằng hệ thống phân tích hướng tới giải quyết mục tiêu biến đổi khí hậu có tên viết tắt “C3IAM/NET-IS.”. (shrink)

Rừng đại diện cho loại tài nguyên sinh thái quan trọng bậc nhất của thế giới. Trong mối quan tâm lớn của nhân loại đối với việc hạn chế tác hại của biến đổi khí hậu, rừng được kỳ vọng là nơi có thể thu giữ và trữ carbon (“carbon sink”). Mặt khác, giới sinh học bảo tồn còn đặc biệt nhấn mạnh vai trò gìn giữ và duy trì tính đa dạng sinh học của rừng. Trong nghiên cứu xuất (...) bản trên Perspectives in Ecology and Conservation (Elsevier), Bordin và cộng sự công bố kết quả tìm hiểu trên các mẫu dữ liệu của rừng Atlantic Brazil (BAF), với tư cách là tâm điểm đa dạng sinh học của thế giới, dựa trên các thang dữ liệu phân loại (taxonomic), chức năng và sinh hệ loài (phylogenetic). Tuy quan trọng với đa dạng sinh học là vậy, khu vực rừng cận nhiệt đới BAF cho tới nay chưa có mấy thông tin về năng lực trữ carbon. Do đó, các nhà nghiên cứu tìm kiếm dữ liệu để kiểm định liệu có sự cộng hưởng giữa bảo tồn đa dạng sinh học và năng lực trữ carbon giữa các cánh rừng, ở các độ tuổi khác biệt không. (shrink)

Naturalism has typically been entangled with a physicalist view. Physicalism, on the other hand, falls short of accounting for qualitative states of mental phenomena. The hard problem of consciousness seems to be a natural epistemic boundary in such a way that we do not even have any conceptualization as to how we can possibly account for mental states in physicalist terms in the future, which leads us to some version of causal/ontological plurality in the sense that it does not seem (...) possible to explain everything with the same parameters even though the world fundamentally consists in a single substance. If plurality in multiple levels of scientific explanation is necessary, I argue that strong emergentism is, as a metaphysical framework, the best candidate to account for this fact. I will tackle two major physicalist views by Kim and Sider. Kim shows us that non-reductive physicalism is a bankrupt project whereas Sider’s physicalism that postulates a pure and complete fundamental level renders higher-level phenomena (including mental reality) metaphysically spurious. In relation to Kim and Sider’s accounts, I will try to elaborate on my view that physicalism, when pursued to the end, is inherently reductive and ultimately falls short of accounting for the mental reality. I emphasize that the causal identification of brain and mind rests on an arbitrary carving of world, namely a description of the world which cannot be intrinsic to nature. These are the main reasons why I conclude that our revised naturalism should be disentangled from physicalism and embrace the causal/ontological plurality of strong emergentism without falling for substance dualism. (shrink)

“Mở đường” cho giao thông Tây Nguyên: Trong cuốn sách “Kinh tế Việt Nam-thăng trầm và đột phá” xuất bản gần 20 năm trước, các tác giả đã đưa ra mệnh đề rất quan trọng: “Muốn làm giàu thì phải làm đường”. (Nhân Dân; Thứ hai, ngày 05/12/2022).

Những ngày diễn ra dịch COVID-19, trong con mắt các nhà nghiên cứu giáo dục, cả thế giới bỗng biến thành “phòng thí nghiệm học online” và họ nhanh chóng nhìn ra một loạt vấn đề cần được thảo luận.