This article examines the ambivalence in the concept of libidinal economy, which we identify in the philosophies of Jean-François Lyotard and Samo Tomšič; they both offer radically different conceptions of libidinal economy. Although emerging from very contrasting perspectives, both theories consider the relationship between desire, the unconscious, and the capitalist economy. After defining these two approaches, we compare them, while marking differences, similarities, influences, and sociopolitical presumptions. Also, we propose a few indicative concepts, which should help to contextualize (...) the identity of the concept of libidinal economy. After critically discussing both theories, we suggest three paradoxes in Lyotard’s approach as well as some weaknesses in Tomšič’s project. It turns out that the concept of libidinal economy is a productive theoretical tool to explore the relationship between philosophy and psychoanalysis, as well as the split in the materialist tradition. Based on that, we claim that the ambivalence of the concept of libidinal economy is a part of much more complex philosophical-historical conflict. (shrink)

The relationship between Marxism and psychoanalysis has been frequently debated; nonetheless, one rarely comes upon a thoroughgoing, in-depth treatment of this connection. The Capitalist Unconscious is therefore a belated but welcome inquiry into the points of intersection between the two, a project whose contours could be traced back to the works of Marx and Freud. It is in the work of Lacan, however, that this correlation between Marxism and Psychoanalysis becomes visible. This article explores Samo Tomšič’s analysis of (...) the logical, epistemological, and political continuity of Marx’s critique of political economy and Freud’s theory of libidinal economy, meanwhile appraising the possible emancipatory potential of this project. (shrink)

We explore ChatGPT’s handling of left-peripheral phenomena in Italian and Italian varieties through prompt engineering to investigate 1) forms of syntactic bias in the model, 2) the model’s metalinguistic awareness in relation to reorderings of canonical clauses (e.g., Topics) and certain grammatical categories (object clitics). A further question concerns the content of the model’s sources of training data: how are minor languages included in the model’s training? The results of our investigation show that 1) the model seems to be biased (...) against reorderings, labelling them as archaic even though it is not the case; 2) the model seems to have difficulties with coindexed elements such as clitics and their anaphoric status, labeling them as ‘not referring to any element in the phrase’, and 3) major languages still seem to be dominant, overshadowing the positive effects of including minor languages in the model’s training. (shrink)

The precarious rights of senior citizens, especially those who are highly educated and who are expected to counsel and guide the younger generations, has stimulated the creation internationally of advocacy associations and opinion leader groups. The strength of these groups, however, varies from country to country. In some countries, they are supported and are the focus of intense interest; in others, they are practically ignored. For this is reason we believe that the creation of a network of all these associations (...) is essential. The proposed network would act as a support for the already-existing policies of the United Nations’ High Commission for Human Rights, of independent experts, and of the Global Alliance for the Rights of Older People. All three have long ago recommended the creation of a recognized instrument for uniting presently scattered efforts. The proposed network, therefore, will seek to promote the international exchange of relevant expertise, and it will reinforce the commitments and actions that single countries are currently taking to meet these objectives. For example, informative public events can be organised to promote particular support initiatives and to provide an opportunity for new members of the network to be presented. The network will promote health for senior citizens, disease prevention, senior mobility, safe free time for seniors, alimentary education, protection against new risks and dangers, as well as equity in the services necessary for seniors to adopt new information and communication technologies. In the case of retired academic members, the network will promote equality with respect to continuing use of digital technologies (particularly email), continuing access to research libraries, and the guaranteed ability for seniors to fund their own research programs and to deliver free seminars. (shrink)

Los aspectos ético y moral se insertan en los problemas de la filosofía antigua, aspectos que han sido tenidos en cuenta como determinantes en la búsqueda de la vida feliz. Una de tantas propuestas fue desarrollada por el heleno Epicuro oriundo de la isla de Samos quien argumenta que el placer es el fin de la vida feliz. Tal identificación del placer con la felicidad ha sido fundamento para que otros pensadores cataloguen a este filósofo de libertino, promiscuo, antimoral, etc. (...) Así pues, el presente estudio se desarrolla desde una propuesta hermenéutica que contribuya a la interpretación veraz de la filosofía ética epicúrea. Además, se pretende argumentar desde la objetividad el verdadero sentido del placer rebatiendo toda opción que le perfila desde la práctica como elemento propicio para la lujuria, derroche, narcisismo; e inclusive impugnar aquellas conjeturas que profieren falacias en torno al tema en desarrollo. (shrink)

Un especial interés por los problemas vitales del ser humano llevó a Epicuro a distanciarse de las simples teorizaciones y consagrarse a pensar máximas por las que el hombre podría hacerse con las causas y objetos del bienestar. Epicuro asume el cuerpo y la vida sensible como principios de un bienestar que descansa en las afecciones (πάθη), si bien estas son efectos de los estímulos del ambiente que le preceden, además de ser la fuente de las actitudes de aceptación o (...) de rechazo que determinan las acciones humanas. Cierto es que esta perspectiva sensualista describe la εὐδαιμονία como simple satisfacción de deseos y de necesidades cotidianas, pero se hace manifiesto que, en ocasiones, al no coincidir los deseos con el noble interés del bienestar contradicen este fin buscado. Dicho esto, el tema que se expone en el presente texto es la pregunta por los argumentos que validaron el cuerpo y sus sentidos para conocer el mundo y actuar según lo percibido, frente a algunas de las críticas escépticas y plutarqueas. (shrink)

Lejos de ser lo político una cuestión secundaria o extraña a la filosofía epicúrea, se arguye de este ser un componente esencial de su pensamiento que se presenta en el trato de la amistad como rasgo característico e ineludible para el constructo social decara a los conflictos internos y externos de la Grecia del siglo IV a.C. Desde esta óptica, un interés por precisar el alcance ético-político de la φιλíα (filopolitismo) tan referido en la antigüedad, pero desde un filósofo al (...) que se le endilga la defensa de apoliticidad (O’Keefe,2010; Christensen, 2020), el actual estudio explora argumentos que hacen de ese término un fundamento práctico que ofrece las mejores condiciones para una vida social en tanto puede ofrendar patrones de conducta en lo que respecta a vínculos comunitarios. Para ello se recurre al análisis de textos que se conservan de Epicuro los cuales tienen un tratamiento de la amistad como la Carta a Meneceo (Ad Menoeceum), las Máximas Capitales (Ratæ Sententiae) y las Sentencias Vaticanas (Gnomologio Vaticano), pues se trata de un estudio documental el cual tiene por fin la revisión y análisis de fuentes bibliográficas. (shrink)

En principio es el placer un tema históricamente tratado, aunque moralmente recusado, mas con el abordaje teórico de pensadores cirenaicos y epicúreos tal concepto acabó por situarse en una defensa del mismo, hecho que resignifica a esa expresión tan censurada en el filosofar griego de antaño. De igual manera, el uso de sinonimias como gozo, fruición, bienestar, entre otros conceptos para referirse al placer, posicionan una vez más a este como elemento valioso en el tratamiento filosófico ulterior a las nociones (...) éticas aristipiana y epicureísta. Al fin y al cabo, frente a los improperios emitidos por los adversarios de la corriente hedonista, Aristipo y Epicuro justificaron sus postulados ante esas interpelaciones con el fin de salvaguardar sus principios bajo la idea de bondad de las sensaciones, siendo estas un rasgo común entre tales filósofos. Sin embargo, ambos autores disienten en el modo para conseguir tal fin, diferencias que en el presente estudio se intentan demostrar. (shrink)

La doctrina sugerida por el filósofo de Samos, al menos en lo que respecta al placer como fin de la vida dichosa, informa de ciertos rasgos teóricos los cuales convergen en una finalidad: la defensa de la vida feliz que, en sentido omnímodo, recoge variados aspectos de la existencia (material y anímica), siendo preeminente el propósito de un filosofar que busca de la salud del cuerpo y la imperturbabilidad del alma. Para ello, un conocimiento de la realidad de lo provechoso (...) y perjudicial, un bien que se limita a la experiencia del no sufrir en el cuerpo ni en el alma, tiene en la autosuficiencia del ser humano su criterio de adquisición; autosuficiencia que se logra en el reproche a la viciada participación en ciertas actividades de la πόλις y de sus instituciones, el desarraigo de aquellas riquezas y honores excesivos, además de las falsas creencias en los dioses. Todo esto integra lo que puede llamarse los tópicos éticos esenciales de una filosofía epicúrea. (shrink)

Choć samo zjawisko wykluczenia społecznego nie jest nowe, to jego waga, zwłaszcza w perspektywie praw człowieka, została doceniona stosunkowo niedawno. „Wykluczenie społeczne” nie jest kategorią konstytucyjną. Celem opracowania jest ogólne usytuowanie problematyki wykluczenia w kontekście zagadnień konstytucyjnych. Zmierza się do dookreślenia, czym jest wykluczenie społeczne oraz do wskazania zasadniczych konstytucyjnych punktów odniesienia, pozwalających na podjęcie tego problemu. Właściwe wykluczeniu społecznemu jest złożoność przyczyn - sam brak środków finansowych nie musi prowadzić do wykluczenia, choć proces wykluczania może być zainicjowany jednym (...) wydarzeniem. Jednak wykluczenia nie można adekwatnie scharakteryzować jedynie poprzez jego przyczyny. Wielowymiarowość dotyczy także przejawów wykluczenia. O wykluczeniu społecznym w sensie właściwym mówi się wówczas, gdy ograniczenia dotyczą jednocześnie wielu sfer życia społecznego. Chodzi przy tym o sfery fundamentalne, istotne . Charakterystyczne dla wykluczenia jest dłuższe trwanie w czasie. Często ma wymiar przestrzenny – procesy wykluczania prowadzą do wyodrębnienia obszarów, enklaw zamieszkanych przez wykluczanych, co jeszcze bardziej utrwala stan wykluczenia. Procesy wykluczania prowadzą niekiedy do zjawiska zwanego dziedziczeniem biedy czy wykluczenia. Ochrona przed wykluczeniem, wolność od niego, została uznana za prawo człowieka; prawo niesprowadzalne do tradycyjnie formułowanych praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych; mimo że wykluczenie społeczne dotyczy przede wszystkim udziału w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym. Wykluczenie jest powiązane z naruszeniem zasady równości, jednak nie daje się ująć jedynie w perspektywie tej zasady, przy czym w szeregu istotnych punktów różni się od dyskryminacji w korzystaniu z praw człowieka. Poszukując w Konstytucji RP, w której brak jest kategorii „wykluczenia społecznego” zasadniczych punktów odniesienia należy poszukiwać w zasadzie godności z art. 30 oraz – w stosunku do obywateli – w art. 1. Jako pomocnicze punkty odniesienia można wskazać zasady sprawiedliwości społecznej, solidarności oraz równości, a także konstytucyjny katalog wolności i praw, przede wszystkim wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. (shrink)

Po svoji uèinkovitosti pri spodbujanju éustev glede pripadnosti oz. nepripadnosti je morda edino religija sposobna tekmovati z domoljubjem. Morda tudi samo religija lahko tekmuje z domoljubjem v svoji sposobnosti, da spodbuja in neguje pripadnost milijonov, da bi dosegla niz ciljev povezanih z zvestobo. Vendar paje, kotje opazil John Kleinig (2014: 5), 'domoljubna in verska zvestoba, kljub vsem svojim vznemirjujoèim lastnostim, pogosto pristranska, izkljuóujoéa in celo teroristiéna'. Ince se posamezniki nekritiéno identificirajo z narodom, njegovimi ideali, zgodovino, institucijami in voditelji, ima (...) domoljub nagnjenost delovati, braniti, napadati in celo imeti tujce za manjvredne. (shrink)

Konserwatywni przeciwnicy prowadzenia badań naukowych na ludzkich embrionach argumentują, że od momentu poczęcia mają one status moralny równy statusowi ludzi dorosłych: zarodki mają takie samo prawo do życia jak dorośli. W artykule przedstawiam oryginalną argumentację za tym stanowiskiem, której źródła można znaleźć w XVII-wiecznej teologii moralnej i współczesnej teorii decyzji. Argumentacja ta nie odwołuje się do statusu ontologicznego embrionów, ale do pewnego typu rozumowania praktycznego na temat tego, co należy robić w rozmaitych sytuacjach niepewności. Na pierwszy rzut oka wydaje (...) się ona wzmacniać stanowisko konserwatywne, ponieważ nie zależy od kontrowersyjnych metafizycznych założeń na temat statusu zarodków czy kwestii ich potencjalności. W artykule pokażę jednak, że argumentacja ta obarczona jest poważnymi wadami, które sprawiają, że nie da się jej zastosować do uzasadnienia sprzeciwu wobec moralnej czy prawnej dopuszczalności np. badań na zarodkowych komórkach macierzystych. (shrink)

Nemali broj interpretatora Platonove Države smatra kako Sokratova argumentacija protiv Trasimaha u prvoj knjizi Države nije zadovoljavajuća, valjana i uverljiva. U ovom radu autorka nastoji da pokaže u čemu leže smisao, snaga i validnost Sokratovih argumenata protiv imoralističkog stanovišta o prirodi pravednosti. Njegovi argumenti nemaju samo elenktičku, pobijajuću vrednost, nego nam daju i uvid u neka načelna pitanja, poput prirode umeća, pleoneksije, funkcije, vrline, eudajmonije, te pružaju putokaz u kojem pravcu će se kretati dalja rasprava u Državi.

La explicación tradicional del concepto de "vacío" (τò κενóν) en la filosofía antigua lo sitúa como una invención del atomismo de Demócrito y Leucipo o, incluso, del eleático Meliso de Samos. De esta manera se ocultan las profundas razones que pudieron llevar a la necesidad y surgimiento de un tal concepto, y aparece como si hubiera sido creado ex nihilo. En este artículo se pretende descubrir tanto el principio mitológico como el origen racional del concepto de "vacío" en la filosofía (...) presocrática, que lo sitúa como anterior a las historias contadas hasta ahora. Mediante dos columnas que intentan aprehender lo mismo desde puntos de vista distintos, se llegará a la conclusión de que el concepto de "vacío" fue definido en el inicio como diferencia y repetición. En contra de una determinada visión de la historia de la filosofía que ve a los "clásicos" y a los "modernos" como dos compartimentos separados e incluso enfrentados, en el curso de esta interpretación se establecerá un diálogo entre la doxografía presocrática y la filosofía contemporánea de Schelling, Hegel, Nietzsche, Heidegger, Schmitt, Irigaray, Derrida o Deleuze. (shrink)

Las críticas proferidas en la antigüedad y en la contemporaneidad acerca de la realización del proyecto hedónico de Epicuro, aducen algunas deficiencias en los principios valorativos y epistémicos que trastocan el sentido originario de dicho autor. Frente a las críticas, la censura a los valores tradicionales y el análisis de los deseos como caracteres de la virtud sugieren una respuesta a la insuficiencia epistémica y de valoración con que se designa a la doctrina epicúrea. Por ello, en este artículo se (...) indaga el carácter mediador de la virtud en tanto es justificación del placer como contenido del bienestar tan recusado por tantos críticos del filósofo de Samos. (shrink)

Jedna od istaknutih teorijskih koristi pojma utemeljivanja jeste njegova sposobnost da ujedinjuje različite slučajeve metafizičke zavisnosti i determinacije. To pretpostavlja da je sam ovaj pojam jedinstven. Jedinstvo utemeljivanja uobičajeno se prećutno pretpostavljalo među teoretičarima utemeljivanja, ali je s vremenom postalo predmet diskusije usled različitih skeptičkih izazova. U ovom radu ispitaćemo tri najopštije teorije jedinstva utemeljivanja: 1) singularizam − gledište po kojem je je dinstvo utemeljivanja zasnovano na ideji da postoji samo jedna relacija utemeljivanja; 2) generalizam − gledište po kojem (...) utemeljivanje treba razumeti kao generički pojam; i 3) gledište koje tvrdi da jedinstvo utemeljivanja počiva na objektivnim sličnostima među različitim relacijama utemeljivanja. Posebna pažnja biće posvećena trećoj opciji koja je bila u velikoj meri zanemareno gledište. Naša razmatranja će ukazati da ovo stanovište, zahvaljujući svojim inherentnim teorijskim vrlinama, zaslužuje mnogo oz biljniji tretman u metafizičkim raspravama o utemeljivanju. (shrink)

Predmet ovog rada je istraživanje i kritika nekih aspekata teorije Dejvida Luisa o tvrđenjima kojima se pripisuje znanje subjektu. U prvom odeljku izlažem skeptički paradoks i osnovne postavke epistemičkog kontekstualizma. U drugom odeljku objašnjavam na koji način Luis kombinuje teoriju relevantnih alternativa i epistemički kontekstualizam prlikom formulisanja svoje teorije o tvrđenjima kojima se pripisuje znanje subjektu. U trećem odeljku pokazujem da ova teorija dopušta postojanje znanja koje je zasnovano samo na ignorisanju i argumentujem da ova nepovoljna posledica proističe iz (...) načina na koji Luis formuliše pravilo verovanja u okviru svoje teorije. U zaključnom odeljku ukazujem na problematične aspekte i ad hoc karakter Luisovog pravila pažnje i tvrdim da je ono tako formulisano da bi omogućilo rešavanje skeptičkog paradoksa. Zaključujem da je Luisova teorija o tvrđenjima kojima se pripisuje znanje subjektu neodrživa u svom originalnom obliku. (shrink)

Niniejszy tekst jest poświęcony kwestii nicości w myśleniu Heideggera. Dokonana w Byciu i czasie analiza struktury Dasein wydobywa na jaw wiele jej istotnych aspektów, a właściwie egzystencjałów, z których jednym byłaby trwoga. W trwodze świat „staje się” nicością, ukazuje się w sposób pusty i bezlitosny, ale zarazem odsłania to Dasein możliwość jego autentycznej egzystencji, możliwość zin¬dywidualizowanego bycia-w-świecie. W wykładzie Czym jest metafizyka? Heidegger powraca do problematyki nicości, rozumiejąc ją już inaczej niż czyniła to metafizyka: mianowicie nicość była warunkiem umożliwiającym jawność (...) bytu dla człowieka. Bycie: nicość: to samo – ogólnie rzecz ujmując, Heidegger będzie twierdził, że nicość przynależy do bycia, co syntetycznie wyraża właśnie ta jego późna formuła. Ponieważ kwestia bycia jest ściśle związana z kwestią czasu, stąd problematyka nicości łączy się najściślej u Heideggera z problematyką temporalności, temporalności ujmowanej – co koniecznie trzeba podkreślić – ekstatycznie. Temporalizacja byłaby według Heideggera wolną oscylacją pierwotnej czasowości otwartego horyzontu, co umożliwiałoby światowanie (Welten), czyli wchodzenie bytów w świat. Z tej perspektywy, w wykładzie Metafizyczne podstawy logiki, nicość jest określana jako nihil originarium. Świat to nicość, która wydarza się wraz i dzięki pierwotnemu czasowaniu się, co późny Heideggera będzie także rozumiał jako czwarty wymiar czasu (Czas i bycie). Nicość jest także tematyzowana przez Heidggera w Przyczynkach do filozofii, gdzie jest z kolei objaśniana jako istotowa wibracja (Erzitterung) Bycia (Sein). Podczas seminarium w Le Thor (1969) Heidegger powie, że w wydarzaniu (Ereignis) nie zostało już pomyślane nic greckiego. Wydarzanie nie „jest”, ale „daje”, „wydarza” bycie i czas. Bycie to jednak nie metafizycznie rozumiana obecność. Bycie to także nie nieobecność, nie sprowadza się ono bowiem do metafizycznie rozumianej nicości, nicości pojmowanej w opozycji do bytu, ale to nicość w sensie nihil originarium, nicość w sensie temporalnym, a może nawet i energetycznym. Tak ujmowana przez Heideggera nicość zdaje się i tak jednak „zanikać” w nieprzedstawianym, niewyrażalnym wydarzaniu, wydarzaniu uchodzącym za ostatnie „słowo” jego filozofii. (shrink)

Apart from his teachings, wonders and scientific discoveries, Pythagoras was also known for his wide-ranging journeys. Ancient authors alleged that he visited many countries and nations from Egypt to India, stayed with the Phoenicians and the Ethiopians and talked to the Persian Magi and Gallic Druids. However, he never went to the North. If, nevertheless, he was eventually associated with the northern inhabitants, it is only because they themselves came into close contact with him. The first of them was Zalmoxis, (...) a deity of a Thracian tribe, the Getae, who guaranteed them immortality after death. Having described a blood ritual that the Getae practised to become immortal, Herodotus relates a story he heard from the Hellespontine and Pontic Greeks. It goes that Zalmoxis was not adaimōnbut a former slave of Pythagoras on Samos and, having adopted the doctrine of immortality from him, he returned to Thrace and converted his tribesmen to it with a cunning trick. He invited the most prominent of them to a men's hall for entertainment and told them that neither he nor they or their descendants would die, but would live eternally. Then, having constructed a secret underground chamber, he suddenly disappeared from the eyes of the Getae and hid in his shelter for three full years, being lamented as dead. Then he showed himself again to the Getae, thus persuading them of the truth of his promises. (shrink)

W niniejszym tekście, poświęconym definiowaniu m. in. słów i zwrotów frazeologicznych podczas nauczania języków, autorka opisuje lingwistyczną teorię Anny Wierzbickiej, dotyczącą Natural Semantic Metalanguage i w adaptacyjnej formie przenosi ją na płaszczyznę zajęć z języka obcego, gdzie przynosi ona namacalne wyniki. Podczas zajęć językowych wymaga się od uczących się poprawnego definiowania ogólnego, które jednak rzadko przekazywane jest w podręcznikach i na wykładach, mimo iż zdolność ta nie jest wcale oczywista, samo definiowanie zaś nie jest łatwym zadaniem. Przeciwnie - od (...) studentek i studentów języków obcych oczekuje się mentalnego uzdolnienia w tym kierunku, nie uwzględniając faktu, że wiele osób ma trudności z definiowaniem nawet w języku ojczystym. W artykule autorka chce pokazać, że po części zignorowana teoria Anny Wierzbickiej ze swoim punktem wyjściowym, jakim są primes, pozwala uświadomić uczącym się języka obcego, że istotę słowa, wyrażenia czy frazy można wyjaśnić w oparciu o sposób określenia znaczenia, przyjęty w NSM. Nie jest przy tym konieczne, ażeby znaczenia opisywać i określać poprzez primes. Ważne jest, aby w celu uniknięcia błędnego koła podczas objaśnień definicji nie koncentrować się na synonimach i antonimach. Jak takie i podobne objaśnienia mogą wyglądać, pokazane jest na przykładach kilku definicji, które wyjaśnione zostały w oparciu o sposób określenia znaczenia przyjęty w NSM. Autorka dyskutuje również opisy i warunki działania takiej metody. Na zakończenie przedstawione są propozycje w zakresie metodologii nauczania umiejętności definiowania podczas zajęć języka obcego. (shrink)

The contribution focuses on philosophical issues of justice of positive law in the light of the social teaching of John Paul II. The analyses start with consideration of anthropological foundations of justice as virtue, develop with the reflexion upon justice of actions realizing justice and finally arrive at examination of the criteria of justice of law. -/- It is argued that relations between a human being and goods (ends of actions) form ontological basis of natural law and justice of actions (...) – orders and prohibitions are secondary in respect to these relations. An aim of just law (and natural law) is not preservation or restoration of abstractly understood moral order based on norms – orders and prohibitions) but integral development (good) of a person – a being possessing dignity. John Paul’s II philosophy of law takes advantage primarily of Thomas Aquinas’ approach to law and combines it with constructions which are typical for modern human rights protection. John Paul’s II conception of natural law is anthropocentric and bases on subjective rights thinking. Human dignity and human rights which derive from it provide basic criteria for the justice of law. Human rights as subjective rights disclose natural law which is understood as a set of goods for a human person. These goods are ends of actions and as such they determine actions and their forms. This point of view is compatible with Aquinas’ definition: “law is nothing but a rational plan of operation, and … the rational plan of any kind of work is derived from the end” (Summa contra gentiles, lib. 3, cap. 114, n. 5). -/- Positive (human) law which is not just has no normative power in this sense that it does not in itself provide reasons for concrete actions of a concrete actor. Sometimes there are moral reasons for following unjust law, however if its norm prescribes actions which are wrong in themselves (internally wrong) there is moral obligation to act contrary to such a legal norm. -/- Zasadniczym przedmiotem opracowania jest filozoficzna refleksja Jana Pawła II nad sprawiedliwością prawa stanowionego. Analizy przebiegają od zagadnienia antropologicznych podstaw sprawiedliwości poprzez problematykę działań realizujących sprawiedliwość do zagadnienia sprawiedliwości prawa stanowionego. Opracowanie zamykają uwagi wskazujące na kontekst teologiczny istotny dla problematyki sprawiedliwości, którego analiza wykracza jednak poza podjęte zamierzenie koncentrujące się na problematyce filozoficznoprawnej. Argumentuje się, że u podstaw tej refleksji leży namysł nad relacją człowieka do dobra, która stanowi ontologiczną podstawę prawa naturalnego i sprawiedliwości – nakazy i zakazy są wtórne wobec tej relacji. Celem prawa i sprawiedliwości jest dobro konkretnego, obdarzonego godnością człowieka, a nie np. przywracanie abstrakcyjnie pojętego porządku moralnego. Od strony konstrukcji teoretycznej, filozofia prawa Jana Pawła II jest osadzona przede wszystkim na koncepcji Tomasza z Akwinu łączonej z konstrukcjami typowymi dla współczesnej ochrony praw człowieka. To w godności i wynikających z niej prawach człowieka poszukiwać trzeba zasadniczych treściowych kryteriów sprawiedliwości prawa. Prawa człowieka jako prawa podmiotowe są podstawowym wyrazem prawa naturalnego, stanowiącego ontyczną podstawę sprawiedliwości i które pojmowane jest jako zespół dóbr dla osoby, zatem i celów kształtujących działanie. Perspektywa pojmowania prawa naturalnego jest antropocentryczna. Prawo stanowione, które nie jest sprawiedliwe, nie ma „mocy prawa”, przede wszystkim w takim sensie, że nie stanowi samo w sobie racji działania. Niekiedy, ze względów moralnych, niesprawiedliwe prawo wymaga posłuszeństwa. Jeśli jednak prawo stanowione daje uprawnienia do czynów wewnętrznie złych i nakazuje takie czyny, to nie tylko nie obowiązuje w sumieniu i nie jest racją działania, ale obowiązkiem jest postępowanie wbrew takiemu prawu. (shrink)

Mogućnost samouništenja čovečanstva čini stalnu prateću temu u svim knjigama Svetozara Stojanovića napisanim posle njegovog doktorata o metaetici. Kakve god da su teme inače obrađivane, našlo bi se ponešto i o ovome, isprva kao usputno zapažanje i mogući ugao gledanja na glavnu temu, a kasnije, sve više kao posebna oblast razmatranja ili čak kao vodeća perspektiva. U ovom radu rekonstruišem Stojanovićevo tretiranje ove teme. Pošto je kod Stojanovića reč o apokalipsi u sekularnom smislu, ja za nju predlažem, u otvorenoj protivrečnosti (...) sa izvornim značenjem reči, izraz apokalipsa bez otkrivenja. Reč je o apokalipsi u kojoj je preostao samo još kataklizmički aspekt, i utoliko ovaj izraz dobro sledi Stojanovićeve izvorne intencije. U radu izlažem i komentarišem sve faze Stojanovićevog rada na ovoj temi tvrdeći da ona čini jedinu konstantu u filozofskim i političkim menama njegovog mišljenja. (shrink)

Ontološki pluralizam je gledište prema kojemu postoje različiti načini postojanja. Povijesno gledano, načini postojanja su usklađeni s ontološkim kategorijama. Ovaj rad istražuje zašto postoji takva veza i kako je treba shvatiti. Ontološki pluralizam pati od prigovora prema kojem se ontološki pluralizam urušava u ontološki monizam, tj. u gledište da postoji samo jedan način postojanja. Priznavanje ontoloških kategorija može spasiti ontološki pluralizam od ovog prigovora ako načini postojanja utemeljuju ontološke kategorije.

This paper concerns an important and exciting book by Marek Dobrzeniecki Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga [Hiddenness and the Incarnation: A Theistic Response to John L. Schellenberg’s Argument for Divine Nonexistence]. After a brief discussion of the content of the book’s chapters, critical remarks are presented. They concern the adopted method and approach to Schellenberg’s philosophy in general and the argument from hiddenness in particular. The conceptual framework serving as a typologization of (...) the propositional dimension of the phenomenon of theistic belief/faith is dubious and requires in-depth research. It is worth considering the possibility of asymmetry of the attitudes of belief/faith and unbelief, which requires consideration in the reasoning whose legitimacy would assume the transfer of features from one to the other and the negation functor. Regarding the voluntarism of belief in God, the paper suggests that extreme, purely intellectual, and purely volitional positions should be considered, as well as moderate and mixed ones. It is argued extensively that Dobrzeniecki’s criticism against the arguments of Rea and Mourad is not conclusive. Just the possibility of voluntariness of disbelief undermines the validity of Schellenberg’s argument and should therefore be ruled out as much as possible. The paper suggests supplementing Dobrzeniecki’s approach with a ‘trans-paradigmatic’ approach consisting of external criticism, which, in the light of Schellenberg’s arguments being probably incompatible with the described phenomenon of religious belief in God, leads to a modification of the theoretical apparatus of Schellenberg’s paradigm. Such a modification deprives the latter’s argument of justification. --- Niniejszy artykuł dotyczy ważnej i interesującej książki Marka Dobrzenieckiego Ukrytość i Wcielenie. Teistyczna odpowiedź na argument Johna L. Schellenberga za nieistnieniem Boga. Po krótkim omówieniu zawartości poszczególnych rozdziałów książki prezentuję swoje uwagi krytyczne. Dotyczą one przyjętej metody i podejścia do filozofii Schellenberga w ogólności, a argumentu z ukrytości w szczególności. Wątpliwa i wymagająca pogłębionego badania jest siatka pojęciowa pełniąca funkcję typologizacji propozycjonalnego wymiaru fenomenu wiary teistycznej. Warta rozważania jest możliwość niesymetryczności postaw wiary i niewiary, co wymaga uwzględnienia w rozumowaniach, których zasadność zakładałaby przenoszenie cech z jednej na drugą oraz funktora negacji. W sprawie woluntaryzmu wiary w Boga sugeruję, że należy rozpatrywać nie tylko stanowiska skrajne, czysto intelektualistyczne i czysto wolicjonalne, ale także u miarkowane i mieszane. Argumentuję szeroko, że krytyka Dobrzenieckiego skierowana przeciwko argumentom Rea i Mourada nie jest konkluzywna. Argumentuję, że samo możliwość woluntarności niewiary podważa zasadność argumentu Schellenberga i dlatego powinna ona być wykluczona w sposób maksymalnie możliwie uzasadniony. Sugeruję uzupełnienie podejścia Dobrzenieckiego o podejście ‘transparadygmatyczne’ polegające na rodzaju krytyki zewnętrznej, która w świetle nieprzystawania argumentacji Schellenberga do opisywanego fenomenu prowadzi do modyfikacji aparatu teoretycznego paradygmatu Schellenberga. Taka modyfikacja odbiera argumentowi tego ostatniego moc uzasadniającą. (shrink)

Johann Georg Hamann, filozof z Królewca, filolog oraz teolog (1730-1788) był nazywany przez Goethego „najuczeńszą głową swojego czasu”. Twierdził, że właśnie od niego „najwięcej się nauczył”. Dlatego też zbierał i czytał jego pisma. To samo można powiedzieć o stosunku Ernsta Jüngera (1895-1998) do „maga Północy” . Usłyszał o nim przypadkowo w roku 1924 od lipskiego docenta filozofii Hugo Fischera i odtąd był Hamannem zafascynowany. Często powoływał się na niego w węzłowych miejscach twórczości, jak np. w postaci motta z Hamanna (...) w obu wersjach swojej pierwszej pracy Das abenteuerliche Herz (1929, 1938). Także dzięki Hamannowi powziął przekonanie, że „wyrazistość jest słusznym podziałem między światłem i cieniem”, jak i to, że najważniejsze fenomeny nie są zjawiskami przyczynowo uszeregowanymi, możliwymi do opanowania przez człowieka, lecz zjawiskami podpowierzchniowo powiązanymi ze sobą. Można je poprzez analogię opisać w zbliżony sposób. Jünger stanął tutaj w jednym szeregu z Hamannem i Goethem. Pod koniec swoich opublikowanych dzienników (14.12.1995) nazwał swoją znajomość z magiem Północy „nieuniknionym” i zaliczył go do „budzicieli”, którzy uformowali jego charakter. (shrink)

Celem artykułu jest przedstawienie przykładowych trudności, jakie mogą się wiązać z tłumaczeniem tekstu popularnonaukowego o tematyce historycznej oraz podanie powodów, dla których tego rodzaju tekst może zasługiwać na uwagę polskich czytelników. Zakładam, że samo tłumaczenie może pełnić funkcję edukacyjną jako przykładowy tekst wykorzystywany w szkoleniu z doskonalenia warsztatu z zakresu przekładu osób przygotowujących się do pracy w zawodzie tłumacza pisemnego. Sam zaś tekst udostępniony polskiemu czytelnikowi może stanowić źródło informacji z zakresu historii społecznej, a dokładnie badań nad historią kobiet (...) w epoce wiktoriańskiej. Autorką tekstu o ideałach kobiecości w wiktoriańskiej Brytanii jest Lynn Abrams. Artykuł historyczki wykładającej obecnie na Uniwersytecie w Glasgow ukazał się w 2001 roku na stronie internetowej BBC poświęconej popularyzowaniu wiedzy o historii Wielkiej Brytanii. Zamierzam rozpowszechnić ten tekst jako źródło wiedzy o społecznych, kulturowych i politycznych warunkach życia kobiet w epoce wiktoriańskiej w czasopiśmie popularnonaukowym zajmującym się tematyką historii społecznej lub historii gender. (shrink)

Legitymacja należy do kluczowych zagadnień myśli politycznej i jest nierozerwalnie powiązana między innymi z takimi terminami jak państwo, władza, obywatele, poddani, prawa i obowiązki. Pojęcie legitymacji jest niezwykle ważne i być może właśnie z tego powodu jego istota stanowi temat wielu dyskusji. W tym artykule nie będziemy jednak analizować sporów definicyjnych. Ograniczymy się do podejścia, jakie proponuje Roger Scruton, unikając przedstawienia ścisłej definicji. Termin ‘legitymacja’ określa, jego zdaniem, to samo, co pojęcia ‘prawomocność władzy’ bądź ‘prawowite panowanie’. Gdy rządzący dzierżą (...) władzę nie posiadając do tego uprawnienia, wówczas mówimy, że władza jest przez nich wykonywana bez legitymacji. Legitymacja dotyczy relacji między obywatelami (poddanymi) a władzą państwową lub – jak ma to miejsce na przykład w Afryce Subsaharyjskiej – lokalnym władztwem tradycyjnym. Pojęcie legitymacji odnosi się przede wszystkim do tak podstawowych zagadnień jak podporządkowanie się obywateli (poddanych) decyzji władz oraz prawo władzy państwowej (lub tradycyjnej) do ograniczania wolności obywateli (poddanych). Legitymacja była istotnym problemem politycznym na przestrzeni ludzkich dziejów i we wszystkich obszarach świata. Również i dziś stanowi aktualną kwestię. Władza we współczesnych państwach demokratycznych czerpie legitymację z woli elektoratu wyrażonej w wyborach. Nawet w takim wydawałoby się idealnym stanie rzeczy legitymacja niejednokrotnie stanowi przedmiot dyskusji. Seymour Martin Lipset pisze w tym kontekście o ‘szacunkowości’, czy też względności legitymacji i uważa, że ludzie w państwie uznają istniejący w nim system polityczny jako posiadający legitymację lub nie w zależności od tego, czy wartości systemu odpowiadają wartościom przez nich wyznawanym. I tak na przykład, gdy prezydentem demokratycznego państwa zostanie popierany przez nas kandydat, automatycznie uznajemy jego władzę za legitymowaną. Jeśli jednak wybory prezydenckie wygra osoba, której nie darzymy poparciem czy zaufaniem, wówczas zdarza się nam podważać jej legitymację, zwłaszcza gdy została wybrana na urząd w sytuacji niskiej frekwencji wyborczej. W państwach pokolonialnej Afryki problem legitymacji jest daleko bardziej skomplikowany niż w świecie zachodnim. Podczas gdy Max Weber wyróżnił trzy czyste typy prawomocnego panowania (legalne, tradycyjne i charyzmatyczne) w państwie, David Beetham uznał, że typologia ta jest nieadekwatna ze względu na różnorodność rodzajów władzy, które istniały w XX wieku. Pogląd Beethama odpowiada po części sytuacji w Afryce, gdzie w przypadku wielu pokolonialnych państw przetrwały różne lokalne systemy władzy przedkolonialnej (królestwa, sułtanaty, wodzostwa) o legitymacji tradycyjnej, przy jednoczesnym istnieniu na poziomie ogólnopaństwowym panowania legalnego lub quasi-legalnego, mniej lub bardziej zgodnego z państwowym porządkiem prawnym. (shrink)

This article presents the proposal of the principle of sound and light from mathematics and physics, as the origin of nature and the universe, using the Cartesian plane, together with the triadic plane of potential manifestation and complex organisation, starting from the contributions of four pre-Socratic philosophers, Pythagoras of Ephesus, Parmenides of Elea, Heraclitus of Samos and Democritus of Abdera, thus identifying essential principles of the origin of these, to conclude with the most important demonstrations of this theory, which allow (...) its articulation with current science. (shrink)

TUCÍDIDES: GUERRA DO PELOPONESO E A BUSCA DA OBJETIVIDADE1 TUCÍDIDES: PELOPONNESE WAR AND THE SEARCH OF OBJECTIVITY Emanuel Isaque Cordeiro da Silva2 IFPE - Belo Jardim 1 CONTEXTO HISTÓRICO: GUERRA DE PELOPONESO Os gregos liderados por Atenas e Esparta venceram os persas na batalha naval, em Salamina (480 a.C.), e terrestre, em Plateia (479 a.C.), expulsando-os definitivamente da sua terra. Nos anos seguintes, Atenas consolidou seu poder sobre outras cidades, especialmente nas ilhas do Mar Jônico, formando a Confederação de Delos. (...) Ressentindo-se com a ascensão da rival, Esparta começou a bloquear o desenvolvimento do império ateniense. Temístocles,3 que assumiu papel preponderante nas guerras persas, começou a alertar a seus compatriotas das intenções da grande cidade do Peloponeso. Não obstante, foi derrubada por uma oligarquia, sendo exilado em seguida. Surgiu, então, uma nova liderança do partido democrático, Péricles, que, em 441 a.C., assumiu o governo de Atenas. 4 TUCÍDIDES nasceu, por volta de 465 a 460 a.C., em data incerta, em Halinute, 5 próximo de Atenas, descendente de rica família ateniense, sendo filho de Oberós. Sofreu muito com a grave epidemia de 430 a 427 a.C., na qual faleceu Péricles, mas a ela sobreviveu. Em 424 a.C., era comandante naval das tropas ateniense na Trácia, estacionada na ilha de Samos, mas não conseguiu impedir que o comandante espartano Brasidas ocupasse Anfípolis, cidade de grande importância para o fornecimento de trigo para Atenas, razão pela 6 qual foi exilado no mesmo ano.7 Depois de vinte anos, com o fim da guerra de Peloponeso, pôde retornar do ostracismo, falecendo em 400 a.C., sem ter terminado a sua obra História da Guerra do Peloponeso. Foi educado e influenciado pelas personalidades mais ilustres de Atenas, como Péricles e pelos sofistas, tendo ainda convivido com Eurípedes. Existia narração de encontro seu, ainda adolescente, com HERÔDOTOS, historiador da guerra com os persas e já 8 conhecido em sua época. Este lia trechos de sua História, por ocasião de concurso literário, durante a realização de Jogos Olímpicos, tendo TUCÍDIDES chegado às lágrimas, ao ouvir as narrativas, demonstrando seu pendor para a história.9 O autor escolheu como tema de sua obra a Guerra do Peloponeso, por ele considerada a mais importante até então, como expunha no início de sua obra: “1. O ateniense Tucídides escreveu a história da guerra entre os peloponesos e os atenienses, começando desde os primeiros sinais, na expectativa de que ela seria grande e mais importante que todas as anteriores, pois viu que ambas as partes estavam preparadas em todos os sentidos; além disto, observava os demais helenos aderindo a um lado ou ao outro, uns imediatamente, os restantes pensando em fazê-lo. Com efeito, tratava-se do maior movimento jamais realizado pelos helenos, estendendo-se também a alguns povos bárbaros, bem dizer à maior parte da humanidade”. 10 As relações entre Atenas e Esparta continuaram tensas, principalmente depois que aquela, ignorando essa, levantou uma nova e extensa muralha em sua volta, com a desculpa de precisar de defesa contra os persas. A Confederação de Delos, ao longo dos anos, serviu apenas para fortalecer seu poder marítimo e embelezar a cidade, que tinha sido destruída pelos persas. As cidades-estados que integravam a Confederação como aliadas passaram logo à condição de súditas, perdendo a liberdade. O estopim para a guerra foi a ajuda que os atenienses deram a Córcira, contra sua metrópole, Corinto, aliada dos espartanos, em 431 a.C. No começo, com a força de Atenas, na frota marítima, e de sua rival, com suas falanges, houve apenas incursões periódicas. Contudo, a grande peste de 429 a.C., que levou Péricles, bem como as desastrosas campanhas contra Siracura, na Sicília, em 415 a.C., cidade dória, que fornecia trigo para Esparta, enfraqueceu os atenienses. Logo seus aliados começaram a se revoltar e os espartanos levaram a guerra para a Ática, fazendo com que Atenas capitulasse em 404 a.C., sendo destruída suas muralhas e sua frota naval. O esforço de guerra foi tão grande que todo o mundo grego se enfraqueceu, permitindo que a Macedônia dominasse toda a Grécia, em 338 a.C. A única obra de TUCÍDIDES foi marcada pela objetividade e busca da verdade, evitando as fábulas e as lendas. A História da Guerra do Peloponeso compunha-se de cinco partes: a primeira, o Livro I, tratava da importância dessa guerra e do método histórico do autor; a segunda, os Livros II, III, IV e parte do V, versava sobre a chamada Guerra dos Dez Anos; a terceira, fim do Livro V, descrevia a paz precária; a quarta, Livros VI e VII, cobria a guerra na Sicília; e a quinta, Livro VIII, tratava da chamada Guerra de Decêleia e da operação na Ásia Menor. Faleceu antes de terminar sua obra, deixando-a inacabada, em 400 a.C. Não podia deixar de haver comparações entre as obras de TUCÍDIDES e HERÔDOTOS, pois enquanto este escreveu sobre amplo tema envolvendo várias regiões, povos e época, aquele restringiu seu assunto à Guerra de Peloponeso. O método de 11 TUCÍDIDES foi mais neutro e racional, sendo considerado mais objetivo do que o do outro, pois escrevia apenas com base no conhecimento pessoal ou em informações cuidadosamente verificadas. A exatidão e a objetividade levaram-no a ser considerado um dos maiores historiadores da Antiguidade e, até hoje, admirado pela precisão e pesquisa empreendida. 2 TUCÍDIDES E O MÉTODO: A BUSCA DA OBJETIVIDADE A obra de TUCÍDIDES tem fundamentação teórica no racionalismo de Anaxágora e 12 na visão crítica dos sofistas. Estava voltado para o rigor de exatidão, tanto nos fatos históricos, como na apreciação dos homens e nas descrições do espaço geográfico. Existia em sua obra um método, voltado para a aferição da verdade e a imparcialidade de julgamento, excluindo os mitos e as lendas. O autor procurou, inicialmente, separar seu método do utilizado por HERÔDOTOS ao denunciar que “20 [...] Os homens, na verdade, aceitam uns dos outros relatos de segunda mão dos eventos passados, negligenciando pô-los à prova ainda que tais eventos se relacionem com sua própria terra. [...] A tal ponto chegou a aversão de certos homens pela pesquisa meticulosa da verdade e tão grande é a predisposição para valer-se apenas do que está ao alcance da mão”.14 TUCÍDIDES procurou elaborar sua análise das ações históricas, como a movimentação de tropas e os combates, as matérias relativas à opinião pública, as discussões dos dirigentes sobre a estratégia adequada ou o confronto entre as delegações diplomáticas. Procurou, então, explicar a complexidade da situação política e a dificuldade de se escolher a opção adequada. Para ele, o conflito era permanente entre as soluções adequadas aos problemas apresentados, com base na influência sofista. O método utilizado significava exprimir a complexidade da situação e a dificuldade de escolha, dentro de um mesmo contexto. A discussão contraditória entre os oponentes representava as opções extremadas das soluções de problemas.15 Para Jackeline de Romilly, o método utilizado foi o da antiloquia, que consistia em opor discursos. Essa autora indicava que a metodologia de TUCÍDIDES estava perfeitamente exemplificada, nos dois discursos pronunciados em Camerina, por Heróncrates e pelo ateniense Eufemos, no Livro VI (§§ 75 a 87). Usava a prática jurídica, pois entre os gregos havia o hábito de sempre se ouvir duas teorias adversas, apresentadas como o maior vigor possível, de modo que da relação entre os dois discursos pudesse sair a verdade.16 Coube a TUCÍDIDES, ainda, a paternidade da investigação do passado, em um trabalho quase de arqueologia, ainda que ele não se tivesse preocupado em fazer escavações. Não obstante, trouxe para a história novas provas e informações. O autor afirmava, então, que: “22. [...] O empenho em apurar os fatos se constitui numa tarefa laboriosa, pois as testemunhas oculares de vários eventos nem sempre faziam os mesmos relatos a respeito das mesmas coisas, mas variavam de acordo com suas simpatias por um lado ou pelo outro, ou de acordo com sua memória. Pode acontecer que a ausência do fabuloso em minha narrativa pareça menos agradável ao ouvido, mas quem quer que deseje ter uma ideia clara tanto dos eventos ocorridos quanto daqueles que algum dia voltarão a ocorrer em circunstâncias idênticas ou semelhante em consequência de seu conteúdo humano, julgará minha história útil e isto me bastará. Na verdade, ela foi feita para ser patrimônio sempre útil, e não uma composição a ser ouvida no momento da competição por algum prêmio”. 17 A obra de TUCÍDIDES tinha seus problemas, pois às vezes era lenta e cansativa, sem a graça e a criatividade de HERÔDOTOS, mas a objetividade obtida representava um marco na análise histórica e política da humanidade. Precedera em dois mil anos a própria criação da ciência, podendo dizer que sua pesquisa tinha rigor científico e busca da verdade. Por outro lado, várias de suas antilogias foram criadas pelo autor, a partir de informações orais, com o uso da contradição, mas sem chegar exatamente a uma síntese, apenas informando as posições contrárias, sem qualquer opção pessoal. Notas: 1 In. COSTA, N. N. Ciência Política. 3. ed. Rio de Janeiro: Forense, 2012. p. 68-74. 2 Tecnólogo em agropecuária pelo Instituto Federal de Pernambuco campus Belo Jardim. Normalista pela Escola Frei Cassiano Comacchio. Pesquisador assíduo de assuntos com cunho filosófico, com ênfase em política. 3 “Temístocles, general e político ateniense (Atenas, c. 525 – Magnésia do Menandro, c. 460 a.C.). Chefe do partido democrático, havia aconselhado osateniensesa voltarem todasas suasatividades paraaexpansão marítima, encontrado neste ponto a oposição de Aristides, chefe do partido aristocrático. Tendo obtido a condenação deste ao ostracismo, Temístocles fez construir o porto de Pireu e equipou excelente frota. Ao ser invadidaa Grécia por Xerxes, obrigou os persas a aceitar um combate naval, antes que o exército grego se retirasse para o Peloponeso, daí resultando a vitória de Salamina (480). Apesar da oposição de Esparta, rival de Atenas, Temístocles fez reconstruir as muralhas de Atenas, fortificou a parte de Pireu e de Muníquia. Contado, em decorrência das intrigas de Esparta, foiacusado de peculato e condenado ao ostracismo (471)” (KOOGAN/HOUAISS. Enciclopédia e Dicionário Ilustrado, op. cit., p. 1558). 4 Vide nota 7 do capítulo II, Herôdotos. 5 “Tucídides em gr. Thoukidídes, historiador grego (Atenas c. 465 – 395 a.C.). Eleito estratego em 424 a.C., foi encarregado da defesa do litoral da Trácia durante a Guerra do Peloponeso. Derrotado, viu-se forçado a partir para o exílio e só regressou à sua pátria por volta de 404 a.C. No exílio começou aescrever (431 a.C.) suas Histórias da Guerra do Peloponeso, que não chegou a terminar e que é uma profundareflexão políticasobrea natureza do poder indo em busca das causas profundas dosacontecimentos. O desenvolvimento do conflito éaí narrado em estilo simples e direto, por vezes entremeados de trechos de grande força emotiva, como o discurso de Péricles sobre atenienses mortos na guerra. Além de ter sido o compilador de um relato concreto dos acontecimentos. Túcides é considerado o primeiro historiador a adotar uma postura críticaem relação aeles” (Grande Enciclopédia Larousse Cultural, op. cit., vol. 23, p. 5734). 6 “104. [...] E mandaram um mensageiro ao outro comandante para o território fronteiro à Trácia; ele era Tucídides filho de Oloros, o autor desta História, na época estacionado em Tasos, ilha situada a aproximadamente meio-dia de viagem por mar de Anfípolis e colônia de Paros, e lhe pediam para socorrê-los. Recebendo a mensagem, ele partiu imediatamente com sete naus que se encontravam lá, pois queriam chegar o mais depressa possível, principalmente para socorrer Anfípolis antes dela render-se, ou, se isto não fosse possível para ocupar Êion. 105. Nesse ínterim Brasidas, temendo a vinda dos de Tasos, e tendo ouvido dizer que Tucídides, um detentor dos direitos de exploração das minas de ouro naquela parte da Trácia, exercendo por isso grande influência sobre os homens mais importantes do continente, apressou-se em capturar a cidade” (TUCÍDIDES. A Guerra do Peloponeso. 3ª ed. Brasília: Universidade de Brasília, 1987, pp. 228-9). 7 “26. [...] Vivi a guerra inteira, tendo umaidade que me permitiaformar meu próprio juízo, e segui-aatentamente, de modo a obter informações precisas. Atingiu-me também uma condenação ao exílio que me manteve longe de minha terra por vinte anos após meu período de comando em Anfípolis e, diante de minhafamiliaridade com asatividades de ambos os lados, especialmente aquelas do Peloponeso em consequência de meu banimento, graças ao meu ócio pude acompanhar melhor o curso dos acontecimentos” (TUCÍDIDES. História da Guerra do Peloponeso, op. cit., p. 255). 8 Vide nota 12 do capítulo II, Herôdotos. 9 KURY, Mário Gama (Introdução. In: TUCÍDIDES. História da Guerra do Peloponeso, op. cit., p. 13) cita com referência dos fatos a obra de Marcelino, que escreveu a Vida de Tucídides, na época do imperador bizantino Justiniano. 10 TUCÍDIDES. A Guerra do Peloponeso, op. cit., p. 19. 11 “Tucídides começou do ponto em que Herôdotos deixou a narração – o termo de Guerra Persa. [...] Herôdotos escrevia com o fito de entreter o leitor culto; Tucídides escreve visando fornecer informaçõesaos futuros historiadores e orientar com a experiência do passado aos futuros estadistas. Herôdotos narra em estilo solto e fluente, inspirado talvez pelo modo dos poemas de Homero; Tucídides, como alguém que tinha ouvido filósofos, oradores e dramaturgos, escreve em estilo frequentemente complicado e obscuro. [...] Herôdotos abrangia os mais remotos lugares, e as mais variadas épocas; Tucídides força a sua história numa severa moldura cronológica de estações e anos sacrificando a continuidade da narrativa. Herôdotos escrevia mais à luz das personalidades do que dos processos, sentindo que estes se operam através daqueles; Tucídides, [...] inclina-se mais para o relato impessoal e para a consideração das causas, desenvolvimentos e resultado. Herôdotos descrevia acontecimentos remotos, a ele narrados, na maioria das vezes, de segunda e terceira mão; Tucídides com frequênciase exprime baseado na própriatestemunha, no de quem informa ou em documentos originais, em vários trechos reproduz os documentos citados” (DURANT, Will. A História da Civilização. nossa herança clássica, op. cit., vol. II, p. 341). 12 Vide nota 8 do capítulo II, Herôdotos. 13 “Os primeiros desses novos humanistas, os Sofistas, salientaram-se no tempo da grande eclosão do individualismo que se referem às Guerras Persas e da difusão da democracia por todo o mundo grego e os sofistas consideravam perda de tempo a busca de uma vaga e fugitiva verdade a respeito do universo. Achavam muito melhor estudar o problema, bem mais prático, do homem e da sociedade. Como mestres, sua finalidade ideal era preparar jovens para assumirem sua responsabilidade de cidadão” (SAVELLE, Max (coord.), História da Civilização Mundial: as primeiras culturas humanas, op. cit., vol. I, p. 203). 14 TUCÍDIDES. História de Guerra do Peloponeso, op. cit., p. 27. 15 CHÂTELLET, François. Tucídides: a guerra do peloponeso. In: CHÂTELLET, François, DUHAMEL, Olivier, e PISIER, Evelyne. Dicionário de Obras Políticas. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 1993, p. 1.221. 16 “Os Gregos sempre viram no princípio daantilogiaa própria condição dasabedoriae da compreensão. A antilogiaé a deliberação” (ROMILLY, Jackeline de. História e Razão em Tucídides. Brasília: Universidade de Brasília, 1998, p. 143). 17 TUCÍDIDES. História da Guerra de Peloponeso, Livro Primeiro, op. cit., p. 28. (shrink)

Centralno pitanje koje se postavlja u ovom radu jeste da li je i na koji način moguće odbraniti Kantov pojam transcendentalne slobode. U cilju pružanja odgovora na ovo pitanje ispituje se argument treće antinomije, kao i primena rešenja -/- ove antinomije na sferu ljudskog delanja. Uporednom analizom najzastupljenijih in- -/- terpretacija Kantove pozicije, dolazi se do zaključka da je ideja transcendentalne -/- slobode plauzibilna, ali samo ukoliko prihvatimo osnovne pojmove na kojima počiva -/- Kantova filozofija, na prvom mestu doktrinu (...) transcendentalnog idealizma, i ukoliko -/- na adekvatan način interpretiramo argumente koje nam Kant pruža. (shrink)

Esej "Stoljeće rearanžiranja: nanoznanost i globalno društvo", dovodi u vezu modernu znanost (nanoznanost) i moderno društvo (globalno društvo) kroz odnos nanotehnologizacije i globalizacije kao najvažnijih procesa jedne mreže fenomena koji se dotiču na području tehničkih i društvenih znanosti. Autor karakterizira 21. stoljeće kao stoljeće rearanžiranja u kojem znanost i filozofija funkcioniraju sa zajedničke osnove koja je holistička i pragmatička. Komparacijom novih tehničkih metoda u znanostima o materijalima i novih procesa u društvenoj ontologiji autor stavlja u odnos dva pristupa i dvije (...) skale identifikacije i reprezentacije: nanoskalu na području zananosti ο materijalima i globalnu skalu na području znanosti ο društvenim odnosima. Tehničke znanosti u formi nanoznanosti orijentirane su na stvaranje nove infrastrukturne paradigme: "ambijenta inteligentnog prostora" vođenog idejom "svi-u-digitalnom-svijetu". Društvene znanosti, koje sudjeluju na planu integracije i globalizacije, orijentirane su na stvaranje nove transnacionalne i spekulativne paradigme: "mobilnog hiper-prostora za internacionalno poslovanje" vođene idejom "svi-u-demokratskom-svijetu". Obje vrste znanosti proizvode istu vrstu nevidljive ontologije koja je dostupna samo virtualnoj identifikaciji i reprezentaciji zasnovanoj na osmišljavanju, stvaranju i proizvodnji programibilne supstancije i programibilnog identiteta. One produciraju identičnost / uniformnost u funkcionalnom operiranju tehničkim sredstvima i političkim principima. U sintagmi "društvo zasnovano na znanju" termin "znanje" ima značenje "znanje proizvodnje, znanje upotrebe i znanje operiranja pametnim (programibilnim) materijalima i pametnim (programibilnim) identitetom". U "D&D svijetu" (digitalnom & demokratskom svijetu) svi ljudi moraju znati upotrebljavati tehnološki mikro-svijet i politički makro-svijet kako bi postigli isti cilj: kontrolu nad prirodom i društvom. Nevidljivost ili iščezavanje realnih stvari, realnih sredstava komunikacije i realnih društvenih odnosa, jeste novo tehničko i ideološko sredstvo stvaranja "novog čarobnog svijeta". (shrink)

The purpose of this work is to present the analogy between the thoughts of Epicurus de Samos and Friedrich Nietzsche regarding the notion of “freedom”. In Epicurus, the idea of “freedom” (eleuthería) is linked to the idea of “self-assertion” (autárkeia), since “freedom” for Epicurus means the “exercise of wisdom” through the autonomy of the “sage” (sophós, prhóneo) when it is free to act according to thought. In a similar way, in Nietzsche the idea of freedom (Freiheit) is linked to the (...) idea of “affirming life” (Lebensbejahung) – and “of oneself” – in acting, when the “superman” (Übermensch) is above of good and evil and being able to create and determine their own values. The discussion about freedom, according to the thought of Epicurus and Nietzsche, makes it possible to identify the analogy between them regarding the understanding of the importance of freedom in philosophical action, in addition to promoting a reflection on thinking and acting in the world. (shrink)

Prepoved heteroglosse, ki jo je v imenu oblikovanja nekakšne komunikacijske skupnosti prvi izpeljal sam Pavel iz Tarza, tj. prepoved samoizgrajevanja, prepoved osebnega pristopa k ontološkemu misteriju, večkratno nakazuje strah pred tranzitivnostjo misterija. S tem je tudi prvič v zgodovini prišel na dan strah institucije pred posameznikom. Taisti strah se je pozneje ohranjal stoletja: naj v Poeziji molči tisti, ki govori s simboli; naj v Umetnosti molči simbolična umetnost; naj v Filozofiji molči tisti, ki misli nemisljivo, ki izreka neizrekljivo. To (...) implicira, da se naša zahteva po heteroglossi iz tega osnutka možne filozofije religije lahko in mora izpeljati na področju estetike, etike, filozofije in predvsem politike. Vprašanje možnosti heteroglosse je vprašanje svobode afirmiranja in negiranja, pravice do aritmike, do lastnosti, nenavadnosti, posebnosti. To je vprašanje pravice do nepripadanja skupnosti, v kateri Veliki hermenevtik stopa med osebnost in Mysteriumom. (shrink)

This article aims to understand the meaning of the phrase: “Θεοὶ μὲν γὰρ εἰσίν” - “Surely the gods exist” in the context of the so-called letter about the happiness of Epicurus. And to this purpose, it will question the relationship of this enunciate with the program of the “Blessed life” of the philosopher of Samos. Epicuro was presenting his declaration of faith: Θεοὶ εἰσίν? Probably not. But it is true that he used theological language when he presented his plan of (...) happiness. Why did he do it? This is the question that this article will seek to answer. (shrink)

Natural philosophers make mistakes. Descartes got the laws of inertia wrong, Kant misunderstood the primacy of Euclidian geometry, and almost everyone (except perhaps Aristarchus of Samos) prior to the discovery of the telescope mistakenly thought that the solar system was geocentric. That we find Aristotle mistaken on questions in the life sciences — questions which required advances such as the microscope to even articulate — should come as little surprise. There seems nothing remarkable in the fact that Aristotle mistakenly thought (...) that the constitutive elements of the world were four (earth, wind, air, fire) or that the “organ” of thought was not the brain, but the heart. But the matter is otherwise when scholars examine Aristotle’s remarks about the female in his biological writings. When Aristotle claims that the leader of a hive is the king bee (HA 8 [9].40.623b9-10), that woman have smaller brains than men (PA 2.7.653a28-9), and that the female of the species have fewer teeth than the male (HA 2.3.501b19-21), Aristotle’s critics have suspected something more nefarious than simply poor observation at work. When Aristotle goes on to claim that “the female is, as it were, a mutilated male” (GA 2.3.737a27-8) or that “the female is more dispirited and more despondent than the male, more shameless and more lying, readier to deceive and possessing a better memory for grudges” (HA 8 [9].1.608b10-12), critics have accused Aristotle of trying to pass off misogyny as science. (shrink)

Heredera directa de la tradición griega, la filosofía helenística no desatendió el llamamiento de la naturaleza, de la φύσις. Una reflexión sobre ella, directa o indirecta, verbalizada o silenciosa, puede reconocerse prácticamente en cada escuela de este período de la historia de la filosofía. No puede decirse, pues, que la cuestión de la naturaleza, la pregunta filosófica por la realidad natural, fue eludida y desestimada durante el helenismo; sin embargo, tampoco puede afirmarse categóricamente la absoluta centralidad de dicha pregunta. La (...) verdadera relevancia de la naturaleza en la amplia gama de filosofías helenísticas se muestra de acuerdo con el sentido que adquiere este término en cada caso. Aunque no está exento de objeciones, hay cierto consenso en considerar que, debido a la situación histórica, lo realmente central en la filosofía helenística es la preocupación por los asuntos prácticos, por las consecuencias éticas del pensamiento o bien experimental, o bien especulativo, aquellas consecuencias que contribuyen a la imperturbabilidad del alma y procuran la felicidad. Atrás quedó el saber inútil —si en algún momento verdaderamente existió— de lo que se trata ahora es de orientar todo esfuerzo teórico, físico y metafísico, hacia la consecución de una vida buena. (shrink)