Bu çalışmada, Türkiye’de 1963 ile 2012 yılları arasında din psikolojisi alanında yapılan ve hala devam eden yüksek lisans ve doktora tezlerine ilişkin analizler yer almaktadır. Bunun yanında din psikolojisinin Türkiye’de akademide yer alışına dair kısa bir tarihçe vardır. Bu çalışmanın amacı, din psikolojisi doktora tezlerine ilişkin bir bibliyografya oluşturarak, araştırmacılara ve lisansüstü öğrencilerine bir katalog sunmaktır. Ayrıca, tezlere ait verilerin analizleriyle, yapılacak yeni çalışmalara yol göstermek amaçlanmıştır. Yöntem olarak literatür taraması yapılmış, farklı kurumların katalogları taranmış ve alandaki akademisyenlerle görüşülmüştür. Elde (...) edilen bilgiler doğrultusunda tezler, yüksek lisans ve doktora tezleri olarak tasnif edilmiş ve yazar referans alınarak alfabetik sıraya göre dizilmiştir. Tez başlıklarının içerdikleri konular tespit edilmiş ve bu veriler analiz edilmiştir. (shrink)

Bu tez, Kant'ın şematizm olarak adlandırdığı, düşünsel kavramların duyusal görünümlere nasıl uygulanabileceğini açıklamaya çalıştığı edimi konu edinmektedir. Şematizm, düşünürler tarafından genellikle eleştirilmiş veya anlaşılmaz bulunmuştur ancak eleştirel felsefenin oldukça önemli bir yönünü oluşturur. Söz konusu çalışmada, şematizmin temsiller arasındaki geçişlerle nasıl anlaşılabileceği; duyusallık ile anlama yetisi ve anlama yetisi ile akıl arasındaki ilişkiyi nasıl oluşturduğu gösterilecektir. Bu ilişki, anlama yetisinin duyusallıktan gelen malzemeyi nasıl kurduğu, aklın ise anlama yetisinden gelen bilgileri nasıl düzenlediğiyle ilgilidir. Bununla birlikte, temsiller arasındaki olası geçişlerin farklı (...) (gidimli, belirleyici, düşünümsel, benzetimli) şematizm türlerine nasıl olanak sağladığı gösterilmeye çalışılacaktır. Göreceğiz ki şematizm, matematiği ve fizyolojiyi (fizik ve metafizik) zamansallığa dayanarak temellendirir. -/- This thesis deals with the act that Kant calls schematism, the way of applying intellectual concepts to sensible appearances. Schematism has been generally criticized or deemed incomprehensible by thinkers, but it constitutes a vitally important aspect of the critical philosophy. In this study, I will attempt to show how schematism provides transitions between representations and establishes the relation between sensibility and understanding, also between understanding and reason. The relation is about how the understanding constructs the material of sensibility, and how the reason regulates the cognitions of the understanding. In this respect, I will also show that possible transitions between representations (discursive, determinative, reflexive and analogical) enable different ways of schematism. It will be shown that schematism grounds mathematics, and physiology (physics and metaphysics) based on temporality. (shrink)

Bu tez çalışmasının amacı altıncı sınıf Fen Bilimleri Ders kitabı öğrenme etkinliklerinin özgün sorgulama özellikleri ve öğrencilerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin düzeylerini incelenmektir. Bu doğrultuda araştırmada karma yöntem ve verilerin toplanma sistematiğinden dolayı yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Çalışma grubunu uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen ve 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında Muğla ili Milas ilçesine bağlı bir köy ortaokulunda altıncı sınıfta öğrenim gören 23 öğrenci oluşturmaktadır.

Praca poświęcona jest naturze dobrego życia. Zastosowanie odnowionej w połowie XX wieku myśli Arystotelesa pozwala tu uchwycić i przezwyciężyć zarówno miałkość propozycji „przemysłu szczęścia”, jak i akademickiej filozofii. Autor interpretuje koncepcję starożytnego filozofa przy użyciu współczesnych narzędzi filozoficznych wskazując jak ich zastosowanie pozwala uchwycić węzłowe problemy życia (jak pytanie o szczęście i sens) oraz wskazać te metody myślenia, które umożliwiają krytyczny namysł nad rzeczywistością społeczną. Pytanie o dobro jest zatem zarówno o to, jak kształtować własne życie, ale też jak myśleć (...) o relacjach z ludźmi, z innymi istotami oraz jak współdziałać w dążeniu do dóbr wspólnych. Te ostatnie okazują się przy tym nie tylko dobrami publicznymi, infrastrukturalnymi, ale przede wszystkim formami kooperacji i współżycia. (shrink)

W artykule przedstawiono argumenty, że konfirmacja tezy, iż istnieją moduły umysłowe wyjaśniające cechy umysłu, jest z kilku powodów kłopotliwa. Po pierwsze, istnieje kilka konkurencyjnych teorii modularności, które zresztą nie zawsze się wykluczają, przez co nie można między nimi rozstrzygać eksperymentalnie. Po drugie, tezy na temat modularności często oparte są na bezzasadnym założeniu, iż wyróżnianie specyficznych dziedzin (semantycznych lub składniowych) działania modułów nie jest problematyczne. Po trzecie, analizując znany z literatury moduł wykrywania oszustów, postulowany przez Cosmides w celu wyjaśnienia rzekomej irracjonalności (...) objawiającej się w tzw. zadaniu Wasona, pokazuję, że wyjaśniane zjawisko nie zostało zdefiniowane dostatecznie dokładnie, a przez to nieostra jest funkcjonalna charakterystyka modułów je wyjaśniających. Co więcej, nie ma powodów sądzić, że zjawisko, które ten moduł miał wyjaśniać, w ogóle istnieje. Wskazuję też kilka problemów metodologicznych związanych ze zbieraniem eksperymentalnych świadectw na rzecz modularności, takich jak zaburzanie wyników eksperymentów przez uśrednianie i brak kontroli nad kluczowymi czynnikami wpływającymi na rezultaty uzyskiwane przez uczestników badania. (shrink)

Protagoras u Sekstusa Empiryka (PH I 216) a platoński Teajtet Dzieła Sekstusa Empiryka stanowią ważne źródło doksograficzne, zawierając m. in. fragmenty i przekazy poświęcone sofistyce. Są wśród nich omówienia poglądów Protagorasa. W świetle problemów, jakie stwarza rekonstrukcja myśli tego sofisty, warto poddać badaniu źródła i perspektywę Sekstusa, zwracając szczególną uwagę na krótkie przedstawienie tez Protagorasa zawarte w Zarysach Pyrrońskich (PH I 216). Porównując omówienie Sekstusa i przedstawienie Platona w Teajtecie, dostrzec możemy podobieństwo prezentowanych poglądów. W przekazie Seksusa podobnie jak w (...) Teajtecie główny akcent położony jest na tezę homo-mensura, z którą wiąże się dwa inne podstawowe dla platońskiego dialogu wątki: zmienności rzeczy oraz "prywatności" spostrzeżeń. Mimo charakterystycznej dla sceptycyzmu modyfikacji strony pojęciowej, nadinterpretacji oraz wyrwania tez z dialogowego kontekstu przedstawienia obu wątków wykazują daleko idące paralele z Teajtetem. Bez względu na to, czy omówienie to jest dziełem samego Sekstusa, czy zaczerpnięte zostało z jakiegoś wcześniejszego źródła mającego charakter sceptycznej "ściągawki", możemy na jego podstawie wnioskować, że dialog Teajtet uważany był w późnej starożytności za wiarygodne źródło informacji na temat poglądów Protagorasa. Należy jednak podkreślić, że przekaz Sekstusa stanowi jedynie interpretację treści zawartych w platońskim Teajtecie i – wbrew praktyce wielu uczonych - nie może być brany pod uwagę jako niezależne źródło wiedzy o myśli Protagorasa. (shrink)

Niniejszy artykuł traktuje o możliwościach i powinnościach procesu nauczania fonetyki na polskich uczelniach wśród studentów germanistyki. Zważywszy na bardzo dobrą podstawę poprawnej wymowy, jaką jest korzystna baza artykulacyjna Polaków, jak też rónorodność metod, które powinny być stosowane podczas uczenia fonetyki, nie ulega wątpliwości, że studenci są w stanie sprostać bardzo wysokim wymaganiom stawianym przez wykładowców. Zawarta w artykule baza pojęciowa jest jedną z metod, które winno się wykorzystywać, aby osiągnąć rzeczony cel. A zatem obok nader świadomej artykulacji niemieckich głosek na (...) zajęciach fonetyki na kierunku germanistyki jest również miejsce dla dwóch kolejnych zdecydowanie bardziej praktycznych metod. Chodzi tu oczywiście o metodę werbo-tonalną oraz metodę zmierzającą do automatyzacji jedynie okazyjnie poprawnie artykułowanych głosek. (shrink)

Artykuł rekonstruuje przemiany pojęcia „świat” w filozofii Martina Heideggera na podstawie: Bycia i czasu, Podstawowych problemów fenomenologii, rozprawy O istocie podstawy, Die Grundbegriffe der Metaphysik, Źródła dzieła sztuki, Przyczynków do filozofii oraz esejów Język, Rzecz i Budować, mieszkać, myśleć. Niniejsza analiza pokazuje, że kolejne odsłony problemu świata nie unieważniają wcześniejszych rozwiązań, ale rozwijają ich sens, zgodnie z którym bycie ujawnia się tylko wtedy, gdy byty postrzegane są w ich wspólnocie. Tak też różne ujęcia problemu świata wskazują na odmienne aspekty wspólnoty (...) bytów: wzajemną przynależność, pokrewieństwo oraz integralność. (shrink)

Nakładem wydawnictwa Uniwersytetu w Walencji ukazała się w 2008 roku książka brytyjskiego profesora Iana Ground’a, zatytułowana ¿Arte o chorrada? (tytuł oryginału: ang. Art or bunk?). Ian Ground jest wykładowcą Uniwersytetów w Edynburgu oraz Newcastle, przedmiotem jego zainteresowań filozoficznych jest estetyka oraz zagadnienia sztuki współczesnej. Długoletnie doświadczenie w pracy ze studentami stało się dla niego inspiracją do podjęcia próby przybliżenia odbiorcy idei sztuki współczesnej. Celem autora nie jest jednak podanie bezpośredniej odpowiedzi na pytanie: jak poradzić sobie w świecie sztuki współczesnej, ale (...) dostarczenie określonych narzędzi, pomocnych w zetknięciu z tego rodzaju sztuką. W zamyśle autora, narzędzia te pozwolą odbiorcy dokonać fundamentalnego osądu: czy ma do czynienia z dziełem sztuki, czy też ze zwykłym „śmieciem” i pospolitą „bzdurą” (ang. bunk, hiszp. chorrada). ¿Arte o chorrada? to próba stworzenia elementarnego podręcznika, prezentującego metodę analizy dzieła, które stało się dla nas wyzwaniem oraz zawierającego propozycję pewnych rozwiązań, nie zawsze będących gwarancją osiągnięcia sukcesu. Podobnie jak wiele innych prac związanych z tematem sztuki XX wieku, książka Iana Ground’a nie jest niezawodnym remedium na wszelkie bolączki odbiorcy sztuki współczesnej. Możemy ją raczej potraktować jako solidne zestawienie tez, na których autor opiera swoją propozycję rozumienia dzieł sztuki i w konsekwencji, konstruktywne podejście do omawianego problemu. (shrink)

Fenomenologie není pouze specifická metoda filosofického zkoumání, ale též svébytná filosofická pozice. Husserl je znám a diskutován spíše jako autor právě zmíněné metody, ovšem ta přeci měla sloužit jakožto organon pro vytvoření samostatné filosofické nauky. Proto se bude v příspěvku věnovat pozornost Husserlovu chápání toho, co je to filosofie, a to v kontrastu proti dobově populárním filosofickým pozicím, jimiž byly naturalismus a filosofie světového názoru s jeho nejodpudivější podobou nazývanou Husserlem pejorativně „Tiefsinn“: důvtipná duchaplnost. Husserl zamýšlí odstranit oba zmíněné typy (...) filosofie skutečně přísně vědeckou filosofií, jež bude filosofií fenomenologickou. (shrink)

Andrzej Klimczuk, Raport Desk Research: samorządowa i obywatelska współpraca transgraniczna w województwie podlaskim. Przegląd literatury i dokumentów strategicznych (Desk Research Report: Local government and civic organisations cross-border cooperation in the Podlaskie region. A literature and strategic documents review), Fundacja SocLab, Białystok 2013, 137p. ** Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie podstaw teoretycznych dyplomacji publicznej oraz charakterystyki metod i obszarów współpracy transgranicznej prowadzonej przez samorządy województwa podlaskiego. Raport w szczególności zwraca uwagę na obywatelski i samorządowy wymiar polskiej polityki zagranicznej. Podjętą analizę ukierunkowano (...) na rozpoznanie dotychczasowych praktyk w tym zakresie, jak też na określenie wniosków i rekomendacji, co do dalszego rozwoju zdecentralizowanej polityki zagranicznej. W raporcie w pierwszej kolejności omówiono podstawowe pojęcia teoretyczne związane z obywatelską i samorządową współpracą transgraniczną. Zwrócono uwagę na priorytety zdecentralizowanej polityki zagranicznej Polski oraz na zróżnicowanie sektorowe aktorów współpracy transgranicznej w województwie podlaskim. Następnie w podziale na powiaty omówiono realizowane i planowane inicjatywy współpracy transgranicznej obecne w dostępnych publicznie dokumentach strategicznych samorządów woj. podlaskiego. W dalszej części raportu podjęto próbę podsumowania obszarów i metod współpracy oraz wskazano na główne wnioski i rekomendacje. ** The aim of this paper is to present the theoretical basis of public diplomacy and the characteristics of methods and areas of cross-border cooperation conducted by local governments in Podlaskie Voivodship. Report, in particular, draws attention to the civic and local government dimension of Polish foreign policy. Undertaken analysis was targeted to recognition of existing practices in this area, as well as to identify conclusions and recommendations for further development of decentralized foreign policy. This report first discusses the basic theoretical concepts related to citizenship and local government cross-border cooperation. Attention was drawn to priorities of Polish decentralized foreign policy and sectoral diversification of cross-border cooperation actors in the Podlaskie Voivodship. Next the existing and planned cross-border cooperation initiatives present in the public programs and strategies of local governments and districts were discussed. Later in the report an attempt to summarize the areas and methods of cooperation were undertaken as well as some main conclusions and recommendations were pointed out. (shrink)

Zebrane w niniejszej publikacji prace są owocem namysłu zarówno badaczy przyrody, jak i filozofów oraz teologów. Prezentują one różnorodne spojrzenie na elementy dziejów dialogu między naukami przyrodniczymi, filozofią i teologią, a także własne poszukiwania autorów dotyczące współczesnych aspektów tej problematyki. W pierwszej części zostanie przedstawione spojrzenie na charakterystyczne punkty historycznego procesu formowania się relacji między różnymi dziedzinami ludzkiego poznania. Czytelnik będzie mógł prześledzić etapy jednoczenia się religijnego i filozoficznego obrazu rzeczywistości na gruncie chrześcijańskiej starożytności i średniowiecza. Ukazane też zostanie oświeceniowe (...) rozejście się teologii i nowożytnej filozofii pod wpływem rozwoju nauk szczegółowych. Współczesny etap poszukiwań obszarów i perspektyw, w których możliwy jest dialog pomiędzy wyodrębnionymi z filozofii naukami przyrodniczymi a samą filozofią oraz teologią, zostanie zaprezentowany w drugiej części niniejszej publikacji. Składają się na nią artykuły dotyczące zarówno aspektów metodologicznych, jak i konkretnych problemów pojawiających się na styku elementów triady: przyrodoznawstwo – filozofia – teologia. (shrink)

Klasyczne teorie ekspresji, identyfikując treści uczuciowe dzieła sztuki z przeżyciami twórcy czy też odbiorcy, zdawały się wyprowadzać je poza dzieło. W konsekwencji formalizm treści takie – jako wobec dzieła zewnętrzne – uznawał za obojętne dla jego wartości i istoty. Sposobem wyjścia z dylematu okazało się dostrzeżenie i uznanie istnienia jakości psychicznych w samych zmysłowo postrzegalnych przedmiotach, a jednym z prekursorów tej idei był Henryk Elzenberg (1937). Koncepcja taka – ekspresywności jako własności – stała się, począwszy od lat pięćdziesiątych, za sprawą (...) Bouwsmy i Beardsleya, szeroko akceptowana w estetyce amerykańskiej. Jednocześnie autorzy ci postulowali całkowite usunięcie terminu „ekspresja” z języka estetyki. Jednak powszechna skłonność do wiązania sztuki z ekspresją domaga się interpretacji. Dostarcza jej koncepcja ekspresywności jako ekspresji fikcyjnego podmiotu, opracowana znowu przez Elzenberga (1950/1960). Później podobne ujęcie wykształciło się w estetyce anglosaskiej, ale dopiero w latach dziewięćdziesiątych doczekało się satysfakcjonującej wersji, stając się koncepcją szeroko dyskutowaną. (shrink)

Sprawiedliwość jako cecha działającego podmiotu jest w swej istocie doskonałością całości, doskonałością jego istnienia. Taka doskonałość („dzielność”) całości zakłada sprawność każdego zasadniczego elementu naszego wnętrza – intelektu, woli i uczuć, choć nie jest po prostu sumą doskonałości tych elementów, jest czymś jakościowo różnym. Niemniej jednak Platona ujęcie doskonalenia elementów „wnętrza” człowieka prowadzi do refleksji nad powiązaniem sprawiedliwości z pozostałymi uniwersalnymi wartościami konstytucyjnymi – prawdą, dobrem i pięknem. Dzielnością (cnotą) właściwą intelektowi, symbolizowanemu przez władców Platońskiego państwa, jest mądrość, a ta nie (...) może się obyć bez prawdy. Dzielnością woli, symbolizowanej przez żołnierzy i policjantów, jest odwaga pojmowana przez Platona jako postępowanie zgodne z własnymi, rozumnymi przekonaniami, a takie postępowanie jest fundamentem dobra (moralnego). Uczucia – symbolizowane przez wytwórców – ukierunkowywane, „pociągane” są przez piękno. Krótko, wiedza – ma być prawdziwa, działanie – dobre, a to, co wytwarzane – piękne. To przesłanie Platona dotyczące naszych uniwersalnych wartości konstytucyjnych. To też przesłanie dotyczące celów, których realizacji powinna służyć kultura duchowa – nauka zmierza do prawdy, moralność do dobra, sztuka do piękna. Platon każe przy tym pamiętać, że rozwój kultury nie jest celem samym w sobie, ale służyć powinien tworzeniu warunków rozwoju konkretnego człowieka, w tym tworzeniu warunków do bycia sprawiedliwym. (shrink)

Arthura Kaufmanna filozofia prawa wyrasta przede wszystkim z neokantyzmu aksjologicznego reprezentowanego przez „późnego” Gustava Radbrucha, którego uważał on za najważniejszego ze swych nauczycieli, oraz z hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera. W późniejszym okresie znaczący wpływ na Kaufmanna wywarł Charles S. Peirce, którego pracami posiłkował się opracowując problematykę analogii (wiążąc ją z opracowanym przez Pierca zagadnieniem abdukcji) oraz ontologii relacji. Niektóre wątki poglądów Kaufmanna nawiązują do egzystencjalizmu Karla Jaspersa oraz antropologii Karla Löwitha. Obecne są także inspiracje tomistyczne i arystotelesowskie. Jest to filozofia (...) prawa o charakterze maksymalistycznym. Kaufmann wpisuje się w sięgającą starożytności tradycję uprawiania filozofii, w której stawia się pytania o całość; filozofia pyta o to, co to jest "byt w ogóle", byt "w całości"; filozofia prawa stawia pytania o to, co to jest prawo "w całości", prawo "w ogóle" . Podejmuje wprost fundamentalne zagadnienia należące do zasadniczych dziedzin filozoficznych – epistemologiczne, ontologiczne, etyczne, nie stroniąc także od zagadnień z zakresu logiki. Uprawiana przez niego filozofia ma charakter systemowy, co sprawia, że jej zrozumienie zakłada ujęcie całości propozycji. Sam Kaufmann uważa, że systemy filozofii prawa należą już do historii, jednak ta uwaga jest o tyle jedynie trafna w odniesieniu do niego samego, że jego filozofia prawa – w zgodzie z jego deklaracjami – nie zmierza do „gotowych rozwiązań” konkretnych kwestii prawnych, ale zmierza do ukształtowania pewnego sposobu refleksji nad prawem. Jego koncepcja jest ważnym głosem w sporze klasycznego pozytywizmu z koncepcjami niepozytywistycznymi. Za prawo w pełnym tego słowa znaczeniu uznaje konkretne rozstrzygnięcie, co niewątpliwie łączy jego podejście z amerykańskim realizmem prawnym. Rekonstruowana przez Kaufmanna struktura procesu „urzeczywistniania” prawa, dokonywana w kontekście i na użytek kultury prawnej typu kodeksowego, kontynentalnego, uwyraźnia obecność elementów typowych dla kultury prawa precedensowego –wnioskowanie od przypadku do przypadku. Jednocześnie za istotny problem każdego porządku normatywnego uznaje uogólnienie. Jest to znamienny teoretyczny wyraz narastającej świadomości współwystępowania obok siebie zasadniczych elementów każdego z tych typów kultur prawnych. Kaufmann trafnie dostrzega, że w konkretnym rozstrzygnięciu są obecne elementy normatywne wykraczające poza to, co jest zawarte w aktach normatywnych. Podobnie jak Ronald Dworkin, Kaufmann wskazuje, że dokonujący rozstrzygnięcia, czy tego chce, czy nie, „stosuje” szereg elementów normatywnych spoza aktów normatywnych. Analizy prowadzą do wniosku, że propozycja Kaufmanna zawodzi, gdy przechodzi on do ontologicznych uogólnień, przede wszystkim przez brak uwzględnienia w swych podstawach takich punktów odniesienia, które są zewnętrzne wobec badanego procesu „urzeczywistniania” prawa. To, czym jest osoba, determinowane jest systemem prawnym i kulturą, w której prawo funkcjonuje. Przy takim ujęciu Kaufmann nie osiąga jednego z ważnych celów, do którego zmierzał, nie wskazuje kryteriów pozwalających stwierdzić, czy stopniowa – dokonywana zgodnie z odkrytymi przez hermeneutykę filozoficzną wymaganiami poprawnego rozumienia – zmiana normatywnego sensu systemu prawnego zmierza ku „ustawowemu bezprawiu”, czy też nie. (shrink)

Problem of Axiological Legitimization of the Universal System of the Protection of Human Rights Summary In this paper it is argued that legitimization of the universal system (UN-system) of the protection of human rights depends primary not from the content of values recognised as fundamental but rather from metaaxiological solutions related to the way of existence and to the possibility of cognition of these values. Legitimisation is based on the recognition of an objective nature and of cognoscibility of basic values. (...) Realisation of the primary aim of this paper is linked to the problem of different meanings of the notion of universality, used in the context of the universal system of the protection of human rights. First, descriptive and normative (prescriptive) meanings have to be distinguished. In the case of normative sense, there are moral and legal meanings of “universality”. An axiological justification of the universality of human rights in the legal sense leads to the legitimisation of the universal system. It is shown that modifications of – broadly accepted in the Polish theory of law – definitions of an axiological justification of legal norms are needed. These definitions base such a justification on the valuations made by particular groups of subjects. It is argued that it is much more convenient to refer to valuations understood as meanings of sentences of certain kind. -/- Streszczenie W artykule zmierza się do uzasadnienia tezy, że legitymizacja uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka jest oparta nie tyle na treści wartości uznawanych w tym systemie, ale na uznanych w nich rozstrzygnięciach metaaksjologicznych, dotyczących tego, jak istnieją wartości podstawowe dla tego systemu i czy są one poznawalne. Walor legitymizacyjny posiada przede wszystkim uznanie obiektywnego charakteru tych wartości i ich poznawalności (uznanie kognitywizmu aksjologicznego). Realizacja zasadniczego celu zakłada uporządkowanie podstawowych pojęć dotyczących problematyki powszechności praw człowieka – termin „powszechność” stosowany w odniesieniu do praw człowieka w kontekście uniwersalnego systemu ochrony ma wiele znaczeń. Przede wszystkim odróżnić trzeba powszechność w aspekcie opisowym i w aspekcie normatywnym. W przypadku powszechności w aspekcie normatywnym w grę może wchodzić powszechność w sensie ideowym (moralnym) i powszechność w sensie pozytywnoprawnym. Uzasadnienie tej ostatniej jest też uzasadnieniem poszukiwanej tu legitymizacji uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka. Prowadzone analizy prowadza także do sformułowania postulatów dotyczących sposobu definiowania uzasadnienia aksjologicznego norm prawnych. Modyfikacji wymagają powszechnie przyjmowane w polskiej teorii prawa definicje relatywizujące takie uzasadnienie do ocen przyjmowanych przez konkretne podmioty oceniające lub ich grupy. (shrink)

Obywatelstwo należy do najistotniejszych kategorii określających pozycję człowieka w państwie. W niektórych okresach dziejów pojęcie obywatelstwa istniało jedynie w sferze idei, w innych idea uległa urzeczywistnieniu, a członkostwo w państwie (lub mieście) oraz status obywatelski znalazły formalny wyraz na niwie prawnoustrojowej. Kształtowanie się obywatelstwa stanowi proces długi i wielofazowy. Obywatelstwo w Europie pozostaje bowiem już od starożytności w stanie permanentnego rozwoju i wciąż wzbogacane jest o nowe treści (lub też czasem zubożane o pewne elementy); tym niemniej jego rdzeń, nakreślony w (...) pierwowzorach antycznych, pozostaje w dużej mierze tożsamy. Sens obywatelstwa, czy też jego ładunek znaczeniowy ulega redefinicji w perspektywie historycznej w zależności od specyficznych warunków natury społeczno-politycznej. Na poszczególnych etapach ewolucji obywatelstwo obejmuje swym zasięgiem węższą lub szerszą część społeczeństw państwowych. (shrink)

Problem of Axiological Legitimization of the Universal System of the Protection of Human Rights Summary In this paper it is argued that legitimization of the universal system of the protection of human rights depends primary not from the content of values recognised as fundamental but rather from metaaxiological solutions related to the way of existence and to the possibility of cognition of these values. Legitimisation is based on the recognition of an objective nature and of cognoscibility of basic values. Realisation (...) of the primary aim of this paper is linked to the problem of different meanings of the notion of universality, used in the context of the universal system of the protection of human rights. First, descriptive and normative meanings have to be distinguished. In the case of normative sense, there are moral and legal meanings of “universality”. An axiological justification of the universality of human rights in the legal sense leads to the legitimisation of the universal system. It is shown that modifications of – broadly accepted in the Polish theory of law – definitions of an axiological justification of legal norms are needed. These definitions base such a justification on the valuations made by particular groups of subjects. It is argued that it is much more convenient to refer to valuations understood as meanings of sentences of certain kind. -/- Streszczenie W artykule zmierza się do uzasadnienia tezy, że legitymizacja uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka jest oparta nie tyle na treści wartości uznawanych w tym systemie, ale na uznanych w nich rozstrzygnięciach metaaksjologicznych, dotyczących tego, jak istnieją wartości podstawowe dla tego systemu i czy są one poznawalne. Walor legitymizacyjny posiada przede wszystkim uznanie obiektywnego charakteru tych wartości i ich poznawalności. Realizacja zasadniczego celu zakłada uporządkowanie podstawowych pojęć dotyczących problematyki powszechności praw człowieka – termin „powszechność” stosowany w odniesieniu do praw człowieka w kontekście uniwersalnego systemu ochrony ma wiele znaczeń. Przede wszystkim odróżnić trzeba powszechność w aspekcie opisowym i w aspekcie normatywnym. W przypadku powszechności w aspekcie normatywnym w grę może wchodzić powszechność w sensie ideowym i powszechność w sensie pozytywnoprawnym. Uzasadnienie tej ostatniej jest też uzasadnieniem poszukiwanej tu legitymizacji uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka. Prowadzone analizy prowadza także do sformułowania postulatów dotyczących sposobu definiowania uzasadnienia aksjologicznego norm prawnych. Modyfikacji wymagają powszechnie przyjmowane w polskiej teorii prawa definicje relatywizujące takie uzasadnienie do ocen przyjmowanych przez konkretne podmioty oceniające lub ich grupy. (shrink)

Celem opracowania jest dookreślenie tego, czym jest prywatność. Interesuje mnie prywatność w aspekcie nor¬matywnym, jako coś, co uważamy za nasze dobro; coś, czego się domagamy, co jest naszym prawem, i to nie tylko w sensie moralnym, ale także chronionym prawem pozytywnym. Prywatność jest czymś relacyjnym, i to przynajmniej w dwojakim znaczeniu. Po pierwsze, konstytuowana jest poprzez relację oddzielenia od czegoś - państwa, zakładu pracy (pracodawcy), rozmaitych instytucji. Po drugie, to, co prywatne z punktu widzenia jednych relacji - np. relacji jednostki (...) do państwa, do sprawowanych urzędów - nie musi być prywatne z punktu widzenia pracy zawodowej. Prywatność nie jest oparta na prostej opozycji pomiędzy tym, co społeczne, grupowe, a tym, co osobiste, indywidualne; podmiotem prywatności może być podmiot zbiorowy i nie wobec każdej grupy społecznej można się sensownie domagać prywatności. Prywatność pozwala w pełni dysponować tym, co „moje”. Sfera prywatna daje szczególne możliwości realizacji moich własnych celów, uzyskuję przestrzeń indywidualizacji, realizacji siebie jako niepowtarzalnej jednostki, której też sam jestem autorem. W sferze prywatnej podmioty stają się też podmiotami tworzącymi przestrzeń normatywną, uznając reguły rozpoznawane jako wyraz tego, co naturalne, zastane, i tworząc lub współtworząc z innymi uczestnikami tej sfery własne reguły, realizując przez to istotny wymiar autonomii osoby. Prywatność daje wreszcie przestrzeń dla rozwoju relacji ściśle osobowych, opartych na wyłączności tego, co między osobami się rozgrywa. Mając na uwadze zbieżność dążenia do ograniczania prywatności z wprowadzaniem elementów totalitarnych, można także zauważyć, że ochrona prywatności nie tylko chroni jednostki, ale i potrzebna jest sferze publicznej jako jeden ze środków przeciwko wadom rozwiązań totalitarnych. (shrink)

"Müfessirlerin Tarihsellikleri" ismini verdiğimiz işbu tez vesilesiyle öncelikle günümüzde Kur'ân ile yan yana anıldığına şahit olduğumuz "tarihsellik" kavramının esas itibariyle insana ait bir mefhum olduğuna, tefsir bünyesinde yaşanan birçok ihtilafın da "tarihsellik" tabirinin insana ait oluşunun tam manasıyla idrak edilemeyişinden kaynaklandığına dikkat çekilmiştir. Tefsir sahasında vuku bulan ve esasında insanın tarihselliğinden ileri gelen bu ihtilafların giderilmesi ile muhtemel yeni ihtilafların önüne geçilebilmesi, herkes gibi bir insan olan müfessirlerin tarihselliklerini inşa eden unsurların doğru tespitine bağlıdır. Bu sebeple müfessirlerin tarihselliklerini inşa ederek (...) onların tefsir tercihlerinde belirleyici olan ve müfessirleri tefsirde zorunlu olarak öznelliğe iten başlıca unsurlara tezimizin ilgili bölümlerinde örnekler üzerinden detaylı bir şekilde yer verilmiştir. Çalışmamızda nihai olarak ayetlerdeki kast-ı ilâhîye dair ve Kur'ân'ın nüzul ortamı hakkında zengin bir müktesebatı bize taşıyan sahih rivayetler ile nesnel tarihî malzemenin tefsir disiplininde müfessirlerin tefsir tercihlerini denetleyen birer otorite olarak tayin edilmesi sayesinde müfessirlerin kendi tarihselliklerine karşı eserlerini koruyabilecekleri sonucuna varılmıştır. (shrink)

"Kapitał społeczny ludzi starych na przykładzie mieszkańców miasta Białystok" to książka oparta na analizach teoretycznych i empirycznych, która przedstawia problem diagnozowania i używania kapitału społecznego ludzi starych w procesach rozwoju lokalnego i regionalnego. Kwestia ta jest istotna ze względu na zagrożenia i wyzwania związane z procesem szybkiego starzenia się społeczeństwa polskiego na początku XXI wieku. Opracowanie stanowi próbę sformułowania odpowiedzi na pytania: jaki jest stan kapitału społecznego ludzi starych mieszkających w Białymstoku, jakim ulega przemianom i jakie jest jego zróżnicowanie? Ludzie (...) starzy są tu postrzegani jako kategoria społeczna, czyli zbiór osób podobnych do siebie pod względem społecznie istotnych cech (takich jak wiek, posiadane role społeczne i świadomość korzystania ze świadczeń społecznych), którzy są świadomi tego podobieństwa i swojej odrębności od innych. Przyjmuje się ponadto, iż osoby takie przekroczyły 60. rok życia. Zakłada się też, że w zasobach ludzkich skumulowany jest kapitał ludzki, społeczny i kulturowy. Kapitał społeczny jest tu ujmowany szeroko jako potencjał współdziałania osadzony w powiązaniach międzyludzkich i normach społecznych, który może przynosić korzyści osobom, grupom i społeczeństwom. W części teoretycznej przedstawiono informacje o starości jako etapie w życiu jednostki, wyjaśniono pojęcie ludzi starych, omówiono społeczne teorie starzenia się, historyczne czynniki oddziaływające na położenie kategorii społecznej ludzi starych, zmiany ich miejsca w społeczeństwie polskim w trakcie transformacji ustrojowej i na początku XXI wieku, możliwe konsekwencje wzrostu długości życia w warunkach demokracji i kapitalizmu oraz charakterystykę problemu starzenia się ludności Białegostoku jako miasta pogranicza. Zaprezentowano też różnorodne koncepcje kapitału społecznego, sfery jego oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy, jego stan w Polsce oraz wytyczne do strategicznego budowania jego zasobów. Przybliżono również wybrane informacje o aktywności ludzi starych w życiu publicznym, społecznym i gospodarczym jako kluczowych cechach ich kapitału społecznego. Porządkując różne stanowiska teoretyczne, wyniki badań i dane statystyczne, dążono do powiązania wielu rozproszonych źródeł w przekonaniu, iż jest to istotne w celu określenia i zagospodarowania zasobów kapitału społecznego seniorów, jak również niwelacji opóźnienia polskiej socjologii w zakresie badań nad ludźmi starymi. Pomimo, iż za podstawową perspektywę teoretyczną publikacji uznana została koncepcja kapitału P. Bourdieu, autor bierze również pod uwagę propozycje badawcze J.S. Colemana, R.D. Putnama, F. Fukuyamy, A. Giddensa, P. Sztompki i A. Sadowskiego. Drugi rozdział zawiera określenie ram metodologicznych badań przeprowadzonych na potrzeby tej publikacji. Omówiono przyjęte założenia badawcze oraz przybliżono sposób i przebieg realizacji badań. Przede wszystkim zdecydowano się na korzystanie z metody jakościowej i zastosowanie techniki wywiadu swobodnego ukierunkowanego. Uznano, iż podmiotowy kontakt z ludźmi starymi umożliwi dokładniejsze rozpoznanie kontekstu, w którym znajdują się zasoby ich kapitału społecznego. Jest to ważne, gdyż przenoszenie na rodzimy grunt opracowanych za granicą interpretacji działań ludzi starych i rozwiązań aktywizujących, może okazać się nieskuteczne lub wywołać negatywne efekty zewnętrzne. Ponadto w literaturze przedmiotu zwraca się uwagę na niedostatek badań gerontologicznych zgodnych z paradygmatem interpretatywnym. Badaniu poddano 26 respondentów w wieku od 60 do 89 lat żyjących w mieście Białystok związanych z jedną z dwóch różnych instytucji: Domem Pomocy Społecznej i Uniwersytetem Trzeciego Wieku. Poprzez porównywanie osób znajdujących się na dwóch biegunach aktywności społecznej możliwe było dostrzeżenie podobieństw i różnic w ich wyposażeniu kapitałowym, a zarazem w osiągniętych w ciągu życia pozycjach w strukturze klasowej i zasobach służących pomyślnej starości6. W trzecim rozdziale przedstawiona została część wyników analiz empirycznych. Przybliżono tu sposób, w jaki ludzie starzy myślą o podobnych sobie przodkach i osobach współczesnych, a także czynniki, w zależności od których zmienia się ich pozycja społeczna w mieście oraz problemy społeczne, jakie uznają za najważniejsze dla ludzi starych. Analizie poddano opinie o ich czasie wolnym, szansach i barierach aktywności ekonomicznej. Wyróżniono typy kapitału społecznego ludzi starych w zależności od instytucji, z którymi są związani oraz podejścia do postrzegania i wykorzystywania zróżnicowania wewnętrznego seniorów. Omówiono wizerunek seniorów w środkach masowego przekazu. Publikacja nie zawiera ścisłego zakończenia. W ostatnim rozdziale wskazano jedynie na główne wnioski płynące z badań oraz na potencjalne dalsze kierunki analiz. Uzupełnienie tego podejścia stanowią zamieszczone w aneksie zestawienia oddolnych technik budowania kapitału społecznego oraz podstawowych cech Miast Przyjaznych Starszemu Wiekowi. Z opracowania tego z pewnością będą mogli skorzystać nie tylko naukowcy zajmujący się tematyką ludzi starych, ale i pracownicy socjalni, politycy, pracodawcy, przedstawiciele mediów i organizacji pozarządowych oraz obywatele Białegostoku i innych miast. ** "Social Capital of Old People on the Example of Bialystok Residents" is a book based on theoretical and empirical study, which presents an issue of diagnosing and using of old people social capital in the local and regional development processes. This issue is significant because of the threats and challenges associated with process of rapid ageing of Polish society at the beginning of 21st century. Publication, in particular, is an attempt to give answers to the following questions: what is the state of old people social capital in Bialystok, what transformations it undergoes and how is it differentiated? In this study old people are viewed as a social category, which is a set of people similar to each other in terms of socially significant features (such as age, possessed social roles and awareness of received social benefits), who are aware of these similarities and differences between each other. Moreover, it is assumed, that such persons exceeded the 60 years of age. It is also assumed that human, social and cultural capital is accumulated in the human resources. Social capital is recognized here broadly as a potential for collaboration embedded in interpersonal relationships and social norms that may benefit individuals, groups and societies. The book consists of three chapters. The first, which is the theoretical part of work, includes information about: old age as a stage of individual life and explanation of the old people notion. It discusses social theories of ageing, historical factors affecting on the social position of old people category, changes in their place in Polish society during the system transformation and in the early 21st century. It describes the possible consequences of increased life expectancy for democracy and capitalism - including the concepts of society for all ages, silver economy. It also features ageing population issue, as well as social policy towards the elderly and old age in Bialystok as the borderland city. A variety of social capital concepts were presented; the spheres of its influence on socio-economic development, its status in Poland and guidelines for strategic building of its resources. Selected information on the activity of old people in public, social and economic life as key features of their social capital was brought closer. Putting various theoretical positions, results of research and statistical data in order was aimed to link many dispersed sources considering that it is relevant to identify and develop seniors' social capital resources, as well as leveling the delay of Polish sociology research on the elderly. Fundamental theoretical perspective of publication is the concept of capital according to P. Bourdieu. However, the proposals of J.S. Coleman, R.D. Putnam, F. Fukuyama, A. Giddens, P. Sztompka and A. Sadowski were also used. The second chapter contains a methodological framework for the purposes of study. Research assumptions, method and course of implementation of studies were discussed. The study is based on the qualitative method and the application of in-depth interview techniques. It was considered that the personal contact with old people will be more accurate than other research techniques to identify the context in which they social capital resources can be found. It is important because the transfer of developed abroad activating solutions and interpretations of old people actions may be ineffective or have negative external effects in the Polish context. Moreover, in the Polish science literature attention is paid to scarcity of gerontological research in accordance with the interpretive paradigm. Study involved 26 respondents aged 60 to 89 years living in Bialystok associated with one of two different institutions: nursing home for the elderly and University of the Third Age. By comparing the persons on two extremes of social activity it was possible to see similarities and differences in their capital equipment, and also in achievements of the life positions in the class structure and resources aimed at successful ageing. The third chapter presents the empirical analysis of the research results. This part outlines the way in which old people think about their ancestors and contemporary people. It also shows factors according to changes in their social position in the city, social issues which they consider most important for old people, their opinions about leisure time, opportunities and barriers of economic activity and types of old people social capital depending on the institution with which they are associated. Approach to the perception and use of internal disparities of seniors were also discussed. The analysis additionally contains the evaluation of senior citizens image in the polish mass media. This publication does not contain a strict ending. It only identifies the main conclusions of the research and potential directions of future analysis. Above all, older people could improve their position not by demanding increases in social benefits from which major parts are often taken away by their family members, but by highlighting their human, social and cultural capital. It is necessary to create favorable conditions for social and professional life of old people and their cooperation with members of local communities. Important role in this regard is played by institutions implementing three tasks: stimulating senior citizens' desire to satisfy previously unrealized needs; creating relationships between them so that they can solve their own problems and work for the others; and providing legal, social and vocational guidance. Stimulating cooperation between existing public, commercial and non-governmental sector organizations may serve to achieve these goals. The dissemination of bottom-up techniques of social capital building and checklist of essential features of Age-friendly Cities may also be important. -/- . (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest obrona internalizmu racji do działania. Zaczynam od omówienia internalizmu w wersji przedstawionej przez Bernarda Williamsa i przedstawiam główny argument na rzecz tego stanowiska. Następnie sprawdzam, czy ten rodzaj internalizmu prowadzi do relatywizmu. Twierdzę, że stanowisko to prowadzi do ograniczonego relatywizmu, ponieważ stwierdzenia dotyczące racji do działania nie są zrelatywizowane do wiedzy podmiotu działającego. Zwracam też uwagę na rozmaite ograniczenia relatywizacji subiektywnych układów motywacyjnych.

At the beginning of the XXI century, human societies are entering a period of "late modernity" characterized by new forms of trust and risk, untransparent social situations and economic, political and cultural globalization. These processes are associated with the presence of abstract systems that surround people and which require support of people with expertise in the fields which include transport, telecommunications, finance, security, media, energy. At the same time, it is noted that the expertise cult is born and specialists not (...) only meet the identified needs, but also produce new, thus contributing to the development of a culture of narcissism. Article aims to explain the characteristics of expert systems and cultural narcissism, experts role as a participant in social change, model types and kinds of experts with their arcane in to ontological and epistemological structures of the social world. I also highlight the problems associated with the suppression of restrictions in to the access of expertise knowledge. ** Wraz z początkiem XXI wieku społeczeństwa ludzkie wchodzą w okres „późnej nowoczesności” cechujący się nowymi formami zaufania i ryzyka, nieprzejrzystością sytuacji społecznych oraz postępującą globalizacją ekonomiczną, polityczną i kulturową. Procesy te wiążą się z obecnością systemów abstrakcyjnych, które otaczają ludzi i do funkcjonowania wymagają wsparcia osób z wiedzą specjalistyczną z zakresu m.in. transportu, telekomunikacji, finansów, bezpieczeństwa, mediów, energetyki. Jednocześnie zauważa się, iż rodzi się kult ekspertyzy a specjaliści nie tylko zaspokajają rozpoznane potrzeby, ale też wytwarzają nowe, przyczyniając się tym samym do rozwoju kultury narcyzmu. Artykuł ma na celu przybliżenie specyfiki systemów eksperckich i narcyzmu kulturowego, roli eksperta jako uczestnika przemian społecznych, modelowych typów ekspertów i rodzajów ich wtajemniczeń w struktury ontologiczne i epistemologiczne świata społecznego oraz zwrócenie uwagi na problemy związane ze znoszeniem ograniczeń dostępu do wiedzy specjalistycznej. -/- . (shrink)

Artykuł poświęcony został relewantnym cechom języka reklamy. Już we wstępie autorka stwierdza, że obszerne przedstawienie języka reklamy jest utrudnione poprzez splot cech werbalnych i pozajęzykowych badanych tekstów. W celu przedstawienia najistotniejszych elementów definicji sloganu powołano się na wybrane wyniki badań Ruth Romer, Volkera Klotza, Nigela Forstera czy też Yahya Hassana Bajwy. Omawiając funkcje języka w sloganie jako ważnej formy werbalnej tekstów reklamowych, podkreśla autorka, że stosowane środki to m. in. uproszczona składnia, pytania retoryczne, struktury repetytywne i takie figury stylistyczne, jak (...) np. antyteza, parodia lub porównanie. Następnie przedstawiony został slogan na tie innych form językowych. Autorka koncentruje się tu przede wszystkim na przysłowiach, cytatach i często używanych, utartych zwrotach. Obszernie scharakteryzowane zostały aspekty semantyczne sloganów reklamowych. Omówiono także polifunkcyjność stosowanych elementów językowych i ich metaforyczną symbolikę. (shrink)

Yedi harfin mahiyetiyle ilgili tartışmalar sahâbe döneminden itibaren devam etmektedir. Konuyla ilgili müstakil çalışmalar başta olmak üzere pek çok eser kaleme alınsa da yedi harfle ilgili gündeme gelen bütün farklılıkları kuşatacak şekilde bir teori ortaya koymak pek kolay değildir. Zira bugüne kadar ortaya atılan teorilerin hiçbiri yedi harf meselesini tamamıyla kuşatamamıştır. Kanaatimizce bunun temel nedeni sahâbe dönemindeki vahiy algısının zamanla teşekkül eden vahiy algısından farklı olmasıdır. Nitekim yedi harfle ilgili hadisler incelendiğinde eşanlamlı kelimelerin birbiri yerine rahatlıkla kullanıldığı ve anlamı tersyüz (...) etmedikçe zaman zaman cümlelerin dahi farklı okunabildiği, ayet sonlarındaki ifadelerin farklı şekilde yer alabildiği görülür. Özellikle sahâbîlerin mushafları mukayese edildiğinde bunu görmek mümkündür. Ancak zamanla gelişen vahiy anlayışında onun hem lafız hem de mana olduğu ve bir kırâatin ancak Osman Mushafı’na uygun olmasıyla sahih kabul edileceği genel kabul gördüğünden bu tarz kırâatler şaz kabul edilmiş ve pek dikkate alınmamıştır. Dolayısıyla sahâbe döneminde dile getirilen yedi harf meselesinin sonradan yerleşmiş usuller bağlamında sağlam bir zemine oturtulması zor gözükmektedir ve bundan ötürü sağlıklı bir teori ortaya koymak pek kolay değildir. Fakat bu çalışmada yedi harfin lafızdan ziyade manayla ilgili bir kavram olduğunu iddia ederek daha tutarlı bir tez ortaya koymaya çalışacağız. (shrink)

W językoznawstwie wiele miejsca poświęca się w ostatnim czasie językom fachowym. Językoznawcy najczęściej podejmują badania dotyczące języka medycyny, ekonomii czy w ostatnim czasie Unii Europejskiej. Rzadziej, choć wymaga tego rzeczywistość, analizuje się język prawny czy też prawniczy. Trzeba zaznaczyć, że język prawny nie jest językiem fachowym w ogólnie przyjętym tego słowa znaczeniu. Opisuje on sytuacje, które są ważne dla opinii publicznej, które muszą być, dla dobra obywateli, uregulowane poprzez przepisy. Przepisy są wprawdzie tworzone przez prawników, powinny być jednak rozumiane przez (...) ogół społeczeństwa. Prawnicy posługują się najczęściej językiem, którego cechy nie są proste do uszeregowania. Język prawny i prawniczy charakteryzuje się skomplikowaną składnią, stylem, który unika wszelkich ozdobników. Problem wiąże się jednak przede wszystkim z prawidłowym odczytaniem znaczeń używanych pojęć. Można tu mówić o dwóch rodzajach pojęć, gdyż język prawny używa terminów tjpowych dla tej dziedziny, takich jak np. prawo majątkowe, prawo autorskie czy ustawa, jednak obok nich pojawiają się często pojęcia zaczerpnięte z języka ogólnego, które w pewnych kolokacjach nabierają innego z punktu widzenia prawa znaczenia, np. orzeczenie, wyrok czy własność. Autorka niniejszego tekstu próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak dalece pojęcia języka ogólnego wnikają w język prawny i czy ma miejsce odwrotny proces oraz w jakim stopniu może mieć to wpływ na rozumienie tekstu. Odpowiedź nie jest z pewnością prosta, ale należy wierzyć, że dalsze badania prowadzone nad językiem prawnym przybliżą semantyczne aspekty różnic pomiędzy językiem prawnym a ogólnym i tym samym ułatwią rozumienie tekstów ustaw czy wyroków sądowych. (shrink)

[PERSONHOOD IN AFRICAN PHILOSOPHY]. W artykule została omówiona i poddana analizie debata między dwoma współczesnymi afrykańskimi filozofami Ifeanyim A. Menkitim z Nigerii oraz Kwame Gyekyem z Ghany. Debata ta dotyczy typowych dla niektórych afrykańskich kultur sposobów myślenia o istocie człowieczeństwa, tj. o byciu człowiekiem (osobą, person). Prezentowane przez tych filozofów koncepcje nie odnoszą się do żadnych konkretnych afrykańskich ludów, lecz raczej są pewnymi wzorcami idealnymi, czy też abstrakcyjnymi. Zdaniem Menkitiego w tradycyjnym myśleniu afrykańskim jednostka (individual) stopniowo nabywa pełnię człowieczeństwa w (...) oczach swojej wspólnoty wpierw poprzez internalizację obowiązujących w niej norm, a następnie przez ich przestrzeganie w dorosłym życiu. Jak wskazuje, Afrykanin jest przy tym człowiekiem bardziej w przekonaniu i w odbiorze innych niż w swoim własnym. Ale nawet jego własne przeświadczenie o byciu człowiekiem jest kreowane przez myślenie zbiorowe. Z taką perspektywą nie zgadza się Gyekye, który uważa, że człowieczeństwo nie jest u Afrykanów czymś konstytuowanym bądź potwierdzanym przez zbiorowość. W przekonaniu Gyekyego, w myśleniu afrykańskim człowieka czynią pewne symptomatyczne dlań z natury atrybuty fizyczne i umysłowe oraz towarzyszący im instynkt społeczny (sociality), który, jak mniema, jest również przyrodzony. Choć Afrykanin jest, według Gyekyego, bytem głęboko wspólnotowym, posiada również pewien potencjał niezależności od wspólnoty (lokalnej, etnicznej, religijnej), której jest członkiem. Z opisu Menkitiego wynika zaś, że przeciętny Afrykanin nie jest aktywnym sprawcą rzeczywistości i indywidualnym interpretatorem świata, w którym żyje. Artykuł opublikowany w: "Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria", nr 3 [71]: Status człowieka. Problemy filozoficzne, naukowe i religijne, red. Jacek Hołówka, s. 259-282. (shrink)

Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji solidarności pokoleń w kontekście wyzwań procesu starzenia się ludności na początku XXI wieku. Utrzymanie pozbawionych konfliktów relacji pokoleniowych jest kwestią wymagającą wspólnych interwencji podmiotów publicznych, komercyjnych i pozarządowych. Dlatego też w opracowaniu, po omówieniu znaczeń pojęcia pokolenie i typów relacji międzypokoleniowych, zostaną wskazane modele polityki relacji międzypokoleniowych. Opis uwzględnia działania na poziomie międzynarodowym, krajowym oraz regionalnym i lokalnym. W dalszej części analizie poddane zostaną główne założenia działań na rzecz solidarności pokoleniowej z wybranych dokumentów projektu cywilizacyjnego (...) "Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności". Podsumowanie obejmie rekomendacje praktyczne i badawcze w zakresie polityki rodzinnej i rynku pracy. * The aim of this article is to introduce a concept of "solidarity of generations" in the context of challenges of population ageing at the beginning of the XXI century. Maintaining relationships without generational conflict is a matter requiring joint intervention of public, market and social sectors entities. After the discussion of generation meaning and types of relationships between generations, intergenerational policies models were identified. The description included activities at the international, national, regional and local levels. Later in the article activities assumptions for the solidarity of generations included in the selected documents of civilization project "Poland 2030. The Third Wave of Modernity" were critically analyzed of the main approaches. Conclusions provided recommendations for practical action and further research. (shrink)

Etycy nie poświęcali dotąd wiele uwagi niepewności, koncentrując się często na skrajnie wyidealizowanych hipotetycznych sytuacjach, w których zarówno kwestie empiryczne (np. stan świata, spektrum możliwych decyzji oraz ich konsekwencje, związki przyczynowe między zdarzeniami), jak i normatywne (np. treść norm, skale wartości) były jasno określone i znane podmiotowi. W poniższym artykule – który jest rezultatem projektu dotyczącego różnych typów decyzji w sytuacjach niepewności związanej z postępem w naukach i technologiach biomedycznych – przedstawię analizę sytuacji niepewności normatywnej, czyli takich, w których podmiot (...) musi podjąć decyzję, nie mając pewności co do tego, jaka norma postępowania jest właściwa, np. dlatego, że ma sprzeczne intuicje normatywne na temat dopuszczalności danej decyzji. Stanowisko, które określa się niekiedy mianem komparatywizmu, głosi, że w tego typu sytuacjach należy uwzględniać nie tylko stopnie przekonań podmiotu w kwestii różnych norm, ale także to, na ile możliwe decyzje warte są podjęcia wedle tych norm. Przedstawię tu analizę kilku przypadków niepewności normatywnej, a także charakterystyczny argument przeciwko dotychczasowym wersjom komparatywizmu, wskazujący, że nie uwzględniają one różnych nastawień do ryzyka w sytuacjach niepewności normatywnej, choć dopuszczają jednocześnie różne nastawienia do ryzyka w sytuacjach niepewności empirycznej. Pokażę też, że zasada ostrożności dotycząca statusu moralnego w upraszczający sposób przedstawia sytuacje niepewności normatywnej. (shrink)

Autorka przedstawia analizę pojęcia wstrząsu jako kategorii estetycznej użytej przez Th. Adorno w kontekście niemożności odbioru muzyki nowej. Nawiązując do Filozofii nowej muzyki oraz Teorii estetycznej autorka wyznacza kilka sposobów opisu i rozumienia wstrząsu, jakie znaleźć można u Adorno. Przy okazji śledząc tok myślenia filozofa zadaje sobie pytanie o to, czy wstrząs, o którym pisze Adorno jest zasadniczo czymś negatywnym, czym też może autor widzi w tym, gwałtownym sposobie reakcji na muzykę nową – ratunek.

Tekst Naprawdę jaki jest Bernard Williams utwierdza mnie w przekonaniu, że moje odczytanie tezy internalizmu jest właściwe. Autorka polemiki opiera swą interpretację Williamsa na jednym jego tekście, nie uwzględnia też dyskusji, która toczy się od lat 80. na temat internalizmu, a jej zarzuty dotyczące poprawności mojej argumentacji wynikają z nietrafnego odczytania tego, co napisałem. Podtrzymuję tez tezę, wyrażoną wielokrotnie również przez Williamsa, że racje działania nie są zrelatywizowane względem wiedzy podmiotu. Zgadzam się natomiast z uwagą terminologiczną dotyczącą relatywizmu: wiele stanowisk, (...) które obecnie określane są przez filozofów jako relatywizm, należałoby określać innymi nazwami. (shrink)

„Skoro powszechnie przyjmuje się, że sumienie jest suwerenne, to nie wiadomo, po co lekarz miałby uzasadniać pisemnie swój światopogląd” – napisała Naczelna Izba Lekarska w skardze do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał tę część skargi oddalił w wyroku z 7 października 2015 r., ale stwierdził, że „Celem prowadzenia dokumentacji medycznej nie jest (…) utrwalanie na piśmie poglądów filozoficzno-prawnych lekarza”. Uznał też, że uzasadnienie „powinno mieć charakter medyczny, a nie służyć wyjaśnieniu światopoglądu lekarza, czy też wskazaniu zasady moralnej leżącej u podstaw jego zachowania”. (...) Podobną interpretację akceptuje wielu polskich prawników, twierdząc, że skoro sumienie czy światopogląd lekarza są „indywidualne”, „autonomiczne”, „suwerenne”, to merytoryczne powody odmowy wykonania świadczenia medycznego nie mogą podlegać jakiejkolwiek ocenie i kontroli. (shrink)

Attitudes towards elder people in society depend on the pace of its technological and economical development. Fast changes not only encourage discrimination on the ground of age but also blur the perception of both individual and collective benefits from the extension of life length. This article emphasizes the necessity of finding new ideas of elders’ active social participation. Furthermore it points out the conceptions of creating city areas that favor development and integration of all age groups. It underlines the significance (...) of older generations in process of sustaining cultural continuity in information and knowledge societies by contrasting those ideas with the wisdom society project. ** Ocena obecności ludzi starych w społeczeństwie zależy od tempa rozwoju technologicznego i gospodarczego. Szybkie zmiany sprzyjaj¸a} dyskryminacji ze wzglȩdu na wiek oraz przyczyniaj¸a} siȩ do niedostrzegania jednostkowych i zbiorowych korzyści płyn¸a}cych ze wzrostu długości życia ludzkiego. Artykuł zwraca uwagȩ na niezbȩdność poszukiwania pomysłów aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu społecznym, jak też przybliża koncepcjȩ kreowania przestrzeni miejskich sprzyjaj¸a}cych rozwojowi i integracji wszystkich grup wiekowych. Praca podkreśla znaczenie starszego pokolenia w procesie utrzymania ci¸agłości kulturowej w społeczeństwach informacyjnych i społeczeństwach wiedzy poprzez przeciwstawienie tych idei projektowi społeczeństwa m¸adrości. (shrink)

Artykuł poświęcony jest omówieniu i krytyce stanowiska motywacyjnego internalizmu przekonań, które głosi, że przekonania moralne z konieczności motywują do działania. Teza ta odróżniona zostaje od innych stanowisk metaetycznych, które czasami także określa się jako "internalizm". Pokazany zostaje też związek powyższej tezy z ważnymi sporami metaetycznymi. Zasadnicza część artykułu poświęcona jest przedstawieniu pewnego typu argumentów odwołujących się do przypadków indyferentyzmu moralnego, które wymierzone są w tak rozumianą tezę internalizmu.

Badania przy użyciu rezonansu magnetycznego sugerują, że przynajmniej niektórzy pacjenci w tzw. stanie wegetatywnym mogą być bardziej „świadomi”, niż to się do tej pory wydawało. W artykule zamierzam omówić te badania; następnie rozważę, o jakie rozumienie pojęcia świadomości może w nich chodzić; a wreszcie zastanowię się nad etycznymi implikacjami tych odkryć. Zamierzam też rozważyć, czy posiadanie wyższych form świadomości zawsze ma być dodatkową racją przemawiającą przeciwko zaprzestaniu podtrzymywaniu funkcji życiowych. Tym samym, w artykule chciałbym wskazać istotność badań z zakresu kognitywistyki (...) dotyczących pojęcia świadomości dla etycznej oceny pewnych praktyk medycznych. (shrink)

Filozofia subiektywności dotarła w XX wieku do granic swoich możliwości. Jako odpowiedź na jej ograniczenia rozmaici filozofowie podjęli próby nowego rodzaju myślenia. Takie próby to m.in. myśl dialogiczna, która pierwszy wyraz znalazła w pismach takich filozofów, jak Franz Rosenzweig, Martin Buber czy Eberhard Grisebach. Innym przykładem jest postulat powrotu do pytania o bycie Martina Heideggera. W niniejszym artykule staram się pokazać, że obie próby mają ze sobą wiele wspólnego, choć ich przedstawiciele odnosili się do siebie nawzajem raczej krytycznie, o ile (...) w ogóle to czynili. Okazuje się jednak, że myśl Martina Bubera oraz Martina Heideggera ujmują człowieka jako byt dynamiczny, który staje w obliczu nachodzącego go wezwana. Dlatego też analizuję najpierw koncepcję Martina Heideggera z okresu Bycia i czasu, następnie przedstawiam myślenie Martina Bubera, głównie w oparciu o jego traktat Ja i Ty. Na koniec dokonuję zestawienia i porównania wątków wspólnych obu filozofom, jak również zaznaczam różnice, które dzielą obie próby przekroczenia filozofii podmiotowości. (shrink)

Integracja wiekowa - termin stosowany w gerontologii społecznej w przynajmniej dwóch znaczeniach. W ujȩciu w¸a}skim - przyjȩtym głównie w literaturze anglojȩzycznej - integracja wiekowa odnosi siȩ do takiej struktury ról społecznych w różnorodnych instytucjach, która umożliwia istnienie różnic, ale nie s¸a} one zależne ściśle od struktury wieku, tj. tego czy ktoś jest osob¸a} młod¸a}, w wieku środkowym, czy też w wieku starszym. Chodzi tutaj w szczególności o instytucje edukacyjne, ekonomiczne, polityczne, religijne i czasu wolnego w których osoby z odmiennych grup (...) wieku i generacji odgrywaj¸a rozmaite role i zajmuj¸a różne pozycje. Integracja wiekowa opiera siȩ na założeniu, że dostȩp do instytucji, możliwości wyjścia z niej i dostȩp do produktów ; zrealizowanych w rzeczywistości usług i wypłaconych świadczeń oraz rezultatów ; efektów zrealizowanych usług i świadczeń np. zmniejszenie ubóstwa, poprawa stanu zdrowia, działalności tych instytucji jest równy dla wszystkich bez wzglȩdu na wiek. ** Age integration - a term used in social gerontology in at least two senses. In a narrow perspective - adopted mainly in English-language literature - age integration refers to such a structure of social roles in various institutions that allows for differences, but they do not depend strictly on the age structure, i.e. whether someone is a middle-aged adult or in an older age. This is particularly about educational, economic, political, religious and leisure institutions in which people from different age groups and generations play different roles and occupy different positions. Age integration is based on the assumption that access to the institution, the possibility of exiting it and access to products ; services implemented in reality and benefits and outcomes paid out; the effects of implemented services and services, eg reduction of poverty, improvement of health, activities of these institutions is equal for all regardless of age. (shrink)

Generacja sandwicz - grupa osób w wieku średnim, która ze wzglȩdu na swoj¸a} centraln¸a} pozycjȩ w strukturze wieku i w zwi¸a}zanej z ni¸a} stratyfikacji wiekowej stanowi generacjȩ, które jednocześnie opiekuje siȩ osobami starszymi i osobami młodszymi. Zjawisko to określane jest też jako "kobiety w środku" lub "złapani w środku". Koncepcja "generacji sandwicz" w w¸a}skim ujȩciu odnoszona jest przeważnie do tradycyjnie postrzeganych ról opiekuńczych kobiet, które s¸a} w wieku środkowym, a zarazem na przedpolu starości. W ujȩciu feministycznym społeczne oczekiwania wobec kobiet (...) znajduj¸a}cych siȩ miȩdzy 40. a 60. rokiem życia s¸a} zorientowane z jednej strony na udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży w uzyskaniu samodzielnego dorosłego życia, z drugiej zaś s¸a ukierunkowane na udzielanie pomocy pielȩgnacyjnej starszemu pokoleniu szczególnie w przypadku niepełnosprawności, otȩpienia lub choroby Alzheimera. Oczekiwania wobec powyższych ról opiekuńczych s¸a sformalizowane w mniejszym lub wiȩkszym stopniu co prowadzi do nierówności miȩdzy kobietami i mȩżczyznami. ** Sandwich generation - a group of middle-aged people who, due to its central position in the age structure and related age stratification is a generation that simultaneously takes care of elderly people and younger people. This phenomenon is also referred to as "women in the middle" or "caught in the middle". The concept of "sandwich generation" in a narrow sense refers mainly to the traditionally perceived caring roles of women who are middle-aged and at the same time on the forefront of old age. In the feminist approach, the social expectations towards women between 40 and 60 years old are oriented on helping children and young people to get an independent adult life, on the other hand they are oriented towards providing care to the older generation, especially in the case of disability, dementia or Alzheimer’s disease. Expectations regarding these care roles are formalized in a smaller one or to a greater extent which leads to inequality between women and men. (shrink)

Ahlak ve ahlaki değerler insanın varoluşuyla başlayan bir olgudur. Ahlak, insanın yaşamını devam ettirmesi için gereklidir. Ahlâki değerlerden uzak bir ferd düşünülemeyeceği gibi, milletler ve toplumlar da düşünülemez. Ahlâkî değerler insanları ister istemez kuşatır ve yaşamın idamesini sağlar. İnsan varlığının yaşam koşullarını bu denli etkileyen bir olguyu tez konusu seçmemdeki amacı, özelde Stoa Ahlakı’nı, genelde ise ahlak felsefesini araştırmak ve ahlak olgusunu anlaşılmasına katkıda bulunmaktır. Stoa Okulu milattan önce üç yüzlü yıllarda Kıbrıslı Zenon’un (335-264) öncülüğünden kurulmuştur. Kıbrıslı Zenon insan için (...) en önemli olanın ahlak olduğunu ve ahlak felsefesi (etik) yapmanın felsefenin en temel sorunu olduğunu vurguluyordu. Ahlak felsefesi dışındaki diğer bilimler ahlak felsefesi (etik) yapmak için gereklidir. Zenon’dan sonra gelen filozoflar da aynı çizgiyi takip etmişlerdir. Onun bu felsefi düşüncesi Stoa Okulu’nun son filozofu olan Roma İmparatoru Marcus Aurelius Antoninus’a (121-180) kadar sürdü. Ahlâkın üzerinde bu denli çok durmuş olan bu felsefî anlayışın ahlâkının ne olduğunu anlamak için, dikkate alınması gerektiğini düşünmekteyim. İnceleme konum olan “Stoa Okulu’nda Felsefe ve Ahlak” yukarıda belirttiğim hususa değinen bir çalışmadır. Bu çalışmamın ilk bölümünde Stoa Okulu’nun tarihi gelişimini, temel görüşlerini ve diğer felsefî akımlarla etkileşimini anlattım. Bunu yapmamdaki amacım, Stoa’nın ahlâk anlayışını açıklamaya bir ön hazırlık teşkil etmesiydi. İkinci bölümde ahlak felsefesi ve ahlâk felsefesi yönünden Stoa’yı etkileyen filozoflara değindim. Üçüncü bölümde ise, bütün bunlardan faydalanarak Stoa ahlâkı üzerinde durdum. Son bölümde, fatalizm- kadercilik kavramları çerçevesinde, Stoa fatalizmine ve İslam kaderciliğine değindim. Bu bölüm özellikle Fatalizm ve kadercilik kavramlarının karıştırılması ve birbirinin yerine kullanılması açısından önemliydi. Buna elimden geldiği kadar açıklık getirmeye çalıştım. (shrink)

Johann Georg Hamann, filozof z Królewca, filolog oraz teolog (1730-1788) był nazywany przez Goethego „najuczeńszą głową swojego czasu”. Twierdził, że właśnie od niego „najwięcej się nauczył”. Dlatego też zbierał i czytał jego pisma. To samo można powiedzieć o stosunku Ernsta Jüngera (1895-1998) do „maga Północy” . Usłyszał o nim przypadkowo w roku 1924 od lipskiego docenta filozofii Hugo Fischera i odtąd był Hamannem zafascynowany. Często powoływał się na niego w węzłowych miejscach twórczości, jak np. w postaci motta z Hamanna w (...) obu wersjach swojej pierwszej pracy Das abenteuerliche Herz (1929, 1938). Także dzięki Hamannowi powziął przekonanie, że „wyrazistość jest słusznym podziałem między światłem i cieniem”, jak i to, że najważniejsze fenomeny nie są zjawiskami przyczynowo uszeregowanymi, możliwymi do opanowania przez człowieka, lecz zjawiskami podpowierzchniowo powiązanymi ze sobą. Można je poprzez analogię opisać w zbliżony sposób. Jünger stanął tutaj w jednym szeregu z Hamannem i Goethem. Pod koniec swoich opublikowanych dzienników (14.12.1995) nazwał swoją znajomość z magiem Północy „nieuniknionym” i zaliczył go do „budzicieli”, którzy uformowali jego charakter. (shrink)

In English: The aim of the article is to analyze the basic assumptions of Roman Ingarden’s ethics. His views are discussed from the perspective of questions about the source of moral oughtness. Therefore, the main analysis is focused on the relationship between moral values and the oughtness needed to realize them. Ingarden’s position is placed in a broader ethical context; the important question is whether it is in the idea of the particular value or in the experience of the particular (...) value in the past. The answer to this question reveals the nature of Ingarden’s ethical thought, in which there is no room for blind obedience to norms or principles. That is why, in order to properly understand Roman Ingarden’s ethics, it is so important to define what constitutes the source of moral duty and the oughtness to act. -/- Po polsku: Celem artykułu jest analiza podstawowych założeń etyki Romana Ingardena. Jego poglądy omawiane są z perspektywy pytań o źródło moralnej powinności. Dlatego też główne analizy skupiają się na relacji między wartościami moralnymi a powinnością potrzebną do ich realizacji. Stanowisko Ingardena zostaje umieszczone w szerszym kontekście etycznym. Istotne jest pytanie, czy tkwi ono w idei danej wartości, czy w doświadczeniu danej wartości w przeszłości. Odpowiedź na to pytanie ujawnia specyfikę myśli etycznej Ingardena, w której nie ma miejsca na ślepe posłuszeństwo wobec norm czy zasad. Dlatego dla dobrego zrozumienia etyki Romana Ingardena tak ważna jest odpowiedź na pytanie, co stanowi źródło powinności moralnej i powinności działania. (shrink)

O systemach czasowych, w tym również języka niemieckiego, napisano już wiele publikacji językoznawczych. Najlepszym przykładem niech będzie chociażby jakiekolwiek wydawnictwo gramatyczne, gdzie bez trudu można znaleźć wyczerpującą charakterystykę danego systemu czasowego. Pomimo jednak licznych starań językoznawców podejmujących się tego tematu, nie wydaje się, aby osiągnęli oni porozumienie, co do struktury systemu czasowego w języku niemieckim, funkcji poszczególnych form i wreszcie terminologii. Jeśli chodzi o tę ostatnią, należałoby podkreślić, iż w językoznawstwie niemieckim zasadniczą rolę odgrywa nazewnictwo łacińskie, w wyniku czego próby (...) wprowadzenia określeń niemieckich kończyły się często niepowodzeniem. Nie może tu być jednak pominięty fakt, iż terminologia łacińska stosowana w odniesieniu do systemu czasowego w języku niemieckim może prowadzić do wielu nieporozumień, gdyż stosunki czasowe języka niemieckiego różnią się dalece od tych charakterystycznych dla języka łacińskiego, a jedynie poprzez tempus - pojmowany tam jako morfem gramatyczny - niemożliwe jest w niektórych przypadkach jednoznaczne wyrażenie treści. Od kiedy więc zaakceptowany został wśród językoznawców niemieckich fakt, iż opierający się na tradycji łacińskiej system czasów niemieckich nie ma bezpośredniego pokrycia z niemiecką rzeczywistością temporalną, rozpoczęto poszukiwania lepszego, bardziej wiarygodnego systemu czasowego. Uzasadnione wydaje się istnienie obok siebie różnyan interpretacji poszczególnych form czasowych i całego systemu, do którego przynależą. Przy czym warto zwrócić uwagę na •całą gamę odniesień i aspektów, które stają się punktem wyjścia do takiej, a nie innej interpretacji. I tak można znależć próbę przyporządkowania form czasownikowyh dwóm grupom, aczkolwiek nie przez pryzmat płaszczyzn czasowych, lecz w odniesieniu do typowych sytuacji dialogowych czy też gatunków literackich. Zwykle mówi się tu o "świecie omówionym i opowiedzianym", przez co zrywa się całkowicie z tradycyjnym rozumieniem form czasowych. W związku z tym pada pytanie, czy nie należałoby doszukiwać się w poszczególnych formach czasowych próby wyrażania jak najbardziej subiektywnego stosunku do wydarzeń. Ponadto nie wszyscy językoznawcy skłaniają się ku temu, by w ogóle umieszczać formy czasowe w jakimkolwiek systemie. Mimo to należy jednak podkreślić, iż siła tradycji w dalszym ciągu ma ogromny wpływ na obraz czasów języka niemieckiego. Nie chodzi tu jednak o tradycyjne przyporządkowanie form czasowych do poszczególnych płaszczyzn czasowych, o czym powinno się pamiętać zarówno ze względów czysto praktycznych (dydaktycznych), jak i teoretycznych. (shrink)

Poniższa praca odnosi się głównie do tezy Huberta Orłowskiego, według której „niemiecka dyskusja o Polsce miała legitymujące, nic do pominięcia znaczenie dla wynalezienia niemieckiego narodu”. Wobec rozmiarów i rozdrobnienia społeczno-wyznaniowego Rzeszy Niemieckiej ok. 1700 r. temat ten ograniczony jest do Prus Zachodnich i głównego problemu (teoria państwowości, religia, historia) debaty o przyczynach funkcjonowania powstałego obrazu Polski. Koncentracja na Prusach Zachodnich wynika z modalnego charakteru, jaki musiał mieć „problem Polski” jako odzwierciedlenie procesów tworzenia się granic na danym obszarze, którego niemiecki rejon (...) kulturalny miał polską przynależność państwową. Przedstawia się tu sposób, w jaki nowa, w dyskusyjnych ramach europejskiego wczesnego Oświecenia powstająca świadomość wnosiła stopniowy odwrót od rozpadającej się polskiej Republiki Szlacheckiej, a tym samym konieczność poszukiwania nowej władzy ochronnej. Wynikała z tego pewna opcja narodowa, która następnie zmieniła regionalnie obraz Polski. Ta trafnie podkreślana przez Orłowskiego konccplualizacja obrazu Polski służyła do przekształcenia stanowo uformowanej boruskiej świadomości regionalnej w nowożytną (pozytywnie lub negatywnie) skupioną na Prusach świadomość państwową. Punktem wyjścia poniższych rozważań jest spór o to, czy forma państwa polskiej Republiki Szlacheckiej w drugiej połowie XVII w. mogła jeszcze być wystarczającą dla ekonomicznych i politycznych potrzeb mieszczaństwa. Rozważania te wskazują zarówno z obcej jak też z własnej perspektywy na ten w tamtym okresie z mieszczańskiego punktu widzenia mało atrakcyjny obraz Polski. Obcy znaczy tu jednak nie tyle trochę specyficzny „polski”, ile nie do zaakceptowania jako patriotyczny i nierozsądny ekonomicznie dla mieszczanina sposób postępowania polskiego szlachcica. W tymże sensie informuje zrekonstruowana tu debata o wczesnym mieszczańskim (nie zabarwionym jeszcze narodowo) obrazie Polski. Przedstawia ona jednocześnie, w jak wielkim stopniu konstruowany był portret własny mieszczaństwa w kulturalnie niemiecko ukształtowanych miastach Polski, według etosu protestanckiego w przeciwieństwie do katolickiej szlachty polskiej. Rozwijający się z tego późny pruski obraz Polski jest następnie podejmowany jako kompleks dalej działających i umacniających się uprzedzeń, które powstają na początku XVIII w. i oddzielają się stopniowo od ich prawdziwych kulis. Jako stereotyp ma to więc swoje korzenie w przeciwieństwie mieszczańsko-boruskich i polskich, skierowanych na konstelacje władzy w Republice Szlacheckiej interesów i poczynań. Teza ta uwidacznia też, że nie chodziło tylko o opis stereotypowej struktury dziś rozprzestrzenionych opinii o Polsce. Dużo większe zainteresowanie skierowane zostało na „ziarenko prawdy” , które, z historycznego punktu widzenia, zawarte jest w każdym stereotypie. (shrink)

Podstawowym celem artykułu jest przybliżenie dwóch wzajemnie powi¸a}zanych koncepcji istotnych z perspektywy zarz¸a}dzania publicznego w ramach polityki wobec starzenia siȩ społeczeństwa na poziomie lokalnym. Pierwsza koncepcja to „inteligentne miasta", która dotyczy wykorzystania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych do poprawy zarz¸a}dzania miastami oraz dostarczania obywatelom innowacyjnych usług publicznych. Druga koncepcja to „miasta przyjazne starzeniu siȩ", która obejmuje optymalizacjȩ wszystkich funkcji miejskich do potrzeb wszystkich grup wiekowych oraz wykorzystanie szerokiego zaangażowania interesariuszy na rzecz poprawy jakości życia w okresie starości. Drugim celem jest wskazanie prób (...) praktycznego wdrażania tych koncepcji w krajach Grupy Wyszehradzkiej, które w odróżnieniu od omawianych zazwyczaj w literaturze przykładów z Europy Zachodniej charakteryzuj¸a siȩ nie tylko szybkim starzeniem siȩ populacji, ale też niedostatkami infrastruktury. W podsumowaniu przybliżono wnioski z przeprowadzonej analizy oraz potencjalne dalsze kierunki badań. ** The main aim of this paper is to introduce two interrelated concepts relevant from the perspective of public management of the ageing policy at the local level. The first concept is "smart cities," which refers to the use of new information and communication technologies to improve urban management and delivery of innovative public services for citizens. The second concept is "age-friendly cities," which includes optimization of all municipal functions to meet the needs of all age groups and to use the wide involvement of relevant stakeholders to improve the quality of life in old age. The second aim of the paper is to describe closer attempts of the practical implementation of these concepts in countries of the Visegrad Group that unlike generally discussed in the literature examples from the Western Europe are not only characterized by rapidly ageing populations, but also shortcomings of the infrastructure. Conclusions include a summary of the undertaken analysis and potential future directions of research. (shrink)

Celem niniejszego artykułu jest naszkicowanie podstawowych tez nowej fenomenologii Henri Maldineya. Pierwsza część prezentuje styl Maldineyowskiego dyskursu, zmierzając do pokazania jego istotnego znaczenia. Druga zarysowuje szczątkową koncepcję podmiotowości, jaką można „wysnuć” z tekstów Maldineya oraz podstawowe kategorie tej fenomenologii, takie między innymi jak „wydarzenie” i „spotkanie”. W trzeciej części oddana zostaje złożoność tego dyskursu, a także zrekonstruowane są Maldineyowskie opisy wybranych fenomenów, takich jak góry le Cervin i XII-wieczna miniatura przedstawiająca tronującego Chrystusa. Ostatecznie, zmierzamy więc do wykazania, że w przypadku (...) fenomenologii Maldineya nie liczy się tylko „co”, ale także „jak”. Forma tych tekstów, ich rozproszenie i założona niesystemowość stają się częścią jej samej; jak w dziele sztuki, forma okazuje się nieodłączna od treści, stanowiąc samą jej istotę. (shrink)

Tekst ma na celu bliższe zapoznanie Czytelnika z otwierającą cykl Aristotelica pracą doktorską Franza Brentano Von der mannigfachen Bedeutung des Seienden nach Aristoteles (1862), która znana jest głównie z tego, że miała zainspirować młodego Martina Heideggera i sprawić, że zajął się filozofią. Tekst bada naturę i siłę tej inspiracji. Część pierwsza opowiada historię powstania Von der mannigfachen … oraz przedstawia szerszy kontekst zetknięcia się Heideggera z filozofią Brentana, a także stara się przedstawić Heideggera na tle jego pozostałych uczniów (Kazimierz Twardowski, (...) Edmund Husserl, Alexius Meinong, Carl Stumpf, Anton Marty, et al.). Część druga omawia piętnaście tez o bycie, które stanowią sedno dzieła O wielorakim znaczeniu bytu u Arystotelesa i tym samym umożliwia porównanie tomistycznej w duchu ontologii Brentana z ontologią fundamentalną Heideggera, o czym traktuje część trzecia. Część trzecia stara się również zweryfikować faktyczną wysokość „długu”, jaki Heidegger miał u Brentana zaciągnąć i odpowiedzieć na pytanie, do jakiego stopnia, o ile w ogóle, Martina Heideggera możemy nazwać „brentanistą”. (shrink)

Nowadays, more and more often is assumed that reducing the delays of development favor not only financial resources, or access to modern technology, but also the characteristics of nations and regional communities. Addressing the key global issues depends on the skills of cooperation between people at the local and regional level. In other words, in different human collectivities becomes necessary social capital, assuming that certain forms enables efficient implementation of tasks to improve quality of life. In this context, it becomes (...) important to understand how social capital formation bringing positive effects for the individual communities and their environment. ** Współcześnie coraz czȩściej zakłada siȩ, iż zmniejszaniu zapóźnień rozwojowych sprzyjaj¸a} nie tylko środki finansowe, czy dostȩp do nowoczesnych technologii, lecz też cechy narodów i społeczności regionalnych. Rozwi¸a}zanie istotnych problemów globalnych zależy od umiejȩtności współpracy miȩdzy ludźmi na poziomie lokalnym i regionalnym. Innymi słowy w poszczególnych zbiorowościach ludzkich niezbȩdny staje siȩ kapitał społeczny, który przybieraj¸a}c określone formy umożliwia efektywn¸a} realizacjȩ zadań na rzecz poprawy jakości życia. W tym kontekście istotne staje siȩ zrozumienie sposobów kształtowania kapitału społecznego przynosz¸acego pozytywne efekty dla poszczególnych zbiorowości i ich otoczenia. (shrink)

Artykuł podejmuje problematykȩ zwolnień pracowników przedsiȩbiorstw, która zyskuje na znaczeniu wraz z utrzymywaniem siȩ globalnego kryzysu gospodarczego na pocz¸a}tku XXI wieku. Kryzys prowadzi do dynamicznych zmian w otoczeniu organizacji i w wielu przypadkach wymusza decyzje o podjȩciu działań restrukturyzacyjnych. Restrukturyzacja przedsiȩbiorstw może obejmować zarówno ograniczenie kosztów prowadzenia działalności, modernizacjȩ procesów produkcji i świadczenia usług, zmianȩ rynków i partnerów biznesowych, jak również racjonalizacjȩ zatrudnienia. Zmiany w strukturze zatrudnienia mog¸a} prowadzić do kształtowania nowych, bardziej elastycznych relacji z pracownikami. W tym kontekście outplacement (...) jako koncepcja odpowiedzialnego zarz¸a}dzania zwolnieniami pracowników umożliwia zarówno złagodzenie negatywnych skutków utraty pracy i skrócenie okresu bezrobocia, jak też ochronȩ kompetencji istotnych przedsiȩbiorstwa. Opracowanie w oparciu o krytyczn¸a} analizȩ literatury przedmiotu przybliża: przesłanki do outplacementu jakimi s¸a negatywne efekty redukcji zatrudnienia w organizacji, stereotypowe i racjonalne kryteria zwolnień pracowników oraz koncepcjȩ kompetencji kluczowych i ich ochrony. ** Article undertakes issue of enterprises layoffs, which is becoming increasingly important along with persistence of the global economic crisis at the beginning of the 21st century. Crisis leads to dynamic changes in the organization environment and in many cases forces the decision to take restructuring actions. Restructuring of firms may include both reduction of operating costs, modernization of production and services processes, changing markets and business partners, as well as the rationalization of employment. Changes in the structure of employment can lead to the development of new, more flexible relationship with employees. In this context, the outplacement as a concept of responsible management of the redundancies can both address the possible negative effects of job losses and reduction of unemployment, as well as the protection essential company competences. Article on the basis of the literature critical analysis brings: evidence for outplacement which are the negative effects of downsizing in the organization, stereotyped and rational criteria for redundancies as well as the concept of key competencies and their protection. (shrink)

Dziennikarstwo branżowe ma istotne znaczenie dla tworzenia i użytkowania gier komputerowych (wideo), które stanowią podstawę jednego z przemysłów kształtującej się na początku XXI wieku gospodarki kreatywnej. Przedstawiciele mediów informują o postępach w pracach nad nowymi grami, testują je przed premierą, wskazują deweloperom wady i zalety ich produkcji. W ten sposób oddziałują na opinie użytkowników oraz opisują wydarzenia i trendy związane ze środowiskami zajmującymi się bezpośrednio grami, jak też z ich otoczeniem. Celem artykułu jest prezentacja studium przypadku modelu zarządzania zasobami ludzkimi (...) w internetowej redakcji zajmującej się tematyką gier komputerowych wchodzącej w skład dużego przedsiębiorstwa medialnego. * Industry specialized journalism is essential for the creation and use of computer (video) games. They are representing one of industries from creative economy which is emerging on early XXI century. Media representatives inform about the progress in development of new titles, test them before their release date, show developers the advantages and disadvantages of their productions, impact on user feedback and describe events and trends related to the communities directly involved in the games, as well as with their surroundings. The article aims to present a case study of human resources management model in the Internet editorial absorbed in topics connected to computer games which is a part of big media company. (shrink)

The mass media play a crucial role in modern societies. Media allows reaching with information’s about current events to the broad masses of recipients, they interpret it and construct their meanings, they create a community of values, organize entertainment in leisure time and mediate in mobilizing social movements. Mass communication is also related to conduct of public debate and developing public opinion awareness about social problems. The aim of this article is to bring closer look on the results of empirical (...) analysis of selected messages perceived by older people in the press, radio and television that are related to their image, problems and interests. Work outlines the expectations of senior citizens towards activities of mass media on local and national level. ** Środki komunikowania masowego odgrywają kluczową rolę w społeczeństwach nowoczesnych. Media umożliwiają docieranie informacji o bieżących wydarzeniach do szerokich rzesz odbiorców, interpretują je i konstruują ich znaczenia, wytwarzają wspólnotę wartości, organizują rozrywkę w czasie wolnym oraz pośredniczą w mobilizowaniu ruchów społecznych. Komunikacja masowa jest też związana z prowadzeniem debaty publicznej i uwrażliwianiem opinii publicznej na problemy społeczne. Celem artykułu jest przybliżenie wybranych wyników analiz empirycznych przekazów dostrzeganych przez ludzi starych w prasie, radiu i telewizji związanych z ich wizerunkiem, problemami i interesami. Praca zarysowuje również oczekiwania seniorów wobec działalności mass mediów na poziomie lokalnym i krajowym. (shrink)