Ondanks antidiscriminatiebeleid en de lippendienst die universiteiten tegenwoordig bewijzen aan ‘inclusie’, ‘sociale veiligheid’ en ‘gelijke kansen’, is discriminatie binnen de universiteit nog steeds wijdverspreid. Ervaringen met discriminatie op de universiteit zijn vooral pijnlijk voor degenen die geen hogere functie krijgen, ook al voldoen ze aan alle eisen. Klachten worden vaak niet serieus genomen, waarna universiteitsbestuurders vaak hardnekkig ontkennen dat ze iets verkeerd hebben gedaan, waardoor de slachtoffers zich vernederd en gedemoraliseerd voelen.

Dit werkstuk betrekt zich op de vraag of de de facto legitimiteit van Knoet de Grote als koning van Angelsaksisch Engeland, te verklaren is aan de hand van de theorieën over legitimiteit zoals gepostuleerd door Maximilian Carl Emil Weber (1864—1920). Bestaande literatuur over Knoet de Grote zijn troonsbestijging, zoals dat van vooraanstaand 19e-eeuws historicus Edward Augustus Freeman, zou een ‘geromantiseerd’ beeld hebben geschetst van de kwestie. Dit werkstuk zal kijken of dit beeld, aan de hand van Webers theorie over (...) waar legitimiteit in gegrond kan zijn, ten eerste terecht te noemen is en, ten tweede, of het Knoets status als legitiem vorst van het ‘Angelsaksische’ volk goed kan verklaren. (shrink)

Title: "A Rose for Emily" ("Een roos voor Emily") Author: William Faulkner Translators: Martijn Boven and Maarten Jansen Original language: English Target language: Dutch -/- William Faulkner's "A Rose for Emily", presented her in a Dutch translation, was first published in 1930, in the April issue of Forum magazine. By 1930, Faulkner had already authored four novels; however, "A Rose for Emily" marked his debut in the short story genre. While not as experimental as his novels The Sound and the (...) Fury and Absalom, Absalom!, it nonetheless incorporates certain characteristic Faulknerian elements, such as an unconventional narrative perspective and a non-linear chronology. Consistent with the majority of Faulkner's oeuvre, this narrative is situated in the fictional Southern setting to which Faulkner gave the name Yoknapatawpha County. -/- [In Dutch: Wiliam Faulkners 'Een roos voor Emily’ (‘A Rose for Emily’) werd voor het eerst gepubliceerd in 1930, in het aprilnummer van het tijdschrift Forum. Faulkner had in 1930 al vier romans op zijn naam staan, maar ‘Een roos voor Emily’ was het eerste korte verhaal dat hij publiceerde. Het is niet zo experimenteel als zijn romans The Sound and the Fury (Het geraas en gebral) en Absalom, Absalom! Desondanks bevat het toch enkele karakteristieke Faulkneriaanse elementen, zoals een ongebruikelijk vertel perspectief en een gefragmenteerde chronologie. Net als het merendeel van Faulkners oeuvre speelt ook dit verhaal zich af in het fictionele Zuiden waar Faulkner de naam Yoknapatawpha County aan gaf."]. (shrink)

Geheel in lijn met de rest van Europa-denk bijvoorbeeld aan de toegenomen populariteit van de radicaal-rechtse Zweden-Democraten (Sverigedemokraterna) en de verkiezing van de eerste naoorlogse radicaal-rechtse premier van Italië, Giorgia Meloni-maakt postpandemisch België een politieke draai naar (radicaal) rechts. Deze wending is vooral merkbaar in Vlaanderen: Uit een krantenpeiling van december 2022 blijkt dat 25,5 procent van de Vlamingen bij de volgende verkiezingen van plan is om op het Vlaams Belang te stemmen, die op de voet gevolgd worden door de (...) N-VA met zo'n 22 procent van de stemmen. Bijna de helft van de Vlaamse kiezers heeft dus een voorkeur voor een Vlaams-nationalistische regering, wat de federale coalitiebesprekingen en de politieke toekomst van België in 2024 wel eens negatief zou kunnen beïnvloeden. N-VA-voorzitter Bart De Wever verklaarde onlangs bovendien te willen samenwerken met het Vlaams Belang, op voorwaarde dat de partij zich zou ontdoen van haar meest radicale vertegenwoordigers. Dit alles betekent dat het zogenoemde cordon sanitaire-akkoord uit 1989-bedoeld om antidemocratische partijen uit politieke coalitiebesprekingen te weren-binnenkort wel eens zou kunnen sneuvelen. (shrink)

English: In this paper I indicate why I consider 'experimental philosophy' to be good news, though not as good as it could be, and not as all that new. I'll argue that there is no need to restrict experimental philosophy to eliciting intuitions through questionnaires. I'll indicate that good examples of experimental philosophy already exist in Artificial Intelligence and Cognitive Neuroscience. Dutch: Hieronder wil ik proberen aan te geven waarom ik de experimentele filosofie weliswaar als goed nieuws beschouw, maar niet (...) half zo goed als zou kunnen, en ook niet als echt nieuw. Qua filosofische experimenten beperkt de XF-beweging zich vooralsnog onnodig door haar focus op het eliciteren van intuïties, terwijl er reeds lang diverse goede voorbeelden van XF bestaan op het gebied van de kunstmatige intelligentie en de cognitieve neurowetenschap. (shrink)

William Faulkner (1897-1962), one of the United States’ most renowned authors, was born on Sept. 25, 1897, in New Albany, Mississippi. He initially focused on poetry, culminating in his first publication: The Marble Faun (1924). Subsequently, he transitioned to prose, producing novels such as The Sound and the Fury (1929), As I lay Dying (1930), Light in August (1932) and Absalom, Absalom! (1936), which are considered his most significant works. Like most of his oeuvre, these novels are set in a (...) fictional Southern region that Faulkner termed ‘Yoknapatawpha county.’ Nearly all works set in this fictional county are characterized by themes of race, incest, the American Civil War, and the decline of the antebellum South. Faulkner frequently employs diverse perspectives and techniques that directly represent the consciousness of his characters. Recognition for his literary achievements came relatively late in his career. The primary catalyst for this recognition was the Nobel Prize for Literature awarded to him in 1949, when he had arguably passed the zenith of his writing career. Faulkner’s extensive oeuvre, which spans from 1924 to 1962, also encompasses lesser-known works, such as Sanctuary (1931) and Intruder in the Dust (1948). In addition to novels, Faulkner authored numerous short stories that are considered among the finest in American literature. These include the story translated here, “Barn Burningr” originally published in 1939, in the June issue of Harper’s magazine. Faulkner died July 6 in Byhalia, Mississippi, of a heart attack. -/- In Dutch: William Faulkner (1897-1962) …, een van de beroemdste schrijvers uit de Verenigde Staten, werd geboren op 25 september 1897 in New Albany, Mississippi. Hij begon aanvankelijk met het schrijven van poëzie, wat resulteerde in zijn eerste publicatie: The Marble Faun (1924). Kort daarna liet hij poëzie voor wat het was en stortte hij zich op het proza. Dit leidde tot romans als The Sound and the Fury (1929), As I lay Dying (1930), Light in August (1932) en Absalom, Absalom! (1936) die als zijn belangrijkste werken worden beschouwd. Net als het merendeel van zijn oeuvre spelen deze romans zich af in een fictioneel Zuiden dat door Faulkner ‘Yoknapatawpha county’ genoemd werd. Vrijwel alle werken die zich in deze fictieve streek afspelen, worden gekenmerkt door thema’s als ras, incest, de Amerikaanse burgeroorlog en de teloorgang van het oude Zuiden. Faulkner maakt vaak gebruik van verschillende perspectieven en technieken die direct het bewustzijn van zijn personages representeren. Pas relatief laat in zijn carrière kreeg hij erkenning voor zijn literaire verdiensten. De belangrijkste stimulans hiervoor was de Nobelprijs voor de literatuur die hem werd toegekend in 1949, toen hij als schrijver eigenlijk al over zijn toppunt heen was. Faulkners omvangrijke oeuvre, dat ontstond in de periode van 1924 tot 1962, omvat ook minder bekende werken, zoals Sanctuary (1931) en Intruder in the Dust (1948). Naast romans schreef Faulkner echter ook nog een groot aantal korte verhalen die tot de absolute top van het Amerikaanse verhaal gerekend worden. Daartoe behoort ook het hier vertaalde verhaal ‘In vlammen op’ (‘Barn Burning’), dat oorspronkelijk werd gepubliceerd in 1939, in het juninummer van het tijdschrift Harper’s. Faulkner stierf op 6 juli in Byhalia, Mississippi, aan een hartaanval. -/- . (shrink)

In dit artikel delen wij onze ervaringen met het ontwikkelen van de onderwijsmodule: we_mind. Binnen deze module gaan minor- en masterstudenten aan de slag met een innovatievraagstuk uit de eigen beroepspraktijk. Hierbij gaan studenten met medeburgers een publieke dialoog aan over de gevolgen van deze innovatie voor de samenleving. De beschreven ervaringen in dit artikel zijn gebaseerd op een pilot met masterstudenten, een zelfevaluatie en de doorontwikkeling van het moduleontwerp. Met dit artikel nodigen we docenten, onderwijsontwikkelaars, bestuurders, opleidingsverantwoordelijken en beleidsmedewerkers (...) uit om niet alleen maar te ‘werken, werken, werken’. Door onze ervaringen te delen en de lezer mee te nemen in het gedachtegoed van Hannah Arendt hopen we hen te inspireren om met elkaar het gesprek aan te gaan over de volgende vragen: Wat maakt een goede publieke professional? Wat is er nodig om deze op te leiden en hoe uit zich dat in onze opleidingen? (shrink)

In de jaren vijftig raakte Michel Foucault gefascineerd door de fenomenologische psychologie. Vanaf de jaren zestig echter presenteert hij zichzelf als een ‘structuralist’ die slechts anonieme talige en architectonische structuren wil analyseren en die met nadruk wil afzien van elke interesse in de mens als individu of als subject. De psycholoog in hemzelf wordt als het ware hartstochtelijk verdrongen. Toch is er ook in het geval van Foucault sprake van een onvermijdelijke terugkeer van het verdrongene. Een belangrijk symptoom hiervan vormt (...) zijn opvallend ambivalente houding jegens de psychoanalyse. In zijn werk tekent zich een levenslange polemiek af met Freud, soms expliciet, doorgaans impliciet. Ondanks onmiskenbare sporen van latente bewondering en fascinatie blijft wantrouwen domineren. Steen des aanstoots vormen Freuds Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie uit 1905. Volgens Foucault spreekt hieruit een medicalisering van de seksualiteit, die zich uit in medicaliserende technieken zoals het oprakelen en uitspreken van verlangens en de classificatie van ‘normale’ en ‘perverse’ vormen van seksualiteit. (shrink)

Niettegenstaande de tendens van het failliet van het multiculturalisme is multiculturele dialoog niet weg te denken in een zich globaliserende wereld. Taylor, Gadamer, Honneth en Kymlicka hebben een bijdrage geleverd op het vlak van de erkenning van identiteit, respect en waardering van verschil. Wij voeren het argument aan dat bovenstaande auteurs niet ontsnappen aan het postmodernistisch dilemma van zelfautonomie en slachtofferschap. Dit komt doordat zij in hun rationale vertrekken van het afzonderlijke subject en deze situeren in een ruimte-tijd waarin (...) de tijd slechts een historische rol heeft en de ruimte geen actieve rol speelt. Tegenover deze uitvloeisels van het postmodern denken stellen wij het eco-communau-tarisme. Vanuit de vaststelling dat het individu denkt, spreek en handelt in de context van zijn taal en cultuur en dus vanuit zijn gemeenschap, situeren wij dit subject en de gemeenschap tevens in een particulier territorium of het ecotoop. Door middel van Hacking’s sociaal constructivisme, het Leibniziaanse meerwereldenbeeld en het biologische paradigma als nieuw denkkader, structureren wij de gemeenschap volgens een cyclisch en een lineair tijdverloop. Het cyclische waarborgt de traditie van een gemeenschap, het lineaire doet de gemeenschap evolueren naar een moreel betere toekomst en heeft een transcendent statuut. Het eco-communautarisme biedt het kader voor een kwalitatieve evolutie van individuen en gemeenschappen. Het normerend aspect hiervan is de pluriforme en multiculturele dialoog. (shrink)

Recensie van: Christoph Menke, Tmgodie im Sittlichen. Gerechtigkeit und Freiheit nach Hegel. Frankfurt: Suhrkamp, 1996. Paul Cobben, Postdialectische zedelijkheid. Ontwerp voor een Hegeliaans antwoord op Heidegger, Habermas, Derrida en Levinas. Kampen: Kok Agora, 1996. Hegels rechtsfilosofie speelt in de hedendaagse discussie tussen communitaristen en liberalen een belangrijke rol. Hij wordt door sommigen beschouwd als iemand die de vrijheid van het individu het primaat geeft - een echte liberaal dus -, dan wel als iemand die het individu ondergeschikt maakt aan de (...) gemeenschap, omdat indivi- dualiteit slechts binnen een gemeenschap kan ontstaan. Deze discussie vormt ook een deel van de achtergrond van Tragodie im Sittlichen en Postdialectische zedelijk- heid. Christoph Menke en Paul Cobben betogen beiden dat Hegel weliswaar te- kortgeschoten is in het doordenken van (aspecten van) de verhouding tussen indivi- du en gemeenschap, maar dat reeds in zijn eigen werk aanwijzingen te vinden zijn voor een correctie daarvan. Menke richt zich daarbij nadrukkelijker op de kant van het individu, Cobben meer op een herschrijving van de inrichting van de gemeen- schap. (shrink)

Wat betreft economische groei en ontwikkeling van de werkloosheid heeft de Nederlandse economie het sinds 1973 slechter gedaan dan andere OECD-landen. Op de vraag naar de oorzaken van die slechte prestatie zijn in het verleden uiteenlopende antwoorden gegeven door o.m. Bomhoff en Clavaux. Ook zijn er diverse wegen aangegeven om op te rukken naar een betere positie. In dit artikel presenteren de auteurs de resultaten van een internationale doorsnee-analyse om de verschillen in economisch succes tussen landen met behulp van een (...) eenvoudig neo-klassiek macro-economisch model te verklaren. Dit biedt de mogelijkheid om te traceren wat de rol van de exportgroei, de groei van de bevolking, de wisselkoers, de verhouding tussen de binnenlandse en de buitenlandse prijsontwikkeling en de investeringsquote voor verschillen in economische ontwikkeling is geweest. Vooral de uitvoer gecorrigeerd voor de omvang van de bevolking, de investeringsquote en de nominale wisselkoers komen als belangrijke verklarende variabelen naar voren. Op grond van hun analyse komen de auteurs tot de conclusie dat een beleid gericht op het verbeteren van de Nederlandse economische prestatie op lange termijn zich vooral zou moeten concentreren op het benutten van exportkansen en op een hoog investeringsniveau ter bevordering van technologische vernieuwing en daarmee verbetering van de concurrentiepositie. Daarbij moet worden voorkomen dat revaluatie van de gulden het exporteffect teniet doet. (shrink)

In dit artikel wordt de dominante metafysische oriëntatie in de hedendaagse meta-ethiek kritisch onder de loep genomen. Het hedendaagse debat, dat zich voornamelijk richt op de vraag hoe moraliteit metafysisch gezien 'in de werkelijkheid past', wordt gekenmerkt door een reeks complexe en soms esoterische discussies die, zo wordt betoogd, weinig bijdragen aan ons filosofische begrip van ethiek. Deze focus op metafysische grondslagen heeft geleid tot een tunnelvisie, waarin het debat gevangen zit tussen steeds ingewikkeldere vormen van non-cognitivisme, herconceptualisaties van (...) 'objectiviteit' en metafysische acrobatiek. Als alternatief wordt voorgesteld de aandacht in de meta-ethiek te verleggen naar het domein van praktisch redeneren. Door ons te concentreren op de patronen van geldige praktische argumentatie en het soort overwegingen dat mensen daadwerkelijk overtuigt, kunnen we wellicht een beter inzicht krijgen in de aard van ethische normativiteit en de rol ervan in ons leven. Het artikel pleit voor een meer pragmatische en minder metafysisch beladen benadering van de meta-ethiek, die zich richt op de daadwerkelijke praktijken van moreel redeneren en argumenteren. (shrink)

William Faulkner (1897-1962), one of the United States’ most renowned authors, was born on Sept. 25, 1897, in New Albany, Mississippi. He initially focused on poetry, culminating in his first publication: "The Marble Faun" (1924). Subsequently, he transitioned to prose, producing novels such as "The Sound and the Fury" (1929), "As I lay Dying" (1930), "Light in August" (1932) and "Absalom, Absalom!" (1936), which are considered his most significant works. Like most of his oeuvre, these novels are set in a (...) fictional Southern region that Faulkner termed ‘Yoknapatawpha county.’ Nearly all works set in this fictional county are characterized by themes of race, incest, the American Civil War, and the decline of the antebellum South. Faulkner frequently employs diverse perspectives and techniques that directly represent the consciousness of his characters. Recognition for his literary achievements came relatively late in his career. The primary catalyst for this recognition was the Nobel Prize for Literature awarded to him in 1949, when he had arguably passed the zenith of his writing career. Faulkner’s extensive oeuvre, which spans from 1924 to 1962, also encompasses lesser-known works, such as "Sanctuary" (1931) and "Intruder in the Dust" (1948). In addition to novels, Faulkner authored numerous short stories that are considered among the finest in American literature. These include the story translated here, “Dry September” originally published in 1931, in the January issue of Scribner’s magazine. Faulkner died July 6 in Byhalia, Mississippi, of a heart attack. -/- [In Dutch: William Faulkner (1897-1962), een van de beroemdste schrijvers uit de Verenigde Staten, werd geboren op 25 september 1897 in New Albany, Mississippi. Hij begon aanvankelijk met het schrijven van poëzie, wat resulteerde in zijn eerste publicatie: "The Marble Faun" (1924). Kort daarna liet hij poëzie voor wat het was en stortte hij zich op het proza. Dit leidde tot romans als "The Sound and the Fury" (1929), "As I lay Dying" (1930), "Light in August" (1932) en "Absalom, Absalom!" (1936) die als zijn belangrijkste werken worden beschouwd. Net als het merendeel van zijn oeuvre spelen deze romans zich af in een fictioneel Zuiden dat door Faulkner ‘Yoknapatawpha county’ genoemd werd. Vrijwel alle werken die zich in deze fictieve streek afspelen, worden gekenmerkt door thema’s als ras, incest, de Amerikaanse burgeroorlog en de teloorgang van het oude Zuiden. Faulkner maakt vaak gebruik van verschillende perspectieven en technieken die direct het bewustzijn van zijn personages representeren. Pas relatief laat in zijn carrière kreeg hij erkenning voor zijn literaire verdiensten. De belangrijkste stimulans hiervoor was de Nobelprijs voor de litera¬tuur die hem werd toegekend in 1949, toen hij als schrijver eigenlijk al over zijn toppunt heen was. Faulkners omvangrijke oeuvre, dat ontstond in de periode van 1924 tot 1962, omvat ook minder bekende werken, zoals "Sanctuary" (1931) en "Intruder in the Dust" (1948). Naast romans schreef Faulkner echter ook nog een groot aantal korte verhalen die tot de absolute top van het Amerikaanse verhaal gerekend worden. Daartoe behoort ook het hier vertaalde verhaal ‘Septemberdroogte [Dry September]’, dat oorspronkelijk werd gepubliceerd in 1931, in het januarinummer van het tijdschrift "Scribner's". Faulkner stierf op 6 juli in Byhalia, Mississippi, aan een hartaanval.]. (shrink)

Politiek filosofe en kritisch traditionaliste, onderzocht Afrikaanse orale literaire tradities op hun filosofische betekenis. Maakt zich sterk voor een authentieke Afrikaanse filosofie. Sophie Oluwoles ouders waren beiden afkomstig uit de staat Edo in het zuidwesten van Nigeria. Oluwole zelf werd geboren in het dorp Igbara Oke in de naburige staat Ondo, waar zij ook haar lagere en middelbare school doorliep. In 1964 trouwde zij met een eveneens Nigeriaanse wetenschapper. Ze vertrok nog in hetzelfde jaar naar Moskou, waar haar man (...) een baan kreeg aangeboden bij de Verenigde Naties. Vanwege taalproblemen vertrokken beiden na een jaar naar Duitsland, waar zij Duits studeerden aan de Universiteit in Keulen. Kort nadat zij in 1966 verhuisde naar de Verenigde Staten, scheidde Oluwole van haar man omdat deze haar verdere studies dwarsboomde. Oluwole keerde terug naar Nigeria waar zij aan de Universiteit van Lagos een studie filosofie begon. In de periode 1968-1970 doceerde Oluwole op een middelbare school in haar thuisstaat Ondo. Daarna keerde zij terug naar de universiteit van Lagos, waar zij werkzaam was als studentassistente en ondertussen afstudeerde. Oluwole werd als promovenda toegelaten op de universiteit van Ibadan. In 1984 behaalde zij als eerste student in sub-Sahara Afrika een doctorstitel in de filosofie. Hoewel Oluwoles filosofische carrière een aanvang nam met de studie van westerse meta-ethiek, besloot zij zich na het behalen van haar doctorstitel verder te ontwikkelen in de richting van de Afrikaanse filosofie. Zij doceerde filosofie aan de universiteit van Lagos, was decaan van deze universiteit en was voorzitter van de Nigeriaanse Vereniging voor Filosofie. Tegenwoordig is Oluwole actief als directeur van het Centrum voor Afrikaanse Cultuur en Ontwikkeling in Lagos, dat zich onder andere richt op de ontwikkeling van vrouwen in Afrika. (shrink)

De moderne filosofie lijdt aan muziekvergetelheid. Opvallend is echter dat filosofen, wanneer ze toch aandacht schenken aan muziek, hun aandacht bij voorkeur op één bepaald genre richten, namelijk de opera. Filosofen zoals Søren Kierkegaard en Friedrich Nietzsche lieten hun gedachten over Don Giovanni, Parsifal en Carmen gaan, terwijl omgekeerd de filosofie van Arthur Schopenhauer de opera heeft beïnvloed via Wagner. Diens werk lijkt zich op het snijpunt van het grensverkeer tussen moderne filosofie en moderne muziek te bevinden. Het was (...) zijn ambitie de menselijke existentie en de menselijke geschiedenis in één panoramisch oeuvre te vatten, vanaf het primordiale begin tot en met de dramatische finale die ophanden leek: een catastrofale apotheose die een geheel nieuwe toekomst mogelijk zou maken. Dat is althans de verhaallijn van zijn meesterwerk Der Ring des Nibelungen. Aan het slot van Götterdämmerung lijkt zich een algehele verwoesting te hebben voltrokken: ‘Everything is destroyed and there is an enigmatic kind of hovering over the scene of destruction’ (Badiou 2010, p. 106), een ambivalente stemming van hoop en destructie zette Wagner op muziek. Voor Wagner is dan ook een hoofdrol in deze studie weggelegd: voor zijn muziektheoretische geschriften (waarin hij over een ‘muziek van de toekomst’ filosofeerde), maar meer nog voor de muzikale totaalkunstwerken die hij daadwerkelijk componeerde. (shrink)

“Meer dan in enige andere periode in de geschiedenis geniet ‘ethiek’ allerwege belangstelling” (p. 7), zo luidt de openingszin van het Handboek gezondheidsethiek (De Beaufort en Dupuis 1988). Discussies in de media lijken deze indruk te bevestigen. Wanneer de interesse van filosofische lezers door dergelijke mediaberichten worden gewekt, kunnen daar tenminste twee redenen voor zijn. Om te beginnen kunnen zij zich geroepen voelen positie te kiezen in het betreffende debat, door voor een bepaald standpunt te opteren en dat met (...) redenen te omkleden. Dat wil zeggen, zij kunnen het als hun opgave beschouwen om, vanuit hun specifieke ethische deskundigheid, de betrokkenen te assisteren door overwegingen naar voren te brengen, aspecten nader te belichten of op tegenspraken te wijzen. Een andere mogelijkheid is dat zij het debat van een wat grotere afstand volgen, door niet de onderhavige problematiek, maar veeleer het debat als zodanig tot voorwerp van onderzoek te maken. Hun interesse, verwondering of irritatie betreft dan niet zozeer de standpunten die door de betrokkenen worden verwoord, maar veeleer het idioom waarin zij hun morele afwegingen articuleren en de vooronderstellingen die ze daarbij hanteren. In deze studie wordt voor de laatste mogelijkheid gekozen. In de gangbare terminologie wordt de eerste mogelijkheid als ‘ethisch’, de tweede mogelijkheid als ‘meta- ethisch’ aangeduid. In de loop van deze studie zal echter naar voren komen dat dit onderscheid inadequaat is. Mijn meta-ethische reflectie op de problematiek van consensusvorming in de gezondheidsethiek, heeft wel degelijk ook een ethische inzet. Deze zal echter eerder ‘fundamenteel-ethisch’ dan ‘toegepast-ethisch’ van karakter zijn. De studie behelst een fundamenteel-ethische doordenking van een problematiek die naar voren komt in een toegepast- ethisch discours: de gezondheidsethiek. (shrink)

In wisselende mate van virtuositeit beheersen wij drie talen: de taal van de beelden, de taal van de woorden en de taal van de getallen. In wetenschappelijk onderzoek tekent zich echter een onmiskenbaar verlangen af om beelden door woorden en, uiteindelijk, door getallen te vervangen. Vigerende beeldvorming en gevestigde wereldbeelden moeten plaats maken voor geijkte termen en voor cijfers en symbolen (aanduidingen van getallen), Daarin berust de arbeid die wetenschap verricht. Paradoxalerwijze echter heeft juist ook wetenschap behoefte aan inspirerende (...) en oriënterende beelden. Juist wetenschappers blijken door de eeuwen heen bijzonder creatieve leveranciers van krachtig en invloedrijk beeldmateriaal. Beelden die aanvankelijk uit het wetenschappelijke vertoog worden verdrongen, doen (gerevitaliseerd en gezuiverd) vroeg of laat weer van zich spreken. Deze studie onderzoekt de fundamentele beelden (archetypen) die de wil tot weten (de cupido sciendi) door de eeuwen heen structureerden. Van het antieke beeld van het universum als een serie concentrische sferen (bollen) via de monsterbeelden van de moderne levenswetenschappen (zoals de gigantische gedrochten van het fossielenonderzoek of de minuscule monstertjes van de virologie) tot en met de hardnekkige gedachte dat we aan de vooravond staan van een door onszelf bewerkstelligde catastrofe, een beeld dat zich in de loop van de geschiedenis telkens weer aan nieuwe vormen van collectieve bezorgdheid weet te hechten: van Zondvloed en atoomoorlog via millenniumwisseling tot en met klimaatverandering. Dergelijke beelden moeten kritisch worden benaderd, ze kunnen de werkelijkheid vertekenen en verhullen, maar ons ook op risico’s attenderen. Zo zullen laboratoriumonderzoekers bij tijd en wijle daadwerkelijk monsters in de wereld zetten, die domesticatie en inburgering vergen, terwijl mondiale rampen bij tijd en wijle harde werkelijkheid worden. (shrink)

Van oudsher proberen liberaal-democratische samenlevingen private en publieke sferen gescheiden te houden. Individuen en bedrijven kunnen privaat handelen op de markt, winst maken en daar de vruchten van plukken. De publieke macht moet daar onafhankelijk van uitgeoefend worden, op democratische basis. Maar die strikte scheiding tussen privaat en publiek staat onder druk. Oligarchen beïnvloeden in veel landen de politiek, door partijdonaties en lobbyactiviteiten. Bedrijven reguleren hun eigen activiteiten, en overheden slagen er in een geglobaliseerde economie lang niet altijd in om (...) daar effectieve controle over te hebben. In dit boek presenteert Rutger Claassen een filosofische analyse van de relatie tussen privaat en publiek. In het feodalisme waren beide met elkaar verweven, op een ongezonde manier. De moderne, open samenleving ontstond in de 18e eeuw als een reactie daarop. Maar vandaag de dag lijken we een terugval te beleven. Opnieuw vermengen economische en politieke belangen zich, ten koste van burgers. Zijn we aangeland in een ‘neo-feodaal’ tijdperk? En hoe daarop te reageren? Voor iedereen die wil begrijpen hoe politiek en economie elkaar beïnvloeden, en hoe een filosofische blik ons daarbij kan helpen. (shrink)

American writer William Carlos Williams (1883-1963 studied medicine at the University of Pennsylvania. Following the completion of his fellowships, he traveled to Germany to specialize in pediatrics. Upon returning to America, he established an independent medical practice. The experiences Williams acquired through his medical career provided a valuable source for his literary work, which focused on ordinary people and everyday situations. Williams endeavored to create a form of literature that accurately represented the American experience and he innovatively utilized vernacular language. (...) His literary output encompassed poetry, short stories, novels, essays, and plays, though he is primarily recognized as a poet. Among his significant works are Kora in Hell (1920), Spring and All (1923), Pictures from Brueghel and Other Poems (1962), the five-volume Paterson (1963, 1992), and Imaginations (1970). 'The Use of Force,' presented in translation here, originally appeared in the short story collection Life along the Passaic River. -/- [In Dutch: De Amerikaanse schrijver William Carlos Williams (1883-1963) studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Pennsylvania. Na zijn coschappen ging hij naar Duitsland om zich in de kindergeneeskunde te specialiseren. Eenmaal terug in Amerika vestigde hij zich als zelfstandig arts. De ervaringen die Williams in zijn artsenpraktijk opdeed, vormden een dankbare bron voor zijn literaire werk waarin gewone mensen en alledaagse situaties centraal staan. Williams streefde naar een vorm van literatuur die recht deed aan de Amerikaanse ervaring en maakte op inventieve wijze gebruik van de taal van de straat. Hij schreef gedichten, verhalen, romans, essays en toneelstukken, maar staat voornamelijk bekend als dichter. Tot zijn belangrijkste werken horen Kora in Hell (1920), Spring and All (1923), Pictures from Brueghel and Other Poems (1962), het vijfdelige Paterson (1963, 1992) en Imaginations (1970). 'Het gebruik van geweld' ('The Use of Force'), dat hier is afgedrukt, komt oorspronkelijk uil de verhalenbundel Life along the Passaic River.]. (shrink)

Door de eeuwen heen hebben talloze vrouwen zich verdiept in een veel-heid aan filosofische thema’s, maar vaak zijn deze denkers onzichtbaar gebleven. Van de 17e-eeuwse filosofe Anna Maria van Schurman zullen sommigen wel hebben gehoord, maar wie kent haar tijdgenote Anne Conway? Uit de 20e eeuw is Hannah Arendt inmiddels wereldberoemd, maar de namen Susanne Langer, Gloria Anzaldúa en Werewere Liking zullen misschien alleen de specialisten bekend in de oren klinken. Vele vrouwelijke denkers waren uitgesloten van officiële onderwijsin-stellingen en (...) namen hun toevlucht tot andere vormen van filo so fie -beoefening, zoals briefwisselingen en essays. En dat levert een onschat-bare rijkdom aan filosofische bronnen op. In dit nieuwe standaardwerk worden 67 vrouwelijke denkers bij elkaar gebracht; van de Oudheid tot onze eeuw; van islamitische en katholieke mystica’s, een 18e-eeuwse Nederlandse logica tot een Nigeriaanse politiek filosofe. (shrink)

Willem Witteveen, a member of the Upper House for the Dutch Labour Party and professor at Tilburg University, was among the passengers on the MH17 aircraft that crashed in eastern Ukraine in July 2014. Prior to this tragic incident, he had submitted the manuscript of “De wet als kunstwerk [The Law as a Work of Art]”. The posthumous edition of the book has been augmented with a foreword by his son, Freek Witteveen, and a series of collages and miniatures. Consequently, (...) it serves as a tribute and memorial to a distinguished jurist and esteemed politician. In his book, Witteveen presents a measured critique of the neoliberal ideology that has predominated in Dutch society for numerous years and has been embraced by both conservative and progressive political factions. He posits that this ideology demonstrates limited regard for the law as an end in itself, instead primarily utilizing the law as a means for addressing social issues: 'As soon as someone discovers the possibility of establishing rules, whether or not enforced with power or carried by authority, the temptation arises to see the rule as a solution to a problem, as the instrument in the hands of the community to make the problem manageable.' (450) Witteveen problematizes this inclination by examining the central metaphor underlying it: the metaphor of the tool. In this context, the laws enacted by the legislature are analogous to the tools employed by a craftsman, such as a mechanic or carpenter. [in Dutch: Willem Witteveen, Eerste Kamerlid voor de PvdA en hoogleraar in Tilburg, was een van de inzittenden van het passagiersvliegtuig MH17 dat in juli 2014 neerstortte in Oost-Oekraïne. Vlak voor deze tragische vlucht had hij het manuscript van De wet als kunstwerk ingeleverd. De postume uitgave van het boek is uitgebreid met een voorwoord van zoon Freek Witteveen en een serie collages en miniaturen. Het functioneert zodoende als eerbetoon en nagedachtenis aan een begaafd jurist en een bevlogen politicus. In zijn boek verzet Witteveen zich op ingetogen wijze tegen de neoliberale ideologie die de Nederlandse samenleving al vele jaren domineert en die door zowel de rechter als de linkerflank van de politiek is omhelsd. Volgens hem heeft deze ideologie weinig oog voor de wet als een doel op zichzelf, maar gebruikt ze de wet vooral als middel voor het oplossen van maatschappelijke problemen: ‘Zodra iemand de mogelijkheid ontdekt om regels vast te stellen, al dan niet met macht gehandhaafd of door gezag gedragen, doet zich de verleiding voor om de regel als een oplossing van een probleem te zien, als het instrument dat de gemeenschap in handen heeft om het probleem hanteerbaar te maken.’ (450) Witteveen problematiseert deze impuls door te kijken naar de centrale metafoor die eraan ten grondslag ligt: de metafoor van het gereedschap. Hierin worden de wetten van de wetgever vergeleken met het gereedschap van een ambachtsman, zoals een monteur of timmerman.]. (shrink)

In de jaren tachtig ondergaat het denken van de Franse filosoof Michel Foucault een koerswijziging. in navolging van Nietzsche ervaart Foucault de actuele situatie als een moreel interregnum, waarin 'andere mogelijkheden' zich aandienen. Voorwaarde is dat men de geschiedenis benut om toegang te krijgen tot het heden. Alleen door de gewelddadigheid van haar geschiedenis op het spoor te komen, kan men de verborgen gewelddadigheid van het technocratische bestuursregime ontmaskeren. Wat Foucault in deze jaren ontsluit is de ethische dimensie van (...) zijn politiek-filosofische gedachtegang. Door, zoals hij het noemt, 'zichzelf tot moreel subject te constitueren' ontstaat er ruimte, niet alleen voor actualiteitskritiek, maar ook voor de ontwikkeling van een andere levenswijze. (shrink)

In dit hoofdstuk presenteer ik de belangrijkste bevindingen en uitspraken uit mijn diepte-interviews met de respondenten. Ik geef hiermee antwoord op de deelvragen ‘Wat voor beeld wordt er gevormd in Nederlandse kranten over geweldpleging door de Staat in Nederlands-Indië?’, ‘Welk beeld in Nederlandse kranten is exemplarisch voor positieve of negatieve berichtgeving over geweldpleging door de Staat in Nederlands-Indië?’, ‘Wat zijn de belangrijkste reacties geweest van media, Staat of andere betrokkenen op de berichtgeving in kranten over Nederlandse oorlogsmisdaden in Indië?’ en (...) ‘Hoe kijken representatoren voor media, Staat, betrokkenen en/of nabestaanden zelf aan tegen de beeldvorming over de misdragingen in Nederlands-Indië?’ De vijf geïnterviewde experts hebben zich uiteraard uitgelaten over beeldvorming in Nederlandse kranten over verschillende perioden. Ik heb de paragrafen daar voor het gemak tevens chronologisch naar ingedeeld. (shrink)

Hub Zwart's latest book, "The Truth on the Wall: A Psychoanalysis of Knowledge," establishes compelling connections between the literary and the scientific imagination. The author explores how seemingly fantastical literary tropes can serve as reflections of scientific progress. A notable example is the vampire archetype, traditionally depicted as a nocturnal, undead entity that sustains itself by consuming the blood of the living. This imagery, Zwart argues, can be interpreted as a metaphorical representation of scientific developments. He analyzes the central motif (...) of blood exchange between vampire and victim as an allegory for the scientific discourse surrounding blood transfusion in the late 19th century. During this period, blood transfusion posed significant challenges due to the undiscovered nature of blood groups. Furthermore, Zwart draws parallels between vampire-hunting strategies and scientific efforts to combat mysterious, potentially epidemic diseases, viewing both as attempts to control unknown and threatening forces. -/- [In Dutch: In "De waarheid op de wand: psychoanalyse van het weten", het nieuwste boek van Hub Zwart, worden de literaire en de wetenschappelijke verbeelding op inspirerende wijze aan elkaar gekoppeld. Zo blijkt het schijnbaar fantastische beeld van de vampier, de levende dode die in de nachtelijke uren tevoorschijn komt om zich te voeden met het bloed van de levenden, gelezen te kunnen worden als een reflectie op wetenschappelijke ontwikkelingen. De eerste associatie die het beeld van de vampier oproept, de uitwisseling van bloed tussen prooi en slachtoffer, interpreteert Zwart als een verbeelding van het wetenschappelijke debat over bloedtransfusie aan het eind van de 19e eeuw. Bloedtransfusie was destijds nog zeer problematisch omdat men nog niet wist van het bestaan van bloedgroepen. De strategieën die worden ingezet bij het bestrijden van vampiers, ziet Zwart als een beeld voor het wetenschappelijke gevecht tegen onbekende, geheimzinnige ziektes die uit kunnen groeien tot een nauwelijks te bestrijden epidemie. (shrink)