The Indian sarus crane Grus antigone antigone is the world's graceful and tallest flying bird. It is a nonmigratory and only resident breeding crane of Indian sub continent. It has been declared as 'State Bird' by Government of Uttar Pradesh. Pairing of the bird for life long and legendry marital devotion of the species has earned its global popularity. Ecological and environmental condition of this lake is quite supportive for the survival of this vulnerable species. The present study deals with (...) the distribution and conservation of this vulnerable species in and around the Alwara lake of district Kaushambi, Uttar Pradesh. A total of 335 cranes were actually observed in 2012, 425 in 2013, 510 in 2014 and 537 in 2015, although more cranes were claimed to exist in this area by the local people. This communication is clearly depicting continuous increasing trend in population of Indian sarus crane during their exploration from 2012-2015 in the area studied, although its population is decreasing at global level. (shrink)

Objective: Primary care, which is often the first level of contact for patients with various communicable diseases (CDs) and noncommunicable diseases (NCDs), might exhibit patterns of injectable drug utilization different from hospitals. We aimed to examine injection prescribing to adults with CD or NCD in primary care. -/- Methods: In this retrospective study, single-diagnosis injectable drug-containing prescription data from Family Medicine Information System comprising 32 provinces of Turkey were analysed. The prescriptions were grouped by diagnosis as “CD” (n=3848) and “NCD” (...) (n=9338). Injectable drug utilization patterns in these groups were analysed by demographics, diagnoses, and drug subgroups. -/- Results: Out of 13186 prescriptions, 70.8% were issued for NCDs. NCD prescriptions were mostly generated for women and elderly (p<0.05 for both). About 63.3% (n=2948) of injectable drugs in CD prescriptions were antibiotics and 12.6% were analgesics. Cefazolin (15.2%) was the most commonly prescribed antibiotic for acute pharyngitis and acute sinusitis, and benzathine benzylpenicillin (12.8%) was the top-choice for acute tonsillitis and rheumatic fever. In NCD prescriptions, 34.0% (n=4214) of injectable agents were analgesics and 16.9% were muscle relaxants. The most frequently encountered drug in NCD prescriptions was thiocolchicoside (16.3%), which was the top-choice in all seven common musculoskeletal diagnoses. -/- Conclusion: Muscle relaxants and analgesics were the most commonly prescribed injectable drugs for NCDs, musculoskeletal diseases in particular. Antibiotics were frequently encountered in CD prescriptions, mostly as broad-spectrum for lower respiratory tract infections (RTIs) and narrow-spectrum for upper RTIs. These findings may elucidate the issues to especially focus on regarding excessive use of injections. (shrink)

Cet article s’attache à dégager le sens de la doctrine phénoménologique husserlienne de la raison en l'opposant à la théorie kantienne. Pour Kant, la raison et les Idées rationnelles sont constitutives de la nature du sujet fini en général, de sorte qu'il n'est pas possible de fournir une déduction transcendantale ou une légitimation des Idées rationnelles, mais seulement d'en opérer une dérivation à partir de la nature du sujet fini. A contrario, dans le cadre de la phénoménologie transcendantale, les facultés (...) ne doivent plus être comprises comme des composantes de la nature subjective, mais doivent être déchiffrées au fil conducteur des types d’objets constituables par la conscience pure. Nous tâchosn donc d'élucider ce que peut être une telle théorie de la raison orientée sur un tel principe anticopernicien. (shrink)

In this paper Aristotle’s views concerning the place of reason and emotions in ethics are investigated. Aristotle ranks first among the philosophers who examined the problem of “the place of reason and emotions in ethics”in detail, which is basically the problem of the origin of ethical relationships or of ethical acts, and his solution was that reason is the origin or the fundament; because for him ethical relationships and ethical acts are appropriate to virtue. In his view, since virtue is (...) the habit which has a place in the mean , without reason it is impossible for the ethical relationship or act to come into being. Contrary to this, emotions, being affections, do not have the function of being motives; they can only be, like every affection, appropriate or inappropriate to virtue. (shrink)

Gözlemlenenlerden gözlemlen(e)meyenlere diğer bir deyişle genel yasalara ulaşma imkânı veren çıkarım yöntemi olarak tümevarımsal ya da endüktif akıl yürütmenin rasyonel olarak temellendirilmesinin imkanına yönelik soruşturma tarih içerisinde tümevarım sorunu ya da endüksiyon problemi olarak tezahür etmiştir. Bu sorunun temel argümanı tarihsel okumalara baktığımızda İskoç ampirist filozof David Hume tarafından öne sürülmüştür. Hume, tümevarımsal çıkarımlar temelinde, gözlenmeyen meseleler hakkındaki inançlarımıza hangi gerekçelerle ulaştığımızı soruşturmaktadır. Hume soruşturmasının sonucunda gözlemlenenden gözlemlen(e)meyen durumlara ilişkin yapılan olgu meseleleri ile ilgili bütün tümevarımsal akıl yürütmelerin dolaylı ya (...) da dolaysız olarak nedensellik ilişkisine ve bu ilişkinin temelinde yer alan doğanın düzenliliği ilkesi ya da “gelecek her zaman geçmişe benzer” önermesine dayandığını ifade ederek bütün tümevarımsal akıl yürütmelerde ortak olan geleceğin her zaman geçmişe benzeyeceği ifadesinin rasyonel olarak temellendirilmesinin mümkün olmadığını belirtmektedir. Bu bağlamda, çalışmada tümevarımsal akıl yürütme sonucunda ulaşılan sonuca inanmanın hiçbir rasyonel temelinin olamayacağı yönündeki Hume’un görüşü argüman formunda yeniden yapılandırılarak ortaya konulacaktır. (shrink)

Translated into Turkish by Mustafa Yalçınkaya.

The issue of emotion is discussed in three stages in this article. Thus, emotion is built on a realistic and explanatory basis. In the first stage, the relationship between the physiological structure of the human brain and emotion is emphasized. The connection between the lower/primitive brain (the region/emotion center where emotions arise) and the upper/developed brain (mind-logic center, prefrontal lobe) is mentioned. Secondly, the emotional and mental development of human according to Jean Piaget's Mental Development Theory is explained. In the (...) emotional / intuitive period of 4-7 years (Emotional Intuition), while the person is completely under the influence of emotions, at the age of 7-11, he becomes aware of a concrete world accompanying emotions and passes to the Concrete Operations Period. It experiences the universe by "experiment" in the concrete operational period. And at the age of 11-17, the human reaches the Abstract Operations Period with the addition of reason and logic to his mental structure, which he built by putting a concrete universe on the core of emotions. Emotion is one of the most important functions of the human brain, and the reasoning system has evolved as an extension of the emotional system. Emotion plays different roles in the reasoning process. Emotion can increase the weight of a proposition, affecting the result in favor of that proposition. Emotion also helps in the process of remembering the many facts that need to be taken into account in order to make a decision. It has been explained through examples that emotion has a very important function in reasoning and that the mind is also important in controlling emotions. Again, emotion can help the mind / logic process scientific knowledge correctly and make good decisions. (shrink)

Knowledge, despite the fact that there is no a complete definition yet, is one of the main discussion issues of philosophy, theology and tasawwuf. Some claim that knowledge occurs by means of reason that processes data transmitted by sense organs while others claim that knowledge occurs by means of a light released in the heart of humans. Since it is not mutual for all humans to have the light in the heart, focusing on the other way of knowledge, that it (...) is to follow reason, seems more significant and remarkable at this stage. In this respect, we attempt to investigate in this article how to treat reason and rationality in Iḥyā al-ʿulūm al-dīn, the work of Ghazzālī who has a strong impact on the Islamic thought. In this article our purpose is not to draw an exhaustive profile of Ghazzālī but to make an assessment for neutral, positive and negative statements of Ghazzālī with respect to reason and rationality in the work. While explaining his neutral statements it is a requirement to touch on the terms heart (qalb) and knowledge (ʿilm) as well because they are relevant to the subject of reason. The work, Iḥyāwas written by Ghazzālī for those who are responsible to preach to and have a close connection with masses. Since reason is the tool of knowledge only shared by all humanity, studying the ideas, especially ideas on reason and rationality found in this work gains importance. (shrink)

Akıl ve bilinç yetisini kazandığı, dünyaya geldiği andan itibaren araştırmaya başlayan insan, doğayı, kendini ve Tanrı’yı bilmek ister. Bilmek, bilmek için değildir. Bilmek insan içindir, insanı tanımak ve yönetmek içindir. Bu bilme isteğinden Doğa bilimleri, İnsan bilimleri ve Din bilimleri oluşur. Bilim, genelgeçer bilgiyi ifade eder: Doğa bilimlerinin kaynağı doğa, İnsan bilimlerinin kaynağı insan, Tanrı bilimlerinin kaynağı Tanrı’dır. Bazı insan toplumları bazı dönemlerde birtakım bilim alanlarında genelgeçer bilgiye ulaşma yolunda ilerlerken, kimilerinin bazı dönemlerde çeşitli sebeplerle genelgeçer bilgiyi ifade eden bilimlerden (...) uzaklaştıkları ve sapmalar içine girdikleri görülür. Bu bağlamda Bilim Tarihi, bilimin ortaya çıkış, yayılış, kullanılış ve gelişme koşullarının tarihî serüvenini inceler. Bilim Tarihi, insanlığın genelgeçer bilgi araştırma serüvenini arkeolojik buluntulardan; tarihî mitolojik, edebî, dinî, felsefî, bilimsel kalıntı ve belgelerden hareketle inceler. Bilim tarihi, geriye doğru bir araştırmadır. Eskiye dair her yeni bulgu, bilim tarihi için önemlidir. Bazı yeni bulgular bilim tarihini yeniden gözden geçirmeye ve bilimin gelişme aşamalarını genel saptayışımızı kökten değiştirmemize sebep olabilir. İşte Göbekli Tepe, Bilim Tarihi için böyle bir etkiye haizdir. 1995’de arkeolojik kazılar neticesinde Şanlıurfa’da bulunan ve Neolitik Dönemde Anadolu’da yapılan ilk tapınak olarak bilinen Göbekli Tepe’yi mercek altına alarak orada oluşan medeniyetin Bilim Tarihi içindeki yerini tespit etmek bu çalışmanın temel amacıdır. 248 TARİH ARAŞTIRMALARINA FARKLI YAKLAŞIMLAR Göbekli Tepe’nin keşfi bilim tarihindeki birçok yaygın görüşün yeniden gözden geçirilmesi gereğini doğurmuştur. Kazılarda tarım, yerleşik hayata geçiş ve avcı-toplayıcı insanların iş birliğiyle ortaya çıkan yapılar görülmektedir. Taşları yontma işleminin altı bin yıl önce metal aletlerle değil, yaklaşık on iki bin yıl önce, metal alet kullanılmadan da, detaylı şekilde yapılabildiği ortaya çıkmıştır. İlk kumaş parçasının Göbekli Tepe’de bulunması, ipliğin dokunup kumaş yapılmasının, başka bir ifadeyle ilk dokumanın M.Ö. 9000 yılında değil, on iki bin yıl öncesinde yapıldığını göstermiştir. Göbekli Tepe’deki dikili taş ve heykellerin gelişigüzel inşa edilmediği, inşa eden insanların geometri, matematik ve astronomi bilgisine sahip oldukları aşikârdır. Göbekli Tepe’deki yapılar, heykel ve dikili taşlar, ortak iş gücünü, bilgiyi, düşünce ve inancı göstermektedir. Kabartmaların her biri, bu insanların düşünce ve yaşantılarını yansıtmaktadır. Bu buluntular o dönemde ulaştıkları doğa bilgisi, insan bilgisi ve Tanrı bilgisini göstermesi ve bilimin gelişim sürecine, Bilim Tarihini aydınlatma açısından hayatî değerdedir. (shrink)

Kant begins the First Section of the Groundwork with a statement that is one of the most memorable in all his writings: “There is nothing it is possible to think of anywhere in the world, or indeed anything at all outside it, that can be held to be good without limitation, excepting only a good will” (Ak 4:393).[i] Due to the textual prominence of this claim, readers of the Groundwork have usually proceeded to read that work, and Kant’s other ethical (...) works as well, on the assumption that the truth of that assertion, and therefore the conception of the good will, both occupy a fundamental place in Kantian ethics. The assumption, however, becomes increasingly hard to sustain as we gain more familiarity with Kant’s ethical writings and better understanding of his ethical theory.[ii] As for the concept of the good will, Kant does avow the intention of “developing” it (Ak 4:397), and he goes on to thematize concepts that he thinks of as related to the good will (the moral worth of an action, acting from duty). But he never provides an explicit account of what he takes a ‘good will’ to be.[iii]. (shrink)

This paper argues for and explores the implications of the following epistemological principle for knowability a priori (with 'Ka' abbreviating 'it is knowable a priori that'). -/- (AK) For all ϕ, ψ such that ϕ semantically presupposes ψ: if Ka(ϕ), Ka(ψ). -/- Well-known arguments for the contingent a priori and a priori knowledge of logical truth founder when the semantic presuppositions of the putative items of knowledge are made explicit. Likewise, certain kinds of analytic truth turn out to carry semantic (...) presuppositions that make them ineligible as items of a priori knowledge. -/- On a happier note, I argue that (AK) offers an appealing, theory-neutral explanation of the a posteriori character of certain necessary identities, as well as an interesting rationalization for a commonplace linguistic maneuver in philosophical work on the a priori. (shrink)

Tento článek se zastává skepticko-realistického tzv. novo- humovského, výkladu Humovy teorie kauzality navzdory kritice ze strany Zuzany Parusnikové. Autor však v souladu se svou vývojovou interpretací hájí tzv. „nového Huma" pouze pro pozdní tvorbu tohoto skot- ského filosofa.

Bu makalede David Hume’un nedensellik ve tümevarımsal çıkarımların akılsal gerekçelendirilmesine karşı eleştirileri incelenecek ve bu eleştirilerin geleneksel metafiziğin olanaklılığına dair temel bir probleme işaret ettiği savunulacaktır. Hume’un nedensellik ilkesine ve bu ilkenin ima ettiği zorunlu nedensel ilişkilerin varlığına dair eleştirel argümanları ayrıntılı bir şekilde analiz edilerek, nedensellik probleminin nasıl olup da bizi tümevarımsal çıkarımlarımızın gerekçelendirilmesiyle ilgili olan tümevarım problemine götürdüğü gösterilecektir. Görüleceği gibi, Hume’a göre nedensellik ve tümevarımsal çıkarımların ortak problemi her ikisinin de genel geçer doğrular olarak kabul edilen ancak (...) akılsal olarak gerekçelendirilemeyen nedensellik ilkesi ile doğanın tekdüzeliği ilkelerini doğru varsaymasıdır. Bu ilkelerin akılsal olarak gerekçelendirilemeyeceğini göstererek, Hume aslında daha büyük çaplı bir problemin, yani metafizik probleminin varlığına dikkat çekmektedir. Hume’un asıl ilgilendiği soru metafiziğin temelinde yer aldığı düşünülen ilke ve idelerin akılsal temellendirilmesinin olanaklılığı sorusudur. Bu da bir nevi metafizik bilginin temellendirilmesi ve bu bilginin olanaklılığı ile ilgili olan metafizik problemidir. Dolayısıyla Hume’un nedensellik ve tümevarım problemlerini geleneksel anlamda metafizik anlayışına karşı bir eleştiri olarak okumak mümkündür. (shrink)

Tato studie se zabývá zobrazováním alchymie v malbách, knižních ilustracích i v architektuře v období raného novověku. Na jednotlivých příkladech obrazů či ilustrací prezentuje různé aspekty alchymistova života i jeho práce. Nezabývá se symbolickou alchymickou ikonografií, ale zaměří se především na zobrazování prostředí a vybavení alchymických dílen i osobností samotných alchymistů. Soustředí se zejména na vyobrazení zařízení alchymických laboratorií, s nimiž se lze setkat jak u renesančních malířů, tak v ilustracích alchymických rukopisů a poměrně ojediněle i v české architektuře. Poskytuje (...) také pohled na vyobrazení vzniklá v souvislosti s literární kritikou alchymie. Alchymisté byli zejména v dílech předních evropských humanistů často záměrně zesměšňováni, kritizováni a označováni za blázny a zloděje. V závěru se zabývá vybranými příklady ze žánrového umění, kde byli rovněž alchymisté zobrazováni často satiricky, ale i s určitou úctou, jako vzdělaní učenci. Výtvarné umění raného novověku nám představuje různé aspekty života alchymistů a je v dnešní době jednou z možností, jak se přiblížit porozumění jejich vědeckým aktivitám. Jak však studie ukazuje, k těmto obrazovým materiálům je třeba přistupovat kriticky. (shrink)

Článek se zabývá způsobem, jakým vnímá vztah vědecké metody a demokracie Karl Popper. Toto sepětí je jedním ze základních atributů Popperova myšlení. Pro jeho pochopení je třeba zasadit Poppera do historického kontextu vývoje liberálního myšlení a poukázat na možné souvislosti se Schumpeterovou redefinicí demokracie. Výchozím bodem je však interpretace základních episte- mologických předpokladů Popperova myšlení - konceptů provizornosti vědeckého poznání a ratio negativa. Primárním cílem článku je kontextualizace těchto předpokladů s politologickými a sociologickými důsledky. Ty lze spatřovat nejen s odmítnutím (...) positivismu a esencialismu, ale také v Popperově preferenci volebních a stranických systémů. Na závěr je rozpracována problematika kritického racionalismu, hodnot a otevřené společnosti na základě možných námitek vůči Popperově teorii. (shrink)

Bilimin ne olduğunun tespit edilmesi ve bilimi sözde bilimlerden ya da bilimsel olmayan alanlardan ayırt edecek ölçütün ne olması gerektiğine yönelik tartışma, bilim felsefesinde sınır çizme sorunu olarak ele alınmaktadır. Bu makalede, öncelikle söz konusu soruna yönelik geleneksel yaklaşımlar incelenmiş ve ardından bu yaklaşımların bilimsel toplulukların doğasına ilişkin özellikleri göz ardı ettiği ortaya konmuştur. Daha önce yapılan çalışmalar bilimi daha çok önermeler, ifadeler ya da salt epistemik bir sistem olarak ele almakta ve bilimsel akıl yürütmenin biçimi ile bilimsel kuramların özelliklerine (...) odaklanmaktadır. Bu tespit çerçevesinde, sunulan çalışmada, bilimsel bir disiplinin asgari olarak iki özellik (yapısal ve kanıta dayalı olması) üzerine kurulması gerektiği vurgulanarak, sınır çizme sorununun çözümüne yönelik önerilen alternatif ölçüt bilimin sosyal yönüne dikkat çekmektedir. Bu bakımdan, makalenin asıl ilgisi, sınır çizme sorununu alternatif bir yolla ele alabilmek amacıyla bilimin ve onun uygulayıcılarının sosyal özelliklerine yönelik tespitleri, sözde bilimin uygulayıcıları ile kıyaslayarak aktarmaktır. Makale, bir disiplinin sözde bilim olarak nitelendirilebilmesi için öncelikle o disiplinin bilimsellik iddiasında bulunması, daha sonra bilimsel topluluk tarafından sürdürülen bir araştırma geleneğine kabul edilmemiş ya da bu araştırma geleneği tarafından terk edilmiş olması gerektiği düşüncesi ile sonuçlandırılmıştır. (shrink)

Slavná kniha Elementární formy náboženského života francouzského sociologa Émile Durkheima je jedním z nejdůležitějších příspěvků k sociologii náboženství. Po řadu let byla vychvalována a citována, stejně jako kritizována a zavrhována. Kniha se stala chartou celé řady sociálně vědních badatelů, zejména těch, kteří se zaměřovali na studium společnosti a náboženství. V roce 1966 však vyšel článek amerického antropologa Clifforda Geertze nazvaný „Nábo- ženství jako kulturní systém", v němž autor tvrdil, že Durkheimova teorie náboženství, stejně jako teorie náboženství Sigmunda Freuda, Bronislawa Malinowského (...) a Maxe Webera, by měla být překonána dokonalejší teorií náboženství. Touto dokonalejší teorií měla být Geertzova teorie. Porozuměl však Geertz Durkheimově teorii dostatečně, aby nás to opravňovalo k tvrzení, že Durkheim byl na poli teorie náboženství překonán? (shrink)

İdrak ve niteliği felsefenin en önemli problemlerinden biridir. İbn Sînâ hissî, hayalî, vehmî ve aklî olmak üzere dört farklı idrak mertebesi dillendirir. Buna göre insan nefsi nesnelerin suretlerini duyu yetileriyle algılar. Daha sonra bu suretleri hayal yetisine teslim eder. Akabinde akıl bu sureti barındırdığı maddî eklentilerden arındırarak aklî suretlerin oluşumu için gerekli zeminleri hazırlar. Daha sonra faal akıl insan nefsine aklî suretleri verir. İnsan zihninde duyularla algılanan bu kavramlardan başka kavramlar da vardır. Bu küllî kavramların yeri nesnel âlem değil öznel (...) âlemdir. İslam felsefesi geleneğinde Fârâbî ilk defa bu ayırımı yapar ve ma‘kūlleri birinci ve ikinci ma‘kūller diye iki kısma ayırır. İbn Sînâ da bu sınıflandırmayı benimser ve konu hakkında yeni açıklamalar getirir. İbn Sînâ, ikinci ma‘kūllerin sonraki dönemlerde yapılan felsefî ve mantıkî ayırımını her ne kadar dillendirmese de eserlerinden bu iki ma‘kūl türünün farklılığına teveccüh eder. Bu çalışmada İbn Sînâ felsefesinde idrak olgusunun gerçekleşme niteliği ele alınacak ve daha sonraki dönemlerde dillendirilen ikinci felsefî ma‘kūl anlamların İbn Sînâ felsefesindeki yeri açıklanacaktır. (shrink)

Este texto pretende discutir, do ponto de vista kantiano, o que pode ser ensinado e o que pode ser aprendido em Filosofia. Seu objetivo é construir os argumentos hipotéticos de Kant em face do método estruturalista de leitura de textos filosóficos. Para circunscrever este tema, aparentemente muito amplo, tomaremos como fio condutor um célebre texto de aula de I. Kant, publicado por G. B. Jäsche sob o título Manual dos Cursos de Lógica Geral. Kant ministrou este curso por mais de (...) quarenta anos, até o término de suas atividades docentes em 1797, e nele apresenta considerações bastante fecundas e atuais sobre o ensino da História da Filosofia e sobre a formação do filósofo. A partir da distinção entre conhecimento histórico e conhecimento racional, e da distinção entre o conceito de filosofia na escola e o conceito de filosofia no mundo (AK 9:24), procuraremos apresentar as contribuições kantianas que podem ainda ser consideradas pertinentes para se discutir o modo de ensinar Filosofia e a formação do filósofo. (shrink)

Este texto pretende discutir, do ponto de vista kantiano, o que pode ser ensinado e o que pode ser aprendido em Filosofia. Seu objetivo é construir os argumentos hipotéticos de Kant em face do método estruturalista de leitura de textos filosóficos. Para circunscrever este tema, aparentemente muito amplo, tomaremos como fi o condutor um célebre texto de aula de I. Kant, publicado por G. B. Jäsche sob o título Manual dos Cursos de Lógica Geral. Kant ministrou este curso por mais (...) de quarenta anos, até o término de suas atividades docentes em 1797, e nele apresenta considerações bastante fecundas e atuais sobre o ensino da História da Filosofia e sobre a formação do filósofo. A partir da distinção entre conhecimento histórico e conhecimento racional, e da distinção entre o conceito de filosofia na escola e o conceito de filosofia no mundo (AK 9:24), procuraremos apresentar as contribuições kantianas que podem ainda ser consideradas pertinentes para se discutir o modo de ensinar Filosofia e a formação do filósofo. (shrink)

The Koch snowflake is one of the first fractals that were mathematically described. It is interesting because it has an infinite perimeter in the limit but its limit area is finite. In this paper, a recently proposed computational methodology allowing one to execute numerical computations with infinities and infinitesimals is applied to study the Koch snowflake at infinity. Numerical computations with actual infinite and infinitesimal numbers can be executed on the Infinity Computer being a new supercomputer patented in USA and (...) EU. It is revealed in the paper that at infinity the snowflake is not unique, i.e., different snowflakes can be distinguished for different infinite numbers of steps executed during the process of their generation. It is then shown that for any given infinite number n of steps it becomes possible to calculate the exact infinite number, Nn, of sides of the snowflake, the exact infinitesimal length, Ln, of each side and the exact infinite perimeter, Pn, of the Koch snowflake as the result of multiplication of the infinite Nn by the infinitesimal Ln. It is established that for different infinite n and k the infinite perimeters Pn and Pk are also different and the difference can be infinite. It is shown that the finite areas An and Ak of the snowflakes can be also calculated exactly (up to infinitesimals) for different infinite n and k and the difference An − Ak results to be infinitesimal. Finally, snowflakes constructed starting from different initial conditions are also studied and their quantitative characteristics at infinity are computed. (shrink)

Diogenes of Sinope, bilinen adıyla Diogenes ya da Sinoplu Diyojen’e yönelik yapılan bu çalışmada amacım, Dioegenes’in yaşamının, felsefi duruşunun ve benimsediği etik kuralların kapsamlı ve belgelenmiş bir şekilde sunulmasıdır. Diogenes’in hayatını ve öğretilerini güvenilir bir şekilde aktarmak aşırı derecede zordur, çünkü diğer antik filozoflardan ayrı olarak, onun yaşamına ilişkin güvenilir kaynaklar bulmak oldukça sınırlıdır. Ayrıca, fıçının içinde yaşayan bir Kinikli’ye yönelik ortaya konulmuş birçok kurmaca anekdot ile uğraşılması gerekmektedir. Güvenilir bilginin azlığı ve belgesiz atıfların yarattığı zorluklara rağmen, yine de birçok (...) kişinin hayalinde hayatta kalmayı başaran ünlü filozofun portresini ölümünden yirmi üç yüzyıl sonra yeniden inşa etmek mümkün gözükmektedir. Bu bağlamda, Diogenes’in yaşam tarzı ve felsefesine yönelik bilgiler verilecek, ardından temsil ettiği akım olan kinizmin temel öğretileri çeşitli kaynaklardan gösterilerek aktarılacaktır. Son olarak da, Diogenes’in Sinop kültürünün ve kültürel mirasımızın bir parçası olarak kabul edilmesinin mümkün olup olmadığı tartışılacaktır. (shrink)

V rámci filosofie věd panuje široká shoda na tom, že druhá polovina 20. století složila „labutí píseň" pozitivismu. Milton Friedman a Paul Samuelson, dva klíčoví autoři k metodologii ekonomie v daném časovém období, přitom tento vývoj ve filosofii vědy prý nikdy nereflektovali. Pozitivistická východiska - v prvé řadě v podobě redukcioni- stického přístupu - jsou tudíž stále přítomna ve vlivných teoretických konceptech rozvinutých ekonomy hlavního proudu. Značný počet autorů však v současnosti sdílí náhled, že tyto koncepty v nezanedbatelné míře přispěly (...) k vývoji, jenž ústil ve finanční krizi, vrcholící v letech 2008 a 2009. Předkládaný článek se proto táže, zda to byla právě krize - v níž mnozí spatřují empirické zamítnutí řady pozitivistických konceptů - která napsala „labutí píseň" pozitivismu v ekonomii hlavního proudu. (shrink)

Táto kritická štúdia sa zameriava na problematiku spolupráce a pravidiel, diskutovanú Jaroslavom Peregrinom v knihe Človek a pravidla. Okrem extenzívneho exkurzu do osnovy Peregrinových hlavných myšlienok a argumentov budú systematicky analyzované niektoré kľúčové otázky patriace do tejto interdisciplinárnej teoretickej oblasti, pričom sa kriticky posúdia niektoré prvky Peregrinovho špecifického prístupu. Konkrétne, budem argumentovať, že Peregrinom preferovaná koncepcia pravidla - ako propozičného poznania, že niečo by malo nejako byť - nemôže dobre slúžiť jeho zámerom, ak chce udržať jeho evolučný prístup k pravidlám.

Cambridge’deki büyük akademik cemaatin sakinleri olan bizler bir araya geldik ve hoşgörü ve onun egemen politik iklim içerisindeki yeri hakkında dostça ama ateşli bir tartışma yürüttük. Okuyucu, bizim nerelerde aynı düşüncede olmadığımızı bulmakta hiçbir zorluk çekmeyecektir. Diğer taraftan, farklı başlangıç noktalarından ve farklı yollardan hareketle yaklaşık olarak aynı yere ulaştık. Her birimiz için, egemen hoşgörü kuramı ve pratiğinin, incelendiği takdirde, korkunç politik gerçekleri gizlemeye yarayan bir maske olduğu ortaya çıktı. Kızgınlığın tonu makaleden makaleye keskin bir şekilde artmakta; belki de boş (...) yere, okuyucuların bu noktaya getiren akıl yürütmeyi takip edeceklerini umuyoruz. Nihayetinde bu kızgınlık hem kafa hem de kalpte ikamet etmektedir…. (shrink)

Michel Foucault’nun çalışmalarının merkezi noktalarından birisini, Batı kültüründe insanların, özneye dönüştürülmesinin tarihini ortaya çıkarmak oluşturmaktadır. Diğerini ise, özneye dönüştürme tekniklerine karşı verilen mücadeleler, çeşitli iktidar tekniklerinin dayattığı bireysellik ve kimlikten kurtulmanın, özgürleşmenin imkânı oluşturmaktadır. İnsanları, öznelere dönüştüren süreçleri bir bütün olarak ele almak yerine, çeşitli nesneleştirme kipleri üzerinden incelemenin daha akıllıca bir yol olduğunu düşünen Foucault, çalışmalarında insanı özneye dönüştüren üç ayrı nesneleştirme kipine yoğunlaşır. Bunlar; kendilerine bilim statüsü kazandırmaya çalışan filoloji gibi araştırma kipleri, deli ile akıllı, hasta ile sağlıklı, (...) suçlular ile “iyi çocuklar” gibi “bölücü pratikler” olarak adlandırılan pratiklerde ortaya çıkan nesneleştirilme kipleri ve son olarak cinsellik gibi alanlarda bir insanın kendini özneye dönüştürme biçimindeki nesneleştirme kipleridir. İnsan, özneye dönüştürme süreçlerine girerken, iktidar ilişkilerine de dâhil olur. Çünkü bireyleri özne yapan iktidar teknikleridir. Özne sözcüğünün taşıdığı bütün anlamlar, boyun eğdiren ve tabi kılan bir iktidar biçimi telkin etmektedir. Bundan dolayı, özneye dönüşme süreçlerine karşı mücadeleler söz konusudur. Özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna dair düşünen Foucault, öznesi olarak tanıtıldığımız deneyimlerin kurulmasını gerçekleştiren bir iktidar alanı olduğunu, şiddetin de modern iktidarın kurumsal ağı içerisinde gelişen öznellik deneyimleri çerçevesinde her yere sirayet ettiğini belirtmektedir. İktidarın kurumsal düzeyde, düzenleyici ve denetleyici mekanizmalar sayesinde toplumsal ağın en uç yerlerine kadar sirayet etmesiyle birlikte şiddet, normlar, tüzükler ve prosedürler aracılığıyla belirli bir kapatma içinde gelişmektedir. Ancak, Foucault, şiddetin, iktidarın etkili bir aracı olduğunu kabul etse de, iktidarın esasını oluşturmadığını belirtmektedir. Bu çalışmada, Foucault’nun kuramsal çözümlemelerinden hareketle, özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkiyi nasıl ele aldığı tartışılacak, onun düşünsel serüveni açısından önemli olan bu kavramların kendi tarih anlayışı bağlamında bir çözümlemesi yapılacaktır. Ayrıca, modern iktidar ilişkilerinin dayatmış olduğu öznellik deneyimlerine ve inceltilmiş şiddet araçlarına karşı verilecek direnişin imkânları sorgulanacaktır. -/- . (shrink)

Michel Foucault’nun çalışmalarının merkezi noktalarından birisini, Batı kültüründe insanların, özneye dönüştürülmesinin tarihini ortaya çıkarmak oluşturmaktadır. Diğerini ise, özneye dönüştürme tekniklerine karşı verilen mücadeleler, çeşitli iktidar tekniklerinin dayattığı bireysellik ve kimlikten kurtulmanın, özgürleşmenin imkânı oluşturmaktadır. İnsanları, öznelere dönüştüren süreçleri bir bütün olarak ele almak yerine, çeşitli nesneleştirme kipleri üzerinden incelemenin daha akıllıca bir yol olduğunu düşünen Foucault, çalışmalarında insanı özneye dönüştüren üç ayrı nesneleştirme kipine yoğunlaşır. Bunlar; kendilerine bilim statüsü kazandırmaya çalışan filoloji gibi araştırma kipleri, deli ile akıllı, hasta ile sağlıklı, (...) suçlular ile “iyi çocuklar” gibi “bölücü pratikler” olarak adlandırılan pratiklerde ortaya çıkan nesneleştirilme kipleri ve son olarak cinsellik gibi alanlarda bir insanın kendini özneye dönüştürme biçimindeki nesneleştirme kipleridir. İnsan, özneye dönüştürme süreçlerine girerken, iktidar ilişkilerine de dâhil olur. Çünkü bireyleri özne yapan iktidar teknikleridir. Özne sözcüğünün taşıdığı bütün anlamlar, boyun eğdiren ve tabi kılan bir iktidar biçimi telkin etmektedir. Bundan dolayı, özneye dönüşme süreçlerine karşı mücadeleler söz konusudur. Özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna dair düşünen Foucault, öznesi olarak tanıtıldığımız deneyimlerin kurulmasını gerçekleştiren bir iktidar alanı olduğunu, şiddetin de modern iktidarın kurumsal ağı içerisinde gelişen öznellik deneyimleri çerçevesinde her yere sirayet ettiğini belirtmektedir. İktidarın kurumsal düzeyde, düzenleyici ve denetleyici mekanizmalar sayesinde toplumsal ağın en uç yerlerine kadar sirayet etmesiyle birlikte şiddet, normlar, tüzükler ve prosedürler aracılığıyla belirli bir kapatma içinde gelişmektedir. Ancak, Foucault, şiddetin, iktidarın etkili bir aracı olduğunu kabul etse de, iktidarın esasını oluşturmadığını belirtmektedir. Bu çalışmada, Foucault’nun kuramsal çözümlemelerinden hareketle, özne, iktidar ve şiddet arasındaki ilişkiyi nasıl ele aldığı tartışılacak, onun düşünsel serüveni açısından önemli olan bu kavramların kendi tarih anlayışı bağlamında bir çözümlemesi yapılacaktır. Ayrıca, modern iktidar ilişkilerinin dayatmış olduğu öznellik deneyimlerine ve inceltilmiş şiddet araçlarına karşı verilecek direnişin imkânları sorgulanacaktır. (shrink)

2011-2020 yılları arasında yazdıklarım arasından seçip derlediğim bu dosyada farklı amaçlarla yazılıp bütünsel bir anlatı oluşturmak arzusuyla bir araya getirilmiş yazılar var. İçindeki yazıların başlıkları sırasıyla şöyle: 1. Maddesiz ama manalı ufuklar; 2. Wittgenstein'ın ölümsüz dünyasında kim öle, kim kala?; 3. Hilbert izlencesinin izinde; 4. Adcılık adına yeni bulgular; 5. Doğa ile oynanan oyunlarda hakikat arayışı; 6. Hakikat-sonrası hakikat araştırmaları; 7. Ekolojik bir etik arayışı: hakikat-sonrası, yalan, dolan; peki ya daha sonrası? Söz konusu yazılarla arzulanan bütünsel anlatıya göre bu çalışma (...) zihin-beden ikiliği, özdeşleştirme dizgeleri, adcılık, kamusal akıl yürütme ve çevre etiği gibi konularda felsefece değinilerden oluşan bir doğa felsefesine giriş denemesi olarak değerlendirilebilir. (shrink)

Buradaki yazılar farklı zamanlarda farklı amaçlarla yazılanların bir derlemesi.. Örneğin, ilk bölüm 2012'den.. Son bölüm 90'lardan. Tümünü bir araya toplamamın basit bir nedeni var; bir ölçüye kadar sürekliliği olan bir anlatı oluşturmak istedim.. Yazılarda ortak bir akışın içinde olan noktaların, izlerin vbg. toplamı için, düşüncenin --belki de yalnızca çağrışımsal anlamıyla düşüncenin-- çevresel koşulları üzerine bir deneme olduğu söylenebilir. Bu anlamda bu taslak dosya bir felsefeye giriş denemesi olarak da görülebilir; ya da bir metafelsefe çalışması olarak...

Öz: İslam dünyasında Vâcibü’l-Vücûd’un varlığını ispatlayan birçok burhan zikredilmiştir. Bu burhanlardan biri pek bilinmeyen nefs burhanıdır. Bu burhanın tam olarak gelişmemiş formları Meşşâî filozoflar tarafından dile getirilmiş olsa da tam ve kâmil olarak ifadesini Sühreverdî’de bulmaktayız. Sühreverdî’den sonra ve onun etkisiyle Mîr Dâmâd başka bir nefs burhanı açıklar. İslam düşünce geleneğinde nefs vesilesiyle Vâcibü’l-Vücûd’un varlığını ispatlayan bir diğer filozof da Molla Sadrâ’dır. O, bu iki filozofun nefs burhanlarını benimsememiş ve Hikmet-i Müte’âliye ekolünün ilkeleri çerçevesinde yeni burhanlar dile getirmiştir. İlk burhanında (...) nefsin kuvveden fiile yani heyûlânî akıldan bilfiil akla doğru hareket etmesini ikinci burhanında ise nefsin hudûsunu orta terim kılar. Mefatihü’l-Gayb adlı eserinde de bu iki burhanı birleştirir ve tek bir burhan olarak ifade eder. Molla Sadrâ, Allah’ın varlığını ispatlayan burhanları üç gruba ayırır ve nefs burhanının sıddıkîn burhanından sonra en önemli ve en üstün burhan olduğunu söyler. Molla Sadrâ’nın dillendirdiği nefs burhanlarının en önemli özelliği Allah’ın varlığını ispatlamakla beraber sıfatlarını ve fiillerini de ispatlamasıdır. Bu çalışmada Molla Sadrâ’nın nefs burhanı ile diğer nefs burhanlarının farkı ele alınacak ve Molla Sadrâ’nın bu burhan vesilesiyle Vâcibü’l-Vücûd’u ve sıfatlarını nasıl ispatladığı ve konu hakkında ne gibi yenilikler getirdiği açıklanacaktır. (shrink)

Kant’ın (ö.1804) felsefesi eklektik bir felsefedir ve Aydınlanma felsefesinin devamı niteliğindedir. Aydınlanma felsefesine benzer şekilde felsefesinin temeli akıldır ve aklın sınırları ve kullanımı hakkında fikirler ileri sürmüştür. Kant, dini ele alırken Tanrı’nın varlığının saf akılla ispatlanamayacağı sonucuna varmıştır. Çünkü akılla yapılan ispatlarda Tanrı’nın varlığına getirilen deliller kadar yokluğuna da eşit derecede deliller getirilebilir. O nedenle Tanrı’nın varlığının ispatında saf aklın değil pratik aklın önemli olduğunu ve ahlâksal yasaların bizi Tanrı’nın varlığına götüreceğini ileri sürer. Bu görüşünü desteklemek için eserlerinde teistik delillerin (...) akla uygun olmadığını ve akılla bilinemeyeceğini ispatlamaya çalışmıştır. Ona göre ontolojik, kozmolojik, teleolojik.. vb. teistik delillerin işlevi zihni tanrıbilim için hazırlamaktan ibarettir. Fakat tek başına Tanrı’nın varlığını ispat etmekten uzaktır. Ontolojik delili Tanrı’nın varlığının ispatı ile ilgili belli bir felsefi delilin adı olarak kullanan ilk kişi 18.yy. filozoflarından Christian Wolff’tur (ö.1754). Ontolojik delil, diğer deliler gibi ‘olgulara dayalı’ değildir. Bu delil tamamen kavramsal ve a priori önermelere dayanır. Delil, Tanrı’nın doğrudan doğruya ve hiçbir vasıtaya gerek kalmadan bilineceği üzerine kurgulanmıştır. Tanrı’nın mükemmelliği, ‘Tanrı vardır’ önermesinin sadece düşünsel bir önerme mi yoksa dış varlığa karşılık gelen bir önerme mi olduğu, Tanrı’nın varlığının zorunluluğu meselesi ontolojik delil içinde tartışılan konulardır. Ontolojik delilde ‘Tanrı vardır’ önermesi a priori ve analitik bir önerme olarak kabul edilmektedir. Analitik önermeler ise Tanrı’nın varlığının zorunluluğunu gösterir. Kant’ın eleştirisine göre a priori kavramlar yoluyla her şeyi olanaklı düşünebiliriz ve bunun için zihnimizde herhangi bir sınırlama olamaz. Tanrı ve zorunlu varlık kavramlarını zihnimizde düşündüğümüz gibi Anka Kuşu, Kaf dağı, Pamuk Prenses..vb. kavramların da var olduğu düşünülebilir ve bizim düşünmemiz bunları zorunlu yapmaz, tıpkı Tanrı’yı düşündüğümüzde Tanrı’yı zorunlu var kılmadığı gibi. Bu bildiride Kant’ın düşüncesi ortaya konulduktan sonra onun düşüncesindeki tutarlılık ve tutarsızlıklara değinilecektir. Anka Kuşu, Kaf Dağı, Pamuk Prenses ..vb. gibi hayali kavramlarla Tanrı kıyaslanabilir mi? Biz hayali varlıkları zihnimizde oluştururken yine duyu verilerinden yararlanır ve dış dünyada gözlemlediğimiz canlılara benzer ‘hayali varlıklar’ üretiriz. Dış dünyada, kuş, dağ ve prenses vardır. Bizim tek yaptığımız bunu hayali adlar takmaktır. Fakat Tanrı söz konusu olduğunda dış dünyada gözlem yaparak bir Tanrı’ya şahit olmayız ve bu şahit olduğumuz Tanrı’ya benzer bir Tanrı’yı hayal ederek zihnimizde hayali bir varlık oluşturmayız. Tam tersine Tanrı kavramını zihnimizde oluştururken hiçbir şeye benzemeyen, sebebi olmayan, her şeyi varlığa getiren, mükemmel bir varlık çıkarımını akıl ve mantığımızın bizi götürdüğü sonuçla ortaya koyarız. Çünkü insan olarak biz birbirimize benzeriz, bizim bir sebebimiz vardır, hiçbir şey yaratamayız ve mükemmel değilizdir. Ve evrenin sonsuzluğu, yıldızlar, gezegenler, insanın biyolojik yapısı, matematiksel düzen bizi zorunlu olarak ‘sebebi olmayan mükemmel bir sebep’ aramaya iter. Ve Ontolojik Delil ortaya çıkar. Bu bakımdan Kant’ın eleştirisini kabul etmek mümkün değildir. (shrink)

XIX. yüzyılın ilk yarısında A.Comte tarafından sistemleştirilen pozitivizm akımı, deneye ve gözleme dayalı bilginin, tek geçerli bilgi türü olacağı varsayımından yola çıkan bir düşünce sistemidir. Pozitivizmi hazırlayan nedenlerin başında Fransız İhtilali ve aydınlanma düşüncesi yer almaktadır. Pozitivizmin Osmanlı düşüncesine girişi, devletin en buhranlı dönemini yaşadığı XIX. Yüzyıla denk gelir. Islahat hareketlerinin hız kazandığı, buna bağlı olarak batıcılık düşüncesinin iyiden iyiye hissedildiği bu yüzyılda, batı kaynaklı düşünce akımları da Osmanlı düşüncesinde kendilerine yer bulmaya başlamışlardır. Batılaşma çerçevesi içerisinde Fransa’ya gönderilen öğrenciler ve (...) tercüme eserler vasıtasıyla kendisini ortaya koyan pozitivizm, dönemin birçok düşünürünü etkilemiştir. Pozitivizmden etkilenen düşünürlerden birisi olarak Abdullah Cevdet, siyasi ve kültürel birçok alanda düşüncelerini bu doğrultuda dile getirmiştir. Cevdet’in düşünceleri başta yaşadığı dönem olmak üzere, kendisinden sonra da günümüze kadar ulaşmış ve pozitivist-materyalist cenahta kendisine yer bulmuştur. Halifelik müessesesini bünyesinde barındıran bir imparatorluk olarak Osmanlı’nın, pozitivist-materyalist görüşleri benimseme eğiliminde çok da istekli bir eğilim sergilemediği düşünülmektedir. Tüm eleştirilere ve kabullenememelere rağmen Abdullah Cevdet ve pozitivist fikirleri son dönem Osmanlı düşüncesinde sağladığı fikri dinamizm sebebiyle, düşünce dünyamız açısından olumlu bir etkiye sahip olmuştur. (shrink)

XIX. yüzyılın ilk yarısında Auguste Comte tarafından sistemleştirilen pozitivizm akımı, deneye ve gözleme dayalı bilginin, tek geçerli bilgi türü olacağı varsayımından yola çıkan bir düşünce sistemidir. Pozitivizmi hazırlayan nedenlerin başında Fransız İhtilali ve aydınlanma düşüncesi yer almaktadır. Pozitivizmin Osmanlı düşüncesine girişi, devletin en buhranlı dönemini yaşadığı XIX. Yüzyıla denk gelir. Islahat hareketlerinin hız kazandığı, buna bağlı olarak batıcılık düşüncesinin iyiden iyiye hissedildiği bu yüzyılda, batı kaynaklı düşünce akımları da Osmanlı düşüncesinde kendilerine yer bulmaya başlamışlardır. Batılaşma çerçevesi içerisinde Fransa’ya gönderilen öğrenciler (...) ve tercüme eserler vasıtasıyla kendisini ortaya koyan pozitivizm, dönemin birçok düşünürünü etkilemiştir. Pozitivizmden etkilenen düşünürlerden birisi olarak Abdullah Cevdet, siyasi ve kültürel birçok alanda düşüncelerini bu doğrultuda dile getirmiştir. Cevdet’in düşünceleri başta yaşadığı dönem olmak üzere, kendisinden sonra da günümüze kadar ulaşmış ve pozitivist-materyalist cenahta kendisine yer bulmuştur. Halifelik müessesesini bünyesinde barındıran bir imparatorluk olarak Osmanlı’nın, pozitivist-materyalist görüşleri benimseme eğiliminde çok da istekli bir eğilim sergilemediği düşünülmektedir. Tüm eleştirilere ve kabullenememelere rağmen Abdullah Cevdet ve pozitivist fikirleri son dönem Osmanlı düşüncesinde sağladığı fikri dinamizm sebebiyle, düşünce dünyamız açısından olumlu bir etkiye sahip olmuştur. (shrink)

Dâwûd al-Qarisî (Dâvûd al-Karsî) was a versatile and prolific 18th century Ottoman scholar who studied in İstanbul and Egypt and then taught for long years in various centers of learning like Egypt, Cyprus, Karaman, and İstanbul. He held high esteem for Mehmed Efendi of Birgi (Imâm Birgivî/Birgili, d.1573), out of respect for whom, towards the end of his life, Karsî, like Birgivî, occupied himself with teaching in the town of Birgi, where he died in 1756 and was buried next to (...) Birgivî. Better known for his following works on Arabic language and rhetoric and on the prophetic traditions (hadith): Sharḥu uṣûli’l-ḥadîth li’l-Birgivî; Sharḥu’l-Ḳaṣîdati’n-nûniyya (two commentaries, in Arabic and Turkish); Şarḥu’l-Emsileti’l-mukhtalifa fi’ṣ-ṣarf (two commentaries, in Arabic and Turkish); Sharḥu’l-Binâʾ; Sharḥu’l-ʿAvâmil; and Sharḥu İzhâri’l-asrâr, Karsî has actually composed textbooks in quite different fields. Hence the hundreds of manuscript copies of his works in world libraries. Many of his works were also recurrently printed in the Ottoman period. One of the neglected aspects of Karsî is his identity as a logician. Although he authored ambitious and potent works in the field of logic, this aspect of him has not been subject to modern studies. Even his bibliography has not been established so far (with scattered manuscript copies of his works and incomplete catalogue entries). This article primarily and in a long research based on manuscript copies and bibliographic sources, identifies twelve works on logic that Karsî has authored. We have clarified the works that are frequently mistaken for each other, and, especially, have definitively established his authorship of a voluminous commentary on al-Kâtibî’s al-Shamsiyya, of which commentary a second manuscript copy has been identified and described together with the other copy. Next is handled his most famous work of logic, the Sharhu Îsâghûcî, which constitutes an important and assertive ring in the tradition of commentaries on Îsâghûcî. We describe in detail the nine manuscript copies of this work that have been identified in various libraries. The critical text of Karsî’s Sharhu Îsâghûcî, whose composition was finished on 5 March 1745, has been prepared based on the following four manuscripts: (1) MS Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi, No. 857, ff.1v-3v, dated 1746, that is, only one year after the composition of the work; (2) MS Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, Genel, No.794B, ff.96v-114v, dated 1755; (3) MS Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Efendi Arapça, No. 1752, ff.48v-58r, dated 1760; (4) MS Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi, Beyazıt, No. 3129, ff.41v-55v, dated 8 March 1772. While preparing the critical text, we have applied the Center for Islamic Studies (İslam Araştırmaları Merkezi, İSAM)’s method of optional text choice. The critical text is preceded by a content analysis. Karsî is well aware of the preceding tradition of commentary on Îsâghûcî, and has composed his own commentary as a ‘simile’ or alternative to the commentary by Mollâ Fanârî which was famous and current in his own day. Karsî’s statement “the commentary in one day and one night” is a reference to Mollâ Fanârî who had stated that he started writing his commentary in the morning and finished it by the evening. Karsî, who spent long years in the Egyptian scholarly and cultural basin, adopted the religious-sciences-centered ‘instrumentalist’ understanding of logic that was dominant in the Egypt-Maghrib region. Therefore, no matter how famous they were, he criticized those theoretical, long, and detailed works of logic which mingled with philosophy; and defended and favored authoring functional and cogent logic texts that were beneficial, in terms of religious sciences, to the seekers of knowledge and the scholars. Therefore, in a manner not frequently encountered in other texts of its kind, he refers to the writings and views of Muhammad b. Yûsuf al-Sanûsî (d.1490), the great representative of this logical school in the Egyptian-Maghrib region. Where there is divergence between the views of the ‘earlier scholars’ (mutaqaddimûn) like Ibn Sînâ and his followers and the ‘later scholars’ (muta’akhkhirûn), i.e., post-Fakhr al-dîn al-Râzî logicians, Karsî is careful to distance himself from partisanship, preferring sometimes the views of the earliers, other times those of the laters. For instance, on the eight conditions proposed for the realization of contradiction, he finds truth to be with al-Fârâbî, who proposed “unity in the predicative attribution” as the single condition for the realization of contradiction. Similarly, on the subject matter of Logic, he tried to reconcile the mutaqaddimûn’s notion of ‘second intelligibles’ with the muta’akhkhirûn’s notion of ‘apprehensional and declarational knowledge,’ suggesting that not much difference exists between the two, on the grounds that both notions are limited to the aspect of ‘known things that lead to the knowledge of unknown things.’ Karsî asserts that established and commonly used metaphors have, according to the verifying scholars, signification by correspondence (dalâlat al-mutâbaqah), adding also that it should not be ignored that such metaphors may change from society to society and from time to time. Karsî also endorses the earlier scholars’ position concerning the impossibility of quiddity (mâhiyya) being composed of two co-extensive parts, and emphasizes that credit should not be given to later scholars’ position who see it possible. According to the verifying scholars (muhaqqîqûn), it is possible to make definition (hadd) by mentioning only difference (fasl), in which case it becomes an imperfect definition (hadd nâqis). He is of the opinion that the definition of the proposition (qadiyya) in al-Taftâzânî’s Tahdhîb is clearer and more complete: “a proposition is an expression that bears the possibility of being true or false”. He states that in the division of proposition according to quantity what is taken into consideration is the subject (mawdû‘) in categorical propositions, and the temporal aspect of the antecedent (muqaddam) in hypothetical propositions. As for the unquantified, indefinite proposition (qadiyya muhmalah), Karsî assumes that if it is not about the problems of the sciences, then it is virtually/potentially a particular proposition (qadiyya juz’iyyah); but if it is about the problems of the sciences, then it is virtually/potentially a universal proposition (qadiyya kulliyyah). This being the general rule about the ambiguous (muhmal) propositions, he nevertheless contends that, because its subject (mawdû‘) is negated, it is preferable to consider a negative ambiguous (sâliba muhmalah) proposition like “human (insân) is not standing” to be a virtually/potentially universal negative (sâliba kulliyyâh) proposition. He states that a disjunctive hypothetical proposition (shartiyya al-munfasila) that is composed of more than two parts/units is only seemingly so, and that in reality it cannot be composed of more than two units. Syllogism (qiyâs), according to Karsî, is the ultimate purpose (al-maqsad al-aqsâ) and the most valuable subject-matter of the science of Logic. For him, the entire range of topics that are handled before this one are only prolegomena to it. This approach of Karsî clearly reveals how much the ‘demonstration (burhân)-centered’ approach of the founding figures of the Muslim tradition of logic like al-Fârâbî and Ibn Sînâ has changed. al-Abharî, in his Îsâghûjî makes no mention of ‘conversion by contradiction’ (‘aks al-naqîd). Therefore, Karsî, too, in his commentary, does not touch upon the issue. However, in his Îsâghûjî al-jadîd Karsî does handle the conversion by contradiction and its rules. Following the method of Îsâghûjî, in his commentary Karsî shortly touches on the four figures (shakl) of conjuctive syllogism (qiyâs iqtirânî) and their conditions, after which he passes to the first figure (shakl), which is considered ‘the balance of the sciences’ (mi‘yâr al-‘ulûm), explaining the four moods (darb) of it. In his Îsâghûjî al-jadîd, however, Karsî handles all the four figures (shakl) with all their related moods (darb), where he speaks of fife moods (darb) of the fourth figure (shakl). The topic of ‘modal propositions’ (al-muwajjahât) and of ‘modal syllogism’ (al-mukhtalitât), both of which do not take place in the Îsâghûjî, are not mentioned by Karsî as well, either in his commentary on Îsâghûjî or in his Îsâghûjî al-jadîd. Karsî proposes that the certainties (yaqîniyyât), of which demonstration (burhân) is made, have seven, not six, divisions. After mentioning (1) axioms/first principles (awwaliyyât), (2) observata/sensuals (mushâhadât), (3) experta/empiricals (mujarrabât), (4) acumenalia (hadthiyyât), (5) testata (mutawâtirât), and (6) instictives (fitriyyât), that is, all the ‘propositions accompanied by their demonstrations,’ Karsî states that these six divisions, which do not need research and reflection (nazar), are called badîhiyyât (self-evidents), and constitute the foundations (usûl) of certainties (yaqîniyyât). As the seventh division he mentions (7) the nazariyyât (theoreticals), which are known via the badîhiyyât, end up in them, and therefore convey certainty (yaqîn). For Karsî, the nazariyyât/theoreticals, which constitute the seventh division of yaqîniyyât/certainties, are too numerous, and constitute the branches (far‘) of yaqîniyyât. Every time the concept of ‘Mughâlata’ (sophistry) comes forth in the traditional sections on the five arts usually appended to logic works, Karsî often gives examples from what he sees as extreme sûfî sayings, lamenting that these expressions are so widespread and held in esteem. He sometimes criticizes these expressions. However, it is observed that he does not reject tasawwuf in toto, but excludes from his criticism the mystical views and approaches of the truth-abiding (ahl al-haqq), shârî‘â-observant (mutasharri‘) leading sufis who have reached to the highest level of karâmah. (shrink)

Dinî tecrübe Friedrich Schleiermacher (ö.1768) ile önem kazanan ve William James’in (ö.1842) eserleriyle din felsefesinde teistik delillerin içine dahil olan bir delildir. Dini tecrübelerin birçok şekilde meydana geldiği iddia edilmektedir. Bunlardan biri de sezgidir. Bu bildirinin amacı sezgisel bilginin Tanrı’nın varlığına delil olup olmadığını ortaya koymaktır. Sezgisel yetenek, insanın fiziksel gelişimine (yani beyin) paralel olarak gelişen bir yetidir ve zihnin gelişmesiyle birlikte kapasitesi artmaktadır. Önce çocukta duygusal bir sezgi hakim iken (4-7 yaş), daha sonra çocuğun somut işlemlere geçmesiyle sezgisel yetenek (...) somutla ilişkili hale gelir. (7-11 yaş) Ve somut nesne ve durumlar (deney ve pratikler) çocuğun sezgisel yeteneğinin gelişmesine yol açar. En son aşamada yani soyut işlemler döneminde (11-17 yaş) çocuğun beyninde prefrontal lobun gelişmesine bağlı olarak akli muhakeme gelişir ve bunun etkisiyle sezgisel yetenek, akli verileri kullanarak soyut sezgiye yönelir. Sezgisel yetenek böylece üç dönemin özelliklerini gösterebilir; çocukluktan aldığı duygusal sezgi ve somut/nesnenin çağrıştırdığı somut sezgi ve aklın dış dünyadan aldığı bilgileri zihinsel süreçlerden geçirerek işlemesi sonucu gelişen akılcı sezgi. O nedenle insanlarda tek bir sezgiden bahsetmek yanlıştır. Sezginin üç türü birbiriyle eş güdümlü olarak bilgiyi elde etmek için çalışır. Bu üç sezgi türünden akılcı sezgiye önem veren İbn Sina, sezgi bilgisini rasyonel, epistemolojik alana dahil eder. Yaptığı ilim sınıflamasında sezgi bilgisini deneye dayalı bilgi türü olarak görür ve akla/deneye dayalı bir sezgi anlayışı geliştirir. Bu sezgi anlayışı, peygamberliği rasyonel bir temele oturtmak ve irrasyonel olmadığın açıklamak için de kullanır. Kudsi akla sahip peygamberler üstün zekalarının etkisiyle güçlü sezgiye sahip olurlar ve vahiy alırlar. Vahiy alan sezgisel yetenek diğer insanlarda ortaya çıkıp dini tecrübeleri şekillendirebilir mi? Peygamberlerin vahiy tecrübesini taklit ederek kendilerinde yüksek sezgisel yeti olduğunu savunan bazı kişiler (veli) ilham yoluyla bilgi elde ettiklerini iddia etmişlerdir. Dini tecrübe delilinde bu tür tecrübeler dini delil olarak sayılmaktadır. Fakat bu sezgisel bilginin kaynağı duygu mudur, somut bir gösterge (deney) midir yoksa akıl mıdır? İlham ürünü olan eserlerde her zaman duygu vardır ve bu tür ifadeler insanı duygunun hakim olduğu zihinsel bir duruma götürür. Fakat vahiy tecrübesinde duygunun yanında, somut dünyanın varlığı ve akla dayalı bir sezginin olduğu da vurgulanmaktadır. O nedenle sezgisel bilgi ürünü vahiy üç tür sezgi bilgisine dayalı iken, ilham ürünü olan sezgisel bilgi sadece duyguya dayalıdır. O nedenle ‘dini’ bir delil olarak değil ‘mistik’ bir delil olarak değerlendirmeyi hak eder. (shrink)

Her din ve mistik kültürde ortaya çıkan dinî tecrübelerin felsefe, kelam ve fıkıh gibi bilim alanlarında farklı açıklamaları yapılmış, akli olup olmadığı sorgulanmıştır. Vahiy, keramet, vecd, hulul, tecelli gibi kavramlara açıklamalar getirilmiştir. Fakat bu tür tecrübelerin insanın fizyolojik ve psikolojik mekanizmalarıyla ne tür bir bağlantısı olduğu İslam düşünce geleneğinde pek tartışılmamıştır. Bu tür tecrübe yaşayan kişilerin sorunlu olup olmadığı tıbbi açıdan değerlendirilmemiştir. Dini tecrübeleri tıbbî bir sorun olarak ele alıp bu tecrübeleri ‘deney’ konusu yaparak inceleyen ilk düşünür William James’tir (ö.1910). (...) O, The Varieties of Religious Experience adlı kitabında her türlü ‘dini’ olarak ifade edilen tecrübeleri ele alıp açıkladığı gibi, dini olmayan ama dini tecrübelere benzer mistik tecrübeleri de araştırıp, incelemiştir. Fakat James, araştırmasında dini ve mistik tecrübe ayırımı yapmamıştır. İkili bir ayırma tabi tutulmadan bütün tecrübelerin tek bir başlık altında incelenip ‘psikolojik durum’ olarak kabul edilmesi bu bildirinin ele aldığı ana sorundur. Bütün tecrübeler tek bir başlık altında ele alınırsa peygamberlerin tecrübeleri (vahiy) ile bunun dışında yer alan mistik tecrübelerin (vecd, keramet) bir farkı kalmayacaktır. Bu ikisini ayırmak için akli kriterleri ve tecrübelerinin ana iddialarını değerlendirip ele almak gerekir. Vahiy tecrübelerinin temel iddialarıyla mistik tecrübelerin iddialarını karşılaştırdığımızda vahiy tecrübelerinin akli kriterlere uygun olduğu ve tıbbi açıdan hastalıklı bir insanın tecrübesi olmadığı görülecektir. Mistik tecrübeler de ise durum bunun tersi görünmektedir. Mistik tecrübeler geçirenlerin çoğu zaman depresyon, manik ve çoğu zaman da uyuşturucu ile ortaya çıktığı, bunalımlı ve savaş dönemlerinde bu tür tecrübelerin arttığı görülür. Bu şekilde vahiy tecrübesinin doğruluğu ortaya konduğunda toplumu etkileyen dini inançların doğru kaynağına yönelmek mümkün olur. Mistik tecrübelerin ise hastalıklı zihnin ürünü olması nedeniyle insanları saptırıcı, dinden çıkarıcı ve akıl dışı olduğu ortaya çıkar. Bu şekilde dini inançların istikameti doğru bir şekilde çizilmiş olur. (shrink)

Bu tez, Kant'ın şematizm olarak adlandırdığı, düşünsel kavramların duyusal görünümlere nasıl uygulanabileceğini açıklamaya çalıştığı edimi konu edinmektedir. Şematizm, düşünürler tarafından genellikle eleştirilmiş veya anlaşılmaz bulunmuştur ancak eleştirel felsefenin oldukça önemli bir yönünü oluşturur. Söz konusu çalışmada, şematizmin temsiller arasındaki geçişlerle nasıl anlaşılabileceği; duyusallık ile anlama yetisi ve anlama yetisi ile akıl arasındaki ilişkiyi nasıl oluşturduğu gösterilecektir. Bu ilişki, anlama yetisinin duyusallıktan gelen malzemeyi nasıl kurduğu, aklın ise anlama yetisinden gelen bilgileri nasıl düzenlediğiyle ilgilidir. Bununla birlikte, temsiller arasındaki olası geçişlerin farklı (...) (gidimli, belirleyici, düşünümsel, benzetimli) şematizm türlerine nasıl olanak sağladığı gösterilmeye çalışılacaktır. Göreceğiz ki şematizm, matematiği ve fizyolojiyi (fizik ve metafizik) zamansallığa dayanarak temellendirir. -/- This thesis deals with the act that Kant calls schematism, the way of applying intellectual concepts to sensible appearances. Schematism has been generally criticized or deemed incomprehensible by thinkers, but it constitutes a vitally important aspect of the critical philosophy. In this study, I will attempt to show how schematism provides transitions between representations and establishes the relation between sensibility and understanding, also between understanding and reason. The relation is about how the understanding constructs the material of sensibility, and how the reason regulates the cognitions of the understanding. In this respect, I will also show that possible transitions between representations (discursive, determinative, reflexive and analogical) enable different ways of schematism. It will be shown that schematism grounds mathematics, and physiology (physics and metaphysics) based on temporality. (shrink)