An increasing number of regulations propose the notion of ‘AI audits’ as an enforcement mechanism for achieving transparency and accountability for artificial intelligence (AI) systems. Despite some converging norms around various forms of AI auditing, auditing for the purpose of compliance and assurance currently have little to no agreed upon practices, procedures, taxonomies, and standards. We propose the ‘criterion audit’ as an operationalizable compliance and assurance external audit framework. We model elements of this approach after financial auditing practices, and argue (...) that AI audits should similarly provide assurance to their stakeholders about AI organizations’ ability to govern their algorithms in ways that mitigate harms and uphold human values. We discuss the necessary conditions for the criterion audit, and provide a procedural blueprint for performing an audit engagement in practice. We illustrate how this framework can be adapted to current regulations by deriving the criteria on which ‘bias audits’ for hiring algorithms can be performed, as required by the recently effective New York City Local Law 144 of 2021. We conclude by offering critical discussion on the benefits, inherent limitations, and implementation challenges of applying practices of the more mature financial auditing industry to AI auditing where robust guardrails against quality assurance issues are only starting to emerge. Our discussion as informed by experiences in performing these audits in practice highlights the critical role that an audit ecosystem plays in ensuring the effectiveness of such methodology. (shrink)

Tỉnh Quảng Ninh, với vị trí đặc thù ven biển và tiềm năng phát triển kinh tế mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản và du lịch, là một địa phương có những đặc trưng thích hợp cho việc ước lượng giá trị đất đai. Việc định giá đất chính xác không chỉ là nền tảng khoa học cho công tác quy hoạch, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phát triển (...) cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của Tỉnh. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 4 yếu tố ảnh hưởng đáng chú ý đến giá đất ở Quảng Ninh (theo thứ tự giảm dần): Chất lượng môi trường; Dện tích; Khoảng cách đến chợ/trường/trạm và Vị trí lô (đường chính và đường nhánh). (shrink)

Tăng tính minh bạch trong các thông báo rút bài sẽ giúp cộng đồng khoa học và công chúng hiểu rõ hơn về bối cảnh của quyết định, từ đó không chỉ ngăn ngừa những hiểu lầm không công bằng và giảm thiểu sự kỳ thị không cần thiết đối với uy tín của tác giả chính trực.

Khi nhu cầu gỗ toàn cầu tiếp tục tăng, các loài cây bạch đàn (Eucalyptus) đã trở thành nền tảng của ngành lâm nghiệp thương mại, được ưa chuộng vì tốc độ tăng trưởng nhanh và khả năng thích ứng với nhiều điều kiện môi trường khác nhau.

Trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta, khoa học và công nghệ dường như có thể thấy được ở bất cứ đâu. Vì thế, chúng ta đều có nhu cầu tích hợp và sử dụng các thông tin khoa học cho các cân nhắc quan trọng, ví dụ như những quyết định về chăm sóc y tế, an toàn thực phẩm, đầu tư, sáng tạo, và biến đổi khí hậu. Truyền thông khoa học là việc cực (...) kỳ quan trọng vì nó giúp chuyển hóa các kết quả nghiên cứu khoa học (thông tin đã được phần nào kiểm chứng thông qua quá trình đánh giá nghiêm ngặt) thành một phần của kiến thức tập thể được ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày. Các kiến thức này sẽ giúp làm tăng sự hiệu quả và phù hợp của quá trình đưa ra quyết định và hành động các cá nhân trong tập thể đấy. (shrink)

Vào thời kỳ khai sáng, để trao đổi ý tưởng khoa học, các nhà triết học và sử học tự nhiên thường xuất bản chung một quyển sách và viết thư cho nhau. Điều này tạo tiền đề cho việc thành lập các hội và các tạp chí khoa học đầu tiên trên thế giới. Các hội học thuật bao gồm Viện Hàn lâm Khoa học Leopoldina (năm 1652), Hội Hoàng gia Luân Đôn (1660), và Học viện (...) Khoa học Pháp (1666). Tạp chí khoa học đầu tiên là Journal des sçavans (tháng 01/1665) và ngay sau đấy là Philosophical Transactions of The Royal Society (tháng 03/1665). Việc xuất hiện các tạp chí học thuật có thể xem như là kết quả của một quá trình “tiến hóa”, trong đó giới khoa học cố gắng tìm cách cải thiện hiệu suất và hiệu quả của việc lưu thông và trao đổi các thông tin khoa học. Tuy nhiên, khi số lượng thông tin tăng nhanh chóng, việc đảm bảo chất lượng là một trong những ưu tiên hàng đầu của giới khoa học. Nhu cầu này dẫn đến sự xuất hiện của hệ thống bình duyệt và gần đây là cơ chế rút bài báo khoa học. (shrink)

Với khối lượng kiến thức khoa học chuyên sâu gia tăng và thông tin đại chúng phổ biến về vấn đề biến đổi khí hậu, nhận thức về tình trạng nguy ngập của sức khỏe hệ sinh thái toàn cầu đã trở nên đầy đủ hơn rất nhiều.

Loài người có một nỗi niềm rung động rất khó tả khi khai quật được những đồ tạo tác từ thuở xa xưa. Những ngành khoa học như cổ sinh vật học, hay khảo cổ học phản ánh chính sự tò mò và niềm khao khát hiểu biết quá khứ, lịch sử tiến hóa của thế giới tự nhiên. Ngành vật lý cũng dành rất nhiều công sức để tìm hiểu sự ra đời và tiến hóa của vũ trụ. (...) Trong đời sống xã hội, các ngành nhân văn còn có cả những ấn phẩm về lịch sử nghệ thuật, như Art History hay Journal of Art History. Với cùng suy tư và nỗ lực phục hồi giá trị nhân văn cho sự nghiệp bảo tồn đa dạng sinh học và tự nhiên, chúng tôi tìm được một bức ảnh về chim bói cá, được chụp cách đây gần một thế kỷ, của tác giả A. F. Skutch trên The Condor [1]. Thật sự không dễ dàng để có được một bức ảnh sinh động, chân thực và gợi lên nhiều cảm xúc. Bức ảnh này có khả năng lay động tâm tư suy nghĩ của người xem và đánh thức lương tri vì một môi trường tràn đầy sự sống. (shrink)

Năng lực số được hiểu là những khả năng phù hợp của một cá nhân để sống, học tập và làm việc trong một xã hội số. Mục tiêu của nghiên cứu này là khảo sát năng lực số của giảng viên (GV) thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) trong bối cảnh có những yêu cầu ngày càng cao về các hoạt động học thuật số. Phương pháp nghiên cứu định lượng được áp dụng (...) để thu thập dữ liệu từ 135 GV. Phân tích dữ liệu thu được cho thấy GV có năng lực số tốt nhất trong các nhóm năng lực về sự thành thạo công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) và hiệu quả sử dụng các ứng dụng CNTT-TT trong hoạt động nghiên cứu và giảng dạy; và thấp nhất trong các nhóm năng lực về quản lý dữ liệu, năng lực sáng tạo, và năng lực tham gia trong môi trường số. Kết quả nghiên cứu là nền tảng cho những đề tài tiếp theo để xem xét mối tương quan giữa năng lực số và nhân văn số, và giúp xây dựng chương trình huấn luyện nâng cao năng lực số cho GV trong thực hành học thuật KHXH&NV. (shrink)

Trong buổi gặp gỡ các đại biểu trí thức và nhà khoa học sáng 30/12 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chia sẻ định hướng phát triển tầm vóc khoa học Việt Nam. Tổng Bí thư nhấn mạnh trách nhiệm và sứ mệnh của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong việc giúp đất nước bắt kịp, tiến cùng và bứt phá, vượt qua chính mình, hướng tới mục tiêu đứng đầu khu vực (...) và thuộc nhóm dẫn đầu thế giới. Đây được xem là một quyết sách hợp với quy luật phát triển và nguyện vọng của nhân dân, tạo động lực đưa Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới. Để đi vào thực tiễn, quyết sách trên cần được thực thi và vượt qua nhiều thách thức. Quan trọng là phải từng bước đạt được những kết quả cụ thể, làm cơ sở để tiếp tục điều chỉnh, đầu tư và phát huy sức mạnh. Đối với nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Liên ngành (ISR), Trường Đại học Phenikaa, thực tiễn này được thể hiện rõ qua việc phát triển và hoàn thiện chương trình bayesvl cùng Khung Phân tích Bayesian Mindsponge Framework (BMF). (shrink)

Trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học xã hội, nhà khoa học tại các trường đại học có xu hướng công bố tốt hơn so với nhà khoa học làm việc tại viện nghiên cứu, trái với nhận định phổ biến cho rằng nhà khoa học làm việc tại viện nghiên cứu tập trung nhiều thời gian hơn cho nghiên cứu khoa học nên có kết quả nghiên cứu tốt hơn, theo một nghiên cứu mới.

Hàng năm, việc công bố danh sách các nhà nghiên cứu thuộc tốp 100 ngàn các nhà nghiên cứu có trích dẫn khoa học hàng đầu thế giới theo Cơ sở dữ liệu Scopus là vấn đề rất được cộng đồng khoa học quan tâm. -/- Năm 2021, kết quả này đã tiếp tục được công bố bởi nhóm tác giả gồm TS. John P. A. Ioannidis (giáo sư thực thụ về y khoa, nghiên cứu sức khỏe (...) và chính sách, khoa học dữ liệu y sinh và thống kê học thuộc Đại học Stanford, Mỹ), Jeroen Baas (giám đốc dữ liệu của Nhà xuất bản Elsevier, Hà Lan) và TS. Kevin Boyack (giám đốc điều hành của Công ty SciTech Strategies, Mỹ; chuyên về trắc lượng khoa học). -/- Việc sử dụng Cơ sở dữ liệu Scopus thuộc Nhà xuất bản Elsevier của Hà Lan làm cho kết quả của nhóm tác giả trở nên tin cậy và có ảnh hưởng sâu rộng trong cộng đồng khoa học thế giới bởi lẽ Scopus là một trong hai cơ sở dữ liệu khoa học uy tín nhất trên thế giới hiện nay, bên cạnh Cơ sở dữ liệu Web of Science của Mỹ. -/- Trong năm nay, nhóm tác giả trên công bố các danh sách các nhà nghiên cứu có trích dẫn khoa học cao thuộc tốp 100.000 hoặc tốp 2% trên toàn thế giới gồm xét theo thành tựu trọn đời, thành tựu năm gần nhất và thành tựu theo chuyên ngành. (shrink)

Tác giả Vương Quân Hoàng (Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Liên ngành ISR, trường Đại học Phenikaa) vừa có bài viết quan điểm trên tạp chí Nature về việc làm thế nào để việc rút bài báo khoa học trở nên minh bạch hơn, mang lại lợi ích cho bản thân nhà khoa học bị rút bài cũng như cộng đồng khoa học.

Tình yêu và niềm tin vào khoa học có thể mang tới những con đường khác nhau, như biên tập viên khoa học, tư vấn, điều tra viên hay làm ở doanh nghiệp tư nhân...

Việc một quốc gia đang phát triển như Việt Nam có thể vươn lên trở thành quốc gia dẫn đầu về khoa học công nghệ trong khu vực và cạnh tranh quốc tế là hoàn toàn khả thi. Thúc đẩy phát triển nghiên cứu liên ngành và khai thác sức manh của các “kiến thức vô dụng” có thể trở thành một chiến lược đột phá. Đặc biệt, văn hóa Việt Nam vốn đã có sẵn khả năng cộng tính (...) cao, nên các nhà khoa học có thể dễ dàng vượt qua các ranh giới và định kiến giữa các ngành và lĩnh vực chuyên môn hơn. Để làm được điều này, việc xây dựng các đội ngũ và trung tâm nghiên cứu liên ngành mạnh mẽ, phát triển hệ thống phương pháp luận liên ngành, và hỗ trợ nguồn lực cũng như cơ sở vật chất theo hướng liên ngành sẽ đóng vai trò quan trọng và là những điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sự phát triển bền vững và có tính cách mạng trong khoa học. (shrink)

Các phương pháp so sánh phát sinh chủng loại (phylogenetic comparative methods – PCMs) đang làm thay đổi cách các nhà khoa họcnghiên cứu sự tiến hóa của các đặc điểm sinh học bằng cách tích hợp các công cụ thống kê với lý thuyết tiến hóa.

Tác giả Vương Quân Hoàng (Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Liên ngành ISR, trường Đại học Phenikaa) vừa có bài viết quan điểm trên tạp chí Nature về việc làm thế nào để việc rút bài báo khoa học trở nên minh bạch hơn, mang lại lợi ích cho bản thân nhà khoa học bị rút bài cũng như cộng đồng khoa học.

Tác giả Vương Quân Hoàng (Trung tâm Nghiên cứu Xã hội Liên ngành ISR, trường Đại học Phenikaa) vừa có bài viết quan điểm trên tạp chí Nature về việc làm thế nào để việc rút bài báo khoa học trở nên minh bạch hơn, mang lại lợi ích cho bản thân nhà khoa học bị rút bài cũng như cộng đồng khoa học.

Hoàn thành nghiên cứu Tiến sĩ ở Bỉ, Vương Quân Hoàng tập trung vào công việc tìm hiểu đặc tính nền kinh tế Việt Nam. Qua công việc, anh có dịp gặp gỡ nhiều bạn trẻ khởi nghiệp, với tư cách là giám khảo cuộc thi Sáng tạo tương lai trong khuôn khổ hành trình Khát vọng Việt do Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phối hợp cùng Tập đoàn Trung Nguyên tổ chức.

Trên thực tế, sự hoàn hảo của các kết quả học thuật luôn được tạo nên bởi các sai lầm và thất bại. Cơ chế tự hiệu chỉnh chính là một nét đẹp tự nhiên của khoa học, và việc rút bài cũng góp phần tạo nên vẻ đẹp ấy.

Ô nhiễm không khí vẫn là một thách thức nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng ở Đông Nam Á, gây ra hàng triệu ca tử vong sớm mỗi năm trên toàn cầu và kéo theo thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la chi phí y tế. Nhằm đối phó với vấn đề phức tạp này, Allen và cộng sự [2] đã áp dụng phương pháp mô hình hóa động lực hệ thống có sự tham gia (...) (participatory system dynamics modeling) tại hai tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề: Chiang Rai (Thái Lan) và Vientiane (Lào). Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc tích hợp tri thức địa phương với bằng chứng khoa học, tạo ra một công cụ hiệu quả cho ra quyết định tập thể trong bối cảnh các thách thức môi trường – xã hội phức tạp và dữ liệu hạn chế [3,4]. (shrink)

Các nghiên cứu mới nổi trong hai thập kỷ qua đã làm sáng tỏ tác động sâu sắc của các yếu tố xã hội (như nghịch cảnh thời thơ ấu, bất lợi kinh tế – xã hội và môi trường khu dân cư) đối với sức khỏe con người thông qua các cơ chế biểu sinh, đặc biệt là sự methyl hóa DNA (DNA methylation – DNAm). Những biến đổi phân tử này, điều chỉnh biểu hiện gen mà không thay (...) đổi trình tự di truyền, ngày càng được liên kết với các kết quả sức khỏe liên quan đến não bộ, bao gồm cả các rối loạn tâm thần — nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật trên toàn cầu [1]. (shrink)

Báo Khoa học & Phát triển ngày 23-2 đăng một bài ngắn nhưng thú vị và rất giá trị của TS Phạm Hiệp, viết về trải nghiệm và suy ngẫm qua nhận biết những phát kiến mới, nhỏ (nhưng “hạt tiêu”) trong công việc nghiên cứu khoa học.Bài viết rõ ràng phản ánh một dáng điệu tăng trưởng tư duy trong tổng thể tiếp cận nhận thức luận, một trong ba trụ cột quan trọng của triết học (...) class='Hi'>khoa học. Trong bài viết ngắn để tiếp dòng suy nghĩ của TS Phạm Hiệp, bàn tiếp về tính “động” của thể trạng nhỏ (từ quan sát “tĩnh”) là việc đáng làm, tôn tạo tiếp giá trị bài vừa nói trên Khoa học và Phát triển. Qua đó, chân dung của thực tế tương lai có thể sẽ rất khác, mặc dù chỉ bắt đầu nho nhỏ mà thôi. (shrink)

Trong 30 năm qua, đặc biệt là những năm gần đây, Việt Nam đã tận dụng thời cơ, thuận lợi, vượt qua nhiều khó khăn; thách thức, thực hiện phát triển bền vững đất nước và đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đất nước đã ra khỏi tình trạng kém phát triển, kinh tế tăng trưởng khá nhanh, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện. Vị thế của (...) Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để phát triển nhanh, bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, phát triển bền vững Việt Nam đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn có tính chất toàn cầu (khủng hoảng tài chính, năng lượng, vấn đề an ninh lương thực, biến đổi khí hậu,...) cũng như những khó khăn, thách thức chủ quan khác của đất nước (thành tựu đạt được chưa tương xứng với tiềm năng; chất lượng, năng suất, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp; tăng trưởng kinh tế còn dựa nhiều vào các yếu tố phát triển theo chiều rộng, chậm chuyển sang phát triển theo chiều sâu; việc khai thác và sử dụng tài nguyên chưa thật hợp lý và tiết kiệm; các cân đối kinh tế vĩ mô chưa thật vững chắc, bội chi ngân sách, thâm hụt cán cân thương mại còn lớn, lạm phát còn cao; môi trường sinh thái ở nhiều nơi bị ô nhiễm nặng,...). Nhằm cung cấp thêm tài liệu nghiên cứu về vấn đề nêu trên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật xuất bản cuốn sách Bằng chứng cuộc sống - Suy ngẫm về phát triển bền vững Việt Nam của đồng tác giả Bạch Ngọc Chiến và Vương Quân Hoàng. -/- Ngoài phần mở đầu, phụ lục kỹ thuật, tài liệu tham khảo, cuốn sách gồm 5 chương chính: -/- Chương 1. Mạch nguồn; Chương 2. Con người, xã hội và nhà nước; Chương 3. Sức vóc kinh tế; Chương 4. Trí lực quốc dân; Chương 5. Tiến hóa. -/- Với tư duy và phương pháp tiếp cận khoa học, các tác giả dẫn dắt bạn đọc đi từ các quan sát về lịch sử hình thành dân tộc, sự phát triển và hoàn thiện của con người, xã hội, nhà nước trong tiến trình lịch sử đến sự phát triển kinh tế của đất nước ta. Mục tiêu cuối cùng mà các tác giả muốn đề cập là phương pháp và năng lực tổ chức, thiết kế và thực thi những kế hoạch phát triển phù hợp trong điều kiện hạn chế về nguồn lực và đối mặt với những thay đổi của cục diện trong nước và quốc tế. Nội dung cuốn sách cũng giúp làm sáng tỏ nhiều câu hỏi, gợi mở cách nhìn nhận về tương lai phát triển của đất nước. Cuốn sách thể hiện quá trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc, nhiều nhận xét có giá trị tham khảo tốt; tuy nhiên có những ý kiến, nhận xét cần tiếp tục được thảo luận. Xin giới thiệu cuốn sách với bạn đọc và mong nhận được ý kiến đóng góp để nội dung cuốn sách được hoàn thiện hơn trong những lần xuất bản sau. -/- Tháng 11 năm 2015 NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - SỰ THẬT. (shrink)

Làm thế nào mà não bộ có thể bảo vệ các ký ức cũ trong khi vẫn tiếp tục hình thành những ký ức mới? Câu hỏi này từ lâu đã khiến giới thần kinh học băn khoăn, đặc biệt khi các mạng nơron nhân tạo hiện đại vẫn đang vật lộn với hiện tượng “quên lãng thảm họa” (catastrophic forgetting)—khi kiến thức mới làm xáo trộn hoặc xoá bỏ thông tin đã học trước đó [2,3]. Một nghiên cứu mới (...) đây của Chang và cộng sự [4] cung cấp những góc nhìn hấp dẫn từ sinh học, tiết lộ rằng các vi cấu trúc đặc thù trong giấc ngủ không chuyển động mắt (non-REM – NREM), được phản ánh qua dao động kích thước đồng tử, có thể là chìa khóa của quá trình này. (shrink)

Mới đây, tại hội thảo “Những vấn đề kinh tế-xã hội nổi lên trong thời gian gần đây và giải pháp khắc phục”, các chuyên gia kinh tế, các nhà nghiên cứu chính sách đầu ngành đã tập trung thảo luận những vấn đề về các mối quan hệ kinh tế vĩ mô và phương thức điều hành, quản lý, quan hệ lạm phát - tăng trưởng, phối hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, xây dựng (...) thể chế điều hành các thị trường trọng yếu của nền kinh tế như chứng khoán, tiền tệ, ngân hàng, bất động sản, đầu tư trực tiếp nước ngoài, hiệu quả đầu tư công, xung đột các nhóm lợi ích tập đoàn kinh tế là những vấn đề được quan tâm nhất. (shrink)

Hiện tại, hệ thống JSTOR đã có một giao diện web rất thân thiện. Họ cũng đã tăng cường các mục thông tin bài vở phổ thông, có tính cách phổ biến cập nhật thông tin khoa học. Nhiều thông tin khai thác từ lịch sử dữ liệu hàn lâm cũng rất lý thú, nhờ vào hệ thống lớn tích lũy lâu ngày của 2600 tạp chí hàn lâm hàng đầu, từ 1200 nhà xuất bản của 57 quốc gia.

Hôm nay là ngày Khoa học Công nghệ Việt Nam (KHCN). Có rất nhiều chuyện để bàn vì có biết bao thứ cần tới lao động KHCN. Nhưng có lẽ một chủ đề đang rất nóng chính là bảo vệ và phục hồi môi trường sinh thái trong bối cảnh đa dạng sinh học bị tác động tiêu cực nghiêm trọng và biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng hóa thêm.

Du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng (CBE) là một mô hình quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững thông qua nâng cao nhận thức và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Sử dụng lý thuyết Mindsponge làm khung phân tích, bài báo giải thích cách cộng đồng tiếp nhận hoặc từ chối thông tin mới dựa trên hệ giá trị và niềm tin cốt lõi, từ đó ảnh hưởng đến sự tham gia của họ trong các sáng (...) kiến CBE. Thành công của CBE phụ thuộc vào 3 yếu tố: khả năng tiếp cận thông tin minh bạch, động lực tham gia dựa trên lợi ích kinh tế và bảo tồn lâu dài, cùng năng lực địa phương trong quản lý nguồn lực. Cuối cùng, bài báo đề xuất các chiến lược quan trọng để thúc đẩy sự phát triển bền vững của CBE, bao gồm: nâng cao nhận thức thông qua truyền thông và giáo dục, xây dựng quỹ cộng đồng với cơ chế phân phối lợi ích minh bạch, tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng, và khuyến khích sự tham gia công bằng của các nhóm yếu thế. Việc hợp tác giữa chính quyền, tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương được xác định là chìa khóa để xây dựng một mô hình CBE hiệu quả, vừa bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, vừa duy trì giá trị văn hóa truyền thống. Những chiến lược này không chỉ thúc đẩy phát triển bền vững, mà còn góp phần tăng cường sự gắn kết xã hội và tạo ra giá trị lâu dài cho cộng đồng. (shrink)

Tại Áo, tình trạng tiêu thụ đất—đặc biệt để phục vụ cho phát triển nhà ở, thương mại và hạ tầng—vẫn tiếp tục gia tăng, bất chấp nhiều thập kỷ triển khai các chính sách nhằm hạn chế xu hướng này. Tình trạng kéo dài này không chỉ đe dọa đa dạng sinh học và sức khỏe của đất mà còn làm suy yếu các mục tiêu môi trường và khí hậu rộng lớn hơn. Một nghiên cứu gần đây của (...) Getzner và cộng sự [2] mang đến những góc nhìn quan trọng về các yếu tố kinh tế-xã hội, chính trị và tài khóa đang thúc đẩy các quyết định sử dụng đất không bền vững. (shrink)

10 công bố đáng tự hào và đang góp phần làm nên uy tín cho NAFOSTED thời gian gần đây đều nằm trong các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật và hầu hết là kết quả của hợp tác quốc tế.

Mặc dù Việt Nam đã tiến những bước dài so với mình trong quá khứ, nhưng thách thức vẫn còn rất lớn khi so sách về sự phát triển với các quốc gia láng giềng. Một nước Việt Nam hùng mạnh là giấc mơ ngàn xưa của dân tộc Việt Nam, và trên con đường đến tương lai có thể “sánh vai được với các cường quốc năm châu” ấy, như lời Bác Hồ dạy, chúng ta đôi lúc cũng nên (...) nhìn lại chặng đường đã trải qua, để tự tin hơn, để rút được kinh nghiệm, và để tự hào với những gì cha ông đã làm được. Đây là việc rất cần thiết vì có câu: Nếu chúng ta bắn vào quá khứ bằng súng lục thì tương lai sẽ bắn vào chúng ta bằng đại bác. Để đánh giá được bất cứ một cá nhân hay tập thể nào, người ta đều phải xem lại quá trình, xem lại điểm xuất phát và các yếu tố liên quan. Đó là phép tư duy biện chứng - nền tảng cho khoa học và kỹ thuật của loài người. (shrink)

Rừng, thường được mô tả là lá phổi của hành tinh, là những động cơ quan trọng của quá trình hấp thụ carbon và sản xuất sinh khối. Nhưng điều gì quyết định mức độ hiệu quả tăng trưởng của chúng? Các nhà khoa học từ lâu đã đưa ra giả thuyết rằng việc trồng hỗn hợp các loài cây, thay vì trồng độc canh, sẽ làm tăng năng suất rừng. Một đánh giá toàn diện gần đây của Forrester, (...) Plaga và Bauhus (2025) đi sâu vào sự tương tác phức tạp giữa kích thước cây, mật độ cây và sự pha trộn loài, tiết lộ cách các yếu tố này ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ và sử dụng ánh sáng của rừng—động lực thiết yếu của tăng trưởng. -/- . (shrink)

Các trào lưu như hiện tượng “túi mù”, hầu hết các xu hướng tiêu dùng dựa trên nền tảng và được điều khiển bởi thuật toán, dù thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm, hoàn toàn thiếu tính bền vững—chúng góp phần làm gia tăng đa khủng hoảng hơn là mang lại lợi ích. Những vấn đề này bao gồm: (i) khủng hoảng giá trị; (ii) khủng hoảng sức khỏe tinh thần; (iii) khủng hoảng hệ sinh thái. (...) Giới trẻ có thể dành hàng giờ để xem các influencer trên TikTok và Instagram phản ứng với những gì họ tìm thấy trong túi mù. Giá trị sử dụng thực sự của những sản phẩm ấy là gì? Còn hàng triệu người đang trong độ tuổi hình thành nhân cách—như trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ—đắm chìm trong thói quen xem, lướt và mua sắm không kiểm soát, cuối cùng rơi vào tình trạng “quiet quitting”, tuyệt vọng, suy giảm nhận thức, trầm cảm, thậm chí ý nghĩ tự tử thì sao? Chúng ta có thể làm gì trước lượng rác thải nhựa khổng lồ và lượng khí nhà kính phát sinh từ sản xuất và tiêu thụ trong các ngành công nghiệp văn hóa này? Trong bài viết này, chúng tôi lập luận rằng sức mạnh của AI có thể được khai thác để cung cấp giải pháp cho những vấn đề đó. Trước hết, chúng ta phải nhìn nhận AI như một tác nhân đảm bảo công bằng trong tiếp cận thông tin. Thứ hai, sự lên ngôi của các “nhà khoa học nhân dân” (citizen scientists) AI và quy trình làm việc theo cơ chế tác nhân AI có thể hạ thấp rào cản để thúc đẩy khoa học công dân vì các mục tiêu sinh thái. Cuối cùng, AI có thể được tận dụng để hình thành và thúc đẩy cam kết cộng đồng về trách nhiệm và đạo đức liên ngành trên ba lĩnh vực: con người, môi trường và công nghệ. (shrink)

Các cảnh quan hệ thống nông lâm kết hợp chăn nuôi (agrosilvopastoral) truyền thống ở khu vực Địa Trung Hải châu Âu—từng là hình mẫu cho sự tương tác bền vững giữa con người và thiên nhiên—đang dần biến mất do đô thị hóa, chuyển dịch cấu trúc kinh tế và tình trạng bỏ hoang nông thôn trên diện rộng [2–4]. Trong một nghiên cứu gần đây, Hearn và Fagerholm [5] đã áp dụng phương pháp tích hợp để khảo sát (...) giá trị lịch sử, sinh thái và văn hóa của Pino del Oro, một ngôi làng nông thôn thuộc vùng tự trị Castile và León, Tây Ban Nha. Nghiên cứu của họ nhấn mạnh rằng việc kết hợp các công cụ khoa học với tri thức cộng đồng có thể hỗ trợ bảo vệ những cảnh quan di sản đang bị đe dọa này. (shrink)

Ngày xuân, đi du xuân trên Internet. Có thời gian lang thang tìm đọc, cũng là niềm vui với người làm nghề nghĩ-viết. Thế rồi, tình cờ ghé thăm cửa “đền” ETH Zürich, bỗng lại có một niềm vui khác: gặp lại “người quen”. Ấy chính là cuốn sách A New Theory of Serendipity, trong đó, tôi tham gia một số chương [1]. Nay đã có sự hiện diện trong ETH Library. -/- Gọi ETH Zürich là một ngôi đền (...) class='Hi'>khoa học nhân loại chẳng có gì quá. Nơi đây, 32 giáo sư giải thưởng Nobel đã được trao gửi. Nhà bác học vật lý vĩ đại nhất thế kỷ XX, và cũng của mọi thời đại, Albert Einstein là sinh viên, sau đó là giáo sư tại chính nơi này. Đây là nơi Einstein đặt nền móng cho rất nhiều tư tưởng lớn suốt cuộc đời. (shrink)

Chim bói cá thường được nhắc đến qua những đoạn hội thoại đùa, mang tính sảng khoái sau các công việc nghiên cứu nghiêm túc, tức là tốn sức làm và nghĩ. Đùa vừa làm giãn tinh thần, cũng lại có thể mang đến năng lượng suy nghĩ tiếp. Cứ căng thẳng mãi sẽ rất chóng cạn kiệt sức. Vậy nên năm ngoái, mới có bài trên báo Khoa học & Phát triển.

Trước đây, trong hoàn cảnh chiến tranh, thiếu thốn vật chất, đói nghèo, sự mất mát luôn thường trực, chúng ta đã phải dựa vào ý chí và trí tuệ để sáng tạo, thích nghi, tìm kiếm giải pháp, và vượt qua nghịch cảnh, từ đó xây dựng nên cuộc sống như ngày hôm nay. Mặc dù hiện tại cuộc sống vẫn còn không ít thiếu sót, nhưng nó vẫn tốt đẹp và đầy đủ hơn rất nhiều so với trước (...) đây. Vậy thì những thiếu sót và áp lực nhỏ hiện tại đâu phải là lý do để chúng ta tự tạo ra những ảo giác về sự dễ tổn thương hay các vết rách tinh thần, để rồi cần trốn tránh thực tại và tìm kiếm sự chữa lành? Giải pháp, đôi khi, lại đơn giản hơn chúng ta nghĩ: bỏ từ “chữa lành” ra khỏi vốn từ, khỏi cách nghĩ, và tập trung vào việc xây dựng một văn hóa sống có kỷ luật và trật tự. Quan trọng hơn cả, là hành trình tự thân tìm kiếm ý nghĩa sống đích thực. Ý nghĩa cuộc sống được hình thành từ sự tương tác giữa bản thân với con người, sự vật, và sự việc xung quanh. Đứng trước những áp lực và thử thách hàng ngày của cuộc sống, nếu biết tu kham nhẫn, chúng sẽ trở thành cơ hội để rèn giũa bản thân, tạo điều kiện để con người sáng tạo, vượt qua giới hạn, từ đó hoàn thành được những mục tiêu lớn lao. Cho nên, điều cần chữa lành không phải là những bất mãn vì bị sếp nhắc nhở vì uống cà phê trong giờ làm, mà là môi sinh đang bị hủy hoại, là trái đất đang đứng trước bờ vực của biến đổi khí hậu, là những cuộc chiến tiêu diệt nền văn minh và những giá trị nhân bản của con người. Sự chữa lành đích thực bắt đầu từ ý thức trách nhiệm với cộng đồng và hành tinh này. Đó cũng là nơi khoa học về lòng biết ơn đóng vai trò quan trọng, giúp chúng ta trân trọng những điều nhỏ bé, nuôi dưỡng sự bền bỉ để vượt qua khó khăn, và tìm thấy sự cân bằng. Chữa lành không phải là trốn tránh thực tại, mà là đối mặt với nó bằng tâm thế biết ơn và khao khát đóng góp cho một thế giới tốt đẹp hơn. (shrink)

Lĩnh vực bất động sản (BĐS) là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam với đóng góp quan trọng vào GDP quốc gia. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, thị trường BĐS Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Để duy trì vị thế cạnh tranh và đáp ứng kịp thời những đòi hỏi của thị trường, các doanh nghiệp BĐS buộc phải liên tục đổi mới. Bài viết làm rõ (...) những yếu tố tác động đến sự phát triển của lĩnh vực BĐS tại Việt Nam nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định và hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước, đồng thời đưa ra 1 số hàm ý góp phần tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp BĐS trong tương lai. (shrink)

Thịt, sữa, trứng và cá là những thực phẩm thiết yếu trong khẩu phần hàng ngày của chúng ta. Nhưng đằng sau những nguồn dinh dưỡng quen thuộc này, có thể tiềm ẩn các chất ô nhiễm hóa học nguy hiểm đến sức khỏe con người. Trong một tổng quan nghiên cứu mới, Mi và Lin (2025) giới thiệu cách khoa học hiện đại – cụ thể là mô hình dược động học dựa trên sinh lý học (physiologically based (...) pharmacokinetic - PBPK) – đang giúp làm sáng tỏ và kiểm soát những rủi ro ẩn này. -/- . (shrink)

Ngày 26/7, ông Phạm Minh Chính, lần thứ hai trong vòng hơn 100 ngày có lẻ, đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng. Lần đầu ông làm điều này là ngày 5/4/2021, trong phiên họp cuối cùng của Quốc hội khóa trước, chuẩn bị cho ngày bầu cử Quốc hội khóa mới.

Thời gian trôi qua, Trái Đất nghe tin nóng lên ghê lắm. Bọn bói cá ở ngoài đê Sông Hồng thỉnh thoảng báo tin nước cạn, cá gầy. Bây giờ ngẫm lại Bói Cá thấy nguy hiểm thật. Ngài tăng cường tìm hiểu, mà phải tin tức khoa học nghiêm chỉnh nhé. Một đội tinh nhuệ, thạo tin, gồm Cò, Chim Sâu, Chim Sẻ, Chào Mào, v.v.., được lập ra để báo cáo tình hình nguy cấp.

Thiên kiến tự tin thái quá là một trong những loại thiên kiến nhận thức phổ biến trong tâm lý học và tài chính, xảy ra khi một người đánh giá quá cao khả năng, kiến thức, hoặc độ chính xác của thông tin mà họ có. Hiện tượng này thường dẫn đến những quyết định không chính xác hoặc rủi ro cao, đặc biệt trong các lĩnh vực như đầu tư, quản lý và ra quyết định kinh doanh. Bằng (...) cách áp dụng lý thuyết mindsponge, ta có thể thấy rằng tâm lý tự tin thái quá xuất phát từ cách nhà đầu tư tiếp nhận và xử lý thông tin, ảnh hưởng từ niềm tin cá nhân, và môi trường xã hội. Để khắc phục, cần thay đổi cách lọc và đánh giá thông tin, điều chỉnh niềm tin cốt lõi, và áp dụng các chiến lược quản lý rủi ro khoa học. Điều này không chỉ giúp nhà đầu tư giảm thiểu sai lầm, mà còn tối ưu hóa lợi nhuận trong dài hạn. (shrink)

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những diễn biến phức tạp, khó lường và tác động đến nhiều mặt của đời sống xã hội, lĩnh vực giáo dục cũng không nằm ngoài tác động đó. Học sinh được trải nghiệm học tập trực tuyến và có những khoảng thời gian “bất thường” rời xa trường lớp, bạn bè và tự học ở nhà (Hoang, 2020; Tran, 2020). Các hoạt động khoa học và giáo dục cũng chịu tác động không (...) nhỏ (Vuong, 2018). Đời sống vật chất lẫn tinh thần của đội ngũ giáo viên cả trong nước lẫn giáo viên nước ngoài đi dạy tại các quốc gia đều bị suy giảm (Vu et al., 2020). Đã có gần 42.000 giáo viên phải hoãn hợp đồng làm việc và không có lương, trong đó có 29.700 giáo viên mẫu giáo bỗng chốc trở nên thất nghiệp và phải làm các công việc thời vụ để đáp ứng đời sống thường nhật (Bich Thanh, 2020). Khoảng 70% các tổ chức giáo dục tư nhân có thể sẽ phá sản khi không thể lưu động đủ chi trả các loại hình tài chính khác nhau (Nguyen, 2020). Rất nhiều trường học đang lo lắng về tình trạng không mong muốn này bởi giáo viên sẽ không thể đảm bảo chất lượng công việc khi mà chất lượng cuộc sống của họ cũng đang bị đe dọa (Canrinus et al., 2012). Hơn nữa, hiệu suất làm việc giáo viên được cho là yếu tố tác động quan trọng và có ảnh hưởng nhiều nhất đến học sinh (Darling-Hammond and Youngs, 2002; Staiger and Rockoff, 2010), so với các tác động bên ngoài như lòng yêu nghề, cách diễn đạt, sự tương tác hay mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh (Marsh and Bailey, 1991). (shrink)

Động kinh và các cơn co giật là những rối loạn thần kinh suy nhược, ảnh hưởng đến gần 46 triệu người trên toàn cầu [1]. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu, nguyên nhân gây ra các tình trạng này vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Gần đây, sự chú ý của giới khoa học đã chuyển sang các yếu tố môi trường — đặc biệt là ô nhiễm không khí và biến động nhiệt độ — những (...) yếu tố tiềm năng có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Một nghiên cứu gần đây do Sharma và cộng sự [2] thực hiện đã phân tích dữ liệu từ 34 nghiên cứu dịch tễ học nhằm điều tra mối liên hệ này. (shrink)

Khi thế giới đối mặt với những thách thức môi trường ngày càng gia tăng, các nhà khoa học đang hướng tới một lớp vật liệu tiên tiến gọi là Khung Hữu cơ Kim loại (Metal-Organic Frameworks gọi tắt là MOFs) để làm sạch ô nhiễm và thúc đẩy đổi mới bền vững. MOFs là vật liệu tinh thể được tạo ra bằng cách kết hợp các ion kim loại với các liên kết hữu cơ, tạo thành các cấu (...) trúc có độ xốp cao có thể bẫy và chuyển hóa các chất độc hại. (shrink)

Các tạp chí Nga vừa có đợt rút hơn 800 bài báo khoa học. Đây là kết quả bước đầu của cuộc điều tra quy mô lớn do Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS) tiến hành, sau rất nhiều cáo buộc về các hành vi gian lận khoa học ở Nga.

Bài viết nhằm tìm kiếm sự ảnh hưởng của trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CRS) đến động lực làm việc của người lao động trong ngành bất động sản ở tỉnh Bình Dương. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 3 nhân tố, gồm: CSR hướng đến cộng đồng địa phương và khách hàng; CSR hướng đến người lao động; CSR hướng đến đối tác kinh doanh và nhà đầu tư, có sự ảnh hưởng và tác động đến (...) Động lực làm việc của người lao động trong ngành bất động sản tại Bình Dương. Từ đó, nghiên cứu đề xuất một số hàm ý chính sách qua đó góp phần giúp cho các doanh nghiệp thể hiện tốt vai trò và trách nhiệm của mình để ngày càng nâng cao động lực làm việc cho người lao động và ngày giúp họ càng gắn bó với doanh nghiệp nhiều hơn. (shrink)

Kant has often been criticized for his morality destroying happiness. I argue against this common misconception and focus the analysis on the idea that happiness, although not a primary motive for moral action, is still grounded in morality. Thus, happiness can be deduced from morality. Furthermore, I highlight the ontological difference between morality and happiness, both in their transcendental dimensions and in the narrower and broader senses of Kantian morality, by demonstrating that happiness can only be comprehended within the moral (...) framework. I will clarify that happiness is not seen as antithetical to morality, but rather as a potential and necessary future perspective, achievable through moral action and the formation of a community. This indicates that Kant’s moral philosophy is diverse, accommodating eudaimonism alongside his doctrine of duty. (shrink)

TS. Đào Văn Dương – Trưởng Khoa Công nghệ Sinh học, Hóa học và Kỹ thuật Môi trường là nhà khoa học của Trường Đại học Phenikaa vừa vinh dự nhận giải thưởng Global Peer Review Awards 2019. Đây là giải thưởng vinh danh những nhà bình duyệt, biên tập viên có những thành tựu và đóng góp không mệt mỏi cho bình duyệt khoa học trong năm 2019.